________________
લઈને જ આ સમસ્ત જગતની ચિત્ર-વિચિત્ર લીલા જાણવી. આમ છતાં તેઓ કેઈ કાળે પણ પિતાના મૂળ સ્વભાવને છોડતા નથી. તે ખાસ ધ્યાનમાં રાખવું.
(૨) ઝવત્વપણું–છ એ દ્રવ્યમાં ફક્ત જીવ દ્રમાં જ જીવત્વપણું છે. બાકીના પાંચે દ્રવ્યે અજીવ જાણવા.
(૩) મૂત્વ–છ એ દ્રવ્યમાં માત્ર પુદ્ગલ દ્રવ્ય જ વર્ણગંધ-રસ સ્પર્શયુક્ત હેવાથી મૂર્ત છે, બાકીના પાંચ વર્ણાદિ રહિત હોવાથી અમૂર્ત છે.
(૪) સપ્રદેશ––છ એ દ્રવ્યમાં કાળ દ્રવ્ય સમય રૂપ હોવાથી અને સમયને સમુહ નહિ હેવાથી કાળ દ્રવ્ય અપ્રદેશ છે. બાકીના પાંચે દ્રવ્યોને સપ્રદેશી જાણવા. જો કે પરમાણું સમુહરૂપ નથી તેમ છતાં સમુહપણું પામતે હેવાથી તેને સપ્રદેશી કહ્યો છે. તેમજ વિવિધ વર્ણાદિ ગુણોની સત્તાના સમુહરૂપ હેવાથી પરમાણુને પણ સપ્રદેશીપણું જાણવું.
(૫) એકત્વપણું–છ એ દ્રવ્યમાં ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, અને આકાશાસ્તિકાય, એ ત્રણે ક એક એક જાણવા, બાકીના ત્રણેમાં છે અનંતા છે. પુદ્ગલે તેનાથી અનંતગણું છે. તેથી વળી જીવ અને અજીવ દ્રવ્યોને સમય ૫ કાળ તેથી અનંતગુણે જાણવે. તેથી સર્વ દ્રવ્યોના પ્રદેશ અનંતગુણ જાણવા તેમાં વળી આકાશાસ્તિકાય દ્રવ્યના પ્રદેશની અનંતતા ઘણું મટી જાણવી, સર્વ દ્રવ્યોના પ્રદેશથી સર્વ દ્રવ્યના ગુણો અનંતા છે અને તેથી તેના અસ્તિ
