________________
૧૩૫
ભિન્ન છે
સંભિરૂઠનય દએિ;–આત્મા જ્ઞાન-દશન–ચારિત્રાદિ સ્વ-સ્વરૂપને કર્તા-કતા અને જ્ઞાતા છે
એવંભૂતનય દષ્ટિએ –આત્મા, શુદ્ધ સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપી છે. (૯) [અજીવ-તત્વ ] ઉપર નય. સપ્ત ભંગી
પૂર્વ જણાવ્યા અનુસાર જે પાંચ અજીવ દ્રવ્ય છે તેમાં ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય અને આકાશાસ્તિકાય એ ત્રણે દ્રવ્ય અરૂપી-અને અક્રિય છે, અને કાળ દ્રવ્ય ઉપચરિત દ્રવ્ય હોવાથી તેનું સ્વરૂપ ગીતાર્થ–ગુરૂભગવંત પાસેથી જાણી લેવું–અત્રે અમે જે પુદગલાસ્તિ કાય નામનું -અજીત્ર દ્વવ્ય છે, અને જે રૂપી તેમજ સક્રિય છે, તેનું સ્વરૂપ નયસપ્ત ભંગીથી જણાવીએ છીએઃ
(૧) ગમનય દૃષ્ટિએ –જે-પુરણ–ગલન (એટલે મળવા અને વિખરાઈ જવાના) સ્વભાવવાળું છે. તે. પુદગલ દ્રવ્ય જાણવું
(૨) સંગ્રહનય દષ્ટિએ—જે વર્ણગંધ-રસ,અને સ્પર્શાદિ પરિણામથી યુકત છે, તે પુદગલ દ્રવ્ય જાણવું
(૩) વ્યવહારનય દષ્ટિએ –જે શબ્દ-અંધકાર-પ્રભા –છાયા-આરપાદિ વિવિધ પરિણામવાળું તેમજ ઔદારિકાદિ વિવિધ વર્ગણાવરૂપી છે તે પુદગલ દ્રવ્ય જાણવું
() જુસુત્રનય દૃષ્ટિએ –જે, ૧, ગુરૂ-૨, લઘુ૩, ગુરૂલઘુ-તેમજ ૪, અગુરુલઘુ પરિણામ વાળું છે, તે
