________________
આશ્રવે-સંવર પરમપકારી, સર્વજ્ઞ અને સર્વદર્શી શ્રી વીતરાગ પરમાત્માઓએ પ્રકાર્યું છે કે, “સર્વે સંસારી આત્માએ કમની પરવશતા વડે નિરંતર પીડાય છે. તે માટે અનાદિથી કર્મ સગી એવા સંસારી આત્માઓ સર્વ કર્મના બંધનથી મુક્ત થઈ પિતાના સહજ અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણેના સ્વામી બનીને સાદિ અનંતમે ભાગે એટલે શાશ્વત સ્વરૂપે સચિદાનંદ સ્વરૂપી સિધત્વ ભાવને જે રીતે પામે છે, તે સ્વરૂપને બતાવતાં જણાવ્યું છે કે, “સંસારી જીવે પ્રથમ જે દ્વારથી એટલે જે હેતુઓ અને કારણોથી આત્મામાં નવિન કર્મ પ્રવેશ પામે છે તેને અનુક્રમે યથાશકિતએ બંધ કરવા જોઈએ” જે કર્મ આવવાને પ્રકાર યાને હેતુ છે તેને આશ્રવ કહેવામાં આવે છે તે આશ્રવ હેતુઓને સંવરભાવ વડે આમાએ રોકવા જોઈએ. એટલે જે સ્વરૂપથી આત્મા આવતા કર્મને રેકે છે તેને સંવર કહેવામાં આવે છે. યદ્યપિ સર્વે પ્રકારનો આશ્રવ રેકવાને છે, અને તે માટે સર્વ સંવર-ભાવ-ઉપાદેય એટલે જરૂરી છે એમ જાણવું જોઈએ. તથાપિ દરેક આત્માને પોતપોતાના શુદ્ધ જ્ઞાનાદિગુણેના ક્ષય-ઉપશમ અને ક્ષપશમાદિ ભાવે પ્રવર્તતા આત્મ–શુદ્ધિનું આરાધકપણું હોય છે, તેને સંવર ભાવ જાણ અને ઔદયિકભાવની પૌગલિક સામગ્રીના-ચેગમાં આર્શિક્તિ અને આશંસા કરવાથી વિશ્વકપણું હા છે. તેને -
