________________
૭૯
ત્યાગ કરી, પંચાચારનું વિશુદ્ધ પાલન કરી, સંપૂર્ણ જ્ઞાન. દર્શન ચારિત્ર, અને વીર્યાદિ અનંત આત્મગુણેને પ્રાપ્ત કરીને આત્મા મુક્તિના શાશ્વત સુખને સ્વામી બને છે. એમ જાણવું.
જે આત્માએ આ રીતે તેમજ પૂર્વે બતાવ્યા મુજબ પદ્રવ્યમય જગતને, ઉત્પા-વ્યય—અને યુવાત્મક સ્વરૂપે ઓળખી શક્યા નથી, તેવા મૂઢ આત્માઓ જગતને ઈશ્વર કર્તા સ્વરૂપે માને છે, તેમાં વળી વિશેષ મૂઢતા રૂપે ઈશ્વરને ઉપાદાન કારણ રુપે તેમ જ નિમિત્ત કારણ રૂપે એટલે ઉભય કારણતા સહિત જાણે છે, તેમ છતાં તેઓ આ જગતમાં જ્યારે જ્યારે અધમ–વધી જાય છે ત્યારે ત્યારે તે ઈશ્વરને પાછો ધર્મ સ્થાપવા માટે અવતાર લે પડે છે, એમ કહે છે. આ છે, તેમની કાર્ય-કારણ-અને કર્તા પણાના સ્વરૂપની વિસંવાદિ માન્યતાઓ,
આ માટે એટલું ખાસ ધ્યાનમાં રાખવું કે. “જે કાર્ય કર્તાથી-ભિન્ન હોય છે, તેને કર્તા પણ ભિન્ન હોય છે, અને જે-કાર્ય કર્તાથી-અભિન્ન હોય છે, તેને કર્તા પણ અભિન્ન હોય છે, અને તેનું ભકતત્વ પણ તેનાથી અભિન્ન હોય છે. એમ જાણવું. તેમ જ વળી જે જેસ્વરૂપે ભિન્ન છે, તે તે જ સ્વરૂપે અભિન્ન નથી. અને જે. જે સ્વરૂપે અભિન્ન હોય છે તે-તે જ સ્વરૂપે ભિન્ન નથી. તે માટે સ્યાદવાદ દષ્ટિએ દરેક પદાર્થની ભિન્નભિન્નતાનું કવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવાદિ ભેદે યથાર્થ સ્વરૂપ ગીતાર્થ–ગુરૂ ભગવંત પાસેથી જાણવું જોઈએ.
