________________
૧૨૦
સમજવું જોઈએ કે ઈષ્ટાર્થ–પ્રજનતાવાળીક્રયા આત્મા સિવાય કેણ કરે ?
વળી કેટલાક કહે છે કે “આ જગતની સમસ્ત પરિવર્તનની કિયાને કર્તા એકજ ઈશ્વર છે અને દરેક ભિન્ન ભિન્ન આત્માઓ તો તે એક ઈશ્વરના અંશ જ છે માટે આ જગત તે, તે એકજ ઈશ્વરની લીલા એટલે માયા માત્ર છે ઈશ્વરને નહિ ઓળખનારા મૂર્ખાઓના આવા પ્રલાપ પણ અજ્ઞાન મૂલક છે, કેમકે દરેક ભિન્ન ભિન્ન આત્માઓને ભન્ન-ભિન્ન પ્રકારનું સુખ દુઃખ અનુભવતાં પ્રત્યક્ષ જોઈએ છીએ અને જાણીએ છીએ. એટલું જ નહિ પરંતુ પરસ્પર વિરૂદ્ધ ભાવે વર્તતાં પણ જોઈએ છીએ જે એકજ ઈશ્વરના આ સર્વે કાર્યો હોય તે, ઈશ્વર આત્મારૂપ પિતાના અંશ ને ઇશ્વર પોતે જ શા માટે દુખી કરે?
વળી જે દરેક જીવને પિત–પોતાના કર્મ–પ્રમાણે ઈશ્વર ફળ આપે છે તેમ કહેશે તે દરેક આત્માને તેમજ ઈશ્વરને બનેને કૃતનાશ અને અકૃતાગમ એ બંને દેશે. પ્રાપ્ત થશે. વળી કેટલાક કહે છે કે આ જગતને કઈ કર્તા-હર્તા છે તેથી કરીને જ દરેક ભાવે વ્યવસ્થિતપણે યથાસ્થિત બન્યા કરે છે આમ કહેનારાઓએ એ જાણવું જોઈએ કે જગતના દરેક-દરેક આત્માઓ પિત-પોતાની જુદી જુદી સ્થિતિને અનુ સારે પ્રવૃતિ કરે છે અને તે તે પ્રવૃતિની યથાતથ્થતા પ્રમાણે દરેક આત્માઓ જુદા જુદા ફળ મેળવે છે, આ પ્રમાણે આત્માના યથાર્થ સ્વરૂપને જેણે ઓળખ્યું નથી-જાણ્યું નથી અને તથા વિધ યથાર્થ સ્વરૂપમાં શ્રદ્ધા કરી નથી તેઓ કદાપી આત્માર્થ સાધી
