________________
૧૪૨
ક્ષય કરી સાદી અનંત ભાગે સિદ્ધ પદ પ્રાપ્ત કર્યું છે તે પૂર્ણ સત ચિદાનંદસ્વરૂપે મેક્ષ-તત્વ જાણવું
(૧૭) ચાર નિલેષાનું સ્વરૂપ શ્રી. જીનેશ્વર ભગવતેએ-વસ્તુ સવરૂપને યથાર્થ પણે જાણવા-ગ્રહણ કરવા માટે. નય-નિક્ષેપ પ્રમાણ તેમજ અનેક ભંગાદિ વડે અનેક પ્રકારે બતાવ્યા છે તેમાં જે નિક્ષેપ વિચાર-જણાવ્યું છે તેનું કિર્ચિત સ્વરૂપ નીચે મુજબ જાણવું.
કેઈપણ વસ્તુ-સ્વરૂપને નામાદિ અતિશયે કરીને ગ્રહણ કરવી-તેને નિક્ષેપ-વિચાર જાણ. આવા અનેક નિક્ષેપવિચારથી વસ્તુ સ્વરૂપનું ગ્રહણ કરી શકાય છે, પરંતુ કેઈપણ વસ્તુ સ્વરૂપનું યથાર્થ—અવિરૂદ્ધ-જ્ઞાન કરવા માટે તેને ઓછામાં ઓછા ચાર-નિક્ષેપથી જાણવી જોઈએ, આ માટે તે ચારે નિક્ષેપનું કિંચિત સ્વરૂપ જણાવીએ છીએ.
(૧) નામ-નિક્ષેપ-કેઈપણ વસ્તુ-સ્વરૂપને જગતમાં જે નામથી એટલે જે શબ્દ વ્યવહારથી વ્યવહાર થતું હોય તેને તે નામથી-ગ્રહણ કરવી, તે નામ નિક્ષેપે જાણ
(૨) સ્થાપના નિક્ષેપ-કેઈપણ વસ્તુ–સ્વરૂપને, તેના સદભૂત કે અસદ્દભૂત આકૃતિ વિશેષથી-ગ્રહણ કરણી તે સ્થાપના નિક્ષેપ જાણ " (૩) દ્રવ્ય-નિક્ષેપ-કેઇપણ વસ્તુ-સ્વરૂપને તેના ત્રિકા લિક-કેઈપણુ-ગુણ-ધર્મથી ગ્રહણ કરવી તે દ્રવ્ય નિલેષ જાણ
