________________
૯૫
તેમજ વળી જે શુભયાગમાં જ એકાંતે સમ્યક જ્ઞાનદશન-ચારિત્રાદિના ઉપચાર કરીને શુભયાગ ક્રિયામાં જ આરાધકપણુ' માને છે, તેઓને પણ સમ્યક–જ્ઞાનાદિભાવરહિત પણે આરાધકતા હાતી નથી. એમ જાણવું. આ માટે શાસ્ત્રોમાં સ્પષ્ટ જણાવ્યુ છે કે નિશ્ચય અને વ્યવહાર અને દૃષ્ટિએને સાપેક્ષ ભાવે યથાસ્થાને જોડતાં ઇષ્ટાથ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે, ચેાગ પરિણામને નિશ્વયથી– વિરાધકપણું છે તેમ જ વ્યવહારથી પણ શુભાશુભ આશ્રવ રૂપે, વિરાધકપણું છે. તથાપિ જ્યાં સુધી આત્મા સંપૂર્ણ અયાગી નથી થયા ત્યાં સુધી તેને ચેગ-પરિણામ હોય જ છે, પરંતુ આ ચેાગ-પરિણામના મુખ્ય બે પ્રકારે છે. (૧) પુણ્ય અંધના હેતુવાળા, શુભયાગ અને (૨) પાપ અંધના હેતુવાળા અશુભયાગ તેમાં પુણ્યાદયની ઉપકારકતા મુખ્યપણે નીચે મુજબ જાણવી.—
સંસારી આત્મા અનતિ પુણ્ડાઇએ મનુષ્ય ભવ પામે છે, ત્યારે તેથી પણ અધિક પુણ્યાઇએ દ્રવ્યથી-સમ્યકશ્રતરૂપ-પરમાત્માની વાણીને સાંભળવાને લાભ પામે છે,:જે મુખ્યપણે સમ્યક-દર્શનનું કારણ છે, માટે કારણમાં કાયના ઉપચાર કરવા વડે પર પરાએ શુભયાગ-પરિણામમાં ઉપચારે, આરાધકપણું-જાણવું જોઇએ.
હવે નિશ્વય અને વ્યવહારે અન્વય વ્યતિરેક ભાવે આરાધકપણું તેમજ વિરાધકપણુ' જણાવીએ છીએ.
અન્વય સ્વરૂપથી જોઈશું તે અનાદિ મિથ્યાદ્દષ્ટિ જીવને પ્રથમ દ્રવ્ય સમ્યક-જ્ઞાનરૂપ-પરમાત્માની વાણી સાંભ
