Book Title: Siddhant Kaumudi Vyakhyan Vyakaran
Author(s): Unknown
Publisher: ZZZ Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034463/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMga 62-dhU siddhAnta kaumudIvyAkhyAne vaiyAkaraNa siddhAntaratnAkare pUrvArddhama (apUrNa) patrANi 250 naSTapatrANi - unha 226+250 14 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAghu mAtraphalakavAnAvaciniyAnenAbhidhAnapAnimulaMsumanAMnAusArezAyajpamityAmAnA vatApAyoniyarigAnaspabhASyepratyAkhyAnAnepAnanAmyabhidhAnamadhameniyanenadhuninavAI mahattainyAkayUpannatibhAvAzatpaDanAzanAcaThanyanAvazanahAnayanAtanavakrayAkamenimitimA vApAnAnaMdainiAvAnaMdAmanAnAyakamAdhikacitrapathazanayAyuktAMnathenizyakayardananasama nelatagAsavAnAayyarthakazvAminakramAtathAkamiti jijJAsAyAmAhAIsinatamavaditi kiyAyAyukaminisparzanAdikriyAjanya mayogAdipalenayuknaminyadhAnanaImanAnIsinayA~ 24yagraharIyadhdhAtyAyyaphalAzrayA kamanvastrayituyuktavAnarAnacarAzAkotarInyesinalA nAsinatvayorvimAtivAcavAgAkArAnana prakArakabIsiddhapataipAdAnaminivAryapakaraNAdi naivayobadhisaMbhavesanavIcyatAvachoDakakoTipravezamA kArabodhAnayayogepijJAvidhAvavAdhizADAdavanayogavazyakalAta tathAhinemAgAvarkavAra pravezegoravAlAhabodhabhAnAbhAvAcaticA cenna Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sissa yanAnyatramAsAkaspavArasAyanAmitimozAyAdAnatveyAnAdhAyakaIgasitatamaminyAva 130 vazvAtanazcayyodAsInayosaMgrahAyanathAsaktanyapihiAdharmAnanAdizahavanarayadArthapaniyoni 239 madhyamevAnIsitazahenanagadharkilIsitabhinnamadAsInabhUyAtyAzayenaudAharaTizAmiti yAspazananAMtarIyakaminyetaDadAsInoudAsInaMcanAyetAbaviSayanahAkUlakapunItyavetana nadasaMbhavArA RyitvAsAheyamAryazabhAvanAvidhamiliyatvenavivattApAmanusyasitatamatvena napUrvasyAyenaDadAharagAminibhAvAnI saMgrahAMdhyAtAyuktamityAraMbhAdevazamAna akapiunayaryAyo'pitazahAzrIyatenApradhAnayoporabyabhASyaladhArayAnAvAtra nyathAbAlAgaspayuenIpatravAnagospoSiputravizeSatvenoyAnaspakamatvapUsaMgAnacana spAkArakatvAnadoSAevamapipasinAkAMsyapAyAMdogdhatikaraNAdhikaraNAyoratiprasaMgAnati rAma. yostA~DenakaronA nyAdikhakAza hAdiyarigagA nAtAkenAkathiinyatAyAmAhAapAdA330 ODharmartha Trust J&K.Digitized by eGangotri. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahapAnathAdApanamagAkaragacapAvasAvA kara nAdivizeSairiniapAdAnaMsepadAnamadhikarmakarAMkana hatArinyetAbhirinyarthazavyApakImatakArakanve HTTA Sa panAnAsAhakAsakAmAnavajAsAyanazAnI nyujanAtiprasaMgA 12 navayAtanazvavAdayAna vyApAraviSayInatyajanadAnIgAkaragAdinanyaphalAnAyasyagavA deranosinakarmavenamayAdezisanakarmavenacasiddha mativyathAmadAtrIanasvagamayabhiga kulamityatrakaThasinatamAmayavasiitvAGgatabahItiratraMniyamAcAmatisiddhAnaitivetAnAna mAghAsAmanIyAditivandha mAjavivajJAyAMvarIbAdhanArthatadArabhArAtathAcaMSazavabaMdhamA amihahitIyA tinanAvamA apienasUna khanAlasthAnakA movasahAnurodhanaprakanastatrIna naravartinInavitaNyarthanAyomaitraghakarotItinaprayogAvidhatvavidahavAzakriyAnvayitve / yamArtha mevAnayAhiAkathina spestitamAnimitasyakArakasyakUrmasattAdisyAna hiMDehAdisaMbAla tyagAsavampiyaHkarmakadohanamarthaidinamAAtaMtrakaraNarupakalAzrayapayaHkarmakatyAtanAbhayaMgavAsa hanAmanivodhAyunnAnyatvepodAnamattarAdidobhAyA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 visaMvandhatve avshodhptrsaami| sirasanavivajJAyAMna go yayodogyAniSadhonaoNmijIvaevenpAjAyadAtvayAdAnanvanApAhAnatvatvenavAvi vattAnatAyecamIyadAyayAvizeSanninadADakArakatvAvadhavAyadAnugo kamenvAvadhitvayogaye hivatAnadAdhyadAna satIbAdhitvAkarmasaMjJAbhavatinidhAcAkaDArasabhAdhyamayAhAnamanarAgI tagavIna dAdhIta vAdhalagAniSThayayatarAnukUlavyAcArAnakUlAgodhaniSThAparInibodhatAkA mAgatikamA kaviditvAnchinaDImatatamasyayAdeyAtramitakArAMgavAdikaMna karmasanamityatinayapazaSatvavivakSAyAkamavAbhAvayitatrimitrasyagAyapadigdhiAnakamatra masyevA satyapiyasa kamatvenadhArIcakararAdhikagAyoHzeSatvaviktAryAnakarmasaMjJAyA kI spayAmAgAyayAdIgdhAniAenabUmarvayoganimitamazvavidhAvitivArtikAlabdhaminibhAvAetadevaka latonyAcazekamavAyujyanAnimitatamenetyAnavaniyArayAdiyAnadhAntarakarmazAsI rAma mAmaminpAyarigAnabhititenanapaTanItyAdInAniprasaMgaitibhAvaDilAnodanapacanAniya 240 mupa3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmatvavindAyAM dvitIyevetyA dutanta // paya so'viva nhAyAM gore vAghitvepsitatamale vivandAyAta drAvyamitIhatyakaiyaTa virodhAt ka DArasUtre gAM do gdhItyatra payaH zabdaprayogAbhA vA manoramA dautatpa yogAbhyupagamo nira stH| bhASyakai yaTyo stUpayoganimitraM g vAdi kamI pritameva na tvIzitatamam / nApiddeSya mudAsI nNdaa| ato'po prAkUrmasaMjJA nenavidhIyata iti sthitm| tathAhi / etena karmasaMjJA sarvA siddhAbhavatyakathite nAta traisita spa kiM syAtpayojanaM karma saMjJA yAH // 1 // kathitaM karmetyetAvatA sUrAta rADulAnyavativiSaM bhu gAMdogya payaityA do sarvatra karmasaMjJA siddheH karturIpsitatamaMtatha ntamiti sUtraiye vyathImetyaspazleAka spArthaH / tane tyAhA tare e zleokenAya tu kathitaM purastAdI sita yukta vata spasiddhyartham / Ipsita (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.ra 240 mevanuyatsyAttaspabhaviSyatya kathite neti // 2 // yavebhyo gAM vArayatItyavekSi tinaya vAdinAyuktaM yadravAdikaMtaspa karmasaMjJArthaM karturIpitata ma mityA svavyam / vA raraNArthInA mityaspakarmasaMjJAyAzca viSayavi bhAgArtha mitiyAvat / zranyathA goH kathitatvenAskathitaM karmetya spAprAzAvapAdAnasaMjJAsyAnnakarmasaMjJA / tasminnAsve dveSyo dAsInayoH karma tAnasidhyatItitathA yuktaM vetyArambharaNIyama navatayo rakathita mitpane naivasiddau kiMte naitivAvyam IzitatvAbhA vAt duhAdiparigaNanAi / itarathAnTa spaTa gotItyAdAvatiprasa tara vAntabhI vitaraparthatAyAM maitrace TaMkarotI tinA pAnI yamAhAdi vahiti dhAtuseva vatispaka saMjJA vidhAyaka vire hAtAta smAtreNa TaMkarotItitIva sAghurbhASyamata ityava veyan / rAma 240 (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira 240 repsitamevetyevazada svIpsA prakarSAbhAva sUcanA yA Iti pakarmatA siddhaye kathitaM veti suutrmitiyaavt| tadeva bhASyAdiparyAlocanA 2 yAmasyApi dvitIyAyAH karmatvamevArthena saMvandhaiti navyA dhunti bhsspiviruddhetyvdheym|| ( zodha patraMsA vaidvizatpunareva vA zatra patrA TaTastha prathamapa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri rAma 240 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakarmazInissaveDahipacyorbahulaMsakarmakayoritivanayaminivArtikeuTuMbaraThaphalaMya cyatanibhAyyodAhasamAhAyaratasyakarTavavivattApAmanyanamapratrivacanaminikaiyyaTanayA yAyAnyatvAjAyaciratravidhayeddikamakorattaspAkabhatarAyalayAkAsaMbhavAiTahI kathita karmatasyaikcayadAkarIvavivazAnadAyakarmavaDovatitenaivagauzAmatatvatoyanyUsenadevaca haradAtAdibhirasminsaceMgItamAdhavovijayataH kaSatamayamughaDayatamyacAratyAhatyAta dRbhiprAyaropadAhata mitibhAvAbhAdhyakArIsvihastreyaghapphabhayUsAdhArazAstathAvakArAsatanA maministreSapadhiritibhASamAgaronAyaMDahAdaranispaSTamevAdidhananADulAnityastaMDalA cilIdayantrodanaMnirvatayaniniDulAnAmodanaMpavatItyaspatAlavikAramodanabhitpItvAdikA paghi rayogavachonicavyAvyAtabArAkAnistatre cAvadhitazazeSapradhAnavAcItanadAyopita nAMkAspayAdhyAdagviInyatrIniSasa~gAkarasAdhikaratAyokapacetyAdizvakAzaniyatrakarmasaMtAna ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri'' Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaMvaiaudanaMnaitraMpacati maitraiti na vyamate sAdhuna mAnya hai ra ra tAdimate / 9 sira.sa samoidA diyU rigraa| nAdinivedanA haradattenAyiya cernaDuhAditvamityas cauevaM paI 241 hAditvamiti mukhyamananvena navyAnI goDa yaha mA trayare vyvdheyN| daMDayatI nighaNya 24 hAdiSubhAdhya banA napaThitastayAyigagaH zataM deyatAmiti bhAgya prayogazAdvikarma karavA cahA direva nanpAdi gogokarmazilaTprayogAta cinazca rAjAno hirana 4 rApe bhavatItivAkA zeSe zAzana syaiva prAdhAnyAditibhAvaH / zana jayatIti tribhibhaveya jija yaitiprasAda nonAta syAkarma kanvAnnAya ghAdhika hi yA cirudhipravibhitticina nIva hiharata ekA darI veha ho dI vyartha jAgarA DrAya ko rastathApi nA vo harane vAyA~ tivArtika svacakAre zApiThitAdhijayanyAdayaH samucIyana itikai para pAsa kA ghanadamatrAMzika miti bhAvaH yanibaMdhaneti nAstre'hamayI dama bodha bodhaiti dviyayIyasya vodeddika rAma mktvenbhaassyprye| gotraliMga miti bhAvaH zrataeva sthAstu srama kho jagAda mArIcamu 241 mA3 sme 1 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArtha 2 vacanaM mahArthamitibhatrAyuDA nuthAca nAtha tyAdayobaha vo ddikarmakA jJeyAH / baliMbhitanaiti prArthanAuna yo yAcyarthe natra pArthako bhittirinibhAvaH / evai grAhaka takra Aminpaypha dAhApIya tuma hinaddikamI mAnAbhAvAdi nAdaDiyayayasyagra hai vikarma kanvAna yA yA ga gaH zatamityatra daMDigrI hAthI naniyAhArthainiga samudAyAde kaMzana yA guNAnurodhena pradhAnA hatera nyAyyatvA diti ke vyatayA svAkyA ugrahazAvAna canigrahapUrvakayaha pratha ke va lagra hasAya hA thainina tayoH yayI yate tivAcyA iMDizca grahaNArthI naniyahA thaitibhavane ce khane virodhAta cyAgraha pUrva koca ke valaya prayogasya sarvAnubhavasiddhatvena tayo paryAyattayA nibaMdhana jJAyaka spA saMbaddha vApate nopapayItva maMgI kumatila lpa prakramecItyA svAtAvatAre yA he rastathA mAce rUpA jedIyazva saMgrahaiti mAdhavena yenA abhI ha satra ke ciddikarmakatvena sgRhiitaaH|| tAra nikamasamudrImAni vahuvedI mA ceyaM nityAjapati 4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasavAkoyadevadanAdAyapatizAstrArthaziSyAnAnavaganibuddInisvetA siddhiAnihalapeSazAdekhama 24 soyunahematicitrokarabhAvAnasyaviSayavAnAMtatrayAhe hikarmakaMvaMbahavoMnetiana evajhAyAmaniyAhinagedhamAlyamilisidAnyanyathArAyatakarvazvakamAinivArSikotyayojyadhe muruyekarmazita sthAnAnanazvajayayAgaMdhamAlyayaniyAhinAminyevasthAnabaMDavAhinAsahIta jayayAyanigrAhitairgadhamAlyeyayeniviyahaprayojyakArIdhevayAnyayaMdAthaibaDabIhAbuklanyAsa jApAniparAviSayAbharatabahaMdhamAlyakamakapratiyahAMtakavAmitivodhAnyapadAthAra vivivizeSayAvizeSyabhAvavaidharItyanAyakA bhAvavivanAmAprAmAnaMda tivavadhyartha baDabIghabhphayugamAdatididizAini kurupaMcAlAdiravaraninAdhizI-khosomininavyartha navodAharatikarUnininiAgaudohamati bhAvavAcIhimAsAdivAkAlavAvivenAprasiDaitinasya rAma kAlanAmyavAsiddhiAandhAyamAnazyadhisyAditibhAvAcAnudezakAlobhAvebhyo'karmakathA142 gha12 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayogehitIyenikecidinmakratatrakedinphanimanmatamasamaMjasamitisUcanAyAAsinavyatrAsinaH svAsaH AsyatevAmAsaiyAdohinIyAmAtravidhIkarmasajJAyamuktakAyArAnassarititayAdhvAgata banAvizeSita ninnanAcAparodoSajanmatAanyathA'dhvAnasvAyanAnisyorAataravata vyavanaprAsadakozAdiniyataparimAzAevAcataranisiddhAtaitpAzayenodAharatikriozamiti gAnaDAdAyatyevasAnaMbhalagAzahakarmakArAmini hakamazarakatAkamavyatihArahativanna krayAyarasakiMgakArakyazakSakamekArakamevAminikarmaharAsAmathyAnAanyathAganibaDiya pavamAnazAkarmakAyAmityavatrayAtAkatrime kAryasaMpratyayAvAsAvitiAhatamAsA~cobhA niya katyathoniyamAmistraminilAmanivatisbhAvyatArApayAmAyAdakabhAkAga nyAdharthakadhAtanAmevAyyUzanakayaTopyevanAhA anaravayaMcAdAnApADyAnabhAyAta virevApamitinavyA pravattIyaralAyajIvyatvAnaraMgavAcakAsananamamitibAdhitvAkarasa ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi1 jJAyAMtrA prAyAMnadvAdhanArtheye pratiprasUrvedhirnaniyamagala sebhedAbhAvAditina vyAzayaH zAhaM prAdhAnya rAma rthasyaivetinanibaMdhana karma caka saMjJAbAdhituM neSTe / kAnyathodanA dera pika meM nvAnAya te viki tyAderArthaprAdhAnyamAdAya kArTacastha varitvAt kicaivezanaH puruSadA va pradhAnAdeva tyA3 dhAnAdinibhAvalIgA vyAkRtAnasmAnniyamArthamitibhASya ke prAkare va ramaNIyAnacaivaMga tyAdyarthAdibhyAsanipadikarma bhavati prayojya evetiviparIta nimamaH karaH karmaNAiti vArtikA satre karma karAyacettitikA zatru nagamayahi niski 4 nAka gamana diya yi kAya dabhinnA kA preraNA saHzrIhari maiganirityarthaH nanvevaMzatrUNAM karma karizinana macAbhAvAtsvargasya karmacana syAdinivenAnAgati buddI nikamatvasya bahiraMga venata naH pUrvameva dhAnvartha vyAyAramAtraprayukta varga karmatvasya nirbAdhitvAt yaddA kurmase jJAyAM karmapadasva rAma netramAtre lAla zIkamitina deossH| nacayacaivazakti mAtrai zaktitraivakathaila sazotivAcyasaMjJAna 243 karta sistu 243 243. Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasyasaMjJA rAnu hitasvanaHsaMkenitoyahinAjamahinakhanaMnadapapagamohimAyAdevadanenetiniyamana ) karmasaMjJAyAnivarjanAtyayAnyaspakarItyA navIdhaminita nibaMdhana TenIpaibhavAta hariyAhAra kriyAyAsvAtatryAtpreSaNakimatIgatamAniyamAvamasattAyAsvadhamAbhidhIyateitAsvadharmatI paninetyarthAnAvadyorinimAyAmapigatividhieveniganyathItvAkarmIlagAyA tAniyatApazprerakanissanaravAvAhapanivalIvonyavAnaitibhAdhyAdAharagonasa ratIninyAyAdhIkArAditibhAvAnaniSedhAtiprayojya kamenivAcyAmitinAtyAdhAshal niyatAmAjinAyatAsanatanAcasArathAzrAdayutIti nigaramAcalanArthabhyAtiparasmaiyada mevetI haniyamAnapUrvanene pratiSedhovAcya phUlaninocaniyadapamAlabhavanpavenivAlAmA rinivAdhidevamasmica raadishyniiysythaanpraapH| yavAnAcananavAdisAbodhyAjavyanipramAniliyonAmatyA kI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ simma dhAnarthakaspaivAmitvanAcinArthakaspenimitIdavAnAsmarapanya navanagalmahatyatroparAvitisa 144 bhASyodAharaNAdevakarmanAvodhyAzivAyayaMtIniAza karonAnizavarakalaha tikarItyartha kyAtanohenamamivAdhAvatiAenenazahAyayatisainikarinitivarmaprayogonirastAyAMcA apakaMdazahAyanAnephakAzragrahahazokamancavihitaptabApatanAvanivedhAnimalabhAna dida lokazakriyatvAnyAmAvapinAdakasaMvArthAnabhyayagamAniSedhomudhaivAzabAyatiyahasAsanya" gaivAzotakazakSakarmakAvAsihotyasakhayA navyadhIzavakarmakavidyArthatvevAgreherayevA prAdAnArthakatvetapapiladhAkaramattagrAheiTikamakavasa manatAviharadanAdInAmasamma tozrataevAyAcinAranahidevadevamadikhanoMgrAhayitazazAketapatrabedhApanAmanivharthika banavagrAhivyAkhyAtAharanAvAmAnAjAyopaniyAhinekvinAsaMdhAdayatamAthi rAma tasanetadihAypasaMkhyAzAparavyA prAmAzikamevenpAmabhAvavAhakogitpAdigrahAmiI 244 SL ODharmartha Trust J&K.Digitized by eGangotri Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghAsvasyabhA4 nAnuvartane tinobhayatra vibhASeyaM / tatrapadAcAvakarmakautadAprApnuyadAnucauryAmatanAvArtha kautadAnvaprApratinanAnaMnarasyeti nyAyena yAyacanyAdivanprayojyasya karmannaninauzA prAyo vikalpa nataddidhAnA thI madamasta akarmaka yoktA kartarI nitamamitinityamevakarmatvama svitivAcyA navaiti vibhASe bhayatra vibhASyakRtA ga ziti cainananyA kye| dadAharaNavihArayati punAvAkAlaH vikArayati se dhavAna diti| zrabhivAdayate raprApnadarzapane prAptA vayavikalpabhivAdayate darzayate devabhina pApale kartRgAmini cazcetyAtmanepadadhizAkura khya kama tvakiM tvA dhAra tvamevAna svanirUpakatva saMbaMdhenAdhinAyanAdirUpa dhAnyarthan minivizaneya diza ka zi vAyade itpAtiprasaMgamA kyA hai| minI saMghAna vas tineralyA catara cena pUrva niyAne kartavyaviparItocA zAMkuza nasatAtA hai dyotavi para sopadeva darzayatidevaM taM na vizezcetinityaM karmasammU bhASyetu adhyArocitapreSadvitIyaka nyAyAdayite mRtyAmamatyeva rAje yudAha tyasaura zA tyAtmanepadamityukta na eGangotri karma bhada vyamatakhaNDa nAva sare tatraiva sphuTayiSyAmaH (14 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 245 si*stu vattitaitibhAkA kavineti samarthastreezvartheSvabhiniviSTAnAmitibhASpaprayogotraliMgeritibhAvaH vasatairitigvasa nivAsaityasyayA hazAna turvasAdhA inyasya lukhikaraNAsyetirucapita zayAnirdezazI sneti kathaMna keti satraha ridina mughoSita a runanta vinaphadA haraza miticet|| vaze / iyasya pratiSedhaiti hivArtikA tatrArtha zani tribAcI bhojananinivAcibhInetparthaiti vyAkhyAbhiprAyeo hanyamUlAsthitpartha svanenyU thaiti vyAkhyAta revatatra tyAjyoSitaityatra bhojana nivRttiradhikI nijJe mA upayada vibhakti mAhA ubhasavaiti ubhasarva posta sautra bhasarvana sau naMdanayA gehinI yA kAryatyarthaH / prakRtidditvA nasaritadditva nirdezana zahAdaya jUna kRtaH anukaraNa zaha vinA saMkhyAvAcinvAnAca aza hai nobhayaza hola tyAne kevalAna sila asaMbhavAtrAbhyAM vihitoyastA salitivAyArAma yAtathAdhika yogadvitIyA kAryetyarthaH prakRtivadanu karaNAmityanidezA tyo lukA vima245 12 18 (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri mi Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tikonirdezAgayatnadhigityavimatiko nirdezAgavityayamAhetivAdanipaJcAtabAdazateloyazAka tyaspativaddAzanikenazvApattiyasaMgAjadhAyagotasvainizakyAdhikidinyatraka spaicadainpanApane ritinavyAhaSayAMckrugatanAdhigitpavibhaktikAniza ityanAvAnevAcAyathanavagaviyapamAhe pavidhamAnemA madhyAhatyAsmaDaktarItyoyisampaprAcAryayamazuddhIkadhImayukanyAdAnalI sammAniyadi kenisavelanavibhakti kavivizaSyamataspatyaspUnApana vibhakkimityAdihAnava radarzanAsvayamapinatranadaMgAkArAccAnathAdhyayadhyadhAsyADitasanakAneparyaMdhAsAsAmA inihanadivacanedhiniyAbaranevi samahinIyAkAryatpathI ubhayanvaramaminihimasabATa iyeyAparthanAghAditvAtasiSayathahinIyAevamanpannAyUchAadamadheryobhasarvanasAzi AQtrayarasAhapAnAsalavaradhanAnatvAdhAdibhyattasniAsvacchabhayananyAdaunasevenyanenanasilA zodaSyAninayaMtrasaMjJAyonasenasilAdazAbhAvalatranahinAyAnasezvenpatravisarvanAmabaddha lakha apAyaneritasima e roinoon gopAityarthaH yA tyapurahiyAdAgA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k 246 sirakha ityanuvartanAhitAdhikA bhaktamitinaspatiM dyatetyathI prathamArthedditIyAni mAmaktaitpUrtha 246 ityapi kecit kathavinihatAnA dhIrAbhavaticAcyA saMbodhanaya dekriyAnvayIti prAi rUpinalena kArakavibhakte balIyasI tvAtprathameva bhavatiJca kriyApadeva cidyucima yAsaMbodhyaka niSiddhAcarasA sthAna ghane tibodha patra saMbodhanapu kAraka vA cItya naraMgalyA prathameti kecidazana ciMtyA devaprasAdenyAdA va citra speva vAstava kUlapikrama tvAM bhaje garchana caivAH 6 sa tvAditavyAH66ghaTittannpuruSA etadRpi sadara mitiba tatrApimaca vensIparvakriyApadAdhyAhArAta dayekSayAkRtaM vAcinva saMbodhana yaha syA syati kazcidravItina darpitAtathAtvece cogama nyAdI ve kaniGgAkyamitiyAribhASika sUmAnavAkA tvAbhAvAdapade DoharA ne netyatraivAmaM citanighatAnAyate tasmAdya citsabodhyatva svaniSTha rAma rAma jyatvA pAdyacicasaM bodhyanvalatpakarttanAmyAdyacicasenAbhyatvamevaprakRna kriyAnvayaevAvazyaivAvya 246 taz Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha5 niprAyakatvAnarApahatecasAkSAdikazakSyogAbhAvAcahitIyenyAmAnAvarAuparyuyarItiathakatha uparyuyaribuddhInIcaraMtI varabuddhayaitiApaniyadotaspajyaryadhyadhasaityanenahamadhirvacanasyavAti keyahAdihacavIsAdivacanavonnahinIyAuparibadInA munAnabuddhInAmaparIzvarabaddayaticyA yAnanAmrauDitAnacAbhAvAdAtanirUpitatvaMdinIyAthIlokani yinIyaritanavAvaziSTadeza nirUpitoyaritanatvaviziSTatataddezAdhikarazikaurikartikAkriyenibAdhe abhitaH paritatiAetaccAnya vApinyataityasyapUryacaratamitiyAMkAvasAnalabhAyAminAtivAnikaspayanpekamevayaThitavAna hiSayatvevacanAnartha kyAkriyAvizeSazAhinIyAmAtravidhAyakabhidetatopatrAyidRzyanA nivacanIya nezobhanapacanInyavAvalirutpanirupaphalazAlitvenakamavAnaviMzaSazAsyAyikarmatvAtkarmaNyavAha niharadatAdeyazrAddhAnabAnAhazaniyamamAnAbhAvAnarAzobhanayacyatecaitraiganyatrakamarigalakArIyatezvoki EmmirAzAmanayAkarapaghAgadhaSThAvanatrIdanasyAranyAMdomAyakamarAyavatabhyAmagabhAda Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasacisakhasvayinizetaztyAdyakarmakavAnumatAhazamukhyakarmadhAsaMbhavAyathAkathaMcitasaMbhavateyAma 247 karmakanvavyAcAtAnadhAkarmakayukriyAvizeSaNAtyAhinIyAnave yAkaratA nAmasammAnamavasa 217vAnaityatrAyapathamAnamavUkhakhayadAmanivAcyAta pratnapUrvamIyalAmakUlamitistrepanIya vartapatrAkarmakasyApiToyogakriyAvizeSagAspakarmavAdvitIryAtatvamityevaramahaMtrigraMthAvage zodhapatrame dhAtismAkriyavizaSazAsyakamavaaniSTatvAnmAnAbhAvAcadvitIyAmAtravidhAnAdhatahacalamAMnA kampa kaminyAmAnAvanAgabhitamaminiyobhabhyAcetitAsalonihayitatvAvA sbNdhohiniiyaadhH| badhAhajhAmanaviSayakAravadanibAdhAbumAnitanaitiyoM nAtApAhapatikriyAvizeSaNAtvAiyasagAnaka mapravacanIyAnitvahitAyAthAbubhutinanikicitkarakApratibhA bhAvapratiyoginItibAdhAma rAma cAbhAva samihitaburtitaniSTaravaragAvAtaronazAyarasparasA cA~davyayasanAvaivarAmalama 247 samayAnikaSAzAsAmAyyavacanAvavyayAdinAyAthAzvavarAtivizAhanIyAthAviSayatvAsa vyaH4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by e Gangotri Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodAzarathIina rhne| nAnyAmiti tvmmcmdhyehrirityrthH| kathaMta hilo'naM tarAi ma svayAzva vAtarAzcidvidyate nave tibhAvya ucyate madhyatva nirUpenamavadhi tvayayA nizAna tasya satra saMbaMdha sAmAnyeva bhvti| yukta yaharaNAdini ke pAlata dhAnyaiti hituhetumaGgA vAdi saMbadhotpatyartha tathAca hA kriyAyA ghona ko nAyase badhasya na vAcakAnApi kriyAyadAyI saMbaMdhasyabheda kara ukta iti| krmprvcniiysNjnyityrthH| guru sUjJA kara yA manvadhanvAya karma kiyAprokta vniti| bAhulakA ite ravA zranIya rAvada kriyApadasatridhananiSThavizeSa tina vrata sadasaMnidhau ca saMprati nihetuhetumaGgAvaTi saMba dhruvizeSedho naye niteenatsaMjJA smariti nirga linortha / ganya sI sejJAya vA daI nimanujaya mananu dyAva dityatrapranyA yogAbhAvena kriyAyogAbhAvAdenayoH saMjJayoH prAvAbhAvAtkArya tadaya vA dattvamasyAH saMjJA yAiti cenna / gampamAnanizamana kriyAmayetyanayAtrA nirastItisaMbhAvanA mAtrA mUlaspana bAdhavA ghya 2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa 248 218 inheM nAnacevaMkamanvA vihinIyAsihaukimanayAsaMtativAcyAjapaspAnizamanaprayuktahetutvAkhyasaba dhamAtravivattAyokamatvAbhAvanaSedhAratIyAyAvApAmAyatadAraMbhAtAnacavamAyanayamanAnU zamyadevAmAvarSadityarthavigaMmAllyanoyeyaMcayapavAdAviyasajJAtivAcyAyavalyAvatArya janitavizeSaghotakAbhAvanatravandakapagamAtmandanAvavatAbhAvAcAyanAsaMbaMdhavi zaSaghotakatvenaganyAyasaMgasaMjJayo pratinIlAnimana minidhAyagaphapasargasahAyavAda ini prakriyAmaleratapratisiMcatItyevayaralobhakkAkazcidyAcasyAnicinyAasmadItyaivasale yaphatAvanpathAvyAkhyAnasyAyanAtyAnakiMcataMvattAmanyatrApisevAyAMacarthatvAbAdhAyapratyA dAnAsabaMdhavizaSaghAtakRtvAvapakuvetatrAdhigatyasaMgasaMjJayorAtirevAprapicahattavartana tpAdakAsavatIpatra sabadhasAmAnyaghAtakapranyAdiyogItApAsiMdhyattasvaniyAmancayovA rAma cyAtathAcakathatayo saMjayIprAdhinasmAnabhAvamApAsudhyaya tasvatadhAmancayovA rAma nAmAvanAmAtresAhavaravalyapasargasaMjJApavAdaraphala 248 9 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangstri tha Trust Jak Diguized by o Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minibodhavikatakahatikArakhadadhiyarIanarthakAvinyatraivaitahalaMyatAanvarthanvaspanavastra havAnAzritavAdinidikAsAmedhyAtitiAataeva devatvaMzAibodhaviSapAhatamitibhAvAla vA gotyamityA nAhiyAMvIsAMghAranIyAnadImaciniihaparasparAvinAbhAvarUpasAhityahitIyA rthamanuniyaniataravasaharane pradhAnaininRtIyArthaevehayatonakarIkaragorAmerAzaragAvalI acahanainpatrakArakavimanaraMtaraMgavenAsyAsejJAyA phalAbhAvAnAnAvidhanAMgavikAinita nAyAthAkarmapravacanIya yunahitIyanyasyAnanaraspeninyAyenApradhAnanTenIyomAtrabAdhakalcoka yUgramAditpAzayenAhAnaghAsahatiAvatyAtahatiyasmAdhikAminyanenAlagopAhatapratItivikSasa badhidhonanamadhAmasaMbadholatpalatayAbhAvarUpapratpAdighAnyAmakAvalapata viSayaviSayibhAvapranyAdidhAtyAkAcaprakAramAnainyathAlatamAhAra niAlasmIrayabhAgasya haritAsahayAnikriyAjanitA svasvAmibhAvAratarattapatIniiinizabhakiyAyAmevAncAnAvAsoLe saMvandhaH2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisAna hirvacanenaivaghotinAkumarAyevavatadvitIyAkarmaprakkanIyasaMjJAphalaMdayasarIvAbhAvAtvatvAbhAvAsa nadadhamevalalagAdayAviSayatvenopAtrAratimAJcaHvastunakhasaMbaMdhamAtramevahinIyA itphakrIkiMcA visaMvataMpanizyAmanAhatapatiphalAnItyAdaumAgnikriyAjaninasabaMdhatizeSaghotakatvameva / zyAvAcyAnacAtrakarmaNihitIyAcA prasaniliosva sthinamAlakAsyAnuSAMgika prayojanAnamAra pyAha jyasargatvAbhAvAcUSatvaminiAihahariyarAtpavayaMcampayADi-ninayaMdhamArjanArthakenAyenasAha cInAzasyaivaparastUtragrahagolAyUriSiMcatI niupasargAsanonItyAdinAghAmamAbhivyadiza nikAmamabhAgaH syAdityUcI prAvastumAminiyaThinvAmIyAmayAdinyathA abhivasthAna sakarmaka svAtavamamabhAgainparthata yayavasAnAdabhAgatirsanAnidhAnyAyasaMganADamyA maniSa kuna zAgatItiihaprajayatibajJapati vidyAnanaI poderathavizeSaghAtakatvadadhiyayAsaMdabhAvamA rAma, zAnadhadhAtyarthamAtraghonekatvenAtvarthavajJApevenibhAvAyadAnyarattasaMyanaye kutazatiyadIpajAyA 244 tpAdaura Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekaMzodhapatramatra3 vAtiritisauvakAreApUjAyAmitpanuSyataratibhAvavAnidaivAnini gadevasaMveatikramaNAsamAna - kalakAkanakakAmotsarthIpUjAryAnvakSamanimitabhavate karAhAyIhavIcaMbanakiyAja ninAnikriyAjanivAsebedhavizeSamatiyotayatitrApetasAaMtati rAmamanikonopaMta saMcA sAsayogazcAtpatasayoniraMtarasanika itiyAvatAhitIyAspAriniAsaMnihitatvAkAlAkSavA vibhapAmevAnUceha kharayagrahAMdhAvAMkAlApatasayogecaityUvasamAsUvidhaubahuvacanAniI zena dvitIyAvidhokhalayavidhinaitijJApanAtAmA sampahiritiSaSThozapUtiSaSTInachattopayoga pannAvarahI bhojanamityavasamAsUnivartakazIpanAmAsasahinAvAzevAnivatI karmayogale cAherahImoglAmasalatamAsaniyatakatvAnaspetina vyAtinAvapArthanArakhadhasyA vihirahora utpannavAcAyanIbAdhakAbhAgAtaravAnAgAvayathecayanobhasamitya prciiniymmukhenaapiynityaastrspaambhkpaagmnbhaadhykaaraagaarnirikaa||iti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tipAdaya 6 240 sela dvitiiy|| // svataMtraH nanu kimi ca tvaMna tAvankRtyAzrama yoga kRti bIjamaMkura kI pa dAvavNU preg naca tatra karo vA vyAparivAvipa mApArI tyAta vinaivAya patraH vo maicaMga chU tI patra trapayaktiMcitasA zraya le nUka va gaajny| nApi prakRnaghAlyAta vyApArajUna kakRtyAzrayatvA rathAdAva ceta ne caitro pana te karona) tyAdI cAvyApte tara kAra kA patve sati kAra kA tUra proktvamapi nirasta kAra kAMtUra niSTavyApAra janaka cittaradalA thAcA cetanenasaMbhavato tice troM meM beNe tyAdAvavyAzca te nAhae dvArA kAryAnukUla jJAva tvaM kavana milpha taramImAMsakA nAgayuktaM / tasmAnne pare bAla yukta mini tvayavyApArAca yatvena yA vivakSitaH sata kocI putra vikrityAzrayeniyA divAraNAya vyApAreti uktaM cAdhA tu nokta kiye nityaM kAra ke kantayataiti nayacati caitro rAma maleTho nAstItyAdau ca pAkAnukUla zcatrA zrapa ko vyApAro'bhAvana ti yog|| mUlAdhArikA ghaTA 250 250 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSiH padArtha // na Saiti / upasargaprAdubhyAmiti prAjJaH / ihasaMbhAvanAyAmityA ramyana saMvadhyataityanto granthaidAnIntana mustakeSudRzya mAno pinirmUla vA TrASyA divyA kopA jhopenTya va tithAhi / saMzayaH saMbhAvanAne ttatraliGadina 3 dhirastiAna va bhAvane'lamiti liGitibhramitavyamA tatrakriyA suyogya nAvasAnaMsaMbhAvanamatizayoktirUpaM gTacana iti sarvasaMmata tvAtsaM bhAvanagrahaNenasiGko padArthagrahaNa vaiyarthya vAtasmAtprArtha naliGa-1 sa viityAdizadupayo niSThe chAviSayIbhUtaM vinbhUmi-nAzrayakama vanamitiveodhaH kiMna vinduka Taka daurlabhyeA gholAko tyA ghappa sNgtm| sAmAnyato'zavdArtha spau labhyasyA pizavda dyAtya tvAyogAt iyamevApItyatredamA vyavahita hai| labhyaparAmarzakatva spA nyA (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.ra nayyatvAcAmapibAspAditipadaMkarTasAmAnyavAdhiyadA sAmakirI 250 vizevindovatatetadAtapranAci:karmapravavanAyaityevaMgharamAdhyakaiyaTI vyAkeApaHsthAvAnavaivaMvindohitIyAzajhA tsyaa'pyujymaanlaa| mAyadAspaSTapratipattayevinduzaraHprayujyate tadApikArakavibhantipatha maivetibhAmA satAiyamevetikarIvizeSavindyotakatetyarthaH stu yAdimitiAsaMbhAvanelamitiveditiliDostahItiAloTavetyane nA. mantraNeloTAapistuyAdRSalamiti gahIyAlaDapijAcArityanenakAlatrayesarvalakArApavAdAlaDevayunAidilitrAtha. nyAapisiJcati siJcastu hivetyrthH| vidhauloTA zodhapatramadonirakSaratIyapa rAma 4. Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayikAsanA bhAvapratiyoginInicabodhAMgIkonakarItvavyAdhAnAsanihitatvAcacaitrAdiniSTharavAha bhAvArayatAdhaNyaTonenyavAnyonyAbhAvaviSayeghaTayadaMghaTaminnelAzikA nalAgatAtparya grAhakasenatatrabhavanakiyAyakavanAnapAnI nadyasana namatavikatvasyaivasvabhinnalacakatvAgIkArAnAaMtaeMvatanavAyagvedApramANamityAzi prayogAsaMgachatAanpeughoDaliyaTAnastuzatAkayAyadayAdhyAhAsa kayaneityArAevaMcapraka nadhAnyAnavyAyArAdhyatvamevasvAna yUnacavavAtakamityAzayenAhAsvAnanyagAvivakSitaitiAsAdha kApahareniyadyApArotaraMphalani ninyAunacAka yAyo yarinidhyAniyata rAvivayanayadAyavatanadAkaraNAsmanakvisatahatpananASikuraMzAMdI nAmapikaregA citIcAvastutastadanivaryana hivakhavyavasthitAvittiAsthAlyopacyatayA vatAdRzyanayana titikaraNAcAdirayaMvarAnirdezapamazvatvAdikaisarvavatiyathAniyatahaTina (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUr3A yApAralenavAra siniyataM kiMvavavakSikamityarthazanathAhiApacevilinistadanukUlasakalakArakavyAyArazca kArAdita 251 yAtvanarUpaNAvAcAyanapatkAramAratvAdinetikazcitaMtrAnAzAnubhavasyAprasiddhatvAzakyatAva chadavagauravAcAtatrayAyakArakaniSThavyApArodhAtayAtanavivalinastadAsakatAcitra yUvAta prasthAlIpacanikASThAniyacaMtitaMDulAyayatAyadATyasyamAkapInivAyavacAkaraNa nyunAvavahA taladAsakanIniyanisthAnIyavanikASThanipacaMtinaMDalapacyanAyadAnayaspasAkapAra (tizayavazAtkAramAndanadinadAnaniSThavyAyArodhAta kyopinadhAtapasthAyyAkasasa za6 gaevATatAyAthaipakAsyAlpAyacattItimAtmAnamAtmanAvatsItpAdovasyAyyAnmanA nAkararAghavAchatratvanauyAdhika damAdAyakavAdikamaMgIkRtabhAdhyatAvAdakAnava sAdhakakazAmitvAkArakarmitivatAnathAcayAyayoyAdAnekapAlabdhavanyA rAma zayanavanimnamazyahAkimitiztaratukArakaravaragogauzAmayanyAyAnaramArapanAzrA11 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Dharmartha Trust Jak. Digitized by eGangoni Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kararaNaspakaruNAntarApenkayetyarthaH 2 1t| uktaM keyaTenA tatratama zrutire tajjJApayati / prakarSapratyaya grahaNamantareNeha prakaraNe sAmarthya gampaH prakarSo nAzrIyata iti| kA kAntarAdakaraNasyAtizayo na tu svakanyAyAmityazvenapathAdIpika yAvrajatIti sarveSAM kiyAniSyato nipatyeopakAreka tvAtkaraNa tvaM siddhamiti 1 yanaittijJAya nArthate nisvAne nidhAya jJApana phlkhudaahrni| gaMgA yA ghoSa iti ukta jAya kAnaMgA - kArahI hA dhikaraNa saMjJA na syAtvA kare yA sityAdI mukhya AdhArita spAzcAritArthyAditibhAvA rAmoza bAzo ne ni| yathAca maMkarra karAyAzraya sTalIyArthagbhASyama ne bakatva karaNAnvarupA khaMDIyAdhiH tyatratrArthakarmapratiprakRtyarthI vizeSayAM natu titaivavizeSyaH satvapradhA nA ninAmAnItiyA skAkteH kAraka huya syApi svanirUpakatva saMsarge sarjanIbhUtadhAva evAnvayaH / rAmaniSTha vyAyAraviSayI bhUta bArA vyApAra sAdhya prAzA viyogAzrayo vAlIti vyApArayoH kudanavizeSaNA vizeSyabhAvavyayasAThI kArA tAna mihi ki / pAcakaH kAzAdikaH zatrU da I re karonIti kA vizva vizva karma kula zAlItyartha / jiivnynenenijiivnH| kara kaTU grahamAdibhya iti prakRti goyaMnenanA mAkhanIsAcaritena dAna iti siddha hatyA cAra riti SaSThAtrAmA janyatvanyanIyAthaH praha karma 4 8d8 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 sira-stuti janyacArunva vAnityarthaH / mUhUtAna svabhAvaH karaNatva vivasAyAMtu tI yA sivAja nyanyatvAdinA rUyezA bodhArtha midaM vArtikam // prAyeNeti // indrAna pro meM prAyazazadhA vaiza 152 - zcetanIyAtha nyUna prAtyavizira yajJa vidyA saMbaMdhavAnityarthamA prApazAtravezitIyAnA viziSTayapagotramityarthaH / prathamAtra prAchAtA / anya gotrazarena gotra tvamucyane chinnatvatI yAthe / gaucatvA dyanna garI badhavAnitya yeI yA duH| sa me netisama menItyartha karmaza dvitIyA prAprA hiMdozI ne ti samAhArahi goyA cA dilAnnAnyarichinnale TatIyA the hi dorAye rimite dhAnyamityarthaH khakhene nikhikhayukto mA tItyarthana prathamA prAprAyadvAra svayade : svAbhAvaparaMprayojakatvenIyAthaH duHkhAbhAvAyA jayAnamityarthaH / pratiyoginaM nocyA dUyatItiyA banA divazAnanudivaza svarUpa yaha gAMdhI rAma protitatazca divedivAvA'na rittaM bodhayatIti dvitIyAMta nAyisyAditi cenmaiva sAdhakana mamityasya 252 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viparigAmaprasaMgAnAkubaDuhayetyano'rthagrahaNAnuvartanAhAnirakriyApadasAhavaryAcvAta cAratabaMdhakadhArabhASAdhinopatiSThatAcAdinikaraNamityanuvartanAtyarikrayagAiyanonA tarasyAyahAyakUryagAdAsajJayoHmayIyalelabudheca grahAsamavayAthAnamanasAdavaityatra kamarAyaNaTanAyAvetyarmayaM yaMgasihAdevayanecaitromaitrazonyatraprayojyasthAkarmakala praphalamanibuddInikarmannAnAyagAvakarmakAditiparasmeyadInatamanasAdevaityatmanasa saMjJAyAmityalakasamAsesanAdayasyahatArthatvAdazAnadIvyatItyatrayaravAramAyAprApnotimi vAkAryakAlapokamaNihitIyetyayasyAyasthAnAnakhavAzamityanAhitIyAbhaviSyati anya ityeta soDamAlAvarI vanasaMjJAdhyaprayuta kAyadayAhayAhinIyApAyagAthamavAnyamanasAde dAvAyayaravAdAdighAItItigurocasatimatauitpAdevAyanAnacaivIya tAityatrakamasIna dhAbhA2 lAkAyAvAda vAsthatA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siramadhAneyikaragAvaspAjatanvAranIyAsyAnathAdevanAakSAzyatratyAkararAvAbhidhAnayikamA hitIyAsyAditivAccAe kasyaivasAdhakatamasparsanAdayeyogAdekasyAMcyatAbhihitAyAmanya 13 yAvyabhidhAnAnasiMhayaktAyuktagrahAsahetyarthayahAMnavasvarUpasyenyAvAyanAMhAsahArthane 253 titidarthavAcinAyogaityathAsutrAsahatiAihargamanAnvayaHpiuHzAstrasyatvAdhAra tyatavittava sUtropradhAnaMtaspaca sAhityaviziSTrapitayevazAsaMbaMdhAtyadhImAprAyovecanAtrAvAputrasya - yadhapyArthagamanakatatvamAdAyatanIyAsidAnapradhAnAbhatapiMTaniTakarTavasvItatvAvadhAthi sutreyAsahaskUlaHyuvAsahagomAniyAdIyadAyugADyAbhyAsaMbaMdhastadA'thiko pinakriyAyoga itistrAraMbhaityAsAtacityAatibhavanAyarainibhAyAtastatrApigampamAnAstikriyAnirUpitaka TatvasatvenasveyIspanadavasAtvAtAayazasaskArArthazAha saMvaidhaveSTanAtvArtha sabaMdhana rAma venahiya vezAsahAgataHvitetyatrAyiulpatvAsajasyAvazpakatvAdAleyasamAdhAnenirAlavanasvAka zya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA casahaivadazabhiHsutraibharivahatigahamIpatravidyamAnavacanasahazavayogevahenvayA mutrAgaharI rAyAstApradhAnagrahAlayugasahayitarAgamanaminyatrayadhAnAtyavaraciTanIyAmAsadityana dIanyathAyarAmayikAdyogadhaSThIbAdhitvAvizeSavihinanvAranIyavasyAdinikazcidakhIrAtatrAkAra va kavibhaktabalIyasvAsaasyacatreraNasahasthulatpasAvakAzatvAvAyadapiyarezAsaha pitugIri tpatragavAvyarogabhayolAlyayogayitumAdityetadarthatanAyitayutrasyagorinihita svArtha tiba va -vAtasmAtadapinAMsahayuktaztyasyAhAryapratiyovizavazabhitaityarthaHsAhityanirUpaka iniyAvanA natrIbhayo.sAhityanirUyakatvaSTAyanaputrasyavananirUpakatvaviktAyopitunadayasaMgAnA ziSyAsahoyodhyAyaspegauripatrIyAdhyAyasya gavAsabaMdhItaraMga nivathaivabhavatAATHE honetikaipponabhAdhya vyAnimitikAyenIgAhenaukarazovAyenelita nIyonIlacasanahinAvArI hanAMgasyaivayarAmarzakamavihIgasyAgivivarighotakavAyogAdityAzayenAhAnAganAvA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanA2 sirasa netiAsagazadorIprAdhajanAaMgazahoryasamudAyazadatibhASyAdinyAzayenAhAginaitiAtra 254 hAmiatizadazvanIlakAtivaMTanAyArthIko sAyadaMcAyeghAnavaMtyavivalikA kiyaghAnavAninibAdhatikacitAkArAyacasvaruyaghAtavaDAlakaparaMtayAvacakSvagAlakaSTa ticApaghAtavadAlakavAnitibAipanyAbhayadyAvizeSaSazayavAdoyamityAzayenara tIyArthamAhAatisaMbaMdhInijiyAmiritijJAyabaTanIyAsonyAnaraspA~jJAvabodhaneztyapa MmavarakhanenarAjanIyUDabhAvaititaspA karmakAvAsaMyogbhAgaspataitpaspalAtazikavA setyAzaya nAhAjAlAneritisiMjAnInainisiMpatibhyAmanAdhyAnAtita prAdhyanitaparatvAdadhI garthatiyaDIyitAsaMjAnAnItiharadatonisAnAdanavyAnavazeSAdhikArIdininavyA tannAkarma yAevazeSatvaviktAyAMvaThA zeSaitpatadapekSayApuravenAdhIgarthatpaspektyAyyavAnAghogeThe rAma yitAsaMjJAnenyavayavAkarakarmayoriniSadhe vAhanozatrimaspahenorihanayahAM karIvAdevata 254 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyanarasa tasranIyAsi kiMbulaukikasyaivanyAzayenAhAhenvartharatininverakaraNAvAdevATatIyAsidojI kimanenanyAzakyatatvakatvayA damAhAda yAdItyAdinA kriyAdizabayAghAra vyAMgAkiyAMnikAya nirvAdhArasavyApAranivayanadevahebatvamityAkaraNAvatinikriyAmAtra nirUyinavyAyAravahanicayanadevakarazAvamityarthI evaMcahalavakarayAnvayoMbhedAnnAnyanarega neta miti vyAyAnimitahevariSyataiticeniAmAghahenAcamadAharaniArdUDenaghaTakanidiMDahetukogha TaityAni vahivyAyArovAmAvAsAsAkiyAnanvayitvAndaramA canAstInibhAvAhitoyalaya ropanagauravarNa ityudAhAyAnanIyamAhAyurAyenahara zaniArAyazanehayaramAvimacyatetisryacadeza nruupkriyaanvysbhvdhiyaayaashvvaabhaavaannkrgaavmitibhaavaaydaanudaanyaagaadishvyunnyye| denavivasyanetadAnasya nyAyAviva bhivAtaraMgAbAdevasnIyAsidAyatadhAnyenadhanAnyadivibhedai NEES nATyAdIvadayAhAkAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasanIyAdhAnyAminnadhanavAnitibAbAniyaraiktAnannAtAgarazAsanAbhAvAdenTinAyevoyamAnezvArAve 255 jvAlayAyacatInyAdAvaSikarayAvAbhAvAdekhatvamevaratIyArthaityAghAzanadhananirtimaviva sAyAcanavibhavati gamyamAnAyaniSprayamANakriyAsamucamADAyosAdhanetisAdhyAmapanapata nimtadhAtvartha pratatibhAvAzI noenavadAgAzcayAsAcedityanena jJAyataininavyAdarAva rUtamAvaziSTavyavahAraityezIvAcanikonyAzarata jJAyakasiMDaaivainyavadheyAdAsyAsapacanAmA dharmapAyaniyanalavara kasAnilyA . marANAsampadIya bAsmatansa pradAnamityanvatAvalanAhAdAnasyatinidha svatvaniniekiyarasvatvopAdanaidAnAkiyAkarmaNAkaragonayasabadhAnI se nivenponenasnehasanidadhAna ajAgrAmanayanInyAdaunAniprasaMga iniranizanmanI ranmImAMsakAnAmayyevAnethAcanyajya rAma mAnadravyoddezyanvesanipranigrahAlasenadAnAtvamitinallalagAdevanAnAMca pratigrahIratvaspanava255 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minimAvaramAdiMdAyanuhotipadagrayecaprajApanayecamAyaMjuhotItyAdomukhyasaMpadAnanyA bhAvAjhAsaMgradAntvamitirAkAdAvatInantAnasmevayeyaMdardanItibhASyaprayogavirodhA nAmAdhyapayogAnarAdhanAtvarthatvabAdhasarvaprayogAsAmuyanvApayannobhAktatvaspApAmArI kucAnAkiyayAyamabhiyatInivArtikaMpanyAcasAgonabhAdhyakatAnvarthanvanavAgIkatAtathA cAtyabhAyarAnyAvayAkhayAkArakaityAdhikArI karmayazAccakriyAyAyakamenila bdhIyamininidhisyaprAdhAnyAchaviyAnecakarmasaMbaMdhajanyekalabhAgitvamevAevacaya kriyAkarmasaMbaMdhajanyaphalabhAgindanayovivAtanaHsanakiyArsapadAnaminiphalinArthavipA yagIdadAtIpatraphalajanakatvakapamukhyatvanirapitavivathApakatyarthavacano rthakadevazaphalenirUpinatvecasAhAnsabaMdhanAnceniAcaMbarthayosvatvasvavaniranijanakaki yAvizeSarayaMdadAtpanvayAhitIyAthAranivataJcasvavananisaporanveniAprakaraNAMnAbayano Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira 156 256 vAphalavizeSAvAvyAtathAcAvipanilasvajanakavipranirupinagonisvatvajanakagoha nisvasvanitijanakakriyAcaitraniSThanibodhAvayeTIdadAnAnyatrAsayogavanayoranvayAdI vyatiukhajanakazidhyanirudhanacayegatiyaHsaMyogasnadanukUlopAdhyAyaniSThAkiyetibA dhAravarajakAyetyatrApisama pasAevadhAyakale'nvayAevaMdalAyAtaajIgrAmAyanayanAtA mevenyATAvaktatatAanekazatakadezAnvayakalpanAyasaMgAkamarsadhajanpapalabhAgi tvasyadaivAdavidhivinAyagIdadAnAniyogAccanaivabhAdhyamanaciyAgyanayonaphalabhAgita rupena samAnyanamAravaDoyAdhisyamevavAsaMpradAnatvAatAnahAyamaniMdaghohatAyAdaka siMcatitrApAdanayanirajakAyakvaMdadAnItyAdayonabhAtA prajAyanayejahonItyAdautadeva manAyAvigrahonAsyevenimImAMkasihAnAyogyatayAyikalabhAgitvAyogAnmavayasapradAnacAsaMbhavI rAma isvapaJcamolatAyAvaturthAanavanadinenacanuyIvAmaMtravanivAyunAdevanAyAvidhila 4 7yodksitiitytraapivodhym|ajaagraamnytiityvgraamsytaahphlmaagilNnvivnditmitinsNprdaan mAtadhivandA 54 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 vatanmA salAanyathopAdhyAyasyagaudIyateziSyAyenismAnAnacaivaMziSyasyA'karTa legokamarmavaMkathamitiH baDurvalaMnayaraMparamitibhayAdonacaniIdhinahevanAdaurbalpamapinamahAbhASyavirudAnasmA / danvarthatvabAdhebhAvyamevamAlApramANaminidAnAnirikrayatkiMcikriyAjanyaphalabhAgitvapacana sparkazikAdhanurodhenabhAnavakalyanamayuktamevenyAsnAnAvatAkarmotirkigAmittasyaivI niraMgavAnmAmatAhatimateyacatpAdanAmanyAdAkarmajJAyA:sAvakArItvAtAbhASyamantavaH nayayAmArAyAhikalyAspArAnacavagatyarthakamA nistravya naspabhASyakRtIpratyAkhyA natvAditikaiyyagadapAvasAnastatradhAmanakarmaropavAhitIyAcanapIvininiyamArthamevamAdhyamata nasyAtAnahimASpahanAadhvAzapinannpAyAnAtural vAcatayavasthAkSitikarmagrahaNAminibhAkAmayahA~ kajyAdhyAyAyagaudIyateziyazonyatrakana' grahasvinetroyalalagAmitphaktalAnAkarTa se jJAtvAnavetrAinyAdAvakarmakasthalacaritA thonakaiyyaTAdayAtaciMtyAdhiyAyahasakinna vyAmityanenanatrIyirsapadAnasaMjJAyAvarivAnAnasmAsa vAvyAkarmasaMjJAyAMka (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana sisavAiyaspAviparyAyaNaprAbhAnamAratayeryasagrahAabhipatItyatrasaMkhyAkAlapatavAraNamanaMvatvAdi 57 pAyadAsmatidAsyanastyAcapisidhyatininAdayaMcavarSedaMgenArtha minicetAnAsaMpradAnanda 257 prakArakavAbhAthamaspAyyAvazyakatAnAanaevatriyAthImayadatyeyaninAyinagatArthatArkigoka mekaMdAnana vidyArkitakathadAnajanyasvagAdigulamAlatvA hulakAnsabadAna nAyakayayatiAkakrimakamakriyAnabhavatItiraMgAyomAsatennaI canInacevagharakarAtpAdanapacanAnyAdAvaniprasaMgAyatpezenaspakamakalAlesAvakAzA pAsapradAnasAyAnizvakAzayAkamasenayAvAdhinatvAtAniceveMgatyarthakamagatyasyapratyA khyAnebhovyakArIyanasaMgavAne nivAMcyAnanyAkhyAnasyapArivAdamAtrUtvAntAyaDayAmayA. mAyavAgavatItyaphalazAlitvaviktApahinIyAyA kiyAjanyakalabhAgitvenosyatvaviva rAma jhAyAMcavIzvIyapanIratramAsvitibhASAzayAnyAjAnAdhyAgharAyakaronItpapAyatAnaceSTAya 257 X Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri, 195 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyA? aushans tivyagAna thAnaMgI kArAnA kiMca saMdarzana prArthanAdyapekSayAkriyAyApi kRtrimaM matvamA zritya vArtike pratyAkhyAna bhASyakRtA taMtra vArtikamaMgIkanyagatyartha sUtrapratyAkhyAtam nAnaMgI tyAnA ghaTAya karotItyAyaterutvAt na dvitIyaH karmasaMjJayA aMtaraM gayA niravakAzayAca pradAnasaMjJAyA bAdhaprasaMge nayA mayA mAya vetyasyai vA sihe| vAkA padIya kepya madyatarI nyAyayo mAtrAzrayeApratyAkhyAne nasamma gitidikA tasmAdava kadhAtuviSayaka mevedamityAzaye naudAharati yatyezanaitidhA yana janyaphala bhAgivenapanimuddizyA bhitItyarthaHzaka mizA ka chAdasametadityAha rucyarthI zrI jnryo| kasmAtkarmaNAlA tu prItA vitpataH / tasyA karmakanvA narmacihavakhaprayojana ke cho vizeSa rUpo lAmaH saviSayatayA moda ke mIti Saya yAcApAkhyAnArthaH tathA hari niSTasakhajana ko milAyo bhanna bhinnAzraya kazateo dhakka saMjJAyAprAprAya vacanaM kecina kAravazeSatvA SaSavyayavAda tyA tatu kriyayAyamityeva siddhatvAduye 42 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sissa anya kaTake tiyeyAnyAbhaktigIneriti kha kha spetheH| yaddA prItirapyabhilAghae vAtavaha 158 zriyamamilA svAvavajanayatI bhakti modakamabhilaSyati caitraityatra zaza 258 svAbhA vyAdAya kakie vA milA volo vAcyaH / gha Tepazaya tAnpatra haze jJAnaya thaa| racetta viSaya ka rrakara vAghaH spha naityAdI sraraNA dikayatheti / etacaharadana yethe spaSTazarIramA niya vyti| zrIramayatI nyA janavyA nAvAcyAna tvabhilASatvanAbhilASaitinA spa pravRttiriti dhyeyazlAghAghamA nAtAvAdyAmaM bodhyatItyarthainivA' karma va prAdAtei tisi patnIbhyaH hama yetIta mevAyalA baadhytiityrthH| tiSThataiti sthityA svAbhiprA ma bodhayatItyarthaH prakAzanasyAsya riti zayanaiti upAlamaina kama kiMci ghoSaya tiirthdhaare| avasthA neityasyANi jana speda yahAM kiSTArthavRtte rudastamapi vyaprakarSAdAma-rAma mAyaspeti baUjIhAvataeva nipAnnAtriSTIta spe para niyAnaH / manakhA 258, ktthn| huG apanayate ! SThA gatinivRtazipa upAlambhemA lAinaiti / sarvato prazasta kavAyatItyarthaH zlApa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIdhArayaniyamahatiAnacehayaravAradhikaraNAsaMjJAbhaviSyatItivAcyAunnamapitarhi paravAhevaka, sNjyaaysNgaadinibhaavokaarkhshesstvessdhyvaadaastaayaavaasttihai| sTahaIsAyAcA dAvA detAnA svArthazivAyaratvAdinitinaparasparezAsTahaNAyazomaminyatrakarmarApanIyaratinizeiSa tvavivattAyojakumAryaivakAMnasyavaspanisTahayaticenpaSadhayAtiharadAyAvaratanaskakriyayAya mitpanevasiddhatvAdidamananmane vyartha ataevavAyUdIyAdIzavaSayAH karmasaMkAyAzcAyavAdI yamityAnapatalApanabAilakavibhaktiviyariNAmAbhyAnavAghAkaDahAdhakIyehajighAMsAyo bAmyAghajarthakAI yAyazcahalainibhAveativiparitAmAbhvAvivAghADataka dhanavihita yAtrAsayAinyaye kaMvadiyagano'pratyayAnAkudhAdayA yeSAminibavIDira zayanAhAkadhArthAnAminAhAmaniAyarasapatpasahanAminyAcinaMdIvAdhInAmipavAsa adhAdAnAviSayahIdivyAMdAvaniprasaMgavAramAthInanayosmAdeTiyaMcayamiitpaneca Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya2 tirasa anUminaMdanaMdivara ataevAcenaneviprasanyatAauSadhaMdeSTInInyAkAdhaDahorakarmakannAtma SU yAminasyosakarmakavAhinIyAyAmAnAryAkcanokiyAyamityavasihe hoyaharocipabhASyamane usUbamatiyathAsaMbhavambArAdhITyogAviSayUityetadayetyAyaspanikamAvaSTAyaMpranikoyaityana smesiDeyaspagrahAMgakanapativyAnivArAthaminikazcitAnannAyaravenakata senAyAHprAbalyA tAnacainaspani ravakAzavekArakazeSamatasaMjJAnarapAnimatyevamAdIcAritArthAnAnacarAdhIcyA sakarmIkatvanakarmasaMjJAyAmizinivAthyAzubhAzubhakarmayolocanavacanavAjAvatyAdivaDA varthasaMgrahItakarmakAnenanayoramakavAtAetanatayA karmakArakakAmanaprAcAhAnAnara tidipratyAbhyAivacamAna zAnpratyekamavasabaMdhasadAhAbhyAMparaspettiA pravartanahasa spenisarvacajasaMjJAyavAdazatidhvanitaminibhAvAAzegAnAtIyadAnAcatadaviyorgApratyA rAma, zrAvayatIniharedanAanupratigAihAvizvastrasAhacaryAdhayekamaratvaminiscayabAhAnAmyAgyazApa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teriti etena gdRzadatyasya pAdika spazcApratyayAMta syaSa dhanatvaMdhvaninamitibhAvA hone taka matveprApreAnAmeva vivecayatihinityAdinAyotsAhayata to thAmo deveti prtigre| nizedhaH yaki yazodravyadAne tatsamIpaM yarirAhAtaca niyata kAla to nyUnatvAdityAzaye reyasAdhaka namamanyatarasya karA divaH karma ceti bhavannitvAddikalpAlA bhaiti vaacyN| maMDUka tyAzrayAnahipathAnyAse pitA vinA'nyAgatira bhAvanAda tasmai kArya yedatadartha samAsabha 4 kAraNAMnA dilvApAtrA midhAnaMbhAvapratyayeneti siddhAMtAtkA nAhA niyateni saMpradAnayahaNaM nyaaskrnnaat| nacaiva kAra zAbhAvaH saMbadha Syatha // sacanajanyajanakabhAva evAkiMta nAnA vidhAtetrA sAye yayaityAdi sido etacca catu zanida thenisamA savidhAnena jnyaapit| na capranivikRtibhAvaviSayavatarligaspAdi 92 mivoccamA balira linagraharI nanasya sAmAnyA ye mAnA iyaM cacatuthI SaSTAvadapradhAnAde venijJepAmu Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisna ribhajanaminyatrahajaratIyAnacaursavahenanvaspadyotitatvannetivAkyapadIyAdauspaSTIkRSisaMpadhamA 160 nainisiMpadAditvAhAvaktivanApAsapramIlayAnAlazyIyavAdhAnta nAtevaprayusamAnesaniSya ghamAnArthavAvakAcathAvatavyatyayabhaktijhAnAyatibhiktiInAkArasAyadizA manazyapala 260 tivikanyAbhadAvavajJAyovikRtivAcakAcatribhedaviktApAyathamaivabhaktisAkalpaniyA yariNAmatvapakArakabodhArthamidamanpathAunAdarthacaturthavAsAmanyAjhApadAtabhaktejanika satyapAdAnavavivakSpanetadAprAtiyAdekArthamAtrajJAnazabdAprathavabhanejhIna kalpanAtiyA ninAmAzinAsubhAzubhakAmanavikArayAnAnAnAvidhAna nacanuyavatatrahina mahatAmasvitivAcyAmamAsanAziSonavargamAnavasamAsAnaMgIkArAevakha rAma soSibodhyAvatatastatAdathyAcavathavadAsadAkriyArthIpapadAkiyArtha prayojana yApAsA260 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyA kriyAupapadayasyasvavAcUkazadvArAtatAkipAklakakriyAvAcUkaminparthAtathAcalamanAvara laukiyAvAmityetahiSayakAmadaminyAzayainAhAkiyA kriyeniaanumunaatiraaulopyuyllgaamenn| kamegAniAtathAcahitAdAyavAdIyamitibhAvAyAnabAharaNArthanakalAthamititAdathyIbhAvAnaca mpamAnAharaNAspaphalArthIcAtAdImastA nivAcyAvastananAsanveSikarmatvaprakArakabodhavivatAyAva uthaprAmAta traspAvazyakavAnarAnamunavanAdayaghonanAccAenenAprayujyamAnasyavanamunAkamAyA yathAsyAdiminiyamArthamidaminiprasAdonirastA kriyAyipadaspatiprivizapiMDAgaharAnA yadhibhagArthanathApibhApatilatrimopayadatvanAniAumInAvyapakanobhAvanisiddhAnAca marthakasvabhAvavacananvesiddheyunIvavacanagrahAstava vizaSoyalalAmanyAhA bhAvacanA tAninAda spilamunevaghanAghotitatvAtprAtipadikArthamAtrepathamAyAvavitastrAumAkAyacA navanatAkararAdhikararAgatyanAnmAmanAbhAvavacanAnkAyAMkasyAgAnanadasliAkriyApiyadayA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirana banavapaMcampAviyasimasyadhyAsyAsyamAnevAdhakAbhAvAnAnasmArjinyametarApana jamarthagrahaNamevapranyAcarayokAzvatantrAvaliAdhavasaMbhavegauravAzrayAyogAlAyada mibhAvavaMcanAdevayathAspAtakArakAvajatAtirAvulatAnmAdiniprasAdakatAnAnannArAnu 26/ lakamarthakatvAbhAvAniyamArthatvAyogAnarAyanarAvulaMne kartuprAdhAnyAtkArapanicanAvA bhAvAhubhitayAkasyavibhanayAnanvayAnannetinasahavitAnantrAyAMgAyapAtInyavArayasihA vAyanapaninAda bhAvAMtarAnAcI sAmitianAdaramonakayakarmenivyAkhyAnA kapadayasyAtayAtvAncatatazcatathAkinanTarAzabAdevanivodhogatyA hAbanAnasvaharaNa niSadhaHkinasaMmAnatvenApaMthAneMgachattIya hipathopAnaevetinayatevaghAMghadAnapAna nvenaSivattAnadAyatesAbhavatyevAne nAkhamaMgAnI tyastopaniveninacanotibhAdhyapasiI zanicA~sakravamayAyakriganirupayogapaMcAdhikAdijinveuvAkavaskhepinikai cinya-11 ityaMgatyarthakarmaNyasaMprAptahitIyAcatuvityevasUryakAryamA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThaniAnaverApadhetikAravecirayayAdavamAzIlaminiyApazavenacalalagAyAnajanakavyA. yArAvivartinAnayAcananadAnvarthAnAzrayatvasatitatajanyavibhAgazAlikravaminiphalinItacA: thIdavAdharevanyAhAavadhibhataminidhivananizvasyadhAvanaviziSTatvayipakatadhAnavAyapatana kriyApatyavadhatvanAnuyayanamitpavahiravAdhivevAyacamyanayarasparasmAnmeSAvapasaranasatragati dayasyAdhisaratinIyAtatvAnyarasparaniSThakiyAnipinAyADanavamatanavApUrvatAtpatanozvAnya dA5 netAnyatrApiyarvanAvadhikaMpananAzrayAbhinnAzcAvadhika trAbhinnAdhavanamAnayatana mitibo dhAibhayArayAvadhitvabAdhyAyAtakAhigholanesalAnapacanInyAninisarImakaMvidhAnunanisa sAMgakApAkavakaniSacorathasyapAdAnAvakoTAbalAhakAhiyonatakuralAnyacanInpAdotuniH sAgukavidhAna nisagIgakApAkezvadhatipayAraNyapAnAvanAupapannAetaccavAvA yadIyAdIspaSTInatrapravatparyaspAbhedenaryacampa vdhaavntyaanispyaadhniruupknaasNbNdhnyntaad| Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siraha 162 262 sacadhavananadharmamA uhutodanAthAlIpatrasAmAnAdhikararApadarzanAditinayAAvaskunakaapa arthabaIbIhiMpratibaMdhAdimAyonha vitanyAnaMdhIpaMcamyAkinanirutvadhitvasamaniyanamAva DAyAdhirUpamayAdAna mevAnajapratyarthasyAdhiyata pAnyAMpratyayArthasyacasvanirUpakavibhAgaja nakatAsasagairaNadhalathAazvatyayAdAnAvanirUpavibhAgajanakavatikaTavAnarUpakaMyatana mitibodhobhASyAnusArinaiyyAyikAstaralatAdhArvathAnAMzrayanvaikiyAvatyutiyogika dAzayattA pratiyogitAvodikAMkipAkarnanibhyAnivAraragAyasanpanIudAsAnayAdAvativyAnivA rasAyavizeSyadalavibhAgomedazvayaMcapathagrahapIsmAdheyatayodhividhAyayaMcampadhanvayAtasya cajanakatvapratiyogitAvodakavasaMsargAbhyAMdhAvAnAMcaratativibhAgajanakadaranirbha dapratiyogitAvohakayana nAnukUlakatimA zvetrAtizAhavIdhayAnA prasaMgAtArahatyarthasyavAradabodhAbhAvAcArahapajatItyatrAvibhAgaspaphalanvenaivavivalayAnadAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azakSipaJcamekara4 bhAra yasyA karmatamevenphalaMpAspiMdaneityatrAsanAcUlitorAjyAccalitaitivaddatAdinikSaspApyayA dAnatvamasyaivetyAmAnacinyAspada kapanamAthikanvevibhAgavinavidhivAlayayanAyatatyartha kanvesaMdehAbhAvAcAaAsanAcalitaityAdarapivibhAgAnukUlavyApAraspadhAnavAcyatvasatye vasAdhuvAmityavadheyohataspayAmitiraha vAyavizeSagAnaMtakriyAnvayAtyakAraka mitibhAvApanuyAmAdAgAnizakaTanetyatrayaravAlArAmajayAbAdhinatvAitasyayagI kaarktvaaccaaniyaadaarbhaavaavgrhraavdhminihrdtnaakaapnyckomaadii| MnacityAkArarUpavyAyakadhamamAtra vivattAyAsAdhakatamatvaivavivatAbhAvadazAyaryAkaraNa saMjJAyAprasaMgenAyAdAnasaMjJAyADavAralAtAbhuvaH prabhavazapatyagrethenavamiyAdita vAsthavirodhAccAjasAnAjagupsAnadavirAmAviratiApramAdAnavadhAnanAetadakSa kAnAdhAndanIkArakamayadAnasaMjJakamityarthAsayogazvakaspasuvyAyAyaspahAbhAvAnmatrarAyA ka Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 sirasa provArtikAramAbhASyakArakakArakaprakaramenamgrahonagaumukhyanyAyenAzrIyanaitijJApanA nAyiniMdAdiparvakaninivacitvameghAmapanyAsayamayibAdatamayAyamAzrityadevAni bhAvArthAnAmityAdisanastrAvicitpAvaSTayanunihatyAdirUpadhAtvatarArthavizizvAmitva mAzrityaratravAnikapatyAkhyAnamukhyArthamAdAyayaSThApayogoDavIraanabhidhAnanaMbulAkhamAdhi nyapratyAkhyAnatunamanAramAtasmAttatravAnikamanavahapravalamityeva kolamamAdhyahi dina tannAyathotaramitinyAyanaSadhyAraztvAizcikazavasyabuddhikatamayAdAnavenehavivattinamityAdi svIyakAmadAvyAyAnusadhAnamUlakanvAJcamIcAcArAditividhayecaspAnijonamaniyoM bhAvAnukUlavyApArazvakamarAdhAnyarthiAtathAcacarihenukA nizAnacatrahatInicorahekAniza bhAvAnukUlavyApArakSetranihanicavAdhAbhAvArthakiAyAdhyazpatiAnabakarmavanabAdhAzaMkSAkarma rAma "tvAvivajJAyAMkArakazeyatveSaThIvadhinvAyeghamIparyagAtAbhayahetu kimaniasAyaspAdhikaraNasaMjJA 27 kata Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Tell sAthIDIyaityatrakamapAdAnatvA karja risImAmA nyAyyatvAdAnave hakarmavadatidezaH eva jahAnaH karmasya kiytvaabhaavaat| kiMva sArthasya karta nAdira he caitra esa karmanyAbhAvAtkarma rila kA roga spAn iti vaina karma eye vala kA 13 dina sUTake bhAvaH sAryenetikartaritI yAtrA bhI phalI pApAnukUla vyApArAzrapasa sArtha sAtha cityamAvijJAyAM jamI karma se hAthAM svA yo pala kartayahaNamiticaiva satre kapaTI kyA hAna kiyAmAM svataM veNa pAdAne ne epa mAna se ha karma tvaM mevezita ziyAmA devI zrIpatra karma ropa va zobha dara vAtaMtrye tadAzrama nyAse ne epa mAnAnAmApi karmasaMjJApatre va karma dinI tri tra zeSe kai ghaTeno / pratyojaka yA pArasA zahA tyA madapetaM karma tvamayukta mitI vi.ko rakama nH| vede vaktavya / karma se zAyAM ka yaha - svAtaM yopalA mitpa spa khaMDa me bhavatAM tAtparya musAryasyApAdAnatva yeuna nAghaH zatrUnagama svarga mildo svagaH karmatA sii ye ga sa sarvasaMmatatvAzana ditIyaH karmatya sabhavanyate pinamAta dopAdana para bhavaIyA saMgatyA patre va ghazAt daMzana rUpina madhikaraNatvaM kalpa mAnanA nirUpitaM karma tyApekSamA bala minimama na doSa iti ye to kaipa ramate yIti kiM deta ra phalamUlavyApArAtmaka sahAna prakRte zAhtvena dRSTota dAtri kaporvaiSampA jhA ityevAvadhitva vyAyArA zrayatvapormuga etenApAdAne nAhI yaka ho ritismA mA gAMgakarma se jJAmApAdayan rattopipatyuta Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri S Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvanta pahivatAyoparatvAkartasaM havAmaSTAvapAdAnase jhAyI nisarvama navayara (pamaevakarmaNihitIyesAraNyakarmalamaputamisanamuktaka navAdAIvAdinidhanAsarvotrA vizeSa pahilapAyalAnAzAstomovAnArazakaiparasavAdarzanAsArasnamAdhavauThasA hI matapatrakarmaka klikAratmAhatAtacAhimanA jahAheracA sAvatAnA rimAde varanAmamane natyamararalAya darAta padhAnAdinAmamavApAitikarmakIna minina yAtrapitavAnI vipanAnAminAhA kriyApara jahAnekula, AAASoDamale yAyate ivividhitAla zAka va-sAthAdvAyatarantaratyAdinaspAtankirapadyAnAdinAnspasvatI paMgamanAyogArAmapivAsAthI chatohAnazatadhavamayAyazetarassamA nayA pattAdimatAnupapannamavasyAbAlakAravAcAva vapatizatirAddhAnAtAnavagaMtyakimiketikataryavintaHsuvanaH avindhitakarmakAmAta kamakagrahazana jagata nevyataMininadhyapakaiyaysamatamitilaH krmshitistrvnsymaapkhaa| paThAnannA kuruledatikarmaka tIragatpakirmakatinktIbhavatyevetikarmavAsanekaipaTouvayatana ra matAnArAbhapamitikSya manmathA zitAkatematravatamahAna virodhasvAhakapramAgasAja 71 laphalakakarmavArajasthabhASyadhyAkApaJcapavadhapamAvatatraivasphaTIkariSyAmahAtasmAtkarmarAvatAra zatakayaNmatamAghAMsuroja miti dikA ( vizatyadhika vipattanapatraspanirachaevavaturthapaMDIzodhoyA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri rA: Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paratvAdvAdhi ke tinahAMciMtyamiti ko kabha niprasaMgAyanteH ko raktaM bhoktamasadityAzayenaya corAdvibhetI spAditibhAvA taevakaspati) sayugaina nAyarA a janyatvaM paMca kiMtenetipraznaH inaratakArakaze SatvavivatsAyAma prAyaiti sapramyupalakSayA minyara rAyasya devAzva jAna roSaspa saMyuga itirAmAyaNakasya vAdhikAdivijJAyAM tvayA dAnazca marutyaivetisvAkke saMga tino tha navyAcA ghaiti shrdhyynaaditi| naSTacatraka kArakuze SatvenaSa svaviSayeya ratvAdvAdhakaM bhaviSyatIti ko rakta bhataspa jJAnapradAharati zatru niti nAtrazatravoniSTasAdhanaM anukUla caitranicyA pAraiti baadhH| yadbhyAgAmiti yAM prAprAyAM vacanAsAThaH kimi pratyAkhyAnAtki zrAitara kitvaniSThAzrayA eva tathA zatruni (hatitva pNcmpthH| pava vRtti saMyogAnukUlavyArispego vRnibhAvastadanukUlavyApArazcaiva dRtiriti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasabodhAvArayatitetratiAadhikaraNAspazemavivajJAyAmidaMyatpadAharaNaanyathAparatvAdadhika 164 raMgAvaMbAdhaka bhaviSyatIpinAhagAcityamitikotabhokarItyAvyarthasyAditibhAvAanadI satta 264 ghumAyananirminAkAmayogeitiAnatrahinimitavinaphaleMgUchatenakAragajAnabUdrastyatrA tapasagAtAnacehInadi phlekindrshnmeveniynaititukaartiiyaa|ubhypraamaavitiniymaa dinaradhAgaSaSThAnacAtmanaityasyakamarogaprayogAkAmahaniyamapratinIyAbhiyAtrA trakarmazinisamApsaniSadhaprasaMgAta AcAryasyanevAyagasyamAnanvenAbhayamAnAvinyasyAlA ravInAsamAsamagokuvIzonakaiyaunasahavirodhAbAanyathepavanaitpanIyasamAsAnusyA tatasmAnkatakarA~vavivalayAtIyatyevadhaiyAmAnAratIyatyalAbhAvedyAravakasannikaSAmA rAma vodhAtvA paMcampAvanivanapratyattAbhAve'nvaitirAmAta niyanyatAbhAvidyApUrvakAsAnakavAmA260 nabama nipAJcati banyAyazadAnuzAsanamitya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaitibodhAcAhAniniAkarmavaspazeSanvenavavakSAyAmidaMyatpadAhAbodhyAlenAnIvinicinyamini koktabhonirasta AkhyAnoyAniyamavatitatraivAyayogadArUnimAvAAkhyAnAityana vajanatayAcAvaniAnaTaspatiAgAthAkarmapravaviziSTadhAtvarthAtabhAlathagAthAyAnarasyA ncayAnkArakatvamasliAyadyAnarasparabaMdhAtvartha'nvayAyavAjAyetibhAvAjanikala jana jAnina jApitAjAnavikIsaMgaphayadhAlAyayAprasaMgAtAjAnavadhyocaninamitatAzeSaSadhyA samAsonaTakArakSayAtajakAbhyAmitinidhadhAnarAetenavyAkaramAzo'rtha zahasamAsAnAma ka6 upapatimuhAvayanAmAmAsakAmparAsnAtavajanikalIutpatyAzrayAgAdaMgAtsaMbhavasAni dhAnyaMtarapegimapApAnanvahazanAdavAyatakAlanamAhAjAyamAnaMspenipuratigraharahinamAtrayara ghAsamaudojAyamaitidarzanAdinihanihAupAdAnamAtrayaramititabhAdhyakaiyauubhayasAdharaNa madAharatibimAisiAbamAhirarAyagabhagasacanimitamevananyAdAnakiMcAMvighIyahita Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirana caitanyaMbrahmAnaJcaparyaMcAyAdAnabhinivedAMta siddhAnAmuvAbhavana bhUsaMpadAdivAnAvekiyApUrvatrasamAsa 265 maSTimAyakaTagrahAmihAnuvana netasyavasvastitvAdityAhI manAta vapasmAdita bhavAdirazathamaprakAzana iniAtathAcadanAparvastrayAgatAyomaitibhAvAlAnApaDItAlAba tasyAmpamAnArthatvAhaprayogAtyAyanazetiIyadaMvAvatvenAzritpAvanAkAlampAlA kiyatenana inpadhAnanaryacUmyU tainArthadArAyanAnimIyamAgavivAcina prathamAsanampAspAnA kAlAditihAyitadhatA danikRtanAvanAdiniAvanamavadhIvatyAdhvAyojanAvyayAramAganiyAra citAyojanayadevaparimAriparimAyAyorupAdAnAta unnavatvaprathamAsannamporaghAtathA vinAvadhiko jananirrayAmAkAniyavAna thagraharAmitiAbyAkhyAnAdAnazeSAprapaMcAmitiAnacenarasvatpanIcayorinikozAtrIcA perAma SHESvAdhUkamAsotaramAgrahAyazI ticabodhaanyArA yahazAmitivAasmAnAromadAvanivapaMcamI vimaleityanenaivasiddhenidhaivavirupAtAmayInye 165 (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N kuzeSAzaMkyAnakara yA nAsvasvarUpamAnavAcakatvenasamAnArthatvAbhAvAnAnave baghamyaTanityatrAtiprasaMgAnanAbhedezanatvAditivAcIniyAnAnAdhAnakatAmyagamAnapa naniyanaprayogAhikaicidavyayAni vacanamAzrityayarijaGasabiyAathIsaMganestasparama vyAyamAgatvAcAnavayiyasyAnponpAbhAvalAdAlyAbhAvAtpAdAvAnAsa ghAhi bhAgomadovAyarasyetyatrevadharmamAtravAciyinapAvaritvAditivAcyAbhadanabhedabodhaka yogae varSacambhpha yUgamAnAunodAharagobanAdApAbhAvaevaMpanIyatenanabhedavinA aMtara vaghaTAI davA nitpAdosAbhavatyevAyado'spavidheninpanvajJAyanAmitaragrahAM teneSTano-- vyavasAnyavadheyonekramAdiniAyuSArAdhanamunezanikathamiticetApamAdaitiharata nanonyatrApiMdarapate tihAziyahA yAvaditivahasyApisAkacamipaparoknecAhinI yinicaudApisvayaMtidizihareinistiyetizeSanine dyAdayonadivazavAminvavaikaku Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 sirakha bAdiyahaNa prasaMgAvaM jAhipratyayA mahisarvanAmaprakRtikaMnatsAhacaryAdita chopi sarvanA 266 vatpadoSa nizcita vastatastAnyetarasAhacayAyAkhyAnAhAna Deyayato vatiprasaMgA bhAvAdajA grahAM ciNtppryojnsyaadett| catrarepadamayi sAhacaryA hizadava itsaMgI kAryanyathA sAi-vaitreNetyatrAtiprasaMgAntathAca dizaddatvAdeva sihe kiMte ne da5 nyAzaMkAsamAdhatte / catraraye, spetyAdinA vakkatastI canara padaya harAmaviSayatasarthe tyatrapratparya yahazrUyamAna sarthapratyayotatvavijJAnArthamiti prAggrAmAdityAdoSa chAprasaMgA tAyanuva yaha zAmaMtrI kRtya pratyapagraha ciMtyamitina vyaaH| tanAvazI lAghavAnuro dhanyAsmAka giraeva nyA? pratiyogaiti nidartha ke ritpthH| tathAcakAttikyA prabhnAtibhAvyaM vyAca lAgona ke ppaTe nata na cyArabhyetyarthaiti vyAkhyAtI apayaza / etazaya rAma camyADityanena karmapravacanIyayoga paMcamI vidhAne nasaMjJAjJApanAta na cArthAta 266 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ izuvirUpatIbhAvenamAva-tAparuSavAcIzanta zadaH2. piparesaMjJAprasaMgAayenasAhavaryAvarjanArthasyaivanaiyatnAnavaiva mapiapayarAtisamAsavidhi nAyaMcamIjJAyanasabhavAkiMpaMcampayADitpanene nivAdhyAbhuktAlpagachati bhuktAnyarigaDAnInyatrAva bhASAyazAinihetupaMcampanenaivasamAsavidhisArthakyAtAnasmAtyacampayAjiyAvazpakamityanenaiva vihinAyAyaMcamAnadenenaivAvyayIbhAvasamAsonavanayaM camyatenAlAlazikatvAtAvacanagraharA dinAvinAnenetimaryAdAsahanenatyaniviriSyatrIyAnovizeSAvacanagrahaNamAmanniAzrIyane ninAvadhimAtraghAtakasyatajJAvidhAnAdathaDyUse grahoyahAmiyAdAzadaucyatayasminnamAtrenacA imaryAdA vidhyAritistatrayAiraztpathAtraihamavadheyolAtAzIkatvena hetupaMcampAvya zAdiyAhAranariniyalayasmAditya ne navasAryavamAtiharadataHnannAkarmapakca nAyayogAbhAvAnAmayiniminakArI niyaMcamInikavirAnadAyanAniminAdizahAnopayogAbhA) dA pAbhAvAprasaMgAmAhAnatrayUnAiharatyaya ODharmartha Trust J&K.Digitized by'eGangotri Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariratrenitripaJcamAvi cau| pratinidhitaevalijhAdAbhyAyogapaJcamA sisa rAyudApanimitakArasoniyaMcamInikazrinamnadadhinAnimitnAdizahAnAMprayogAbhAvAnAanpathAvA 267 nikeyapIyAgIethanidezavaiSyapItAparivetiatyaMcamIvidhIpraninidhianasvaliMgAdA 261 spAyogeyacabhApariharezamAharivayitvaipAyavarjanavAvadhanAmanihivacanAbhAvAmayAlA bhUtatsahazAyAdAnapratinidhidanaspapratinidhInanaMyAtidAnAprakamlarItIyuddhAdaumanirU pinasAhasyavAna pradhAntaityAcapasAyapatidhItayAtAakarmazinamatamitinAvitpa navartanaitibhAvArattIyAyavAdAvAzanenetiunnamaNIyaMdhAryamANAnvAbalamasAnanyonakAha sudhaticakAsakarTasacAnavezatiprayojyakannIpyamAhApAna zatazahAkataritatIyo bAdhitvApavAhatvAtyacumAsAdAtabhAvAmAgavibhAgAditivamavadhyapazyatrayaMdamaMzayAspa mihAvAhalakaprasastavazAranicAjhikanizothIhaliMgAyathAgvanAApavAyatrayAyArAma dAnapaNI pAtaranihatpadhI tanahirudevadataspenpatranoharapanAnAjanitikhavacAsa 20 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (dAbhAvAt tapasyApyakriyAyA asavarUpatve vivA patrAta prasa* iti haradatoSa yunmadhA zAsyasta karAvdasyApisa tvanAvaka tikA zikAra vRtto nai nadunma? tatra 9 mucyeti|niyaataanaamnekaarthtvaa dinibhA va paMcamI timiGga kampAyaM campana varta yA saMnihi yayamunitra yadava ne prayAgAnarodhAdeva vyAkhyAnamini hara dttaadyH| dhAnoukta vyAkhAna svabhAvyAlA stokene titI yA paMcamyAH karatA tvama thI ki rA ki lokaM calatItikriyAvizegharo karmaNimAri nacAkriyAyAvizeSyatvAddravyatvAvazyabhAvAttaddizeSa kiTaka maMtarakAra kaliMgAnanvapitva mAtrai zAsatvarUpA yA staspA vizeSyatvamAtreyA ivyatvAsi hareharA rezA veti / ihottara svacakArAtsampAta kiMca harI mikArthebhyaitya bhyAvibhakticatuSTayaM jJeyaM / prayujyateva spa saptampadhikara zo ce patrAnuvarttanAdadhikarazI harA dAvasathAn trAma tizrAvastha svaha retyarthaH sa veti / satvavaca nanvaM hita hize kavAtathAca sAmAnAdhikarAye nadravya vizeSa zIvyA vartyate / tadAha yathA iti / / // 3 niyaMcamI / SaSThI prshess| vayayuktAnyaH zeSaH saca kanpArza kA thAmA hai| kAra ke nini yAcaka. ataeva nAprAprAyAmaSyAvidhIyamAnAta tI yA tAnityaM mA vASiSTetyanyatarasyAM grahaNAMte naSaSTI samAvezArthamevana ra ditibhASye sthitam) tathAceruSaSyA sahavata strAvibhaktayaH phlitaaH| mUlamapyevameva suyo jm| manoramA dhAnubhA caSyasiddhAntAnudbhAvanA nyUna ne tvaM vai mahAmare spAgraha raMga paJcamI samujhayArthamevetinna itimASyakRta? 2117 hAmi hA nuvartatainizva vyAkhyavRtri bhASyavirodhAtapacamIgra Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAra riz 268 sira. madInAMzakyatA va cheda kA nirika saMbaMdha tvarUpa zakyanAva cheda kA va chinnaH saMbaMdha evazeSa itiSIya li 268 matadAha svsvaamivaaditi| rAjJaiti yaghamparA jAguru SAyadA tAnyArthikaM kartRtvaM rAjJati tathApi rAjJaH puruSainphatAha saMbaMdhayatItyabhAvAnsa baM dha mAtra pratIterbhavatya dhaktazeSalakSaNA krItaH nacaiva mathidvA bhyAyugayatva vyAyAda nAyogepi vizeSyAtSaSThAprasaM kSinArthapratItyanuyaya tyA vizeSaNA de vaSaSThayagI kArA tupuru yathAyathaM tiya dikArtha rako ko vanyazeSatvAnna SaSThInina yo mAnada sAraM sa baMdhAbhidhAnAya yAmanyatarasa ghAma para tipadikArtha nivacana prathama evavizeSyAtkinna syAditipUrva ||dhaan spAyuktatvApaddhyapradhAnazeSaiti keci nadapasmaka zeSA bhidhAyaiva kathaci natrarAityatrArtha sevyatvaM sevakale bA saca nirupakanyAdheya nayA vAyuruSe'nveti yatparthasta AdheyatayA nirUpaka tyA vApratyayenasya dau dhAtvarthae varSa parthAncayaitiJcAntanaregA vairUpyAyamadhyArthasyApisA jhAra 268 tyA rAma yA (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri P 1948 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAvA kriyAyAmevAnvayaH / sAjhAkriyAnvayekAraH kanvamitarathAnanenyAGgaH puruSasyaiva vize parA lepa ruSasya rAjeti bhavani saMvadhyaMtarApekSayobhayo vizeSa rAnvinurAjJaH puruSa tyayItibodhmApratyayaniya mezeSa eva vIti niyamArthazeSa graha zrathaniyametu vyathI patra SaSThI cAnyA ca prApnAta traSadhyaivetiniya na 4 mA deveSTa siddhe nanvevaM bhASANAmazrIyAdityAdina syAditiza karmanvAdInAmityarthaH / karmA dipadeza zrayaevA cyanaitinavya dhaHsyAditibhAvaH vivajJAyAmityanena nyAya siddhamidaminyasa navivacitAMsa viiti karatA cAnace vajJeo vidarthasya kro| dhAgartha dayezAkarma zika kamIdInAmayIti saMbaMdhava deza namiti bA caMsaMbaMdhatveniyavAsa jArthanAbhA mjvreH| zrAziSi naathH| jAsini praharI nATakAthayiSAhiMsAyAM vyavahya zo samarthayoH hattArtha prapogekAle dhikaraNAityaSTalyA. zeSaSaSThI vidhAnArthI yA tasyAH samAsani nimAtra phalakatva tathA hi| zeyatve nakarAtvAdavivasitamadhyevasthAnanutanukU prayoja kI manaHsamA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyara si..kha saI tAna bulukhAtra niSedhaH zakyaH pratipadAvidyAnAman samasyanainivArttikALAtaca etrI siddhArtha 26 kathanaparaminpadenala camAnaH sUratamityavasamA sAbhA vopiphalAni kAra ke nipAtAcA bIra 269 SaSThIca pratiSidhyate / kArake vyapadicapa mAzA kriyeyunH| pro pratipadaM SaSThIsamAsyanityo niSThAyAM karmaviSayA sAdhyAsamAsastatra nepyataitininvevaMsarpiSojJAnamAnaH smarAmi tyAdInAma ||nii sAdhu vaha rismA mitinasidhyetA mevA harisaMbaMdhismarazA minimadhyama padalo ghisamAsAzrayarA SaDAnanyuruturuttarapadaprakRtiH svaraH syAt karmadhAraye samA sAtodA tratvamiti svare vishessH| kapAsamA se harismararA minisAdhuhaDanarapadaprakRtisvareza madhya dAtA zeSa SaSThIsamAse ca to dAtraM syAditi svarAryeya mastrI niyara manikarSai tina vyAti nauzeSaya STIsamAse ki svaror3a vIraiti prarUpitatvAt / naca svaravizeSAbhAveprikAra kanavela sarApamA rAma dAya SaSThIsamAsIDuvAnathAnve issttaayte| evaM sasaMbaMdhaprakAraka bodhavivattAyAMmadhyodAttAnIha risma 166 (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAminyAdInAmasAdhutvaMjJAya pitRmiyamasUtrI niyamaniSkarSa yadadyayamaSTastrI samAsa nivRttiphalakatvA havyAkhyAtetipratpajJAyatadapi nAmale sarvayutakeSutasyAdarzanAt sarvanAmnastIyAcA sarvanAmra iti * nayacamIta zAsati hetuzAtSaSThATatoyenasyAto kiMSItyA sarvanAmataH prayoga iti| nimittryyaaye|| tiparyAya grahaNAsyaphala vamityAdinA evaM hetu prayogesa banAma itisracayasya phalaM citpA sarvanAmaitivRta nAthadya pisarvanAmasya tI pAcanpatre haMvArtikaMyaThinanathAyibhAgya hai tA vinya tamiti bhAvaHSanasAyaM campApavAdaH nititaH yazcA svasya tedhvasyate ceti bhAvyaprayogAcyA yoga cmptaadhu|| enapAtitrAgAraM nayuniTa hADuna re zAsmadIyamityaMtra uttarotpatI yAtanatvena te tacatoro nayane nAtastatra dvitIyAprasaMga: "harAti kA thii| yU~ camI samAtinyatara syAMgrahAM samucayArthI ne nahara campe va samucIyate / vyAkhyAnAt natu saMnihitepihitIyAra tIye itibhaavH| mantunatuSAdditIyAratIyAi tina vyakta maTIgraha rAspamatra evabhAvAnnansamuccayaniSe az Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ missa dhAyogAvAtajAvatItivacanAbAilakAkarilyApratyarthasvavivatitAnathAcamAvovacanAka 270 nayiyonahanyAzayenavyAcIbhAvakArTa kAraNAminiAcArasyarogusyUniAcaurASaSThArogAvarughogalatama 220 rogagahicArAniSTharogAtarAtpAdakavanakatIsamAsAbhAvaphalAmAnaracanApacyanAdAharaNAprakAharaNa tasamAsuphalAmatyAhAcAravarazanAbhAvakakA gAminikiniSpApuruSahajatAtipraphadAjAkaiyarAna mAnanazaSavaviktAyASayAibAratvAtAnasamApArAtyaruSarujetipraladAhAyodivastarApUrvaravAna hizeyavahayagotaca naparAmapAtayorarthazvAyitpatyAzayanavyAcaSTAghatitiAkametIti ghoghaDaninasabadhyatauttarasatrahayAramAditinavyAdapAnacityAyatasamAsAthatvanAhatIyAvidhAnArthatve nacotaratrayasyApisAphalyAtAnasmAghogavibhAgAdatrazeSatinasaMbadhyatAanyathAvatraivadivoyaha gokayAna dezapatinakartavyamimitilAcavInaconarArthatvAghogavibhAgasyAnokArthanAyakuvAmAnavAca rAma siMkocemAnAbhAvanaphaladayaspAyivazvavAnApreSya te vATikAyalotamadhAmayabaikavacanasa 170 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAse grahAMpreSmeninatsAhacaryAnathAmhanaspebruverapiaitaevehazeSaitinasaMbadhyateniGatanasamAsAprasaMgA dinyADakarI karmazAhazeSAminitAkatasvilatInihate picakArezAkarmagrahazAnupAsamave yanakarmayahAdityAkAnacinyAsanihinaspAdhikaraNAyahovAnukarSagAprasaMgAvAtasmAlaMyogavA SaSThIsamasyanaitivArmikamevehapramAgIticApataevanyAyAmahAtatikimitikiTakamabhyAkriyAya damAttinabaniI taladenevAnivaudarnapacamAnazyAghathamAvRzyakenalayogeneninidhanA nayamasaMgAnyArizeSyAtpavayavasyanItiprazna itarahahatoyasvAyyakriyAyAyakarTakamatIna vaSaSThIyathAsyAnAtAnIyasthAmakriyAyAyekaTakamasInatramAbhUdinyAzeyenasadAhanila navIkaramitikatamanenetivigrahekhamayetisamAsonavizeSagAvizemegAtivaMzapa kriyAvizeSaNAtvenasAmAnAdhikarazaMyAbhAvAtAnatAvIdiniHsaMcitikarnarIniAnanyadika taminikamaNikatAha kemakarmazAukavAdihApanAbhihitAdhikArASaSThADale mAthibhAvaevamaya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA 4hara- navaritArthanakAthIbhUtaspatazabdaspaniSpakarenasaMbandhonAstyeva kriyayAguragatayAdhikarakRtanAniyovinakA kAraNa saMvandhAdIkArAkarotikiyAmAcApUndakarmatvamanabhAnAmatyunnAthanyAnavakAza:tathAnakatAnA piniyotiSIrapAtannirantayehAiharAmatpAhAtasusvAttinthaviruityAdayuktarityanupadamavavandayAmA sikarmakanvAdevAataevakaramipatradinIyAyitatarAkiMvalatazaTraspakaTasAyetatvenasamAsatadinA vanayayantrAvitinvaadhenAvadalaukikevigRhe karazahAsavidhAnAtkarmasAmAnyavAcanAta tazatasamAsavatAva narasyaivaprAibhAvAta nakamattenaivAbhidhIyate'ta karmavasyAbhidhAnA 22/ nIyAyevAdAgha mAnavAtyapiyanataraMkarolinAkaniSThavyApAraspAyAdAnAnsakarmakatvamaya vAhitenaivatelatagAyoyAdAnAtavevakaTamityasyAnvayaitpayarelayAcaTapUrvavatavAnityaya / kRtapUrva kuTamiti phatyAdhuNagAna kiyAyAmayikAkAnvaryaNIkArAkaraminihinIyAnAlaya nAtyecaita 'kyAnicaivamaminiSyogapaSTAnidhAna dahAvyarthakaharAsAmI jApAhAhAca kAvAsAvAnApannAnachAdayAhAtAnavadhAnAnima bhaassye| STAN 10 paropamadhAmasa thApAlabhAvAvAmadhyasabAkAramA 14-CA navinayapadA pratibhASyanikarSaitivanyUmAsAtvAtA tAzayakalpanAyAMpavalAmAkAkatavyavAdonovyAyAnimityevapatyudAhararAsa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadacikRtyeva yathAsyAddhitAdhikye mAbhUditi hraam| prajAnAtItipUjJaH sa evaM prAjJaH / svArtha ra vyAkara sAMdhA jJaH / nanu satyapi SaSThIpAproti kR dona yogasavAna ta chakyate vaktumpratyayArthena kA thI bhUtataspa nikRSya vyAkaraNena saMvandhana bhaviSyatIti pratyayasya svArthikatvenAthantirAmA vAtAnaSadoSaH kruddha haNasAmarthyAtkRdantenaiva SI vijJAspate / rutu tA tadvitena caikarUpaH saMvandha iti SaSThI na bhaviSyatIti hara dattenaprayojanAntaramuktam| tadavi vintyam / vyAkaraNaM prAjJaH zrodanaM pAvakiH pucavendra mAritarityA dAvepatyeini danta svatya yAthena kArthIbhUtasya niSkRSya vyAkara rogAdinA saMvandhAbhAveSayAvara tvaat| umaya yoga saMbhavarevaniyama pravRttyodityAna Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siyAra nAtA pAlavAdana zizu vyAra 102 vezapattiAkRtapUrvAkaTamiAyanasatyapyekArthAbhAveniyamArtharuDakaraNAntaSasIni mASyakopAlAnanyathAna loketiniSedhAdAyokta patyudAharaNamaya tamitibhava duntamasaMbaIsmAtAtasmAdavizeSerahaMghogAkAronyAyyaityaveSayamA kiyaa| kadannanevatvasyako bhimtH|tr tapasAtavIta tine tiutataditAnepadevara kanayAsaranyatrapavizatitavanatimAhavAna natiAnAghaH kRtavIkaramityA dibhASyo patyudAhasa rAsyatAvikatanApattanamadhyapUrvIcodane kartavyapU vakiTamityAdikaustabhodAho'syatkalpitevAbhihitAnAmahitazorahita karaNe pravIkarabhojanapUvAaodana mityAdI SaSThIpasAbAniyamAthemaMhagomenivadatA vAkyabhedanakarlakamegArityasyApUrvavidharavazpAnIkAryalArAnahitIyaH patyArthana. parAma ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2016 sease Befomadhyey kAryabhUtasyaniSkRSNa kaTAdinA saMbandhAmA vebhavadabhimata niyabhAyogAt / naLa tiiyH| vAkya medApatraH / tasmA dhara datto ta phalAntaramupendra mevetibhASyapa tyudAharaNa valena niSedha saMko vo jnyaapyte| pratmayArthenottarapadArthena vAlA dezAdInAMyatraikAthIbhAvastatra na loke tipratiSedho nAyarAyataiti bhASyA dAra 'ghakArapUra rephaspa dvitvaniSedhona tiyathA kalpyate tdvt| vidhestu saMkone maanaabhaavaadvishesseaasssstthiivti| tatra tvayaM vize kAbhAve rudra hA tvaSThInabhavati dvinekA thI bhAvetu ho satyapini vidhA pravRtteravizeSajJApanAtvaSThIbhavatyevatinamASyamateythAkRtavAkaramityaniSevatAvapi kRddharuNadevaSaSThI na bhavati tathA kurvatopatyaM kauvataH kaTakovatiH ko vazirvetyAdAvapi tathAsvArthikadyapi nasAvyA kara eMganA jJaityatreva khodanaM pacataraH pa 1986) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.ra.su. 202 272 (zodhapatraiyamanaGkaSTaSTe) nti:2 nti: 1 dhruvattaraHpAna ka namaityAdau kiM tu dditIyeva / ihatu syAdeva SaSTI karaspakurva dU~ kurvANAmaki kRtavatItiH kRtava aeNkTaspeyAma spagatamanti rodana spapAcaka gRhama tyAdau / trAyasaMgrahaH tadvitAntAnupasthAppa karma sthApya bhAvanAti ke karmagoH SaSThI bhavedevA vishesstH||1||rkaathiibhaavaavissynisstthaa dausA niSidhyate / kRtaH kaTo se maitreNa kRta vAMstamanuyathA // niSThAdau niSedhAnapUrva te| kurvanti kaTaspetika varityapi // 3 // kRtapUrvI kamiti bhASyAnnirAya iidRshH| mayA kArasvazemuSNA saha vAstava vit||bhuugiiy bhASyakRtA'thavetmA ghupa kampa* guNabhUte vikRtAra vAkya medenaSaSThI vidhAnArtha rAmrAyantAtparyAyA daurbhedikA devadattasya jJadatta spa kASTAnAmityatretyukta ke yaH etajJa vizeSApenhA yA prayojanamuktamya tu mAdino meM dene tyA dona tApAvara ne vikarta riSaSThAnpA shriipte| tadAmivAvyayoH vabhAjana karakaza manApA bhAvAdiai jAnA vAtyaSTI satIti na delasa yojanA niyojana pevetyavoca ra choppe vamini dik 2rAma Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri " rAvuni4 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavAditi vA 1 yam tatphalasyavatpamAzAtvAt zitiko ciyA saMpAcA niSAdyAya pririti syAditiko bhavana dapyatizAM palaTAna dinena bA karoge nilo ke tiniSedhamabhyetya ta pUrvItibhAvyAdA bhayamaviciMtyarItyA niSedhasyAprApreza vi nidhAya dAnapacyatetarAmi sAdhA paniriti pikA nIsvArthikatvenaikAthIbhAvAbhA mAbhaviSyatItye patra ko mihina harazI hara dU pradeza na 4. nakatA yogo nApiniSTha Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri. patradvayam vandemAta Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ terit 172 sirasa prAyavizeSyamanaviNAvApAna masAviyAgamana romana badhAnasanmAnAbAupAsAlavanavaNyAsa savAcyAviNyAtanAbamAnavaniviSayamAvalyANAsAlA kRpAvApAramAtinamayassomAsAnimAyAsmahAkAlamAzrayagAntakAlasAvika dhAnienavatAlalokabhavanodamAnadeware s tha 222 cirAkAnIbasatama pramathataevaNAyasannatApAbanyavanayAnAhAna TETthAmasmatakApanAnaNayasamA nivezanamAnasmAdAyAdAharasAspayaMsamarthanasabhavAdarada nAdAnAmnanAmapimahAnayapramAtiektamanyatrayAmanyAttAnAvarAyalavAjathayAdhikaratIkA rakAradhiAtvarthAnvayIMgIkArekASTha yAkainyapisyAdiphaktaMyArthasArathinAtinnAkarI kamorityA rAma dhanuzAsanAdarzanamUlakalAnA anityazvAyavidhitahamitinirdezAtAnanadhayarAmodamitimahipa 175 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatrAubhayatrAnolatItyanuvartanAdanyayadArthasyazanAyAdAnADubhayaprAprAvitibaGavAhiritivyA caSThAubhayoritininAzvaryanAmodanaspayAkobAhAgAnAdhayAibhavizyatranApaniyamaitibhAvA svAyatpayapArinisvaniyorinirastuTAyAsabodhAnanitistaMkIkAtvavivatayAbodhyA bhadikatiyapAhitpitiSThitirAvAstrImanyaya ityaikalikAkaoNraminnevIpratyayeniyamAyA tikaityAvizeSaNonikAkArabhinekRnmAtrahatyArAMzAmataranimanivahijArthebhyazvarI nivartamAnatA vahirajinAyAburAkharastvayAttAtAmayAjJAnaityAdimakAvidhAtinibama nibaTTItyanenamatalaspabAdhAzavapAtanatyadhikAreupajJAnatiliMgenAbAdhajJApanAlAadhikara mAravAyaharAMmatrIyalakSAmitapatinAdhikaraNavAcitvesatyevaSaSThInAnyatrahabhirAsilAma tyAsitAkAdhikaregocenitAnalAkAukazyaka tyAdIeiSAmAsitAmAtAprAspanAmA bolanakAJcativigrahAukAregAradizeyatenenanadaitavidhirityAhAhadiTalaralakarivInA ti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirAna sathimitiantarasyetinpAyAdinizeSAzeSeSaSThIviniprakArakRtavainattarAyamajhAvAdinibhAvana akeMnAihamAdhyayAkhyAnAMdyAsavyaneSyanaitpAhAmAvaSyatItyAdinAbhiviSyatItivaryatati nadadhikAravihitaspatamunAvalAvityakaspagrahagamityAzaya nAdAharamisana pAlakaratiA yasta kAlasAmAnmerAvulancAvitirAvulukkasatrananiSedhAzrodanasyapAcakatatibhAvAbajagA mInibhaviSyatigamposvaityabhaviSyatInininugatyarthakamocitavatyaivasiddhedhinAyAgraha nnaaNgiikriynenenyaamspgtetyevsaadhvinikaiyttaadyaadaayiitiyaavshykaadhmpiyoritiraai| jApAthamAnakathAmasaMgachatAsatyArahavastrayAmaigAmInidhyAdAharaNoM niyogavibhavyataitiIbhAdhyakAraritizeSatulyAyAbahuvacana nirdezanApiyaryAyagrahaNAsikA thagRhAyadAtarAnarayatAyanalpAstiSIyahavArthatanagaurigavayeityAdIMnAiharmakalutpAza rAma ghanisabadhyateniharadanAvalAyadArohatidanavAsasAsiTI yamAtazinazamananyAdikathAmini 273 kaizciyAkhyAtamitiya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ y . lA cenAtalopamAzayozikatvAdAdhupatikarAvATatIyetiharadanAdayanaapradhAnantIyAvAvinApi naghogamityaktavAnA hitaminihita yogecatyanAziSicaritArthamityAziyapavikalpaitibhAvAvyAkhyA maaditisrthgrhraabhitphtytaatrimitminimaavH|nisssstth|| aAdhArAvAdhiyanemitri tyAdhArasacakasyetyAkAnApAkArakAdhikArAkriyAyAtilabhyanAnatra sAnAkiyAzrayasyakA nAbhyAparavAniravakAzatvAcabAdhAnahArAkriyAdhArAvaracatAtathAcakaTakamInpanaraghaTitaparapaMrA saMbaMdhenayakriyAzrayatvanayovivakSisatakriyAdhikArAbhiniphalitamityAzAyanavyAcaTAkara karmadvAreniAunacaharigAkinakarmavyavahinAmasAlAdArayakriyApakriyAsiddhauzAstadhika gaaNstmininidhaataaetccsNhinaapaaminiss|bhaadhyhivstuhrsnythcspttiinghaamaalelyaa ghardhasAmIpikamadhikararAcavarthamayikeciditikiTainicitrakarTakaMkaTAdhArakamAsanamityartha asyAlyAmiti prodanakarmavAlyAdharatApacanamityarthayAtunaleghaTInAstInyatrAdheyaka kama Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 nviye kArakavi bhannyanupapatteH pa lahanivartamAna kAlasaMbaMdhA yoni bAdhanyA vizeSyakamevavA tainAdadhiko 274 sirakha bhAvavAnghaTaitibodhaitinaiyyApikA nannA sampUrthasya kAlarsa badhAbhAvo'rUpaH na tu ghonakatvAnnAtparya grAhakA bhAvo ghttruupaashryniritibodhH| zrabhAva spA vidhAtvarthatvena paretu bhUtalA dhikaraNa kA caitra kartR kA sattAbhAvayatiyogina dhuumaa| cnstriti| prAtipadikArtha mAtra ityarthaH / harAtikArthe ityasya yatAbodhyAtaviSayasya intAviSayo vartanabhUmiryastaspetyarthaH yadvA vighayaza hai| naprakRtirucyate na viSaya tiSaSThIsamAsaH / sAdhvasAdhu prayoge ceti| yatrAcI tva kathana mAtranamra prati nAyoge dhisa prabhyadhvAni ke sAdhugrahazAMcI yAvivacitAyAM pratiyo gaisapramI nitya savai sAdhugrahaNAmitva dherya / carmaNIti cApyAdInAM samavAya saMbadha sIme rAma tyAdi tathAca sImAghATa sTezana kSetra DakozeSu ca striyAmiti (yuvala ko gema gepA 275 vicinA kiMtu (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIlapAritivenimedinIkozahAttAyudhamakazaMkAsInisImajJAnAdhanihanonizvAta tyAhAasmiMzcayakSesaMyogasaMbaMdhAyaspacA prasidakAlAhi kriyA prasiddhakAlAyAlatI natragrasiddhakriyA prayayo karIkamagovIcakAlayalanagAbhAvaMsaMbaMdhazyayavAdarateyasa pramAlatakarvavakriyAyAsAtAdAzrayaspaTanadAranibodhyAbAlAghadhIyAneSugatanakA nidAharagA kamarApuppAhAgodhiti ahiinnminillitgaabhaavvivttaasinmdhii| mittmnyyaavtraavsiddmitiyaayaavythmaanvttvaabhdevaatvibhktyhraa| davadhArIlabdhatinazahAyAtarsadhArA dharmavaizidhenabhavatItpaMthAmamurAtinidhatranir3I ragAvanidhaspicagavalitpatrevasAdhAravAdharmaveziyo prastAva malizihopAtakiDadharmaveziyaminimAvAsAdhunipugAbhyAyanuagrihAniya yAzasvavizeSanitasAdhuzadasyataghogaDanacAyAmapivAnikanasanamAvidhAnAdina dAra Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira-sva kaiyyaTaharadanAhayAnamevArthammanasinidhAyavArmikadRSvAstrazano'prahanesasAcI 27 gaharAmitikolabhaktanAnaDubhayocapAIhanirdezaiekadezAnvayAyogAtAsAdhugrahaNa vaippaNIcAnaceSTAyattibhAvyulanApratyAravyAnanvAnAcIyAmapravidhiniSedhArthanaMdA 275vapakatvAccAnacApranerininiSedhabAdhanArthamevavArnikasAdhugrahagAbAdhenAya 23 jAdhAyogAMsAdhumIta pratiparvavitibhAdhyAtaraphadAharaNA virodhAcAtasmAdacIyaha rAmabhayAvazeSarAminivAdhyAbArtikarzavasAdhugrahAmanIviSayakameva pavadheyoniyu sorAnAniyinika tAsAcaporAimiphadAhanAna nAvAninasatampAIvIratvAnApa dAyarAtAmTranyenasahazAhAnya sAdhanAtvAinitadAzayaitiharadineno nadIkli etyA I yalpaminibhAva ananyAdibhiritiAlataronyaminisstrIyAMnA pratyAdipAvasitokAta rAma tparapratitAsatAvityamaraH ukasAhacaryAnprasitopitatparazvagyanitinaprakarSatA sinAva 205 sukaza Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamprasitaztyarthanaadhakarthanidAvazenabhavanAypanavesamAgAyatakatvamavalAnizikhaM hitevanikAlidAsAnIbhavatitpatrAnenantAyativyAkhyAna vadhu saMgatIniyatratatati dhirativizeSyAsaMnidhAnAnAsatyAparityAnavaca prAmAdikamevAratIyAna ke tIna samArotikarmala DenamevenimuktA mudrapantalakSI pratistrelasonAethagbhAvAditi bhASyamAdAyakaiyaunakkiethagvititanIyeniniJcityAuktayukta apradhAnaratIyayApana nirdezIyapanAnaevasAcasAdhuprayogavatpatrAsAdhugrahasAthakAnacaniyamadhinarAvidhiniyamayo ra vidhirevajyAyasvAtatrabhavAnanayogasAsAvibhAtinAvahatadatavidhyapeTrotisamAdhA i lArazaho'dhavizeSalAtArAkaitidhvanayabAhAyolasaMjJayAdinAtha E tinizvasadhikovesanomakAyAnuvartatainibhAvAninamalepa nolateityAdaunAniprasaMgAlanenitinikSatrezarakata kAlapagolivavizeSaDayanainala H Dharmarthia Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sizanAnainikiAmecAle niSThanijanapadellubini luzayasmAdadhikAjyaparAdeziniAupAdhike 8 cenyayasya karmapravacanIyasaMjJAyaspacezvaravacanaminyasyanitrAdinArthayAdi vnitaanthaahi| yasyatpanenasvanirdizyateyasyasvasyasaMbaMdhIvirucyanenataHsamItivyAkhyAnesvAnsapremIspAdityako 276 IzvarazahobhAvapradhAnAyansamavenamIzvaratvamucyatanAnAsanamAtivyAkhyAnesvAbhivAvajAtmapremImA dityaraevalitephalitamAhAsvasvAmibhyAyacAyegotiyugamanabhAbhyAMnA zakya apatarasmAinya paivasampanaraniSThasaMbaMdhasyApyatatvAditibhAvAnudhibhuvirAmAtradhirAmamarityatraszanAdi kriyAyesapA'dhikaraNAvavivattAyosanasi ItinAyispadazvaravacanamitpanenAnAyadhizva raitpanenAnaganyupasargasaMjJAvAdhArthatatAezvaryaviSayapaHzadazaktisvAbhAvenakriyAyogA bhAvAnasmAibhayanakartavyamitiharadononIyabakoktabhaktAna bheyamathicinyAyasyatvakharva rAma nabhityaspahitI yayAvAnaMbhAdhyakatAyadhayinIgIhata yAyiyarthamayAvyAnasyAMgItitvenasvA 276 mA tara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApapAraspAnAyogAnAbhASyahiadhirIzvaradatyAyanIyAdhivapatikarmapravacanIyasaMjJaitiktavyaminividA nitIbAnsamabhIvidhAnArthayatyazvakhacanamityAyagItAkimarthamevamezyakAribhASyatetivana rAyathAnyAsa zeSatvavivasAyAmakuMbhApAsapramyevAmAnaviSyaneknirhisvAchepalavivattAyAma yisanammeveSyanesvAminakavivahAbhedenaSaSThIsanAmpA trayItiAenanvehassaMtrekaiyyaTanadhvanitamazvi zezvaraityatra spaSTIhatAnahIzamUlabhedeyanyAravyAnasamavanItibhAvyakaiyaparizIlanazAlibhiAva bhAvanIyaminidikAnavairvabhASyamanesvAminAdhikrayAtvaviktAryAyadAsamamInadAsvAtkarmapravaca nAyasanahitIyAkinasyAditivAcyAkArakAvibhanepathamAyAaivanyAcyavAnAkarmapravacanIyasajJAtva dhivirAmanyatra samasyaryanayAsAvakAzenibhAvAyadatramAmininiyAneghadIninitanidhAnaprati vidhArthayachaToyAdAnA nnkaarptiitysyviksviregodaanvtaas| zrI nizrIni hamalamahAnmajarAmalamabharalalAmichAnaratnAkarevibhatArthAsamInA zrI shriipaanmH| Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na sirakha 17 27 mAprAsaMgikavimA sallAvimananAzritasamAsAnvanamAramatAsamathaitiAyadavidhiviSayAparibhASe pAyadAnavigraharANanAsamarthAzritaitiananasasamarthapardamAnamitisacina yadAyavidhisamAsA disUmobhavatItyasamarthayadAzritatvamAthikaMbodhyAsamatiIiyayacaitrakazritIguruka lamaitrAyadenikitiSThatudadhyazAnatvamityAdivargavidhAvaniprasaMgomAbhUditiprAcavidhiyA sAtvanekavimanyanasamAsAdhAnya dyAyapadamaniTi-nyAdAvavAspAyasitisthAnacanyavAnanakimi dasAmarthyanAmAnanAvasanasaMdhikAryatvApratipadikozasamAsavidhophalAbhAvAhityAsahavAsa donevisaMdherabhivyamAyA cAna dinavidhAvAdhikArAMtarasatvAccAnApivyayezAtyAkhaurinpavasAmartha grahagAvaiSIyatAnacAlAnaspavaiyartha vyayetAyAsamAsAghamsayagamelAghavAnyanalitpatra samAsayahavidharthamevAskararvayadelatarArogIkArAJcananayoktavizeSagAsaMbaMdhAdihaSaNamitidA rAma coralakainopadaMzamitradoSasyaktittvAnslokAnmunapAdhalukasamAsaikarmadhArayenvayaramanelA 27 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIkArAhizeSamAndayaspaDarivAJcAciNDapuruSodevadAsyativadAjapuruSodevadattasya catpayityAnAnacapuruSayadepiviziSTalatyAgIkArAtristAlAapasihInAhibadhiAyanetrA patarAyuruvAdativannAhakSayogoyoTaraveninavyAnusArIkAcinatrAharadanAdivaza dhAhanubhavavirodhAbAladaranivizeSAsyapUrvapadArthavizeSaronAviraItayA hokhatvAcatira ceAnAyadhapivyayatAvAdibhiyAniya dikasabA vacapavIvAkyasyanetisavizeSaNAnAne nisAmAnyAnovacanInara netivacunaryakartaya'tathApiila soritpatrasAmarthagraha vimati vidhArvatarAMtaregA nyArAdinaretyAdIyukta grahamAniyanakarnayAnAnitulyatvArAmatAMtarevaratA vevaikA bhAvAbhphapagamenAnyatrAsyopAsyasabhAvAtevAmAvazyakatrotAMtrathavAtavArthavacanA nitanakAryApAyAcakanyAdAvavinAzagarthavasyayAdAanyathArAbulaTacovinyAde yadA ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 sisva saMbaMdhividhitvAmAvAdekArthImAvAbhAvAdarzavatvAnaepatihaspamili dityAghathavA 70 sAnacaivatAprodakahatyAdhayarthabar3avAhokara nibhaMgApaniritinayoktisAdhurAudakakartika dakazaratyayAna zadatyUcanAnimAtrecaramayadasyavAvivartitethailatIgIkArAvAavayakA thatItItaviziSTazaktirevAkayeyate'zvakarIityAdautaktavatAThavAaTharastpAdAvapevAya caligaMdayAyAsazcetpatridayunehagAvagrahotyayyataravAyapatra evaMcayadArthadhAnI vyayIbhAvaityAdivyavahAropinAnupapani bhASporaThavyayetAbAdimunanirvasatayAanya sUtrabhaMgAyate vAcavyagIkArAAyakavesarvatratardagIkAraucityAMcaikArthAbhAvahayamevehasAmarthya niJcastAvevAvAkya tArUyamevenyAGasanatrayaghakAbhayamavizatityamevAtathApihanighaya kAmanayadasamudAyaspayAMsadakavahizidhArthapratipAdakatvenaikArabhAvAvAkarasyataekatriI rAma divizeSarAvizazpradhAnapadArthazAkisatvethinahaTitayadAnAmapisvArthayatyAyakaeNcamadhyastI 278 - Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyetAvatA vyaye se ninayorbhedAta svavAkyavizeSaNAnvayo naune ticyavasyApi saMgachate / etA zakalpanA yAMsa mAsayahAM niyamArthamitibhASyamevamAnAnaca naiyyA pikAbhimatavyaya sAmAmetatsaMbha banievaM svanirDa-nAdisya le piyAribhASika vyapekSaiva bodhyAkA liMga marthavatrepranyayAMnaya ryudAsasa vAvRtimatpadakatva yajJesamA samUha gAspa niyamArthatva saMbhave phakta hetu bhyAttau viziSTazaktiraMgI kArya vApUrva padArtha prAdhAnyAddAmadhibhUtapUrvaMga nyaanyH| nacaivala taNo / chedAyati / idvaayte| sarve sarvArtha vAcakAityabhyupagamAlAgosokhya vyavahA raktaprasiddhAprasiddhibhyAneyaH / nacaivagrAmaM gataityAdaukA rakAnvayAnAya tisa vizeSaNAnAmininiSedhasya mana peyivalpatvA ditivAcyA dvitIyA zrate niliMgana tatrata yAMgI rAnAyativAkAyA niviSayatvenavikalpasthArthasiddhatayA vAva canAnartha svabhAvasiddhatvAditi vAgraha rAmAyApratyAkhyAna noTavAda mAtrA lakSa kaca ka zAMti nAva nAnityAnitya vivekA laavaayogaan| itthamAcarakhA lUnAmekA 3 1 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 979 sira- sabhI bhAvavA hinAmmanasyanikarSa nAghe'jaha svArthAdya nirmitI yatujahatsvArthItivivekaityAsnAnAvata nanvanvardhatvAtsamAsa sa jJAyAH pratyekamaprasaMgAsaha grahazAMvyathImityAzaMkyAha yogaitibA miM nainyataH svavityanuvartataityAha / svatamiti katipaye tinacanityAdhikAredAnnava nAganamatAca nigataH samAsa vidhAnAcedayukta mitivAcyA bhayabhara ghaSatetyAdau samAsA darzanAddArtikArthasya bhASya kyoga vibhAgenasAdhitatvAcA syAnityatvasyAvazyAMgoM kA tyAnA naca dasAtpatra vetiyoga vibhajya sarvavidhInA vaikalpika vAMgI kAregA doSatvAGgA bAyo nityArthandA svata mityAha saca chNdsyeveti||laukik vandya spayanupredhI nityAdau svAdyanpannina yusakara svatvana lAmA dayaH syuH spaSTacaina karmaNAmitistatrehara yethe navya caladiti / bityeka vasyavivakSitatvAtpa yAyazAsamA so bodhyaH samAsA to dAna vizeSa nidhAnaitri kaiyprH| ekca devAdevA na rAma nAparyaSa dina maMtre samAsa svarAdarzanAtsva ra vyanpayojJeyaH / pRkha petilakSaNAMcA dhikAra vayodhA 276 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryantiravidhAnArthamAra basyAsyavananasyapuroDAzavadhakiraNanyAyenopasaMhArakatenapa jApaMcamyAstokAdimpatyAdhulusamAsavidhAnAtayaitipratyAhAtyahagAniI zAditiAinarathA hi apradhAnArthatvAvazavasyaivarvaniyAnAspAnAthamAnizciAnizvayepyandhanADyarjanase zAyAinibhAvAIvaneniayamapizrvavatkAcitkaevonajAmataspevepasyabahAnAmaikayadhananaiti yAtAgRthakyadavanacayAudAharivarvamanaityAdIvyasta prayogazcasaMgAtaitinayAAnanAmA pasamAsamAtra nAyogavibhAgarne spsaadhittvyinityaadhikaarptthitsvnsmaasitivaarniksthphlbhedevaayaa| khyAnAyogApUrvavatAsantAnabhphapagamAhuktarItyAvadevaikalpikatvaspanpApyanvayibhASAyAMvakAlpa katcamAnAbhAvAnAavyayavibhaktiyayIbhAvazcagabharAmarzatasUtrahapanyAsakAroktamAhAavaya mitiyogaitipathamAatrasamAsapadanavidhAyakebhAnamanpayAcikIrSitasamAseyatyatharmAtA ne zatAdiSvaniprasaMgaratyAzapanAhAsamAsazAkhAtiekavibhALAekavibhanica svatyevasAtavyAmA zanAsamAsaztyanuvarnamAnenaSiyaholasatainibhAvAnanurAjakumArInyAdAvika vibhaksivAdApana D ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siraka gayAzakyAhaniyatetikumArIzanivigahesarvavimUnapatatvasaMbhaitibhAvAnavanaspatiSasajya 20 pratiSedhAzrayadoSAMtarAbhAvasUdhanArthAnacakumArI aMtastyAdautarvastraspAciniSedhApati nataraspeninyAyAditibhAvAgoviyoH patyakAbhiyAyegokavacanAtmayasarjanaspatitabagoliyoM 280 vizeSagItAbhyAprAtipadikavizaSyanetinadaMtavidhirityAhIupasarjana mitibIyatyayInamiti tyadhikAronayavAcatAmanyadhIzatanAtilamArityAdInAtivyAprinitibhAvAyata mAnavI patyapAna MANUALININDM REMES spAyasajanavAyagItaspAtathAtvanAvyAnegariyatirityatrAtivyamitanneninavyAhAtacciyAcitramA tyatramAzadasyavyaya zivadrAvAgIkAretanyAhaurItirityatraliMgaviziSTraparibhASayAvyapadezi vadbhAvanacasvavyAyAneSyativyADavIratvAnaninvevaM goputrapAdAvanivyA vAyadezevagAvo rAma prAtiyadikenenibhASyonasamAdhAnaMnukabhiHsajaritpasidhyArutvavidhaunoThivAdamAtramityuktvAMzaeva z80 vA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIyaH sa rAjakumArIputraznyAdAvapIti cenAnAjyasarjanayadArthasya sabaMdhikatayA yasyaprAtipadikaspadasvavi vidhistadathaM pratiuttara padabhUtayogAikhiyoruya sarjanalae vartatyukRtya gI kArA dinibhA vyokteH lanadi tetyataH samAsapadmavatana miti tdaashyH| trapratyaye cAnyasarjanene ninadAdiniyamapratiSedhAttara yadasya strIpratyayInatvAdi nirAjaku mArirityAdauna doSaH / yatra strIpratyayItasyAyasInatvAta catadAdiniyamasatvAGgA vyamanu ya patramityAMza kA nikozA viritpAdAvativyAptivAraNAthIla DyAviti svAhAgraharaNA taka cihnamarjI ne pitadAdi niyamAbhAvaiti jJApanAnna doSa ta keyUraH smaaddhau| tanna pasminna samudAya yasya strIpratyayA yauna spasvArthamA prAdhAnyata tadAdii yamAne tikhA pratyaye cetyasya vyAkhyAnAta diniyamaniSedhaspa rAjakumItyasyAtinA 3 samAsaininakicidvAdhaka ki cadIrghayahAM jJApakamiti na hi nitvamabhimatamuta tvamAtrI naadyH| yA satya siddheza nInmAdI grahAsyajJAya ke nvAyogAt etena yasa nistatrayavaya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAdiu sira. kharAyo nirastaH nanvevamapisamA mAtrAye satvena svatvasya taraMgatvAnnakRttarapadasamAsa vishessaaye| karya bAdhilA baU mArIka svaHsyAditicennA samAsAnA ityatra tyAna yaha ronAnaregebhyaH samAsA tA nobalavatvaMjJAyyataitiDyA niyaditissa na nAyAsamA su padenaprakriyAvAkA svApyate tenAta raMgatara samAhitAta titatraivasta kAna tatsamAdhAnIta ramananyUla carma kenItva virahopIti vAcyA samAsasyotta spavAsamAsAnaiti bhASyArUya saha vebakumArikaityaypAyanaiH tasmAtpata ika dhAna spevAMgI kAryavAha meM kepa sAdhvevetyA stau tAvatAvibhaktInyA deriti jyate'nayAyAtipadikArtha tivyutpanyA vibhaktiriha kAra kazaktivibhAdisamAnAdhikara govacanaH karma sAdhanaHpratyekaMsa badhyate |kaarkshktaa vucyamAnAyAM yadavyayaM vartate vipAdyotakaM padavyayaminiyAvantadetadAhA rAma bhitapatimaste iti / vatyamA zArItyA evaM tyaspA nityatvAdavyayaM vimatyAdica 201 bhara 201 281 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanyAsamAsavidhAvadhitAnyaryavAyAtajanAkaDArAdityatravibhASAdikrasamAsaztyAdiliMgAyA mitilabdhayumanyAhAsaMtAsamAvezAthUniyAkasamAsasaMjJasamatItalabhanAztyarthatyAzaya nAhasaititrAbhihiteyAtighAnitayItyarthazavacanasAmathyatitiniyAtAnA ghotakatvohApAdima dhAetenaghanatarvanenasamAsanavyavaskhavathaghonakAyacasyUvibhaktItpananasamAsavidhAnAdi parthazani niranIvAcakAsanidhAnedhonavatvAyaphnAyatapathamAnanaghayaninavAryasamAsainiyarizi ThAdAbulAnAtrAdhesanampayaMghonakavAnupapaneAvAcakatvAbhiprAyemAnanAsaMganaminicennApAna yadikArthamAtraiprathamAyAevanyAyyatvenapazyatetyasyAsa buddhatvAtAyanarataustrIdhAdhatatyanidhi rahIyavaharAvadhinatyanitrAcAninAthalezamadhyavodhayananaspavigrahavAyogAzanam vanitAsamAsatvenAyamasvapadaviyaratyAyanirasAyadapiharauprAdhanisvinipradarzanIyana samAsapratibhUtavAkyAtarradarzayatAtyavanArinAnabhayamayyasanAlumviSaye sadheIlamatve Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si..manahariyadhiityApaivanamahAninvAnApannaharadanAlanpasyakathAvatyakathAkanavakathenyathAsA vIdhadhipravananAvIdhInicaprakriyAvAnaupayogAhInanyasamAsatvAdityAhAnannAprakriyA vAkolaukikasyAzInarasyapravezAyogAnAvarUtastadhyArAhAtyakathA'dhipakrayAbAba prativanavAvalaukikamevetidikArahaghAsyAyarighaTaspaparaztyavanasamAsAdi dezakA gara lavAcitavanavibhaparthamAtravAcitvAbhAvAtAanAradadatAtyavanAvibhatyarthaghaunakAtiritpanI cAmAyayAziSTaprAdhikaradAztyavaratritatvAvibhaktiyadamapitatraivayaryavasantramitikaustabhana krItannAmunitrayAnuktAlayAsakocemAnAbhAvAvAyadapiadhikaragoityevavaktavyevibhaktiya hImAtrAlAghavAyetiyAtiInirAzayItI tadAyinADisamIyeninyAsasyatatIpilaghutA ravenAmayojakatvAnAne navakamatamAtra dhAnakatAyAmininAradaminisamAsomavedevenidi rAma kAbarAhanAdinArakSitayathAvarodhAdevamutAvaska rAharasamIpayoritikAzonsAmI 185 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyatyayIbhAvoDAsaarthanirapaMcamIvidhesAphalyAnAsamayAlaMkAmityatrAyevAsa mUyayaspasamIyamadhyarUyArthavyavAcakatvAtaM dvitIyApaMcampAritisamayAyAma amaMdhyA diprakriyAvAyayaditamAsasyAtarhikhayodhAnvititasyalukiyunarupayadavibhaktIne naspaniAsaprastatvAta kiMtvikaracenamutsargAkariSpana tisarvavibhaktInAmakavacanA nispharitittathAvidhAnavyathAmanibhAvAyatrasthayAmasamayatyAdIsAtatvatantsAkalpAta vidhisAmarthya nAstInidhamyAdA kAnannAnipasamAsaviSapIbhatapadAnAMvize ghasAntayAnavinasacizaSazAnAtinAtAnaghacasyAnitpasamAsaviSayacAt anyathA mahatabhespApityArispAdinibhAvakAcatavacanayaharAnsAmIpyamAtraghAtakAvyayasthAyI bhAvAsamIpipradhAnyedayadazAztpAdIvavAhAnirAdAnazyAmasamayArAhanAdinyAnavasamA viprAdhAnyAnadoSaityApratyayainispiSTArtha menanA bhAvanahalAtAaomAnakA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirakha 283 vartamAnakAlaHsanidhidhyAinipasAratato-kara-tatrAdhikaraNazAntapradhAnasyakiyayaivAnbayAsyinana ncamAyo3 denasaMsagImAvAvivatinonayanyonvAbhAvAghayyaTonenyatrAtiprasaMgAdinibhAkAsaMpanineniDdAnI mityarthakasyasaMpatInyasyAyunikriyAnavitAnasamA saniSedhoyikriyAyAeveniyAcaSTAnayu mataiMgiyasapratisapratyabhAvaityarthaH anenoyabhogyavastanoyogAidAnIdhInAmApatra kAlaniSedhasyasavataMtraviddhavAdayatItazvAyatpartha mitinIvAsAtabhAvAnnAdivacanApratiza kSasyetietaccayasAdakatonIyadhyAmaspatamityatrAhitIyAvidhAnasAvakAzaminikaica natrA ninyasamarsisavizeSarA nAmininavanataisakA khAnAharadanaadhamarthayatInyatrapratiH nityasamAsasyanyAyyatvetAzvAkyasyaivAnapayanIyavAdhamapratAtibhAdhyaprayogAtsAdhvitinaha nityasamAyaNAyacAnsabadhazaSadhAnakAnavAsAyAnasyAdivacanenevaghotitatvAdiyAhAMtatA yinAmalAkarItyavabhAdhyAyayanaujJAyakavAnuyayanAspaditatAyathArtha yadavyaryatatsamaspana nizA rAma khasyA naresAvakAzanvAhIsAyAmanulatoztpatrAsmaDaktarItyAnivakAzanakarmapravaMcanAyasaijJA 283 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhAnenasamAsa baadhoddurvaarH| kiMcavIsAdhana kapanachaddAbhyAM tiyAnA bhyAya hasana ittaminyUtra samAse vidhA yazA khelanA thI picalatavyamityatra na vyAktarItyAjJeSTattaMprati siMcanItyatra yatva nivartakatayAkarma pravacanIyasaMjJApisAbakAzaveti vAkyada pravenilama saMgatamiti ceta prasAdaye the yattvayu rubhiSaNa dutadvArArthamAtrai mUla hasta niyatyarthamityasya sAdhute niceAya patha zanivezAditi mAdhye prayogAdevAsmanmanA na vyUmana kArya kAla dvitIyAvidyAkarma yavacanIyasaMjJA yasthitirniravakAze nibodhyavAsAyA pratizaviSayaka samAso vinizvakAza inicetapa tAM naretu bhAyya prayogAddAkA sAviti tatva bhinyAsA nAvAtreAyugapaditi vatra samAse nabhAvyaminicetsanpA cAlyAca taraspavRddhizadasya vaniyAnA kara diyaka vidapratijJAyanAntradoSa prtibhaavH|| guNAsa neyAnivacanagrahaNAdyathAtha prAdhAnya evasamA saprane tayApayAmInaharaNa mitibhaavH| prtiti| idAnImatAvAnadhyetavyaitiyA vanograMtha svaparigrahaH kRtastadaya se vaha samAdrivivakSitAnacA sakalaiyya tya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAra sirasaapanebhavatItisAkalyAnaTapaNyAdAnAsAnAtiamiyatiyAdakaryathegnizovatAsavaratI yAtAsamasyatAnacaivamaninAsaheliyayogAnAyani aMtatvaviktAyosamAsasyanityatvethisAhitya mAtra vivajJAyAnaDyayanemaprataevAziyatharyatAmityasvayadadiyarahodadhinitredamavadheyadhicanayahara 284 yAcityaprayojanAsAdRzyaharonivanadarthajJApanAnAyattayogavigAvacanyotenAyadizaminisiddha prathamayogavibhAgasvanarthakatikobhaktAtanAgorakhAdinididAyathAasedehArthasAdRzpayatya tyevavatavyeviyarInAccAramananapaSaghAtathimitivyAceSTAsAnapADatiyAhariritibhanayA revasamAsaHmAnAyAvakimitiAyAvadiyayaMsamasyatevigrahastatAhatAnAsvapadavigrahAkathamini nAzakAavadhAraNAdAyAvaddatatAvAnIpraninAavyayanistayeyanAmabagaDagAmatidhvanaya dAharanizAkamanItivibhASAyaparibAhariniyogavibhajyavyAcaSTAvibhApatiAina prAcIsamAsAnAdi rAma ghabhAdisaMjJAnAmivavAyaharAbhAvAnyAyAMsaheniyanvaliMgenAyiTyanietAdeninirvasammapanyApani 184 vya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vira sa4 jyasyAtAzSTAyanIjavaradasatrevabhUnAmastapUrvaitivRttamalocavitonetizaMkAnirasyAni samayaviniAataevasinityasamAsayoritivAnikAnanyagrahasaninAtha idamayisidabhavatinavApyAra zvovAyyazvazanabhAyasaMgachatekaipaTopisamayetisamAsAnanasaMjJAyAminAtasyanityatvAditi vyAvazantana kimaanmtaahaaavyymitiimiaanvaacmaasvidhaayktyevyaakhyaaneshrNg| navaupameyavasiddha avyayamityAdInAMsamAsavidhAvadhinAtyapIanyathAvyathamitibhAvA anyolamA vyAkhyAnAnsamAsavidhAnAnyaminanpamAnAvibhASAyaharAAmevanatramAnamityAinayovibhAdhAyahara rAnAvyayIbhAvasajJAvikalpAalpaviSayalAyatazakviviziSTAvadhiyarigahItasamAsasaMjJAyAva tansaniyAgaziSTAvyayIbhAvAdisaMjJAnarAsAvikamAthikAtathAcata prAcInasammayatpakamaivasamA savidhAyakaMpadispAna hitasyaivAnenanyApasiinityatvajJApanIya ta nAzAkalavA. nikasthamAvyasAyogavibhAgaspezasidhyartha vanavamapivibhASAyaharonIyayujyataratyAzakAta yAcA tasmapAndikatvanimpAdoSAmayaparihatIpAzrityAzilAmati tavasamAptamAzrityatAviroSaprAvavidhAya Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 sirala savArAsamAsavidhAyakavaMjJAyayanAnimanasilatyAhAvyayamityAdItividhAnavidhAyaMkAityAdiyansa 28 mAsavidhAyakanasmAnAyakAlA kAmatyAnAkyAhaninyasamAsatvamininankevAmityAzaMkyohApAcAnA nAminiavyapavibhakItyAdInAminya thAna nivAmetaddamahasalAmA kunaityAzakyAhAenantA madeivetivibhASAyaharAsAmathAdevanyayAnanvenahAyaneyIsatyavasiityAdityAzaMkyA vipa hAsyacitihetusnAyaribodhyAyavAcaramajAyakAditiyadamatrai vahevanayonyAyAlekamodIrtha maspabalIyasvAdinidikA prayAzayacampayADityayayorayoge rajarapadodityanunAvatyatayogapaMcamI 5 vihitaiketipacamAgraharAbAhAzabyAgayacamAjJAyanAtha trAsatInizrAcabhUgolakAmatikirA lAyogalayAmAdikAsamAsamuthecaprayAgayogAtAlatagotrabhipranyorabhirabhAgebakSasonyAma nikarmapravacanIyasajAyAdvitIyAnocalatpalatarAbhAghonayanAvAbhimukhyamayighonayana iniharada rAma nAdayAlalonAkokAzIpranigata kAzInAganastAmevayatininaityadhIkAzIhikamanava zcya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhyAmagnizabda zrI lsuraa| abhipratI kiM / yenAtriH mengtH| yenythaa'gnirgnstengniniprtyaa'gnirgmnsyuulo| AbhimukhamapyastIti naza hAsyasamAsaH syAnAbhimukhyakAmpaikAH pratyeka gAvA zrabhinak tinasvI katryA sAminibaU zrIhiH / ihAM ko ga bolAgAmAbhimukhyaM nAsti tatra haradataH yatsa mayeti sssstthiismaasoye| naca samayAzayo gadvitIyA kA mitarita ityatrasAmIpya vacana tvanapre siddhasyaikgrahara prakRte vasAmayyavAcinyanuza smyaashH| prataevAturyasya samayA vAcI titikRtAktamityAhA devaktavyA Tosamosa stAvaI lamaH / dvitIyAyA vIratvA lakSazAyI mAnA sAguro tiniSiddhatvAcA cAbhirabhAgaitivadanuzabvAcakaspas mayAzara sthApaya tatayuktAnukA yIyesa yAcana karaNAsya minnatvenAnavyayatve yitvazabodhakatvasa nAnIvanamA nayAyya vyayatvA nyAyAnAna hiMga gAya dasthatIra lagA strItvamayeti sa mayA zadda spasvarAdiSu pAThAtsatva vA citvepavyayasa jJADuvAra cAhIna vahA 5 yA (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sassaSTIniyivibhatizravayAprasaMgAcAnazvastreyaditisAmAnyanasakaMhitIyAMnAsamAyAzaSTauMsAmIya / vAcakarAvetyA zayanAhAyayadArthasamayenilitagonayanuvarnanaitpAhAlasabhitene ninAcane 266 padhAcanurvanAmetiAhitIyAsamAsAMyatavanamanAyavanasyAnviniSaSTIsamAsaitiharadoMno kAyaMcayakinaspAnvitikasabhamanAramayopavAvyavimakInyavasiivibhAvArdhasatramininikI sabhAdAtatsavamasaMbaddhAkarmapavayabhAyayuknechinIyAyAvIravAnAnasAmosamayAlA mAsvAdhyasanesyavidhArthatvAnyAyavibhASacapiyazAtarAnaddArAcAnacAyamathanaHsAmANamA vaghAtakAnUlAlasarAbhAvasyAnaevanaspasamAdhagattanyarthatikIkabhaktAgAtIta vAcAlataronipatati yayItAnavevamapila sAmAvaghAtakArvanAjItivAdyAlakSa roospamityatramAtrapadAbhAsakocamAnAbhAvAtmavatavaskhatvayathavirodhAdAkarayaMthavirodhAsebAma niyatkiMcidetAratasmAnaralahavivArakavAkAlatasAmanavanasyasamIyaganainAgavavIdhyamika vAra Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidikAancitikiAMkAzIsamayAyansamayAkibalamanavighonolatonaka anuvanamamA nirgata vyavasmaminivadatranityamavyayIbhAvApasyAanurityanuvanpIvaryekaTanIpAnavenAve parimAmayacyAcaSTeananenilitatipUrvasmAdanAanugaMgamitibAnadaidhalana ragatvaMvadhonayatItihanAyAsamA vivAyattegaMgomanAnagaMgAniSThadaichalasavArasAsAda latidevasamAsArtha dharmadhAmagorabhedavivahI pAsAmAnAdhikararAyamanagaMga vArasA upanyA ayamAnIyameyabhAvecAryasamAsazyyata ityAjAtadAtmAnamalalaityatigaMgAdAna nininulatagoneyamuhanimadhetyAzavapAhAMgAMgAyAnvini ennadhyatenagaMgApadenasamAmAnihara danAmaniniranyAstAnAvazatirahucikAro'vUdhAramAnenanamahalAnyAsamosAyaramIta ityAdautrAyatIniyotigAbAyasminkAlanivigrahApAremadhyAdatatvaminiAyavyayIbhAvasamAsa DAnazatavasamabhyarthasaMbhavatanphataSacanAta ihaayaammaavspdyotkaanunldaaraalsytinaahniiyonaapivaiklpikososmaasiibhaavH| graha gAdalukAti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasanpanAniAmahAvimASayApAnidaikAthAbhAvavikzAyAnityamavayapAbhAveprAyoSaSTIsamA zcha suvidhyAvyayetAmaneubAkAsyanityabAdheSasakenayAnirvikalyanAniyAconsargIyatA dauyatravibhASayAvikalpitItavAyUvAnamane usonabhavatItijJAyanahArAnasamAvizArthanA 187 yahayAmityaMcayatravAzadAtaranAstitvonsagapivAdenAna pebAdhyataityAzayenADApataSaSTIna tyalyAitisatamyA bhAvAcanAyaryacapana mdaahrtiyRNnaahaapaavaa| AdhAragaMgAdita vidhaanhnaa| vanimanoharadanAdapatvapakarAbaDabAvaSyamAbhimukhyameharonAvyapAbhAvajJAyA nAdenA sahIanyathopakAranyAdA bonsAgikAvyaMyArthaprAdhAnyA bhAvanAMniprasaMgAbhovAraka ninepajanmanodAharatiAekaviMzanAtinabhAivizeSAgIyAyAcinadIvAci nAmavizeSazAgrahagasvisyasajhAnaghobahuvacananirdezanAyahIdacakAyosabhavAna rAma nimpNcndN|sngodaavrmitisiNhgodaavshvinghaashcenikssmaagaunsmaasaanaacaa 27 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di d cAnsaMkhyenyanucavyatainyAhasaMvyatipAdetarapurastAdyavAdanyayenedaMgurvakAlekenyaspara bAdhakasyAnatatazcaikanaMdotpatrAtparyAbhAvatAnabaMdhanauspanadAyosImAspAniracA prasaMgAsa maahaatyrtvaavivspaadityaashkyaahaasmaahaareceniaaevkaaraarthnkaaraashaanvg| mAditiAyasyenyorayadAtasamabhivyAhArazAnyapadArthAgampataevAnaanyapadAnavagamAdi ninAmIataravabaDubI hinanityatibhAvAsahAyakiMzAdhagaMgodezAthahAMsodhArAsamAsI nAnAhAaAyosamAsAtazetAsamAsasyAnarUpadasya prakriyAvAkcaramayaMdaspInAvayavAnsamA sonAItiyatAprasaMgAmApAcatAtanIyazaradabhitpannAvyayIbhAvAdityamasijJApatra jarAyoDaragraniparenica yaMgAravAlA yUmini viSayatpAvanaviSayamA paravaziSTayAnozravyayIbhAvase sAyojpajIvyavanacA vabhAgasyAyyabayAvAnayAmAha nayathAavyayAnAmamAtraityevAma kAnevAya tazadhAAuparAjAmAnAna ny'n ti * Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 sirasa nicetsatyAmAdhyamuraguravasvaropacAre vishvkaaryessyvyyiibhaavspaayysNjnyaavidhaanaabdossH| 2 nae vaayshrdminyuutryiloyonaaydhppaaddumnsyaampivetpaadaacaargonkhaavyvenyo| vIyarthanAstInijJApinatthAyyaSTakoravetiliMgAnsamAMsotenannAzrIyaMna zanidivAnadIpa zIyogImAsyAya hAyarAyodhyadizAnadIzavasyaivayaharoni sajJAyA upanadItirobhA nasakAlAi svaHhitimadhyehavikalpakathanIvata talanehAnyatarasyAmityanuva to baGagatistrasvabhAdhyavirodhAnAtathAhinadIvizeSANagaMgA yamunAdInIyahaNA mAzaMkAzaratyabhalighuvidhAdazazyAThAnisamAhitInacedabhAdhyanadIyausImAsItyasya yAtikatvesaMgachanoataevasanavayahasataravArthavatavyavalitavibhAvAmAzrityU nikaiyyaTansamIyocamAvimekAprityayAvanyAhotyahasArajAthAmAna rAma, anya tarasyAmityanaratyAvikalpAsiMddhanibhAvazatavaiyAkaratA siddhAnaratnAkara 288 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyayIbhAvaH // zrIgurubhyonamA saucakramaprAnaM tatpuruSa mahAnanpuru Saiti prayo janamiti / dvigosttpurubnveinishessH||pNcraaj miti samAhAra dvigaurAjA hariti Tacasa mAsasyai vAtAvayavaityakAro totarapadattAbhAvAnnakhItvA tatu yacarA jItpha dAha sakkA citko yayA / bhASyavirodhAditi haradattaH taca nyAya sabhe hainarupayasyApisa myakUce bhASyaviro dhokaiH sAhasa mAtra tvA yanu yAtrA ditva mecI kRpA karAvI tannainidikA hinI yA yA dono gativizeSa vA citlAGganpardhA karma ketika haritazana cata niyanida riDe nivArtike nasanI vikalyAghasyu vibhASe niniSedhaH patite prasaktaH sara haiva niyAna nAce niko kta bhaktAnA dAva dete yAta spapUna gatau vetyasyApatito pRpatI tadAzrayAyogAt yasya vi bhAvainyantra kA ca ityanuteH sarvasammatatvAta tAdI nAsaMbodhane svabaitatva saMbhaveyyanyatrA pisa mAsa speSTatvAtarita samudAyezritAdayo bhA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 ni simabhAvagaevaMkhavAkSepainpAdiyusarvatrodyAnacevUkASThazriyAnasyAnAmadhAnakhApratyayenadAdi niyamAbhAvidhikadAcichitAzaIdapiDako'varivAralatarAAbhAvenaganikArakoyapadAnAmini khabatyanemyAksamAsenataSThAyISTasiddhiritivAcyAjahatvA yAMzritAzadasyAnarthakatvenAyanya yogAsaMbhavAMtoyAnarenakhAtyayAnaprakRtikasaMvatAra ko vidhAnenAdApatvAtAsamudAyAvayava saMnidhausamudAyasvakAryapayojakatvArA nyathAsaMdaryotrirityayAyate uttarArthasyAyisape nyasyabharapApisabaMdhasabhavatatyAgAyogAvaoNyasApekSatvanAsAmodinavyA samAdadhironazcintyam mAninyasAyettatvAnAyavigatikArake tyAdena yaviSayagakarTa karavAnetyatrevahinIyAzrinensa trakArakatahizeSayoranyAdAnAdiniAnadAyanAhinIyAMzahasyevatadvizavAyachApakasyasatvAtA zinAhidainavaJcityasmAkamevasamAdhAnasamyAgatikavItasmAlagAyatenakazcidoSa nyAnAtAvAnalakaSTakamekamAyarA kanaharUpAsacabavAhitAkhalabhAti kimaneneti rAma. mAnichAnastharamapAtaprasagArAsamAsAtaH kazcasyArAgamAninirinyogAdika etenayenavidhiritisUtrekarSayaramazritahatiyatAkamAyasavuyantamudAhAyamitikaigarIntAnarastam Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAyaMvaniriti asatisamAsekAniritispAditibhA nissacabhAviSyatigamyAdayaityuktebhaviSyakAleakenoriniSaSThItiyodinIyAviTTAkaTaitiharU zAyanAcAvayavAbhiniveSTavyAjAlmo'samItyakArIspAdinyamApanAlagAte mArilisyAdinibhAkAkAlAninukAlAatyaMtasayogenyevAstAnatiniranAthAyomA jyAzaMkyAhAanatyanenimAsapramilAidimAjhmAnAbAdikamANita karnazipratiyacaMDegAnAmA nayogATanAyAnarAlapratiAlAtrAvArATanAyAnayarAmazatichAtadarthebhAktagatakatanvaya gAvAcakasyArthadArAvizeSAratIyAnArthakanoyogazAstacanenenyarthainyAzayenadyAMcaSTarinA yetyAdinAarthazanacenisoyisvataMtranimitramitibhAvazikalAkheDonikhioDabhedanAmAvadha jAmatvathabhattayAgutIyasajana vyavacUna khaDzakarazAratIyonenasamAsaH avyavadhi itikarmazibhAvavAghanaprayojanamAmalAyAvatyartha itiharadanAMtaspatanhanArthavAbhAvAMdayAtreya hAvistanakakalakaragahanetyavatatrasidatvAdarthazadArUTaevahelananIyAsamAsainibAyotanta Dhammartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha 3 sikkha nikiminikartRkaraNe kRnenisimitiprcH| ina rokhaNAvacanenacettatkRtenaiveti niyamArthaM taditi 280 matvApratyudAharati / ti nAgA kA zAntvanaM kiMtu kiyI nivetibhASya svarasasta khaMDAdyothi rukhAeveti tatrAnaraM gatvAtkaroti pAlana mevasamAzrayanenasaMbaMdhAna rego ni| dakSiNa chatapaTu rityapi bhavatiya dAdA para ritivivajJAna dAsAmarthyAnnasamAsastuthA canatkRtagraha pranyA khyAta guNAvacanena kiM / gobhirbayAvAna / vacaneti kI chatena ivyamuktavAna sUra 290 vacana bAlakADU te karnarilyuT / satve nivizate paitIti latti to gugRnapratini mitra ghaTatvAhista kRttvA bhavAdinidikA sA taeva liMgA to vApUrvAdibhiyegeTatIyAsa masadRzAbhyAM tulyArthI riniyutvi hasadRzagraha diti na kartavyA na caTanI pArzvapada kRtisvarArthaM tt| SaSThIsamAse pisadRzA nirUpayoH sAdRzya rAma inyanena siddatvAt SalyAH sadRza ityAdAvalu samAsArthatatrasadRzagrahAsyAvazyakatvAnAca 260 bhAvAra (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhAsahazAnihetaratIyAsamAsArthamihatyamastinivAcyAsaMbaMdhasAmAnpavAciSAnenatantatatva navAsamAsasyasiMhalikappaTaharadantAyayitrakaustabhamanoramayo navyAnannAsahazAnirUpayo ritisUtrasabhAdhyAdarzanamalakavAtAnetrahinanvaprakArakabodhArthadatIyAsamAsoyyAvazpakarama kaminisatmazAilAcanIyaminihiDanAtivimbegasamAsasiddhavihArthazahAbhidheyaparasA nazanasabadhyatanAnyAsamamaharzayAziyayAdAnAditibhAvApravaraspetiunArthatyevasiddha vAdirdasatyajInacAvarazaspiAnArthacamAnAbhAvAsanadazAvasitramAsAranavyatAkasmAditpAdi RtisatrayoprasiddhatvAtAkaTakaragobiDalagRharAAdAtrazAllanavAnaparazunAdhinatAnityajanase mAsAyAdahArakAgalecANakaratyavasamAsobhavAtAAghayaMcampapUrvayahadvitIyasamrapatAubha zazAMtivannarapadevayadatoganimakanikharasyAtasisTaTedhalIyatanAvahatAanaMtarakI yatrabAila kAkarmaNirAkhalAkamAitiAzyaMcagatirananaraztyutrAntasyahonazA pitA tathA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarara sira-kha. smuhtaasmaainmsmbhyaasmptivyaanivaarnnaarthkriymaannmevnaajnyaayynaatibhaavaattylmaaii| 2-1 naravAnA naniAiganiranaranpanenanirasvodAtAce prAmatahAdhanArthakArakAInaRnayorenAza maaghtistvibhjyte| kAra kArAyasmAtparikI nasabarayarmatodAnaspAdipanIdatitvamevAkanAka e4 miniskhayatyadhikoninotarapadasamAsya yodasatvAni tenAniprasaMgaitipramAnaraliGatarala nikanahitAnapratikarasaMvatteniyasaMganirAsasaphalamitimatvAhAkASTharitikA pAstAniMdiracA royinArthavacanamadhakArthavacanabhityAzapanAhAnItikatArakarIceniApUrvasyaivaprayaMvopani nibhAvAnAce udAharatikAkUyUniAbhisvenesatiyAM stvenAnUdAvAtriMgamyamedinAye udAharatAvAnoniAihAvivivattAnakanidebodhyamityagokaThinavivikAvayavakhArya bhatyAyadaMtasyAjenaspababhattayanelavazanacAyo tanibhAnAazvAsAdapanirana rAma bhAvyatoktAnanvepravAnivivAmibhAvaevetiniyamIniSkalAraMcanAyasvAlApatrabaSThI 261 bhara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAsa paDurvAratvAnA nacacurevizeSa cInadarzanapUrvayadapratisvarasyAyiprakRtivi kRtibhAvara veSyamANA cAtu ve se baMdhatvanAdayatva kuna vaila tayanta sAphalyAzA caliMga mRta devabhASyAnamA ghoNA munI yA tadAzarathA yamaithilI tyAdiprayogApavivajJA naivanivAtaeva yaha zo ke ppaTaharadattA dInAgAH prAmAdikI nyavocAmeti di yena nitye tisarvaliM mAtravidhAyakametat / catu patA yaza yoranyataraprayAga devatAda pratItyAdayo yugayatprayogAprasaMgena nityatva syArtha siddhatvAt pacamA bhaye tisvarUpagraha nAthasya / mAnAbhAvA iyUbhIneni vArtikAJca tena kAntrA ityAdInA kathaM tahi svAdhikAra mntrH| bhogopanaH / tvanyaH banpena raityAdiprayogAyaMca mI niyoga vibhAgamA nAbhAvAditi ceSTa yetyanena taDapUtiganyena / / hai va niyA nanAda peza hA karma zizA natu bahulyA thI dityanenA maMgalA maMgalayAre vanaspApa saMkhyA tatvAnAmayaM campatamiti/kAlpatvavodhakagrahNanikapaMca Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya3 mira myanAminyUkicidevapaMcamyanenasarvaminmathainpanyAnokAdinikarasocatoketiyaMcamIubara 2 tvayArdanAyagAnaregoti savaiyAkArahatyatraMnyametadAnarANamitiihAddizanama mAsaMghasaMgAnamayaSuSTavidhAnAnA zreSThAMcAhajanaraMmanuSyamyAzadAyAnasAmAnyadharmezAne 24ma vAmayasmitAkayuyAneniAyuruSezatamAtinirdhArazAsanagyA saMjJAyAminisamAsAninavyA dayAnanudAnaspaniyatvanavayadaviyahAsaMgAnavamayinanihorApasyavai ya ase zArthavAvAzratodAnavaniniyalakanvanatadabhAvAcAsatamIsamAsetana puruSetalpAniya vapadAvanivaraniyUlabhedAMkayyarasUnidhIpanirdhAragAvadhinidhIhinIsaniyAve vaniSedhapahane natradApani havanavibhajyanirapAnAcApratipade pAna dinAdhAtukAraka vizeSagahIvAvidheyASaSTAniyadavidhAnAkarTa kamariyAvayApanyAsa nonnayogAnagosvAmIdhanadAyAda hathivIzvaramyAdAvIyaniSedhAyaniyAmAcaretyAdinA 28 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhIyamAnasatamyAbAdhaprasaktIcakoregaSadhampanujJAnAnA nirdhAraNainiliMgAcAzIvidarthatyAdI nosamAsanivana kRtAyAtallAdaspakcanasyArthasiddhayAhaghogAcetyavyavasiddhAkarlakamagori nysyaashrvvidhyrthtvenniymaarthtvaabhaavaataarnnaaarthshhsptrisbdhaahiipnnaaprini| dA3 zaraNArthazA pratyayaevamvananabhinA disalyAmAgAsaktAkatrimakAyasanyAyA cAyavAraghabhodivaDDarAdInApAsajJakavAbhAvAttanmuMdamininavyAzatanAyananiranaspati mapadArthavanasatAbveparyaMtadhAvanevAjAbhAnAnavezAbhimAnApAnAnastasyAna dauloyace yA dayAdavaraNAmiti nirdezaHpratyayagrahomAnamitinadA nAniMgana svatyAgraha dvApara yathAyidAyakosAbhA yatadathakAmanAyihayAspaDavAraneyApratyayagraharAmAnAbhAvAtAnahikA nyatasaMyogece tyatrabar3avacanAnazAtkAlavAliDAvinyapagraharAmitisiddhAnakarthanAnsabaSaSThAkitanAga mapiLatrimatva prasamAtasyAvyAvatakalyAlA vishissttytnotpnnhlaanmtvm| tasyapUrazoutipa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri sakatAnI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA sira mAdadatyekAvaratanalAuM ghuSaSTha uchAtmakovASaSTa inivyAkhyeyamitinanyAnavAghezoMDAdiyA dAsatAryaminivAsaspenivAnAdhAmAnAbhAvAtAnadinAyavipadaviyahAyogAtAnattIya nivedhavaipathyItAnansuruSatvAbhAvenasvarevizeSAbhAvAtAvakAralatAyamanIticatrAniDI 240 rarAsImAvenadabhAvAnarAkArasaMpramaviparasparamasAmathrIsamAsaevanasyAnAunarapadalApaye hAlasvarevizeSAbhAvevibodhalatApamAdAyaka cansaMbhavanAyadisahazayahAvyartha minina yAnavisabaMdhatvapUkArakaMbodhavainattaropamAdAyaniSedhasAphalyakathanamapitathaivamuktIya vizronispanenenAdhikAyAni aryatabhAgArthakAnpratyayAnaityAjAnanAubhayatrAdhikAraNale talyavAtAdinIyastI yetyatrAnpratyUyotenAyibhASyaniSedhasyogIkRtatvAtAataeva bhitAI tIpamityatrAntarasyAgrahAsAmoSaSThIsamAsa tina sadanikAyathaenenasaragAzahAsya rAma svaritace vyA nirinikokabhokanirastaminidikozAzatAvyAninyAyAnkevalaguNAvAcAya 22 . . 1 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sopasarjanazyavAcIcayarAzanarAzanAdeDAlAarthagrahatAnAnApisaMkhyAkozazanayo janazanayorinivArnikanizAnAnApipespaguNAsyabhAvAhityUvazavapatinimitraMdhamAkhyAkhyA nAnArAjapuruSaityAdi yodAharagAhAkiMtasatvenivizatyatI milatagAlatitAnadedami niyadAzullAtivizeSAsamayakaMtadAsAyatinvenAsAmathyAnenibhAva asyaniSedhaspapani prasavAtadeva gautsamAsovanapaitivArtikAyaspayazisAmAnAdhikararApavAstiniveya dhikararAyameva satarAyazApratiyAdakAyathAcaMdanagaMdhoghararUpaminyAdIcaMranagaMdhalpAgha prayogAnApinaSTigaMdhAnityavagaMbhazavamlanyaevajAnikcanaH nacaivabalAkayA zotavamityA niprasaMgAyativacanAutpannayanAlayazAspavAbhidhAnAtahAcakayadAnAzIsAmAnAdhika rAyasatvArAyAdhAnyanAmAcA panavAjamAnapAdakasatvasaniyatApraniyodakAnamA sAvAcivamayasyAdenanAsaMjJApramAgAsajJAyAmAmArAyamityubhayathAprayogAmajJAnI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa mArApamityAdinasyAdityAzakpAhAyanityoyaminipalAnAminikararAtvaspazeSatvenaviktA 2 yoSaSThIsviraivizeSanAlanyuruSavalyAnibAdhicAyAthodisatAMnAdAnaprAnatadayavoM denaratIyAkarmazInpanenasvaipadapralanisvaretAkidAnavAtAdinaspakuvAnatidijasavayoda nAdikamitpazAyadodanAdiprakaraNAdinAjJAtanadedamudAharagAnaMdajJAnacorasyahiyanninyAdA hAyosAhikArakavAdiSazanuvatinaloketiniSedhasyayAtikavAtAzeSavazavAubhayayA vyasAmathrya naaspvaalaagaasyvinitdrthtnvydhaataadiisysbNdhtvenvivtaayo| ihAyitapasyodatosavatsAnAmAMkanauripadAhAyAnI unakakhanArasaniSedhaDantako rakaSaSThAkarenisAmarthasatvArAladayayamevailinikamanyayadArthatyatra sarvayAdi dibhASyaprayogAdinibhA vAstasthAyarItyappadAharaNAminiharadanakayaTAkatabhASyAbUta rAma incAiye sArayAdAnAyaka rInAdiyAMkikaneityAdizaznAcosvakartavyaminikanTagha 24 (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAdinabhAvaH atradamavadha baSTIsamAsAsvarevizeSAtihamarayadapavatisvaregA bAnistAnasvaritAMtavyenanusamA vidhavAprayAnavaprAcImatekArakavAyaravanazeSa dhyA svirIvizeSAbhAvenaracanagraMthAsaMganaH asmanmanetvavizeSagauvaziSaSadhAMmayikAraka vamastItisiddhItitatvAditinittakasyatiAyanavizeSaNasamAsaspAdevAtatrasatizrvanipAtAni yamASaSThIsamAsetupUrvaniyAnaniyamA spAditisaniSidAinikaiyyaTanonayaccavanilaMdA dibhitinnAvinigamakAbhAvenaSaSTIsamAsepaniyamaspaDavIracArAyaMsajanasaMjJAyAaMnta yajayotaka mityosoritiSavavArasAyasamAnAdhikaratA musamarthanavatInivaMcatamA zrIvasyAphabhayatratalpatvAJcenyAzayenohAvizeSAMsamAsa svitiatretalAsA kIlaka, (SatvodAharagoDasavidhyAyaneyASTrIyane tinacArAyyasAmarthya adhAvabhihitaminitaspasApa vAhatvAnAdhAntatara pratyayAdhAlayadenalakSyanenenayaMtrakarTakamazobhidhAnaMtaMtrasAmarthyaMmatyeveti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirukha narthaH / tathAcavIrapuruSAdAvapya sAma 254 prasaktena vAvacanaprAmANyA dilpanena pUrvakAle kenyAdInI samAnAdhikara zAdhikAra sthAnA mAraMbha sAmarthyAnsamAnAdhikara NAmasamaya vadititatra namravartaneinisiddhAMtinaM sama strbhaassye| vIraH pacanityAdAvasAmarthyIbhAvA 295 sAvakAzAnAM syAdityAzayA itibhASyAzayaiti ke pyAre vyAkhyAnathA catasya saryaspadAH pATaliputrakasya tyAdI vizeSazA samA so bhavanyeveti syaSTa nacA rUpa mAro kappara hara hattama tarItyA vizeSazA samAsainiSyataiti vAcyA tathAyAnyatranaspaDa vAralA SaSThIsamAsaktace yudhikasapa rAjapuruSaityA kAzavenanakasyetyAdAvaprasaktava tisamAnAdhikarana ne nyasya stutarAmA saktiH syAdA haragAMva saviSaH pIyamAnasyajuSaH kriya mAyA sye nibhAyA mevAcyatra hivI rUpa cannityAdivadvizeSaNA sabhA sAniSyata ityevaMnikarSamana rAma sinidhAyA hA vizeSa zAma mA sastitimmalaudA hararI tuprAcIna graMthAnusArazAyo jyAnavyaharadanAka 25 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tistubhASyaniSkA "dodhamAliketyAstAnAvarAgonoritiAetadapiprAcAmanurodhenonAlenacAbopalatArajA grahagavyAkhyAnAdityAhAmanivadItirAjJAmitilasyavartamAnapratikatariSazAmalainitina RmitpadhikArakhyAtAnaityanenantakAlasyavartamAnakAlonabAdhakaratisAmAnyatotApanAdinibhA tara kAhasadeM sAvizeSAyelanahAyajitoya: svArityayayayogAtvayAttAtomayAjJAna itita samyagevenyAhAkArakaSayAevAryasamAsaniSedhonazeSayaTyAinyanyeninakalahaMsarAmamahimAna siMhAdhikarAvAciyaharocipaprayojanAmatiharanAdayAtrAdhikaraNAvA cinazcetiyAvidhAva pyevAmaninavyAganAnyAadhikarAvAcUkatAnayogesapeva taniSedhArthavAnoManyathAkrodha vayocadhI yetistrIyAnadhAlayalagArthamihAdhikaragAgrahAsyAnAnavezapanibhAvana pratyayA zeSaSadhAcavAsitamityApanApannAtrairAsita mitapatrakanarichAvArazAtAdanikArakaevokandA cAkamagirIcAlayosanihinikonehAnuvarnanAjAyoniSadhavai monAkinuSadhAsApi pAkA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siruna cinnayanAayAsatyAdAvasyanenevasidauTajakAbhyAmitkanarasatravaiyarthyAnAapinaniyAnAnA 266 manekArthavAdityathairyaca samasyekavacanAnekarmamAtiyadamubAvihinAparizedhitAvAyAsaivetyAza 246 yenAhAubhayanirikAmyAyanuvaSTavizIkartarAniyaharontitarArthatiyogekariSamAtra sabhavAdilanikatAkrInanAvaTa jatizeSazAtvasaMbhavatayAgAdinyAzayavAncyAcaSTakarnartha rajaketiincamAlikeniyUpIyAdichubhAvarAvacAkarmaviSayAnsamAsAnana vanaspabhanetyadAhararAma sukkaMbha zaGkAspojakAdivAnasamAsAvazyabhAvAdityAzekyAhAyapatirUmsyavanacyA nibhA vAzayaSagatiAna inyAdAnana zeSaSaSThIsamAsainanirdezoSayanAnehaTanitiInacotarArthavazaMkvAndacakroDajivikayonIstItijayA, rAmU, dipanIkatvAtAvAmanakAjIvikAryazpavAkaratikiA ramazIyakatipratyadAharanajIvikAyo 266 FUSIIG 41615CG zeSaSaSThIsamAsenAnadezAdhayanAnika tatyayoja vAhanadhanAlA yaha sonanalIkAtanadhayIbhI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racamichatiApUrvAparAavayaberUTaekadezazabasasmAdekagomavaditiThanaMbAdhitvAtaevanirdezAdini nacanakarmadhArayAnmanvaya yaitiAnaSedhazekyAkasmasacA nityatrevarUThevatadayanAekazi vacakadezavAyattyAbhavAnItasaryakAzvasanihitavAdAdayasvaipAhAvAdayAniAekAdhaka sAmekaDavyatacayadhikararApenakudezanAvizeSAmevezitaphalinamAhA ekatvetyAdinAnini daMvyarthapUrvakAyaityAdInIkarmadhArayauvasihabhanayAkAyazavasyAvayavaninvenasAmAnAdhikararAyA yayanaratyAzavapAhApaDAsamatikAparavaityAniniyamidabhitibhAvAkAyaspatitisparama ni nirdezanAvayavavAdhidikachayogapaMcamInA zvAmAgAsakApatyasababanyathA nAmArAtAdagyogapaMcamInaMdayelayApUrvazakSaspAvayavavAvitvA miAgAsakAyaspasa baMdhAnyAnAmAvatAnaphalavAnaSaSyabhanItibhAvApUrvanAbheritiAnA bhAvAnAtavapUrvabhAgasyUnAbhirvadhirnakadezanAtinAbhyAsamAsaprasaMgAkAyanala syAdevazrvakAyo nAmarinirvazadasyaninyasAyatatvArA chAtrAvAmitiAnAsoniddhArASaSThIrkiTasamudAyasamudA va4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 enItisavanmatama3 sisvapisaMbaMdhAvadbhatAvayavabhedasamadAyavivahAyAbAvacanAMnatazcaneSAmekRdezinvayyakala vaiziSTA 27 bhAvAnnasamA sarvazatizvavibhinAtApakAditianpathAspasAparavacanasyAdinibhAvAmayA zatAvahaHsavavazatpanenasamAsAnAcA tyahAdezAnavaitaDabhayadhvakAyAdikaMka madhArayAsidhyamiAnasyaiva zaMsamAsapreyuktanvAtAjJApakasiisyAsArvatrikanvAduinamadhyaratyAdi siddhAakhaMDavAcyaIzavaviligayAmAhAnagarAIzaniyathAsamozavAcInunitpanIsakasaveho rAtozramitinizAdevanayasakalilayananayasakayAhagAdinyAzayenavyAcaMTeniyalIbati saraninityanapasakaligatpadhApAvAdaniAekavAvaziekadezinAsamasyataitpananvANa lInyatragAkhiyAritisvaspAdityAzakyasamAdhanAaSayatatitiyAcayasa nasajJAbhAvAnchA nyAyAzrayAcanadoghAnabhAvAyacakhAtAvAbatAkhayAmAtastrAvIenadevamAyAdAharagAmaghara tyaspasakocaligamitibhAvAyiyyalInAminiAsanisamAseIpipalItyevasthAntavizeSyekyAnya cha ODharmartha Trust J&K.Digitized by eGangotri Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laligamitiliMgAtidezepivacanAnidezAbhAvAJcAraMkhuDsa mucayearddhapiyalIzavaspekazeSa'yiya lyArenibhavAnIekadezinAki naI zozcaitrasyArahavaivasvamAnavekadezAzvatrasyanilabha vatpevApazoraI vaivasvAmimityarthazApiyyalAzavasyaitadekadezalagAyAsamAnAdhikaraNa samAseI piymalItyAdisimitIdaM svaparavaliMgamitrabhASyatatopanyAkhyAnAsamapratibhA ziSaSThIsamAsoyIdhyanae vatinatAntasyAbhadAyAmAImazyAIminibhASyaprayogAritihivAra nIyatAmAsamAsAyavAdopoganirmihotaM tanneninunayannAhA nivedhabAdhitvAtAnavyAsta yavAnagamityavIyarenitrisravIbhASyepratyAkhyAnAnanmanabhittAhanIyAdisidhyarthaharagonane 4 tinidhasyAnityatvamAzrayIya saMjJApamAMgavAdityaspasAmAnyAyetunvAdityAnAharadastasta trapratpAvyAtapUkAramahAmanAcyatAanenevakhalva patarasyAgrahauvaSTIsamAsatrApyatokathA pramayasminyAgebhaviSyanItivahastayanpATayAnanAgIkarAtivirUtastayiSAmAyaneniyatyA na2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khyA2 sirakha khyAtaMyazva liMga hai kadezinoriti sUtritAMta dayyaikadezigraha pratyAkhyAnaM eka dezi samAse 188 nArabhyataiti hAkaityakA rAtrIkA hAi mina dAsamAnA 298 citraya mAvimAttame vA nacaivamahaH sarve kUde zeti samAsAna syA yAsaMbhavaH rAtriMzadenanaza tanaevaikadezisa panAta tvavidhAnAnnavizeSyanighratA ptiH| yadAtu mayA svAvayavairAtrizokna mAsezvarAtri ra raatrirityyibhvtivishessaa| sAmapI hai| yA vizeSaNa vizeSyabhAvepi samAsa pravRtteH ekcaikavibhaktA mA eka vibhakti pAgA liyA rityantrApradhAnamupasarjana minyAzrayuga trythaa| nacaha brAhmaNIti bhASyodAharaNAtkanimanyAya badhepi dAzati ke nAma nAbhAvA halyA di dIrghagraha rAzana cakumArI vAcaranakumArI brAhmaNaityatra svaayti| goka rAma la bhanpAdAvativyAni bArakona vinAyai vadASa vArazAmAyAinikvana ipaprAmA rANA dinibhAvaH 280 yatro bhayopAdAna vacanamityapi sInAditya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAna prAnajIvikaranigoliyorinphayasarjanasvAnacedaMbAbIhisAgatAdhIsvarevizeSAtyAnamakha ityAdauniSTAMtaspanAtikAlakhakhAdibhyAiniyaraniyAtAyatazcAbhAthyUanuktasamuccayAyacakArAnya bamakArapranaSAhatastana sautratvAtAvarayaMkalpasyAditivanayantAhAdinIyayAitIniArkalAba huvacana nirdezAtsAmayAhAkAlavizeSavAcakAeMvagAnIkAlojAnasyetyatradhArachadAna mAnarAyazmiAparicharakAkoThIkarAMcavivattAyolphahAtahAnaparichAtrarthanakA saMbhavAnadA yaH5 cIlapatahatiyAMcaSTAparichapavAcineniAkAlAiniyarichedakavacanAityasyAdenanAjAnaspadidi vinamyAhikaparichedakainikAlAbAghalayAsabaMdharupanannakriyAyAmAsenasabaMdhAbhAvAditicetA ucane prshnttraaspjnnspcaanraalbhaavinaamaasenjnspprichdaamhaaraajaansyaayiitiyrpr| pAyaridakatvasabhavAnapnAnaspatiSiSThAsamAyavAdIyaminibhAvAyachAyogastanivAkpayo mansaMgasiMdevalyAvasaMcanAyana prayogArthaprakriyAvAkonananaspanivezAbabAhAvayava Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira kana yacatAniyAvaka atIvyatAnpAtikanyAdaura nivAkyayoskalpavizeSyakanvavyabhicArAnmArata sainpayisvavAunayudainaitiAyarighavAyaharayadahanakadiyasihayatriyaMdutatsatapovAvyAtyA 299 zAsvara yetye kanvavivatitamityatredamevaliMgAhodezAtAtriyadatatpuruSasatpanarayadeyaratasta ddhitAhitigosanItyarthapUrvatighahajAnaityatrenyAsanamAzoMDauthabahuvacana nirdezAnvaghaTita samudAyezoDazobhAkanimanvAnovyAcAzIDAdibharitianazoDazanivanAvAsatyAdikiyAyA zratarbhAvAtkArakA kriyAnvayitvasyanayabhicAraNyakamizrIkaraNayaurdayodana guradhAnAdI yathAdhizati adheiyayudhAnaitpathAvadhikararAvapratipradhAnaspati vibhaya nityamavyayA bhAvauktAvaniyanityaminizeSAnityevunaspayAAAnAnAaMtaHzahAtrayayana saMcAdhikaratAdhA nAavayavinA AdhAratvavivastayAsapramAAyathAratezAkhetAvanai vanotarvamAtAadhikaraNAra tvapadhAnaspananinpamavyayIbhAvApraniraMta zareniyAtrItarvasAmanamuruSaspavaikalmikancAdavyA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaitiharadonokAnannAavyayIbhAvasyanityatvenavanena rititvakasvayadavigrahAyogAnA bhanayarthamAtra hativAbhAvanataspoktisaMbhavAbhAvAcAyavayavinAdhAratvaviktaMyAsamAtibhavaDe klivirodhAnAkevilavanarUyemadhyeityarthAvagamAddalazahAnsanamAutarayaMdArthaprAdhAnyanatyutavAharvapadA yAdhAnyavyayIbhAvapAhAtadaphatarItyAktisaMbhavAbhAvADayesAnacAyadizaminyatrevamadhyamavAtriM nAyavyayIbhAvAsAdhAnavAcyAvanasyAnAzanamavaDakakhapadavigrahAlayapanAratidikahityAvazyaM kati tyAgraharAAbhAktamitibhAvaHnityUlamAhAvAlagAmAzAtatputavalatItyUla gyavetivAcyAne pravILadAtavyAbhinanityasamAsaniAanaekpuruSatamaininavyAkakasvayadavigraMhosaMganAyava mAvanekaserakaDatihaladatAtmanapAinyalakAvatamAnAtatyurukatItyalakAavyavasthitatva pratiyatyAsayovagamya tAvaDayApArabhASayAnakulAtazahAApakAtAnavahitIyAzritatyatranavona tyAkArakahizeSayorihAnuyAdAnAdasaMgatamidIlasyahasatvAnAataevanAdInAMkItAnIgaMgA kA6 ODharmartha Trust.J&K. Digitized by eGangotri Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa mevatatrataDapaNAyakamityavocAmAhikasarayesaMjJAyAMniyamAmitiAkathaMtrilokanAthenasatAmitI 300 nicetAdhyavayavAlokavilonizAkayArthivAdivaDyayanAnacasamAhArahiMgopAtrAdivakalpaniyoM yaditrilokIgAnetyAdivirodhAnAnaddhitAdhAekAdhisapramAviSayamaidAnanimanyamAnacAhatAhatA thaviSayAnAvAcyAtanAkApAvazAlaityAdIsamAsatadayaspatitvAlahitAnAyanazanacaghanAthamitA mahatyatraivArthazahasyamayojanavAcitvAtaDyayaniAyaMcAraliripatraMgatehigAvitiervapadapatatistare kRtavyesamAsasaMjJAnAyanAsamAhAradigonaspasAvakAzattAtahigolaganayatpaitiliMgenanadinotpa paMgIkAregauravAnAMartha yahIcasvatyujamityayAlAghavA anyonyAzrayaprasaMgAca taddhiteyaratarzata navyAkhpapAsarvanAmnAtienabarvetirodAharaNAnvayitriyA yuvadityavasiddhedatigAnImA mityetadarthamAvazyakaspanasthahAyinyAyyatvAipanyAsa ataevanavivApanadAdAnandenajArAma panyAsave parthamininayoktamasadityavocAmAudAnaniAbaddhatIhinibaMdhanavapadapakanisvarabAdhi300 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAvahuvAhAvarodhAttamAna rAbhidhAnaviNyAyakRtasya vAthehandapapatamApa padApasa 5 vinyapadArthAnta bhavisovavizeSarAAvizeSyamAvayavAsenaivaikAdhIbhAvobhyupagamyatAtisvamata sAvirodhApattecAkiMvAsamarthaneyatrapadA niupasarjanIbhUtasvArthAninistasvArthAnamAra payAnAthepiAdAnA banintirAbhidhAya nivaasekaarthaabhaavH|prspraakaajhaa pAdhyankaitika dAyAkuppakhAsamAsInodAnantvasyatatpuruSasvarasyasatiziSTatvenavikhAnAditibhAvAmAnaraniAmAvarasaMvA sAthai sabhaievIyAitpadAdezAcA vikalyapAnaniAmahAvibhASayApalatasayonizeSatatazratayaRTS ityevAsa taSapraphuktaTaGabhAvayacagAdhanaityAyasyAditibhAvAavanavyAravayArANasamAsakRtanya daunhoza kameyarasparasaMbaMdhAbhAvADyAsamAsavidhyamidaetastotarayadayAsamayInastayAsikA vivAtika dhAbhAvasatvAdanityatApisiddhAnahisatyekArthIbhAvamahAvibhASAsaMjJAyAvikAlyakAnajiYEE syatvadabhiyAnAvAbhAvAviSyanetibhASpavirodhAtAevaMcavArSiketatpuruSayaharosisiddhAthInuvAdamAnaEER mata vidha sAcAmanamanaTa padamalamityAGga atredevaktavyobajabAhIparasparAnancitAnyevayaMdAnaanpapadArthava svAnara tamAnAnyatyespandhinAniAghiyiyatkiMcityardavAyAvatiyadAniAnAghAMuzAsanavirodhAtAanyatta papattasa rayadasyAnancapApanazvAnAhatIyAsamUthAyadAvidhirityaspabAdhaprasaMgAtAanpapadArthasyAsakahaudhA ERY layuyane bhAsamAnaparasparAnvayAyalAyApAsamuccayAnvAyayAIdAyate vibhagavatAvArtikasvapratyAravyAnatvenatatpuruSagra 21 hnnmnuvaadmaanmityryuktvaacaanvaitijaajrkrityaapuurvpdsthaapicdd'aavaapni:divaarsy| itpaspatirapadagrahagasyavayugantiyamArthatvAbhyupagamAtI ataravasavedavyAvadhayoniyamavidhayaitimImA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira-svadhyarthancAnuprayatezaDiti svazcetyAdasaMjJAbhAvA bhAvayoH prasiddana ratvAccAnacajJaha svArthAyAmAnarthakya 301 svArthakatvAt mivetivAcyA bhUtapUrvaganyA'rthavatvAyayatteH na hisi itiprakriyA vA vAghaTitAnAmartha ktA hita spho rikaprapaMca kAlpanikArtha vartatI tice itaivaMprakRtepitaM / tricaturo) mu striyAMgo khiyo rityA do sUtra chanH pUrvapUrvapadArthaprAdhAnyamityAdI bhAvyatazcavyavahAra spettha maiksa (marthanIyatvAcAjahatsvArthaTattisaca kaparasparasaMbaMdhAbhAvAdititvA ktivirodhAcca tiSThatu sakipi bitva mitpacayarasyarA saMbadhaiyyA nartha kyA darzanAtsvApatteza ha prayogaiti nyAyavirodhA jJAna caiva citraji 25 rityAdau pUrvapadasyApi vA vAyati // yakSyaharAAsya niyamArthatvAni caivaM bhujiihai| dikasaMkhyA vyatiriktasthalepi vizeSaNavizeSya puruSatvasyAdityAza kA bahulagrahaNAniti samartha stra zeSebhApakramasaMgana miti vAcyAM divasaMkhyese jJAyAmityasya niyamArthatvAtvA sva rAma tApa yeDi / ejena khAdiretara zampa mitpatrakarmadhArayannarapa dobaDI hirini samarthastra ke yUTayaikaMsaMga 201 vastutastvanazvaniyamAtpakhagavayanaityAdAvaprAttarapada natUttarapadagrahaNasyeti svIkRtya 2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandaniyAmanugrahAya yathAzrutArthatArkika mataM vAlusTatya pa chate / vadbhAvapUrvanipAtayoM siiye hinatheoktamitisvoparaMbha kopanyasanaM nirasta uktarItyA ke paraspa svayo janvAtyayyakAthIbhAvasatvAdevetyAdi tadapinA paraspara saMbaMdhAbhAvAdityukti virodhAta tsatve'prApraividhyarthatha midamityasyAsanvAna kA sarvasaMjJA prasaMgAdhArnike nityayaha sAmarthyActasmA li virodhAtsaM darbhaviro dhAna vyakta vanyAzayena tvavi vacana mAhA iMha nApupriyaH / idvAccudaSahIneti nityaSTaca patu dazamAdh hoTahaDthe tara yitvAne tirA vAsamA sAtaphalakaM navAbI hiriti sarvayajJa minimiimaaNskaaH| tannottarapadaparatvaprayukta i spabahuvrIhimanaregAnupapateH pUrvayajJasyAktisaMbhava vAta/svare vizeSasya syatvAtsa ko ce mAnAbhAvAcA di| samAhAraiti / bhAve ghaJn / nanu karma zipaMcagavamityatrasamA DipamA banekavacanA ruvayorininittatpuruSa graha sAmanuvAdaityAyAstA iddA dAhararAti cAca yaca priye asyavA ughdpriyH| chatreopAnahA6 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candera 30 sirasa nRpapanenacAhagurekavacanamitinA cainamiti vaacyN| paMcakhaddItya side tathAhi / eka vibhaktitvAbhAvenA 302 nupasarjanatvAhokhiyo riti svona syAt naca napuMsaka svatvena nistArAvena takhItvA tatavAda lInasyAbhAvasAdhanatve eka vibhakti tvAiyasa janitvamata namevA samAhArAye tyA niyamena vartayedAnIMcAtAnanve vana dinArthaityeva sihaM samAhAra svasam harUpatvAditicena kAryA kR saMgata tathA hicagava mityatra sAmUhika pratyayasya dvigorlu lukijana rAyaM ca kumAri dazakumArityatra lukalukIti GIyola kUprasaMgAsamAhAra tatsAmarthyAtsamAsavAcyara vasaI tita tpadyatabhAvAna nArthe matvarthena ! vAcyaH tena vagurityatra namatu prAmatva rthasya baGgI hitavAnnacAdvigorluganapatyaiti lukevAsa hokcanaM vyarthamiti vAcyaM / kAprAgdIvyatIyatve matadaprase gAdityastA nAva saMkhyAzvAdvigunana hisani vyAkaraNAmityatrApichi gujArA gaM dvigAvitirvapadaprakRtisvaraH sthAnAnacasamAnAdhikaraNAsaMkhyA samAsayaha rAzi di 302 dazagu4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 navaca hotA daza hotA ra3tpAdau pUrva sUtre rAga samAse digutya vira hA dignte higAvityeSa svaro na syA 'ditivaaym| ghudAtrapa karareMge divodAsAdInAM chanda sIkhaneneSTa siddheH|| 34 saMjJAyAmitivihine'nivyAne niveshytiH| sunaRSayalaya se itpatre gate himA vitisvaraprasa genasamA sAtodAtvA prasaMgA dityAzaMkyAhAna dinArtha ityatreti (anaMta rasyeti nyAyAhi krama menyAdisatrayakarAcanAtiprasaMganie kApIti tvauya cArika samAhAramAdAya sA kutsitA kunsAvateya yo karmazaktaH sacamanibuddIna kA raspAnuktasamucayArthatvA imAneityAzaya nAhI kuspa mAne iti| ubhayatra ba vacananirdezaH svruupvidhiniraasaarthH| vaiyyAkararI tiyiH pRSTaH sanpraznavi smArayituM vacayatyabhyA sarve dhuryAn kutsitaH natu vyA karatAta dudhyayanavAkutsita vidAMgAvena prazastana ratvAlA ana Dalara lepa smA ravI daurA dikaH kupratyayaH Ni bahula mantrAya tila kA liyo rekatva smara zAstraspara vASpadhIta mI mAMsa evaz vai vatkutsitaH / zapraratinimita kutsA yAmevAsa nidhAnAt nehAne pA ciko durAcAraH kha ja ku nA divada niyameApUrvanipAnaniyamArthamidaM / yAyArA ke etI ku Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 sira. sanAbhidhAyinau / tayeoH pUrvezAparanipAte prAptepUrvanipAtArthamidAgyamAnAniva svataraMsA nayarighane tapamAna kara lyuTrAyathAgorivagava yaiti / ihagau: karaNI puruSaH paricchenApa pUrvasya mADa sAhazya hetu kapa richeruvA nAsAdhAraNAya yAyaH samAnazabdastataH svArthe vyAsa 303 mAnodharmastamuktavAzabAila kA karate lphAnAcAbhayaniSTha dharmavAcitve satyameyapara tvaM sAmAnyavacana tvamityarthaH / lakSa zikaminitina gavacapalA gaya anyatrasAmA nAdhikararAyAsaM vadbhAvaH siddha" sAhanapaMca saMnihitatvAuna rUpa dopa svApyaraNAma tva cApalAdiprayuktamevAzrIyajyamAnaparatvena evaM ganyA bodhyeta tara canArthameva laukika vAkyaravaza pryogaaNpuurvnipaateti| anyathA'niyamaH spAditibhAvaH / uyamita mUna kA lona vivati tastadAha yameyamiti bhASyAbhiH kAtigaMbhIraiti kaimpoM ko gAMbhIrya rAsAdRzyana vivati takiMtu vinata rAma ravagAhityAdinA tasya cazabdenAnupAdAnAtsamAse nirvAdhaitinavyA vizeSa zIvIkaraNa 303 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tvavivattAyAMlkazavadAhabhedakamitimAvanakamityarthaHvizeSarA vizavyamAvekAmacArAhima nilAityAdIpUrvaniyAtAniyamAprezvyazakSaspagukriyAzavirdhanavizeSyasamarthakacame vayasAzaTyogurAkriyAzayotIkAmacAraevetivyavasthAyathArvajakajbA kunjakaMja ityAdIsosabaMdhizahanayAnyataroyAdAnenasiddevabhayoyAdAnaspazArthamitikaiyabAharadana mAyavizeSaNavizeSyadharmayoHyarasparavyabhicArastavaivasamAsoyathAsyAnarAyA thAnIlotpala minyAdAyavananantakaHsaryaitpAdotavamAradinpatadarthamubhayopAdAnAmanyAhAanyasumehama hAmanAmadarAdivasatakAlAbhojarAjAnpAdiyAnaMdamuktamataevapatra neSyatetatakAsaH lAhinatatakaityAdItabalayaharAnenikai vyasamAdhanaininanmatamevasamyAzapATI irdavavadheyAvIrasyacannityAdausamarthasatrabhAdhyakayaTAnarodhanasemAsAnemateitpanaM parama sotpatrAtadAtyAyacamaniyArakopacavadAityAdarasAdhuncamavArapAragAyaninabhAvyaprayogAne Dharmartha Trust J&K. Digitized Ichigori Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 sirasa vsaadhaaasicaayshissttpyogitikaimpopivyaakhyaadhaapkitiaatryyogruuttontyogikaa| yadAnAdinAgherakarAjAdopayogAbhAvAnAtathAcaubhayo kevalahATasahitAnyanaraspavAyAgara tvasamasibhivatyevayAcakayAThaka apAdhyAyakanyAhAvitinarvirodhaitibhAvApraparaspatiApazcA ditistrabhAdhyamizriIrApAprAvadhAdizakSAvyavahAMvAcIhitIyAprakAravAvIzrAbAda yatyAtahanAhirAtAtigarAratibhASyAtAevanayApanazilyanavAyapIjIvanaMbasaMghAzrezima tazrezIsvAnIdaMDanAdikaroniyasaMgavAramAthimAhavarthavacanAmatitinazraSTayasthitA nAmakatrakaraNAsavasamAsatibhAvakinAviziSTazAvadhArathikAnanamAtrAdhikena konenanayahina kArnasamUspanaranisvArthanihAsiIcAbhuLacaDidhikainApotivAya. yAmadakAdezasyacopalalaganihA mAna tinachinAhita mitpatranagAMdhakachAtAcchatamityatraMzAMchoranyatarasvAmitihate tvacanIyA 304 sahitAdhikyA pAlaka Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhihitAnAmitiekamevavastaekadezakarazAdekadezA krnnaa| devmucyte| kanakana mau jAtiyaripravya tyA dinekana mazara sAhacaryAttAdRzasyaiva katara zahaspApiharo siddhe jAnipari azvagraharAjJAya ke kanamA sthAyIta raparatvAtathAcaprAcIna iti SuSatpha rAhatAM ke robhavanordevadana' knmobhvtordevdnH| kiM saipai| kiMrAjeti timaH seyaitisa taniSedhaH / jJeye kiM / korA jAyAya liputra tatpuruSaH azA janaH samAnAdhikaraNA zaraH samAnAdhikarAdaka ityarthaH yukakarma dhArA nava striyAH vaDA vinetyeva siddha jAtIya dezIyayorapita silAditvAdeva kimanene tyA kyA hAragapriyAdiviti tatheti cAma he tiyuvAve siddhaMjAnIya satyAnmahanaityAkAra koyadhAde riti na kopadhAyAH / saMjJA purANezvAvadvinirmi nispaca svAMgAce nH| jAte zvatiyaMcacyA prtissiityrthH| krameodAharaniyA cake nistrIyasala kSati stanamavAdiyukAstrI pthH| kaThaM dhUrte iti| zatrupravRnninimitrakutsAyAM kutsitAnItpa spA kRpA kaTe nada Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 305 sira. khabhAvAnnedamanyathAsiddhaM / dhurta bakanyasAdhvevA prazaMsAvacanagrahazAM ko zaprasiddhamanalikAdInA 305 mevagrahArthatena prazasta zamanazca cimTadAdI nAnA vazaH vi vA cinaasmaanaadhikro| netyrthH| rU hama sAraMga iti sAraMgaH shvpryaay| sacagu rAyasInadravya vAcI maza hai| kivayava ke bhAktaH gaurA sAmAnAdhikararAya vizeSaNAM vizeyetya prAprAvida mAdhAna vedanannatvAca tIyAsamAsena siddhamiti vAcyA haritavarityAdauta cAbhAvAtAbhASya pratyAkhyAtamidI vavIdha netaitipUrvapadaprakRtisvara sidvAna deveti / jJApakAMta rasamuccayArtha evakrAsanArAdhina suvAlanI pavAratI zabda spasamA savidhAne nAyitava jJAyanama virudduuminibhaavH| ctusspaadH| jAtIti maMDUkaplutyAna deutiritibhaavH| jAtiH kiM / kAlAGkSI garmiyA / catuSyAtvaM / brAhmarAgarbhita vizeSA samAsastasyAdeva pUrvanipAta bhedAt / zrAtaiti evaM ca vyaMsaka spaguNAvAcitvApUrva nipAtayAtrA rAma vidamAsyamitibhAvaH petumazvavyaMsako mavyasakaH kA bojava muMDa8 kIbojaDapamA 305 tyu 1 (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 nasamAsAyavAdIyAMgyamAnapUrvapadagraha nisvaraspapratipadoktasamAse kRtArthatvAtsamAsAMcaudAva mevetyAci bane nikriyAyAzranyapadArthatvA khiyAmAsa vana prAniya dikattvA rArA jAna ramiti aMtarazanityasamAsa cAdasvayada vigraho drshitH| ma zanAthaivamityAhAci deveti / avadhAraNA vAtUna kaaraavaar| khapAnazavasya zcakAra / tenasamA sotaraMnA naJ / iha vibhaktina kArayoviMze hrhnaadyH| tatpratyayaha paribhA vizeSAnpAmA dilakSaNA syAstra banavA devA grahazAMsiddha vayAnaMdana spasTona yA yA nAyada yina loyona yatpatravizeSArthI nakArAta phalaM cAlo yaiti kecittadapi citya / cyApama vighna mityAca vyayIbhAve nalopasya sAvakAza lA nika nya spani badhanvA ceti cetarAma vyayapUrvapadaprakRtisvarArthena kA roccAra zAMti svaruSatulyArthatya cAvyayena kuniyAnA nAmiti parigatA nAnA navakhI sAmAna jAvityaspana graha bada nephanara liMgAcA kiMtu niyAnana spaivenidikana loyona jozi nivaktavyana lopa vacanaM sAka kivatya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 lepatya yagrahaNetadattayAgamana sirasa kvArthatanAkabrAhmarAkanavujhnyAdisidAmiyAjazanAnAnAnonajAtivAsvavacInajasA baMdhaka spagrahAMmatrAlA nekadhetyatrAvyAzyativyAnivAsAthIyanuvaryadAdhikArAntima pardainanajJavizeSyatenenartadaMtavidhyabhAvAtpratyayamAtrasyapUrvapadatvA bhAvAngArtha ityatranAtiprasa gaitikaicitA tanmadApapayagrahazAyaribhASAyAsIyavAdavAnApanyayApatyayayorinpaspabAdhe gramArAunezvAnacavikhahagonItarapadAdhikArapratyayayaharoniMdanagRhAMnAsnItijJAyanAnnaiva mitivAcyAsapramIniddiSTapratpapaelaekjJAyakAzrayarANavAsaMbhavaskhalaevataMdAzrayanAna evalityanadhyayasparAvalatItpAdAnanadAzrayAtasmAdIyakRtAvibhaktAvaprathamAyAmityAditi ganapayAnaivadyatespavayarogAvaspAvAnajAnamAraparthanasmAhahatAnacevenagevAstanAsA pratiyopinalobalatpAdanibhaviSyatItivAyAGamuyasagAtAanacinijAyakAzya rAma.. japAnayogauravasyAdatInukRtasArizvatamasmAdrahAmapyAvazyakIyasminnidhiritinadAdividhIsa 306 pralobhanalopApAnipadikAlasya Bomol Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Posfee / USTAH Adjust pramIniIzasyAyayogAtasmAditipaMcampASaSThIpakalyAnahanyAzayenAhAnAderitijanarayadaspetizeSa tinAu~khatItyatra nAtiprasaMgAnajInaloyaliDIyaspAsamosArthavAnAnavaniunnarapadAvadhA noyasamAsAnathAhAbArAyinAcavegabhAdAvazAvartatInajanyAropitatvamAropamAtraivAghonaya tiviSayaktisaMsargAtathAcAnazcayArAdhinAvaDatyAnavamanyapadArthaprAdhAnyayasaMgAdharmizAu nirapadArthatvAmpayAmAgaanyayadAthaprAdhAnpahibajI harayavizeSavihitatvAhAMdhakAspAtAnatazcAvahi mina-anarthastrIyabrAhmAkattyAdina sidyotAparavaliMgamityatrabhAtasuruSagrahazAspajhatyArakhyAta tvAlAkiMcAsavatasmAyityAdIgoyatveinsarvanAmakAryanaspAtAataevazrvayadArthaprAdhAnyamapi nirastAtracaligenadoHsasAvi-patra noritivaktavyetadIyahIanyathA'nevaityatranakAjani prasaMgAbhovAkitanAzvAmitrAvAsAbhinnaityAdibodhasAfanitArthaparatayAkthacinneya inibhAyA rUDhayathA anekamatyayadArthaninirdezoppataravAyapadhanIyatatpanekaiDanyavekazeyaradhAroyinakA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri ANS Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ benirvapadArthapradhAno yamityAhuH / tazcityam / tassaliGa saMkhyAnancita vesamA sepitathA cApa taranena vizeSavihitAyAH9 si.naM. khanvampabaGgatvAdravacanaM nAnupayantrAzranyetu tatsAdRzyamabhAva danyanvanadalpanA prAzasyavi 367 307 roSazvanaJathAH SaT kIrtitA ilpha kA bAhmaNaH pAne va anudarA kanyA yazavadha 1 picaivama maitpha dAha tyokta liMgenAnasmA yityAdi sAdhya tinacaiva manena dvArAAityAdI bahubrIhAva pisava bhavasi havA nAma kAryasaMga / jJAyu kasyatatparuSa mAtra viSaya kanyA ekatra de| riti sutre'nasamAsagrahaNAta mItyAdI anekamanpayadArthaityanekavacana na tve bhAvanAdhitvA'majhikamityAdauna puruSasvAyate na ruSa vyavasthAco'bhAvavalakSaka va maMgIkRtpatani eliMga yogI kA repa va mahi mataityAdA haimanAdigata li nsyaat| gasaMkhyAya saMgA cAnacaparavalliMga mityatratatpuruSa grahAsyApranpo yAnAcistA liMgAna duppabhava dezeSivacanA nidezAbhAvAt naca hattIva zikavaca nAtae vaivamitavyaM hemaMta spaya liMgavaca sItpAdana cala samAsasyApiprApnotItibhASyavirodhAnAmAcamAnA bhAvAnsarvadAmati patra niyamemA rAma dasmadbhinnaila ndArANAta yA nAbhAvAdekavacanI tasyApi sAdhundAsaM gAcca enenapUrva padArtha prAdhAnyamAyasamartha pituM zakayata 301 yikA bhavana kiyetivodha 3zaneti sadatvaM bhavesI iti uktam / tadapina / tvadrava nimadbhavatItyAdI antarNimadhyamAdyApa se tyAdikaM na syAdityAdyapindaravajyAyA nitidhyeyama & Digited by Sangoin Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ninavyAktirayAsetyA stAMnAvRtA saMdehAinAihAro pinasaMdehAH siddhAMnAitinArtha na hivaiyAkara haasysNdehnydhnshyti| kiMtu saMdehAtpanA bhAvaityevArthastathAcAvyayAbhAveprAne mASpaprayogAtra puruSo bhavatItibhAvaH / syAdetatA vyUyAdAzyaityatra vihita vize SAzraya sAhUM dona ravibhakte 4tvA zrAtathAlu ko prasaMzAdvyayIbhAvAgI kArepi nRtya bhAvAna cunA vyayIbhAvAdinyamprasaMgAta spa lur3iye dhasaMniyogaziSTadAnamevAnvyoktu vihitavizeSaNatva spaprAva tAnA svarAdipavyayI bhAvazceti pAThAtUna vidhinAdoSa vyAccAprayogAditi yattu padA'bhAva sAmAnyena vartate tadAvyapI bhAvaHprabhAva vizeSaviva sAmAna evAna spunaryatvAbhAvena vyadArtha prAdhAnyAsaMbhAvAdi nikecita dasarA sahita mityatrApyabhAva vizeSa ttpurussaaytteH| pratiyogpanAliMgitAmA pratIne kAvyadarzanAlA tatsatye yA pAbhAvAdhyAyaminibhavaktuna russodaahrnnaa| saMgtezvatiDi yanittarapadaparavAbhAvAdaprApne vacana pacasIti kutsitayacasItyarthaH / kutsA ghona nAyajJA 2 sandehe prAgabhAvaityarthaI tikeSaTaH / tadrI tyAtunA vyayIbhAvaprasaniH 24 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tya2 sirasalmenazaheneninasamAsevanekadhetyevasyAditibhAvAnanamAnInAmyaniSedhatismaraNA 28 dakArezavinatyusyo vidheyAnalIyonanatisacAjInapAJcAtyavatanyAnanasa 308 russaadiptraappaaihraamevkprtiydoklyribhaassyaacnaatisgaalcevnaastyaasomptye| nasUciyoradhikIdevobhavanadAsasnAnAmityAdauyayamAnapUrvayadaprakAni svarAprasaMgAnabhrAyana yAdinyatrakAyInaraksyApiniyAtpamAnavAvAyadAnavADiyA kArasyanaDevaniyApanAnadA dhyAnayAcanamAnazanavAsamAsAtodAtatyamakArezAsamAsAdAtatvamitivyavasvAsidAki gauravAzrayesAmpeyapratiyatyajyAyAnAnaninyAyAdinivedamityevetidikAnabATrInavedAIti hanadAspaivahAnakarazAmitibhAvAnamuciritisarvadhAnabhyAnArAyavAniditikittAtraya gAupAhAkriyAyAgAtiAetaJcavyasIkriyAyogaDatpanIlavartanovaDAcau varacAlayogavihinIrAma nitsAhavyAhapIdInAmadhinacaivaganisaMjJAnenehanAjarIyatvAyanutepAsvAmAvyAkriyAnarayogonAlyai 308 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vetikaiyaTanavyAdayAtacisAunamAdhyaprayogavirodhAnAnacAnyUyAkriyApariviDAcIyogostI nphatarabhAdhyavirudhyatenivAcyAtasyAdatiyogaitivaktavyamihamAtrIparaphapakrama bhAvyAurodhenIyasahAyigatisaMjJAyAsapIdAna kriyAnayogAbhAvadharatvAtAyadapatrAviHpAi zahomakAnyadhAkarotinaivayogaitimAdhavAdigraMthesthitatathabAdAharatiurIkRtyatimala mavatAritanavyaistadapinAurIbhyetibhASyAdAhastAdarzanaralakavAditimatvAdayAtratA haratiurItatpenisaMjJAphaladasamAsasatpalacalperIurAetAvagIkAravistAravAyAdhiza vaspatasAtAsabhatitvAtkanAyogegatisaMjJAvikalyAbhvattiyogavanebanityamitivAdhyA lIsimviniyogesapadhakatarAtavikSasyaccAvinAkAraMgayaTeliDAdhibalamavataMtiya hatyahitya kAmukararAgAghajavarAdIvitiDAciTiloyAnityamAmeDitaDAcAtinakArapa kArayoHdhakAraekAdezAniyAnayajJa yAsamovezArthazcakAranavarIrutamityatra zaniranatara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yeya sirasatipUrvapadaprahAnikharevAbAhAnAtvasiAniyAnAAdhadAnainsane kArikaniSabhAveyUpIghAdipurAva 206 vAtadAha kriyenigamaryAdAvitiriSarthazAyanAtyayakriyAyogahanyAnanakArikAzadapAva 200zavAkavAcInavanAtikaipaToleritibhAvAnaMcakarAmaviniyaraMkiminiAteprAdhAnA rispaspasajJAniyamaya vyarthamapazrAinAprayogaliyamayatenayamitimavApratphahIma dAsa .. naamskhADinisalvenianyatheyaprayogonaivasyAkilitirabArachapevetibhAvAnave tadayiSaSThIta saruvadharitanananyaruSapakSayasaMgamitivAcyAbadabIhiMghaTitanajanAyurupauvA prayarAtizrAdarA anAdarahati zravidhamAnAdaro'nAdarativahabIhininAdarasabhavegAta saMbhavecAe jvasiddAnenasurumasanhanpayApaMDinamasahatpatinidhIdhAbhAvyasaMgrahAmanyAkhyAtAyA dazanAdarayo sadiyevasyanItitrasadasyAnAdaratitvAsaMbhavAtsAmaryodasaghaievamati rAma, dazanAdarayo sadiyavasyanA!NA vyatikitahAnAyathAgoSpadasavitAsevinatyatrAhAvadhayAnAyanunAsadAsAyapAla dha niyatanAsadAsIyabrahmasUtAma 309 ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tizAMkarabhASyamAdAyanavyenasadAsIditinAtamanunyAnukaraNAcA nimIti niyAna saMjJAyAma vyayAnAbhamAtraitiThiloya ko guNAvacaneti satrAca paspazA yA strIdhivAyu mahaM vadeditizleAkedhya mahamityasyAnu kurezI vininiyAnasaMjJoktA ko s / tatsarvasva graMthAparyAlocanamU lakavA saMbaddhAnAsa dAsIya minpatrakriyA yogAbhAvAccAvastatastatra cyAH viSaya mukhyama tAkAcamAnAbhAvADUSa'laminpatrabhUSaNa kiMvadanaM gataitivRttikRtpratpadAha razAnikazcideSaHbhAsadAsIya mittamantrAyatanA sikiyo goruyeveti ditaraparigrahaH praya gopAdhirna nuvAkoTa vizvatibhA kA ka zAha tyatinpatamabhilaSpatani hatiya pana yibatItyarthaH tathAca dAyApagamAttatya nighAtA vagatimi nohatya tasvira tukitibhaavH| yadetyAdikaM / ka goha laagtH| sahastra lAvayavaH karArAstasmina vainyartha puraskRtya namaskaraso ritisH| amuM purH| yajJayasInyaca sthitamityadhyAhArAtra dRrziyan gattittvAyavyaya kiMzaya rAyuraH hanvAga narAcAvya tira yApa "puraM Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raya sira yenikinihatvAkAMDaganAtinamityarthAadAkRtyeniAyadAsvayamavAlocayaninadedazadAhara sAMpradAlanamitiAganiranaMtara nivapadayAtisvarezAkA dAtavAhanauvakacita sAvaviziSTaH 318 pAThayapAunasAyadAdAvipaspAnavyayasyetivAcyamitiniSedhArAtiramanadaukinirIbhattA yAtAbhavatyartha vibhaassaatikvaataagtitvaabhaavtirsonytrspaamitinsnttrgniyhraa| racanAmAdhavaktaparAbhavaniraskAratiprayogadarzanAnsatvAvadhonanadanatirityAhA nahIviye vatiraskRtvAkAuniSThatiAuyAjAvibhataMyanapratirupakAvedataniyAnoDalispabalAdhAnatecyA zayenAhAhubalaspenisAnADAmAtatvamitipAtikaganisajJAsAniyogenaniyamitizayAnace vametadapahanAyatatvAnnityaMgalisavAyAlavaktapaivaspAnnatalavacitivAvavAmitivAyA lavAdAnAbhattyAyanivautArthanpAyanavairabhAvapAkSikasaMjJAvidyAnanokavAya bAdhakA rAma bhAvAnAbhAvyatatADaladharAzidasyalavarAzidaspavAvikalpainalava zAdizyanenaspacaMsanA 310 ye3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viklp| ubhayathA pitrairUpaM nirbAdha madhye yde| eSAmanatyAdhAnarUpArthI vizeSe da nannamavizeSeNAbhiyAtyate nagatisaMjJA saMniyogena / canunyAdhAne ki / hastinaH pradekatvAzi raH shete|| nivacanaM vacanAbhAvArthI bhAve vyayIbhAvaH nisaMha stouyayaM manarupAye evai tayeoredI tatvamau datatvaM ca nipAtyate yaya mane kiM / haste ttvAkAryAyAM gatazaevaM tAvadanisamAsAnudAhatya * AdisamAsAnvakumayakramamA diyhnnmiti| svapuruSa iti kriyAyogAbhAvAnna gtisNjnyetibhaavH| 6yAdayaiti vA prakAre te nadurAcAraH puru SoDaH purussityaadisiddhN| praganaI tAnenagana ha timakhayadaviya he zAnityasamAsacaca darzitAnyAdayaiti / cAdipadA huI ve lA muddalaH pratigato tyajJA abhiganomukhamabhimukhaityAdisiddhI karmapravacanIyAnAmiti / kharA jAnirAjA atikhadarzana bhASa dAharaNa navanIrajAyAmityAdivArdhikAce svatibhinnAnAmityartha pratIninaca karmapravacanIyasaMjJA somaya dinasamA satasyanityatvA diti vAcyaM |yh haprati lAyanItyatratasyAH sAvakAza nyAnvartha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira-sa. stha saMjJAvijJAnAsaMbaMdhavizeSaghotakatvamevayatyAdInAnakriyAnvapittamitpasmakarItyAapilAtamitkadAhA yAapilayAviramamitpAdAvaNijyadArthavyasthasAvakAzavAjAtaMtrIyayadainanagrahAMkimAnacA yasminsamampAesaMjJAsyAnsanAvidhaupratyayagrahagotadaMtAyahasAnAsamAsasakasamarthaparibhASayAtadatasvasthA dAta prAcAvacaHsAdhanAaMnvarthasaMjayavatardatagrahazopapatrAnaca yamadasmadASaSThAcavatharatyaprevazrApaMmAMgA sapramAkasbaramaityAdavivasaMjJArthanadinivArya aniSTatvAkuMbhakAronagarakAranibhASyAMsaganecaityAMza pAhAsAmpanAniAnathAcasapramApadesaprampatayaHopAyavAcakayadebhAnaminisacanAyava praharAmitimA vAnacAharakubhaMkaraulikaTamityatrIyayadasaMjJAyAkamAyAprasaMga: samAsasvasAmIbativAdhyAtA tyopadasaMjJAyA yadavidhivAtsamarthaparibhASoyasvitpAdoSabhAvAtAkadiAnAsabaMdhizavavanayasyA yadayettayAkamavataspatadapattayopapadasazanivyAkhyAnAvAsyadinavibhAgAsAnikAditragraharAmi rAma cInacaprakriyAkRtarItyAsannihinadhAncadhikAraparAmazIrthanAanyathAnilaDIyatralanempapadehatya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 4 syAdinivAcyAadhikArAdevanasiddharityAzaMkyAhAtasmiMzcasatyeveniAtanazkarmarAyaNityAdIkA masAtyAvAryakaprathamAnavanaviyariNAmammakapibadasaMjJasyAnazizvasatyavetyAdivyAravyeyAmi tyarthasaMpAdakatavayaMharAmanyayAkatarikArahatyAyisAdhuspAipapadasaMjJAnakuMmasyakArAtyaspAsA) khutvajJApanAthasyAdinibhAvAyatadabhAvakamarayabhidhe rAsyAdityartharaspAghathAdhAkarmaNizani tyatiyAnvAnannAekavAkpanayApastIpayaMsajAyAnirviSayatvAyanAdRSTatiDavyAkhyAnAdadheya hasamitinadoSaratidivAupayadamatikAtranihalapapadamatilasamarthanasamasyatAtyavAca sannAnAjadarzacirmakAra inpAdAkyadInanAnnalAyAnApanna nirgata saMpAvarasavarIyo mAyanesAtIniDragrahoMnopapadavizeSagakiMvasamAsasyAanavakumamadhayoritistrakihatasyAnidhi samanivedhAnimAyohinyAzayalavyAcaSTavinadhasamAnAnisAniyalamAyAmityA tyara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira-sa kAyAmRti DinisamAsapraniSedhAtsaMjJA vyatheti bhAgyokterityAzayena vyaacsstte| ani samAna vita anvanuvartanaevetibhAvaH / kuMbhama miti SaSThI vidhAnAtiGkiminivatyadhikAza kiMnene nipa itarAva manasinidhAyapratyadA hara timAbhavAniti samAsA 3.15 nAyamadhyebhavAnitipra 312 krApUrva kupraadyH| gtiH| iniyoga vibhAgaH kartavyaH ityrthH| tathA cetiginsaya rAzajJAyana dvArA kA rakIzAMgI kriyte| jJA nyAya sanvAtAyana kAra kI zapikartava tyatrakkadra harI liMga miti kazcit prakAzaH pacatitarAmAdadhAvatyA donadinAne samAsaktikatvenata sA navyAstattva harI liMgaminyAprAgiti madAtpatteH prvsmaasityrthH||rvpdN benamevA paribhASAphala drshyngtimudaahrti| vyAghrItivyajighratIti vyAghrI Apa rga inikAyAghrAdhme nizaskana ghRteH sajJAyAne tipratiSedhAt vyAghrAdena gatisamAsasya svanAyeA rAma yAM hi saMkhyAghaye hA tataH pUrvameva caliMga bodhakaTAyAmA vyanaDI ghAghrazamAnasya jAnivAcinyAbhAvAnnAtoko 312 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gatpAdInAMsadbhidevataritenetiniyamAvapatitarAMpajalpatitarAniAyavanagatisamAsa:kiyApAdhAnya svArthikatarhitevastIgatannirupita gatitvamapyastiprazaspAyakriyetyaspayAkriyAyAyAtavyArA. nAtA taba pati unnayapinAyA tavannathApAmatapatyayasvaregAdAnamAtetiDicaudAvatI manAta prahenasa mAse'daMtatvAmAvAjAnilatarAroDAzanaspArAyaghaNayapadatvenApatatsiddetathAyigatitvasajanA tanAta vimAzodAkArakasudAharatiaizkonInAkInAkarTa karazIlanenisamAsAkInAtkaramAzvI diti bhidhAtaH DAupapadamadAharanikachapItikonapivatI nivyAdhIvatsamAsAvyAniyogavibhAgAnkAyanukuganInisa sidhti| samayetpananurateniGgAyisamAptaUrIkarotItphayAcAninAyakRSTazani graha ronivirodhAtAyadAtagraha vidhyatyanana tevyAghrItiphalamuktInadhAnyamayivizeSamAhaniGApisamAsaitimUlabhavanArita kaizcinzanaha pratimA pinAunayanapatrodAtavanAganimanAcaniDAsamAsovAnikana vidhIyananavetyarthainphatarayaMthanaMvirodha para kA stvitibhA bAnamAkasatrAtisamAsAudAlavana nivArtikenanasaDavAroyaharIkaronItpAdAvitivetsatyAntariya jAnarodhenaharadatAdibhistaspacchAdasatvAMgIkAnA lAketaprabhavatIpAdAvekayadhabhramodhAttyasargayosahita ke yAnityavamalAnasamAsaprasanAsahaspatpatrahapAnAmakalAtarAyacatikavAderutatvAnakhabutpazizira asAdakato jotanAekA dAvinyAdAvivanaspahuvIra vAnarAnacaniDAsAdhuttAveganenIvupanirinivAcyA mAnisakaMgatikArakopapadAditisvasthabhAdhyamUlaMvodhamAyadAhIddhisamAsastadAsaMtya te:pAvasatiniyamInapAgu ra sahapavaiyAdhyAmivivAdhyamAyataravantanasamA~satatamA nitimatAntaranavyAdimiruntatatramUlamagyamA24 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 313 sira- hanikeoTipraviSTatvenana ke valeniniSedhaviSayanvAnAnacaivaMdhAntayasargayoH saMhitAyAvitya leAbhiprabhA mAyAhInyA dIpadapAThe'vasAnamaDapapannamiti vAcyAca samAsanvapradarzanAnvinanasyAdoSatvAnA pada pAThasya vyAkhyA vizeSana yAnukaraNAnAmupasarga tvmevnaastiity| zakyatvAcenidikAmaivArvesi he niyamArthamidaMva kA rasya davizeSaNArthaityAhA cya meM ve nivalpa vidhAnamiti dhyAhAra labhya mitatA yasminupaya deyena vAkye nAmavihitustadevA yapada mamaM tena samasyanaityAzayena vyAcaSTe ta devanitryameva karoniyamabalalabhyo nanu sau itibhaavH| tApa vyayene veniviparIta niyamona) manpatrasamAsaprasaMgAta svAI kA raI viSayatvaniyama spa saMbhavanina tyAgAyA gAyanaiveti vyAkhyAne prasaMgAtamA nAsvA miti khADumizA liti zAmalA niyama vyAvartyamA hAni heti yaya dusamAsaiti zeSaH prameva ki mini / evakAramAtraviSayaka prazravyayenakiM kuM rAma bhakAsAvyayagrahaNAbhAvehizrame vatu lpa vidhAnaMpaDuyaya dena devayena kena cinsamarthena samasyate inpazvekhA 313 tyA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amantenayAsamAsaHsomavatulyavidhAnasyeti3 ikAraitpatraivasamAnAspAnakuMbhakArabatpatrAthAmanenevasamarthanetparthastahi svAkariDanyatrAyinaspAta athapUrvastra pamiyA'vyayaviSayakaevaniyamanAhisaMvidhAnAdanAvyaviSayakaevaniyamaH // spAniyAMcAgrebhojaminpatramA bhIgrebhukAvalAbhokAmanyAdausyAdevelibhAvAratIpApA ame tyanuvartanayAhArmatenetiupayavizeSagArthaevakAro nAuvartanAtibhAvAveniAubhayatra vibhaassye| yAprAhAmrala kopardazamitimAkhauccavAramAcaitiamAcAnyanavAlpavidhAnabhenarAihasamA sapanehatarayadayalaniscarezonnarayadamAkaMdAtIAdilImulpanpatarasyAmitizAsa tasyAphadAnavAra asmaasencritndaanaavyhipunthaayaatthaaraavaacaandtirtiiyaanaabaanaaniyogvibhaagaadaalo| yavivadisyadIritavaditiharadanAnAyalanesavargadIzAyayayane arlakkatyetialekhalvA prati medhayonyAcIchetyasyavyedezamatIyAyAmityanaHpUrvayahitatvAdinibhAvAthanamataasAdhArarAsamA sAtAnAhAtAsAyaspetiavayavAvayavisarvadheghazayAhAgulamitiAtahinAsamAsAhigonityaminimAtra ditinadhyAtAyata terevamUle bhparatAnAmityutatrasUtacintyambhASpakaiyaratyAdAvabhAvAhizi STAnuSTanisaMbhaprAdigrahaNavaiyayIpAtA asAdhArasAsamA TAnasabhadhAdiyAlAyaratAnAmityulatavasAyAlamitatAnA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira. culopainihani 314 314 vayasa cola gitinavyAdayaH tatrAprathamazca hitIyazcetivacanavirodhA kAMDAMnA tatraityatranyasvaye the na sahaparaspara vyAdhA nAca / dvaMdvArthamitiko rAtri zitiSaSThIsamAsayasiMgatyA vedasaMbhava: ya narasyabhanayAsaha ve tice nA mukhya sabha ve gorA yUhagAyogAna pakSayAsAmarthya himata zizirAva ho rAtrece zanAcca / ahorAtra iti jAtiraprANinA hisamAsAna niyamakamityetadvA 6 tU sveetenaikavadbhAvAkI bane timrA cokatira trAhAiniyuM para bA varyustvanena vidhIyanenadranaspatu paravalliMga mityanena / tadayavAdatvAcca sanapuMsakamitya lI bane vayukta yavAcInatantrA huddana kAra bAdhemAnA bhAvAlA mahA dAnU pilI prasaMgAccAiyatIta haI timUla virodhaHnirvizahada rAtrI mAsenasyA dahA rAtra niprayoga virodhAda ho rAtra inyA karayatha virodha // pUrva rAtraiti / rAtriMzasyaika rAma dezabhaktI karmadhAraye pUrva rAtrirityeva bhvni|ddishtrmiti saMkhyApU varAca lInamiti va samAsAtvA ca 314 yorityadhi Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yamitomara zUnatazitaityevasiddeniyamArthamidIetakArastAviyarInaniyamazaMkA nirAmArthAzraAtmAmbAnokha iniyartibhAvavidhAta nirAsepatipanigauravasyAditibhAvAunnamAhavAsakadeze yaMtrItamasyAghATA dahAdezonAdyahInAniAsamAsAtavidharanityatvAnneranAanpacArAdezasaMgotarAnavakheriloyA mAhAdezanivAgrahInatyatrasAvakAzatvAnApranityavAdinIzakilAgalI vAyasAmagratAmaliMgItikRtAnuladhvanturasyazvaniyAne kartavyarAjanazaspata kuzaMghacghaTAyU saM bhavatitaspaivagraharAAmitijJAyatItineharajitphatAmeharA karAyasyAkAsAsAlAsarIzaniyaMvadrAveTilocamaDarAjAtyaniSTa jAlIanpathAbhaspAdana pasyAditibhAvAnagohAgrahAsakadezastrAnAdRSTAetarAyarAmazyAstavAha-zAyarI zabonasabhavatItyAzayenAhAsavA pAnAsamAsAneparanaraniAetavavazAladhAbhAyatA yorayAnAahaepainpevAkajanuksa caTajayavAdaagaSTaravAravAnAnayamAhiloyAmA ODharmartha Trust J&K.Digitized by eGangotri Dharmartha Trust JRK. Digitized by eGangotri Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BT3 vahlAdasiha vAtarekAdimalA iniprayogasatver3ha ghAdityapi bodhyaMraSAbhyAmityadhikArAt ! si... ke 315 vAhe niyustvasyanyAyyatvAda hA dezapranyAkhyAnAvasarerAtrA kAhAi niyustvavidhAnAkhiyAM pabhAvA 315 haja cInI stivizeSaiti kaiyyA hibhiruktatvAceti cetrAta dvitArtha diu bhinnaviSayaviyA itinItI titatrA paryAnnahitArthasvananniSTavAnvAbhidhAnasyAyinyAyya vAnarAya niSpatetinyAyAt kiM cahiyAmA patra dinAparavalliMga tveSu niSiddhena dayavAdasya nAnyasyAgrA vicitratAH prAgha lA prAyantrapUrvaH paroyagAna vinAtha higuH sevyAH sarvanAma tahaMta kA inyamaro kirapimAnamitibhA : bitina caThata cAnDI zakyaH // luprAnacatya lata vazazrayanvAvara jopo kA rasanAnDI bitinatravyAkhyAtatvAni kA kAlakUpa pina DIna tArAma tArthapratispopasarjanatA nae vApizalinAyoka madhIyA nAvAne rAzi lAi nibhAyo dAI saMga 315 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyA dUpa nAnApiddigorisane nA primaaninissedhaanaatsmaadaavevyuktstthaivodaahrti| dhameti kAlanirNaya dIyikAyAM kAphI niprayoge bar3I honIta lakSagoDI bodhyaH / 6 yorako vinita dhyAkhyAyaM yukta phalitArtha ghara tayA nayaitibhA kA dIrghAhI tiena prAmAdikAMnaspabhAgyavAdI ghATAvara yApa syAnI tiTita cakAzi kA yA sthitItanmate uttama nae kazcetiviya he 66H divacanena satra mimina vyAtA samAhAra66 viSayepeka zeSavAdinAmasmAkaM matena na kiMcidyAdha ko rakhA para dvigoritikhArI zaho to digo rityarthI anila kI nyevetietaccazrvasUtrabodhyAM jaliriti zrabhya IzvatiyaM bhokhA bArA khurA chuiti saptamItiyoza vibhAgAtsamAsaityA kiM divatrahmA nAradAkumaiti / brAhmazApa ryApa brahman zahaH / zrAnmahatA * kArakhaccArArthena nusa kAlazidinpatrako bhaukta ziddha hazA pratyAkhyAnasya nirasta tvAditidhva nayavAha'cyA kAraiti / ihottarapadAdhikArapUrva padmA kSipyate taca mahanA vizeSitamitita deta vidhiH yahAva nidhiH pranyayavidhiviSayaH ityaktatvAnnAti nAtimahA bAgarityeva bhvti|kyaac paramamahanyarimANAvAnitya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 vaparamamanovyaspaparimArAmitiSaSThIsamAsamAsAyasamAnAdhikaraghAvaMspAdinyudayanAcAryayI pAnAyavikaSIketyatranardanavizayasaMkhyAnAitasyadAdhikAretadeviyabhAvazAyanAnnAtvAma manivardhamAnenokamAnannAmunitrayAutaspajJAyakavAyoganiyanavidhirinirUpadAdhikAreprayoja nAmaSTakAcinayakaSTakavinAmanibhAndAhapadAdhikArAinonarapadAdhikArogAnani kaiyArena vyAkhyAnameSazvAvitilanArthanaupanibaddhonauvAcanikanidikAnandamahanmahAnsapanAmaharUta imAityatrAnvaMkasmAnabhavatinavAsamAnAdhikarAyAnnetivAcAamahatImahanIsaMpannAmahadbhUtAbArA patravadrAvAnApane navasaMghIbhevani brAhmagAityatrabaddhavacanadInAcatiprakRmirevapahalapamahatyAme ktriiti| vazvatirayadayorvamAnatvAsAmAnAdhikararAyamamAtivAyotrAnvasyAyiDavIratvAditicatrAmukhyakA yasayanpayAtAmahansevinihatAvipadhikararAyAnAvaminibhAvAmahAbAhurinibavAhirayesacasAmA rAma npazAsvaninavAlAsazikiitibhAvAmahanIzavasyatipAcADAnIyavAsAdaunIzahasyAvyAnavatayAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miniTa krItatra jAtIyagrahAMsatrapatI kasmAraNArtha itaranu kAnyAyanokta svasaMjJeyezAsaMgrAhaka mitpa dheyAMcyaSTanaitiha vidhivAcyaikayAlazadennarapade aSTanacyA kArI vA vyaityarthaH praSTAkapAlani saMskR namasAityato dvigorlugana panyaitibudhnyAlu gityuktnaamaadikaakhyH| sAnoyamAdeza tidhvanayannAha / tryodsheti| ekA hiriti gitvAkha nAdhikaraNAvAcino dhAtpa yasyasaMkhyAyA vidhArthItyA dinAvihinasyaiva graha bijavacanaM hanAdadhAnI tiSTa gheti / yasvAta gAinaretarayoge nisamA hArosa napuMsaka [pavAdasya mogAtvAdAsana sapramyAdvivacanetathA IdainanpuruSecayatparaM padaM garva yadasyAtidipanApara zabdasya saMbudhi zuddha tvenapUrva yahA se yakatvAn / ma pUrI kukuTAvinyatra pUrvayadaI konivRtti prasaMga: kucha jakumArI dIpapalI tyA dAkhIpa payatya nAkitu SaSyA itidhvanayannAha / etayoritidvaMdva nanpuruSApayorityarthaH tenAnuprayoga pita deva liMga siddha upameye SaSThI darzanAha nirapina detA devetyAzayenAha / pazya daspeninamanatrayaM / zravayavAra vAyekSita paraspa (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisna rAiMdAninahinAsamudAya kazcidastItyekAavayavArthAniriktAsamadAyaevaIvArthasacAvayavaliMgena liMgavAninihinIyAliMganyAsaMevasamudAyAdadArthaniTatIyAnavAghamanahaniyamAmidaminala gAvayava sugalliMgaddayaprAmasabhavapipAyegApritlAdarAtpanna vidhyarthamevAtasayopiDividhAna tarapadArthapamAnApUrvapadArthapradhAnanihAdhipUrvavamAnatrayaMbodhyAunaraMpadArthaprAdhAnya zrAdhamata iyenidezenavinAyisiddamiSTarAjakumArItyAdIpradhAnaliMgasvanyAyavAtAanyamanenuvidhArtha mevApUrvapadArthayAdhAnyamananayepivimivAekvadAyilAghavAdavAMpAcanathaivanyAyyamityAzaya nAhAliMgasyAdiniAyadhapicathI tadarthanilaligamaziSTa lokAzrayatvAlliMgasotibhASepratyAkhyAtAya 317 317 dAharatinikozAviritiprasaMgAdAhasrvavadadhaniyataMtraminiavacaligavidyahA~anyathAnipAnanA 9 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miTha devasiddhekiMnenetibhAvAihApisa mAsArthasyaivapUrvavaliMgAnidezAnantattarapadArthasvanathA vazvava Dabe zobha nAM vinyanuprayogeryustvA nApateH / nanvevasvAzraya strItvA nivartanA hAyaH zravazaprasaMga nacAni hezavaipathyI zAsana pratyAnuprayoge ca vizeSA hi ticensa nya / ihe va nipAnanA hAyoniraniritya vhi| zrazva vaDabakhAyarAcaro tarAzA minpatra niyAtanA dityaparo kA horA inihorAtra tiprAcodA ha prAgeva nirastamitibhAvaH / sekhyA pUrvamitikAJcA pathyu rAyA ho naryusako saMkhyA zavarAtririniliMgA anuzAsana mUlaM nanu vArnikaM / prAk saMkhyayAncinamityamaravAe tena dvirAtra virAjatitiharadanA tadAyarA tI prathA nanpuruSatyeveti yaravaliMgaminyanudyate // 66grahaNa nAnuvartata yogyatvAdasvara tttvaaditibhaavH| zrayaM thA iti| yatheo vibhASeti samAsAta niSedha / isa zAma kAyathaH saMkhyA vyayAderiti vArttike nasi haiH| prasaMgA dAhAcI liiha ke vA cidbhedenvyvsssyte| yathA nidhAya zaravo yuddha gojalajeddiliMgI sanaH pizAceddiliMgaH kriyA kcano vizeSyaliMgaH sadhavAla va rAddiliMgo yogiko vAcca Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahAdigrahaNAM vyathamitidhanayannAha para iti / 4 ghara si*rakha niMgatiyathAtha vo dhyAjAtyAkhyAyAmityAdicanaH sUtrya iha saMgatizciMtyA sanasaMsa kI anaMnara speninpA 318 yonAzrAyatanathAvehisaya hAnasyAdityAzayenAha / hiyaIzvati yAtrAdyaMta spenistriitvmitishessH| zrAha nigoyAkhadinAhamitizobhanayayAyaH sa dina zAkhedinA sabhA svitpA diziSTa prayogA 318 81vyadhvoDuradhvavidhaH patha samAityamaraH prAmAdikavA navyAstAraHpatha zramAzvi titrikAMDazeSAdAyithe ganA dhAna vyutpaaditH|| ti tenasamAse se svamupayannA kA yathutpatrAyA yadarthe caita thakInyAta canyanasamA sAtapaiva vArtikenuka sAmiti kA ca vIjAbhAvenanaharA spA miDa vIratvAtAA) paravalliMga vA dattvAdidaM tatpu ruSevapravartate te nehanaviSayA nagarIyaMtrI hi yathA namaH 1) niyathA / ihA yin| ddiguprApne tyanenaparavalliMga minyasyaniSedhA dinyAha / svayaM thAiti najanAditisamAsAMta niSedhaH sAmAnya niyata rAma liMgaviSayakA madIne nAdiH pacaniyAnarAdiriti sva mevA nyAyasi cedenavihamarvavacanamasti vizeSyavi 31 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSAsaMvidhAneliMgasarvanAmnonapuMsakatvasyanyAyyatvAtrAmRDapacamI nivRtti kRtAnuavyayIbhAvazceti cakArasyAnuktasamuccayArthatvAt kriyAvizeSaNa noca napuMsakatvavAcyamityaktaM nanvayadyayibhAnapAThana nathApiziSTaprayogAtuminA sUcavRti kA divyavaha vasIya noktaM ca bhASye liMgama zi lokAzrayatvAdinitathAcA niyataliMgeSu sAmAnyena sa ka minyava siddhatvAnniyatarliMgeSuta hidhya yaditi bodhanAdipacanA tinapuMsa viti pAkastadanukUlA kriyetyarthaH kartRsamarthaka lRtvA dizaH pulliMga evetphalAno nyU dvitIyeti nirUpitaMnana eva dhyA jyotiSTomenaya jenetyAdauna bhAvanA tyAnahi shessndniiyaa| jyoti mana bhaktipUrvayajetetpatra bhAvanA vizeSazA kriyAyekSayA bhAvanAyAH karmatvena dditI yAtamiti nvyaaH| ttpurussH| na samAsakarma dhArapa minnastatphara vo vapamA rAga kArya bhaagbhvtiitisttraarthH| saMjJA yA kaM yozI nareviyA diyaM casmAmatatpuruSaspanaJsamAsasya karmadhAraya spacAsaMbhavAnnAsyatatropayogaH Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA2 mista kiMtavimASAsenAkharetyatraivetibhASpakatAmalakAropitatraivalayaMdayiSyattiAidacaprakaragApUra 316 valiMgatAyavAdAkAyoDalyAsanAvarAchAyenivikalyApavAdAyI yasyaivetinpamisabhAmaganni / patraganayativadAnAvazaSatvAnadoghAnirasitAdayAvanizamitiAhamacantardazInikilakeci 14 vAnarapavasaniAranavarvartitraniyaMgadhikarabhASyasyaSTIharasenazatAnanubAbIhI vizeSyanitranAnyA pavenikitanyaruSagraharoninicennAnyAyAyAyAvacanaMbalAyaitijJAyanArthavAlAkiMcAsaninAsma 66ssynisstthsyaatyrvlliNgaayvaadvaansptidi|| ||itishriimNddaamhaabhhvicit prmH||||athsaatrkrmbtraahimaahaashessititrtikRtaaptraanyaas DdAnAyAsmannathAyIbhAvAdisaMtakasamAsAnavihinAsazabapati haradanAvyAkhyAtAetaccapAvaDArAtpara kAminipAThAbhiprAyazAbodhyAanpathImannagagamitparatA haDabIhi:spAniravakAnAtvAcAvyayIbhAvaityaniSTaprasaMgAkicarkaThekAlanyapisnezIvasidhyAnApArI 386 zeSagrahaNAbhAve Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bazeSagrahazAMvyathI niravakAnA saMjJAbhiH svaviSayebAdhinatvenanatra bahuvrIhyaparaneratastatrApriyojanamA hAyasya trika speti dvitIyAzritanyA divatprathamA nacitsamasyanaitinotuMganAdyarthaprathamayeti TatIyA nirdezAdvArtika vaaccetibhaavH| kaMThe kAlatpA/ sAdhyAM marbhuktamasya tpatrana baddhavI hiH| hara dattAdimateva sasyAdevetyaniSTaprasaMgaitibhAvaH / aneka sabase bonuvartanakha yatinA piTTattilaktarItyA saM ditibhAkA anya svydsyeti| samaspamAnayadAna pityarthaH / arthaiti / sama spaimAna tyarthaH eva / devspssttyti| zraprathameti vibhaktayarthaini prakRtya yathAsamAneti cazeSayahagAlibdhAne ke kavi inAmapi yathA spAnacca mUla evasphuTabhaviSyati na ca hitArtha cottarapadeya hAvavadetpatreka vena vivacitamitivAcyA mahatkazritpateH puruSasyA pApateH / na connarapadenapari mA zanivArtike niyamArtha mininadeoSainivAcyAnA haitatraivanadvinArthe tvasyasAvakAzatvena jnyaayktvaanupptaiH| vastanastva nijvidhokeva tira tadviziSTaSTha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavibhakticetyevopasarjana saMjJAsiddhe: 1 tipadAnAM susnAtaM moritigamyamAna 4 3 sirasa lagrahazAlliMgAtatvatpunyatikiM / bahujananpuruSayA rviSayavivekAyathAsyAnA anyathAkaMThe kAlahatyA 310 dausAvakAzeba vAhinIlAnyasatyatratvapadArtha vaanyydaath| puruSabAdhete tiprAcAJcitpazi 32.0 payahazIna samAnAdhikara siddhAMnAharu bahirniriva kAzavArAta smAsvayadArthamA kAtpu rupamenyu dArtha bar3I hibadha nyamAgraha saMpadA mAratA thaa| tathApi yA pratyayArthI bhidhAnaM yathAsa darthagraharoya anyathAya dAnIyadekapasaMbhavAca kartRtvAdiru manyathapasInapratyayArthI midhAnAnAsa ceha karmatva manovimarthasvApadihitacaiva bahujI hiH sthAnamA kAyAmanyAda sAmAnAdhikararApanasthA thiyahara niSTAgArthatvA tAnasamaya ghaviSaya bahuvA samarthagrahaNAminisvavacetathA pesTa rAma manyA sAmAnAdhikAyApayatokineti vAcayAtikA bhASpakeTaharadattAdivirodhAtsamarthasstrAdibhASya virodha syAntatvAJccana iyet| dvitIyA divi bhaktArtha 320 pralaparya pratyA viziSTakRt 6 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 kohanakatIna TvAnAruTsapradAnakopaharaNakarmapazuHpazukarmakopaharaNAsaMpadA rudrAsthAlyavadhiko harAka kamerANedAharatiApAnaminiyAmakarmakAnikavabhinnasudakaminivAkyabodhAudakakaTa kaprAnika manivauvAvasainiyogatvayamevabodhAanaDutkarSakohahanakarmuradhArathaka mikoiragAvadhilAlAnacavAdhAvapratitArthasyaprAdhAnyAhunavipinathaivanyAyAma nivArya anyapadArthaprAdhAnya siddhayevizeSatAvizathabhAvaya tyAsenaivaikAthAbhAvAbhphayaMgamAha rAmanAMtaretadakAdipadaspevadattauvivatitArthalatAkatabhinnItpAdotaspastulanAtya grAhakamitisamarthastre vocamAetenavyapekSAmanekavizizyApna yadArthavinaspaivanA mAniyodakaspatadahIvAcya-sacavAdhitAnina yoniniramAyadapiyosamIcInamuda kaminivasapalepivizeSayiogatAnA sadhasavizeSagAnAtinAmavacananaivavArIya isa jAnadavinAsvamanazvAzApatiprAmAdiyUdAnAvarIvadAnarthakyasmatulpavAnAprathamADa viti| azeSatvAdinibhAvAMpAdibhyatipAdibhyaH parayaDItujaitaha spapadAnaregAvacI 53 paJcamitamiti sAmAnAdhikararAyepiSabhuktavanno sthAna madinA prodanaka 2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 sUvedyAravAsira mahinIvyayainisasiddhAnavAdAlAvAcenivanavyamenalAgnarapadaspetipadAMtargataspenpathaH 31 lAyAbAyazatAidacaknIpAdAnIviziSTArthahanitvamAzrityatyajAstriyA vatAniyAnanA dinienabarvatrApi bAdhAanyathAvyAdhikaragAnIbajAhirnasyAnalumitiantaDi-ni thamAtA pAunaSaSTraprathameniharadannIlaritibhAvAvalpAtienebalaMtIyA~didhininAvalpa pratinimitatitiAzerAbhiAryaThAkurIbhAryA yAtrIbhAparipAdayo hinatalyaparaninimivebhA ghinasaMskAinijAtarastrInihounnIuDabhAvIyAtreniGa bhinnATAbAdinagaghanAnathAtvaeDa biDodArikAdAradaradArikAtinasidhyatAuviDoyatpajanapada zahAndotriyAdanAdaradA yA yodhanamagadhetyAaiDAvaDAdArahabiyAmanazcenisayola kADavicAdarasAcA saudA rikRtivigrahaHvicevabhASitamuskAtyarasyAnnaUvAgratyayaspayuvanAvazyatetIpratyapalo rAma yasvaparyavasannasnayAcaparabhapizapAtrItarahaprayutAyADavAnivanneravAyarasmitinizAna 321 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDAvAghAsyAtAapicAratamAyAmpetRbhAyAvadinudAnnetivihinonakAraH zrUyetAbItvasyA nivartatAvAnecasaniyogaziSbhyAyatanirvAhAtaMtranadodhakacazavAbhAvAnAkiMcAgApazcatAdAri kAgadArikAitpatraviyAmuyamAnAyanAlaspAta kiMcAvataMDaspAyatyavataMDAvaMDAJcatiya lu kriliyAmitinaspalakAzAIkhAditvAnDrIna sAcAsauvaMdArikAcavAtaMbaIdArika patraMDAnA ninAvavizvAlAnidhananAlaka prasadhyatAapicaivaMkhiyAityapivyarthaspAtAnasmAyadhikaraNAyada bar3avAhirAvazyakApadacAnyapadArthainyAzayenAhAvAvAca kenininunakopadhAyAcavamadhyatA minicannAbrahmabaMdhadArikapatrabAdhakabAdhanAthana yuvakarmadhArayetpanenayaMvadbhAvAyanATayaNa niSadhasAma sidAnanadodhAsyAdetatAathAtizAyamunarUyAnidezAnAdhAarthasyomayada gharavAsaMbhavAtAnacazadvArAtatparatvamAzrityayasyayumartha tidisstthemuvaackshaapryogaadi| TasidikAlimanvayavadAvabAdhitvAparatvAnivatpanayapaspenividhIyamAnadastAnApanne artha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira- spayuMkdAvocohatatvamitibhinnatiSayatenavipatiSedhAnapayanaratohitIyaravanyAyyaitpAhArapami niyanunivAkyayotAlpArthavalimayAcitrAgAMgavAmayamitijaiminIyAvirale ninannAnA hAkhiJhaspalokepasidAkiMcasamAsApidhyatAnAmunagraMthI nAnAnAghu anuzAsanavirodhA nAnAtyAnapAevalokikaviyaha pipravezociyAtApratikApAcakatyAdInadabhAvaspasavajanI natvAJcanpArAyanamalhAdayanAnicitrAgAvanicitrAasitizrutaraMgAnapAtpanyAvibhaktikA yAprasaMgAditibhAvaH keciditiralataharavAmihativevasapahImayoM bhAryaaspeniga va hujI hoyahIDabhAyatimAyAdoharamAditibhAvAmAna-nisamarthapatrecaM TharavihAna pauneneSTI hAtAraM itizvapadatvAbhAvepine pitAanarakaraNAditibhAvAnaitiepadAnAtayA tacitrazabaraditididAMtargajarachaispAnarayadaviSyasaimAnAdhikararApAnamivAnAnavama rAma pihAnmakararvapadaspaMsamAnAdhikaratAnarapatyaratvAnsAivarAitrIpratyayapravatpAbhitrajasvadA 322 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoyanpekaMlpagrahAniniminebhASitapaskanvapivedAtmakaspAtathAvAnAyorapItiAsAmAnAdhi sarAya satvAntAjaviveniApUrvakAlekenisamAsAjarahavIkAniAgoranahita lukIniyaciTivAr3I nirdatenabAjIhInaghatazcetikazakalpArAmAneniAnapatrahane prAktAmAnAdhikaraMrAyamastI ninAvApradhAna minibhAvalpatanityanapusakANamAsItikaragolpharanadaMtasyavizamyanighA. viditvAnDAzaprathamArApATanara vitizAbarabhAdhyakathamiticarAtrabhahApramAtAma yatayAnilabhUtIzraniyataHkvibatAdayatestasmAbarItIti jatAdAcAravibetAdvApacApa ciyabinpAipradhAnatararAyAmedetienannavArSikotapradhAnekAryasaMgratyayAnyAyasihAna nAtapUracaspaSTAThamitidAyanitimAtraparale nAvaharavAdayogAntraliMgavizeSAva vaTenibhAva-liMgavizeSavivattAyAMhaDhAmaniriti saIyeSiyAdisA zayAratisilA dipAyAnItikanirajayAbazaitpatrAtilAdInohacavAyakhayAdinibhAvAtraniyA tyamANAmatirucyataitpAhAtabAgamazAstrasyAnityavAna netivodhyana yadAvicivAvara tItivipavijityatInavyAstu tatva bhani2 Dhammartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira* pratipaddadezyetpatra devayasyatasilAdipAThAditimAdAyarigaNitI sUyo dazapratyayAMkhana sAdIna 313 dAhatukAmastanastatrayatAyace tibhASyAka dAne sarvanAmtonimAtra tI yA genArthatvA'pekSyA ananya thA siddamudAharatibadIdhiti vastutastu va mAgArI mAdA hanamapisamyageva nibeo 33 dhyAnacanAdibhyo GISaH pAkSika vAtadabhAvene nisiddha mini prAjJikAniSTavAraNArthatvAna bhUtavacarayitvA nI yadi tere niprAcAna paTutare phedA hamana dyuktmitibhaavH| pa bahuta prakAravacanethA lAhka tiriti kddeptth| bhyAti lanAti laucchaM dasa nitilA jayyata jAvibhyAthyannAnanumu dAhilotriyo mASpaka nAgarI nAH / kayA hatyA kathana spAve lAyA tadAtarhiityAdAhataMcatatkathaM mUla to yekSita micetA sarvanAmno hanimAtra iti gatArthatvAditi / hArA virakta tatva te evamA dhyAna pani taddinabhinnaya rAnacedaM prigraa| naMna yuna lerArAma tyAyanasyeti vAcyaM evama pani nastanyA dona jal dAnasyA se bhutvaaynteH| sa ke caphale tusI 313 ja Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayovizvAmayaztpAdausaMvaDAvavirahAataevaikanadinecenistatraspaTaichasozvanivArnikaspacana vai pInacataDabharyavyarthamevunathAconapadamevamalakutatpatpAkhyAspanInivAcyA uttarI tyAsako cakatAmAzAtatsAdhakyApapatrIphalamadapatpAravyAnApAgArAtaevatanasatiprAcIdAhanamadhi nAnupapatrAetenasarvamayaninavyerudAhariSyabhAgIyarAtAnijAmayodhyAmapiyAvanAmayabhavanmAna yodhyAyanItizrIharSaprayogAvibhASyAvirodhADayesAyadasaMskArayatevAsAdhuAnasmAtyamAdInIyariga yAnamAtazpakamityAstAMtAvatArahatasilAdigrAgivAtkaranikopiiSTavyaH yuvakarmadhArapenyatra dAradikaitibhAdhyamAdAyapArIvAtkAtikenasilAdidhinighavagAvanikai yogatatrAyatyayAta yAdakadarahasyadAradazAdarzapranpayasvAdinIvektarUpasiMdezavAsItivaralyAIcchaskArakA ditividheyaHzahAapiyagAvacanAevAanapavanakopadhAyAityaspayAdhikAtviyAcikAnetAdA hataMcinyAiniyotaekatadinacenisvasvabhApakaiyyAnarodhAzokasihA zuklAdayaekaca zAsiladiSadazvyaityarthaHlatalIavacijAtisaMjJAvyatiriktadhamamAtraMgaNArayatetathAvAkayAza Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mi tima sirasa nAnathAhititrAhiekanArakalesadAhApayuvadrAvanasihaminyAzakyabhagavAnmASyakArAhajaname 324. nanarAvalozAkvanaspatiAtrayyaTAekazaispaserayAvAcitayAyagAvacanatveyasahAyavAti no'tathAtvAdinibhAvatyAyadhayuktasamAtyA'sahAyanAcinabadbhAvAbhAvapratInAvayikriyAvAdhi 34 nayuvaDAvenakiMcidadhianaevayasarmanikaztyatraika vIvAsavAdAcamAitibhAdhyapatyUna itisatremalpAtphalapatiyahorallAditiyathazcAtAnukUlanathAyitvana leyAsyatyevAsiva canayaharA prasiddarAmAyariyahArpamitphaktabhASyakaippaTAbhyApratInenakriyAvAvinAyavadrAvAmA dhyantikAraprayogaktapadasaskArayAmAzrityavyAkhyAna kaiyayaharadannAbhyAyacAyavAkyasaMskA rapaMlebhASyaprayAgasauSThavAyAkrayAvAcinopiyaMvaDAvaityevanyApinItvAvatArAtiyara mApana nazvanIyavAdAharasAputkadAharadiyAnAcatatvamityAdinAhAstikAminiAcinahanidhano rAma ziThikAnacAtrayasyaniloyananihita spAsiMhavaMdapasihatvAdaca parasminnitisthAnivaDAvAcca 314 yamanyathA yAtrikAdhApatistathApikaiyayanurodhAtatyayogeSadesaMskArapantaevAMdhAyanetathAvayAmitimA Dharmartha trust J&K. Digitized by eGangotri Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nustaddinainiTilopAnAyate naca kucha morityanenaitatsiddhiH zaMkyA dhasAsAhacaryAdbhavanaSThacha sAvitya spevaThakastatragrahaNAtAnaca jAte pratiniSedhaH zakyaH smAdeva bhASyAda zAtsotrasyeva niSedhona loyasa nA nikasyetijJAya nAtU rohitoya dvizasati yukA veDI nakArayArnihatauro hiteya ni syAditibhAvaH ghRta iti vyaakhyaanaaditishessH| zatruparyAyeni / naca liMgaMtu vyantayatna iti nirdezaH Tha kucha socA kAmatvArthaprAraMbha bhAva tkAina vasAyAmevayuvadbhAvekve spena bAdhitvAnAM tala yAMkAdezaH nace kAdezemanvAnyavadbhAveSu naH kAdeza pAsa hai| kaMTha kgraha roga ne tivAcyA mathitaM pAya samasyamAyittikanyace vA vidhitena syAnivatvAyogAt nipAtaya yAvA kAdezAya se gaaytraiH| sa tArttikamityAra puna kartavyamit vaimayaityudAharaNAMcA vitanavismayAtimAcaiti / sarvanAmnaH samAmevaiSuvadiniprAcaH pAThopATha bhASyAnA rUlAta bhASyakAre ceti anena keSAM cihA kila zramaH ktaH uttaraSTrAzanapravartanaini nyAyenastatra vA nikalo ru krisabha voSidhvanita Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na 4 2 sira. nikarSena vyaryamevetyAha / gatArtha vaaditi| sarvamayaitanAgataitpathamapatimayAna salAdama 325 yAraparigaNitatvAttene dana sihAnI tibhAvaH / sarvakabhAyai / irtina kopadhAyA iti niSedho khiyAH / vadityanenana gatArthatA na cAsyApa niSedhaH zakyata vinadabhpha pagamAta 325 nacaiva sarvanAmatvAbhAvAdidhA piyA nitAraH mAtra grhrau| nahateH sarvanAmale nahaSTasya saMprati tadabhAveyinadabhyupagamAt sarvAnAmakA citra spaputraH srvyutrH| sarvAputraityatra saMjJA pasarjanayA gaNapAThAi hitatvena sarvamapyasa rvanAmanvA hossaabhaavH| sarvapriyaiti priyaadipryudaasaadpraan|| nanvevaM taditarAtada tyA kyA hai| pUrva speveti ttipraviSTanA nAbhAgama adhyakiM cida tapA nyrthH| eSA iti sanivadbhAvekAdapUrva syA vividhIyamAnai kA ronirviSayaH rAmaH spAditibhAvaH liMgAditi vistara graMthAnurodhenaivamuktaM // zrasmanmate tudakSiNA pUrvI digatibhAyyAdA rAma rAmevaliMga bodhyAetAyata iti kartuH kA-salopazveti kA yaha sArvadhAtukayoriti dIrghaH // 325 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAninagrahaNAmasamAnAdhikaraNAdhamatvarthacetpAzayenyathAkramamudAharatiIsvAminnAminyAdinAmA ninAnimina tiyAnonInaloDIyAvAmA tamevaMdarzanIyomanpanenathiyA yuvaditvasiddha ekaspAayyAyAdhikabhedenakI vakamavAyayatnevAlavAmadamAdAyasAmAnAnAdhikarazapApapattava nibhAvAnakoyAdhivenipicerAkhalpakAdezaTA vivAniAavaviyA vaditiyApriniSidhyatAanaH tarasyaninyAyAnAzrayAnAsiketimatva paMchanAmahikeniAmadeSabhavAmadrikAmadaDayo kati tikavAsaniyuvanAvazlanazrayatetibhAvAtadina bahisamAsopA keniarbhakazyayAkAva yasIyugAdizukapratyayAMnoniyAtinAvayasiprathameiniDIyabAdhitvAajAdivAhAzanacAyanahita spakakAronAyavoratonaniSedhatibhAvasiMjJAharAyogayatedanAyaneyanAyataitiko tamappadAha ne kyAdidhAtanavizeSAbhAvADayetinApaMcamIyAzeniyAmayAzazatAsalAhitvAnyAnAvaddhinirminasa madhyametiAmadhyAnmAinimapratyayAkAMDalAvanikamapaNAkRdayAnAvadinitatparimANAmaspAstAvaMtIyana o onamarina Trust Jak Digazad by ocengoni P Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa tebhyaini vanavyAsarvanAmnaityAkAro na hahizabdena vihinaitibhAkA kASAyInikaSAye zAratpate 326 pratyayasvarUpa yogyatvamastIti niSedhaH syA naraktarAgAdityAgiGI hai mIti hasto vikAre'nudAnAdezcetyannanu vaiyAkaraNA bhAryayA daura zide naTa 326 navasvarUpayogya vApara ityathaH syAdetanA vRddhisaMjJAstadbhAvita se yA vAya sAvadrAvazva sidhyata zakyA phalApadhAneti / nimitta zabdaH kurva drapayaro ityAzaMkA dUdhAsamA hine bhASyA tathA hi / vRddhernimitakaraNarUpaya minsa honI nirmita vA ddhiniminaM nasyaddinimittasyeti vyAkhyAtA tathA ca vApi kANAnAma trayANAmA cInimittattvAbhAvA bandeoSaiti vyAkhyAdda ye piti grahazA meva vIja nitippaTa evaM cane yAkaraNa bhAiti rUpaDalI mauniSedha spaDa vIratvAnA etena vyadhikaraNa va DabI haviyA karaNAbhAvAna spA diti ke vaDakanirasta prakAzalAdra tasya bhASyAsamaveteSTApatitvAditiceAgamagha piti kA rairvyadhikara zAyadovaDa rAma zrI hirAzritopanyastastathApi gaura va yastA mAnAbhAvAcA eva svarasA 326 miTha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri f Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahuvacanAMta ghaTanaSaSThItatpuruSasvAzritazanacA sminnamiyA mimatA siddhigahaddiza dena vidhaula svAvaddhiH pratIyata ityAzayenai vayaH rUkhA yA harni ronIyanaDa mitramityuktanayAha dizA taimaSyasammatavAta tathAca yA bahuddhipratisvarUpa yogyatve sati zivena vihitayatkiMciddiya lopahitatvameva na haddiniminnatvamiti bhASyArthaH kanpathA devAMnahina spArana vikAraityeva yetA to mAnAbhAvaityuktiH keSA cinirastA anya yA pArAmAniyA codAha samarthyamAnaM bhASNAmUlakatvena payannameva spA tAnasTa rA hInA nimitramitiyathA zranamAmyA drava dvirayka karUpasyAna vAyumazakyatvAtA yaha caMpa nimittanvaniSesa niyogaziSTanAmA zAtiprasaMgabhaMgAnathA cAtrarUpa nivI dhAma nividA tantra saMkoca mAnAbhAvAda nahAnInyAdinalA saMgavecenyA stAva svIvAhikAmamA bar Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri prakAza tAm Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si-rakha niyaharomonikAcineyAstakezInisvAMgAsopasarjanAdiniDIzatrazanisahanana vidhamA 327 naniniSedhAjIvabhAvAjAnevAyadyatrajAne rityevihina ninyAyAyanatahihAsikamityA 20- saratyAnikapanAyUnidhaI tinakoyadhAyAitisamAyoniyAkuSyanecyAzayanavyAcazejArI ritininanunIbhApamhalinAmAinyAdAvapiniSedhaHsidAyApratyayatidhAbAdiAnavaghara patra svAgAzcataityatAI hAtiyAminicAnuvaryakIyahaMgAMbhASyakanApratyAkhyAnatayAcehIvitAsa vaMdhAnyAcyA prAcApiDIpaDImolpalatagArthanavAniyavAdaphana mitivAvyAitaityasyamaMDa kalanyAhasvAvadhAvevAnarayagIkArAAnphthAyuvakarmadhArayatyatrakArakAdArikAkArekA dAriketyAdibhASyAAharagAnupayaterityAzayenahA~banamayadohanidrAbhApaniAbAlAna zAIravAditAnDI nAsautrasyaivAyamiti saMjJAparApAzvetyAdicavarayAvizvepatyarthaHnikAyadhAyA rAma itinighadharacaupasaMrayAnikaspAthibhavatpe vatinavilepikAyAdhamrpavaleyikaminisiha 37 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyaDarAmahivyAhibhyaityazikArarvazkAronarasenAranavanapadhAyAnistatremApespazAsaMgikaMsamApyapatanamAhAsaMkhyayAvayetidazAnAminiArayaganAdazayeSAmininanavigrahItA zIvasiddezaharvapadArtha prAdhAnyebAgha!tayA'syAvazyakatvAtAkicakicAraga mihAzayoM dhikArakhabaretrI herevakayA vidhAnAnAanakamanyayadArthahatpatraivazeSAdhikAronalatarasalA tirAhAtagayanamanvatheparvayoga:amanvayArthIyamAbhahanyAmAtadasAavadhArthabaDatIcA nahinAmAnpanarAlAnimAtraidiisamAsasahayAgadhAratarAlapadhAnAbhidhAnAdaMziyAvahAzimA vyavAnika svarasAbAmavaNebaDavAhavatavyatpatyapratyAkhyAnAnA nAtyavibhakilAni hatyAzayena' yAMcaSTAviMzaziniAvizAraniniloyonaramanAyasAzaniyara syanayunahilopanyAzayara sITanerAbhAya nAla lAyaspAsilAvAviMzanazinAihApiAsanAvinAayUvAdaviSaya ulayakorezanA adhikAravAzanAnivigrahadIvAnAvAzArthababIhisicana vikalakA PATRIKAsanAvazAniyaghAmiliviyUhaH) nara ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thopa nara sirakha ydivcnsyaayyaapte| kiMtusaMzayaH sacAniyat saMkhyAvamazItatracatvayeopi sarvadAbhAsana ninadaye 328 bahuvacanamevA cAnayanAdikriyAnvayaka yo yAvatyaniyata evetivAdhyAya tumacAhIvAtra 328 yovAmAnaM yeSAmitivigTahIto tannA hyA dizabdAnI niyamena saMkhyayavaca naisara vAbhAvAnmAna lvaasebhvaan| zrAdRzataH saMkhyAH sNkhyyitybhiyuktoH| pUrvago vAsa dezvAdiritidinI kAthamA vena svArthasa copra mA prathamAthIpamAraMbhaH vivadhikararAyArthaH kabhAvArtha zvAvibhA SAdikasamAsaitpatra pratipadokta spAsyaiva grahArtha cAtrane nA sarUpepadezanAthAcaku zeSApavAdo minibhAvaH yaha ghaneH sminitiyaha gAMkezA dina hi kyo vA cyoma yo ste sruuye| praharasonika zolyuTrAtaca DAdiviSayo vAcyAyo snetyrthH| karme vyakti hAraH paraspara yaha gAya ra spaTahara cAinizaditi sahilo ki ke vivRttAM drshyti| kezautyAdi laukikaprayogeyA vAnarthAnIya rAma netA kanyartha bhubiihirbhvtiityrthH| zranyeSAmapi catraprA cAha ziya hAni karmavyatihAra bahubI hai| 328 kezIra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIrghatvamAnvavAnacItyatAnatakeya yatpAanaekmazamathankadAharaNamApakA karAvarAdhadAzagrahAsyeze'rthanAtyayakalyanamayyavAsAyanAinAnakiAhAkAroM dinAnievaMbha panadinaityevara pasaMjJAvakale yividheyasamaryakenusaMzatibhAvAnacanayara nvAnapisavAtaparastrapahanIphalAbhAvanatakArayAbArasAlAnAyahAAropavayatAsvaruyamityasyapratyAkhyAnanvAditibhAvAvoyasarjanAunnarapadAkSipsemAsaspoyasarja naspativizeSagAnasahasthApabhicArAtAnacAvayavadArakasavIMvayevAyasaMjanakasyasa mAsaspatyAzayetavyAcaSTabadrItiAnenehalAsahayudhAsihahetvAcavAyavayavAttarapadaparasaMhA spativyAkhyAnAne hAsahalatvapriyAyaspasahalavapriyanisapatrAtiihastrasyApiArthika gamanAnvayasatvAvalyayogonAtibhAvADhalyayogekisahaivazadabhiHstrebhIravahAtigahamIda vidyamAnavacanAsahazadAnanalpayogAvacanAbhArakarmakavahana kiyAyAMsavAsAmanancamAnAmA heri Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na siranAyakAminiAvibhASAsapUrvaspatpAdiliMgAditimAvAsakarmakAtividhamAnakarmakaspAta 36 svArthika-kapatpayonasamAsAnaH kabitibodhyAvatatataMvidhamAnavAcina sahazahAsyAna 324 kamanyapadAryaratyavasimitiprAdhikacoktidhevAkharevizavazatiADacisaticatvAdetodA natvamasanirvipadaprakRtisvaratvaminimAvAsaMkhyAyonisaMkhyAtanatyaruSasyacaremAta yavoDakavAratyAanvAdhikalApaditivArti kazevATekarvizatirityAdInAtiprasaMga banIlama vithAvatyayenetiniyavazavyatyatisamyavetyadhAratasthitephUlitamA (hAsvAgatyAdinAmAvartimaditilantitasvIgamihAvanApazyAditi ghoddiissthH| cinayanodAttatvArthazvAtanmAmITaravayadapakanisvarobAdhatAmchAlAtatiAssUlAniya tIziaMkurAyaspetyartha visatiDAsyAdinibhAvAyalAsiriritiprAcAdohatatatva rAma cauDavariyA'yesIyaMdayisamA sAnavidhenimalAsanakanezanakacittAnadasArISaDapina 324 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ihavAgrahazAMpando'japItyubhayaMnirmUlam / kharazAsaityapyevam / munitrayAnuktatvAt 4 nae vana bhvissytiitiprtpudaahr| saMgata aMgulIsaha taruNe prANitvena mukhyA mulI nAmasa bhavAditibhAvaH zAMgule nimAcacAdvigornityaminilA ne riti na satreyoneza hastadaMtAdi tyarthanitA nAyakAnanu skUla vAditi / baruvA he ritishessH| khrkhraabhyaamini| nA/sekA yaaini| vartate / kevalAdezavacanaM pratyeya ninaye varAi tatva sataspatidIrghaH / upasargaJcAnAsikA prazanasyAkriyAvAcitvAtatpUya sarga tvAyogA Duyasargaza ho bhAktaiti matvAha / prAderiti niya napAnaH SatpA yativyAni prasaMgAta dina se nigrakhyUyorantareNAbhAvyamitize kArya nA sikayetita thA - va vina niprathamati kiMtu yaddannaini nasAdezetyatI yAMta mitimA vadha ke cituna sa nAsAca nAsiketi ko zAsvataMtrasyaivana sAzasyAyaMpayoga ityaa| zobhanamrAtariti zrAdha kara rAzakti pradhAnasya sAmAnAdhikararAyA yogAtmAnaH zahenaprAtastataM karmala spAitibhAvaH naJaduH svAnanya hai toha lazahA tireno yAMti rUpada yAyayatro kiha liyaha gonAna cAhatena samAse 'hala prakAzataH 4 (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri nasa kauTilyeya vAghavina seti rUpam // 4 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 sirasanipUrvayapakanisvAsyAnsamAmAMnecitvAdanAdAnalaminisvarevizeSativAcyAnajanabhyAmirma anadAtvavidhAnAnaucyatAhIlAyatrInodAnanvAthAzavikampakayaniyarthacanatAzanayA 20 riniAicAyagAbhayAcyAvAThitAinibhAvaniyamasinAsvarita lAivAnpUnarasyAgraha 330 rANananavanisiddhauninyayagAmanyanIpividhAnArthanenAlpamedha sainisithatI niranirAdayaH dharmAtAayAga kevalagrahagonattirayadayorvizeSagAminyukyacasAhenathaivavArabonapa bhayamapicitpAtrArattomAnoMbhAvAtAdharmacaMdavizeSagAna palpAbAnacadhamAnayatronarayadatavidyA yetadinivAcabijavAghavayavImanaparvapadAyaraspadharmasyAsaMbhavAdevAdoSatvAnAtasmAdakavAgha linapUrvapadasyaivavizeSagAtahityAzayenAhAkevalAdUrvapadAditikevalAkiminibiDavAha sauvapUrvapadAlepopapanAvinenetipAiterasvasatitasminadAyamAnAbhAvAdatiprasaMgara rAma nyAzayanaprasadAhatiAparamaniAtathAcanadAyanAnparyagrAhakalayAtahAvazyakamitibhAvAmadhya330 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3 tira gnyAdepa matvAditi ca sarvanAma saMkhyayoritipUrva niyAnaH zakyaH zrAhitA nizAyArAjJAniva / canovAgnacakevala yaha gosamA sAnAtmaka vaiyadaparamiti vAcyA tA garthakalpanA yAnirmUla laadi| nayanAhA ke nithAcasA sAdhyAjJAdevAnvenInyapUra manukUlA babI dhanarapadakarmadhAraye spAnya padAthI sAdhyahA rAkalpanIyainiklezaiti bhAvaH uktA prAcIna prayogaM mAzAya ninivRtidhrmti| etAddarmazAnti pimAnena bahAvakArazravaNArtha rAma manika ra dakSiNama vyAdhAnaghamA devarmaniSThyatA videniyAta naMnAnyadetyathAna dena dAhavyA dhene niyata nirmitodti| mAiti hiMsA mAtrai kaviprayogaH sanubhakte nikathaMcinneya kezAke zItita nedamityanena karmavyatihAre baDabI haniSTahu puranidhi ra pratyayaspayA ThAyIbhAvatve'vyayAna cAvyayomA va saMjJayA bahubrIhi jJAyA bAdhAdeva siho ki micazci naiti vA vyatiSThahu niSuvizeSaNArthatvArA gaMdharityAdAvanyathA doSaH prasajjana vIhica bAdheya (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duniAva 1 navyA: vastutastAparalAravAhivarakhanyAmpa:ktvisyavizeSArthatayopakArAvAavyayIbhAvAdhikAraMparitAtyavaha bAghadhikAratnatratenedamityasya vidhAyakasvaparaveyapittecAepahinipratizcipratyayAnapAnAitpapilAcavamAtA darAjyAdIbantodAttaevokastatvavopajIvyatvAmavinasamAvezAbhAvA) ubhayahiMstyodastititAvanoda mi.rasa mAzAbhAvAtsaMjJAsamAvezAvazyaMbhAvanAtodAnArthalAca hihaMDIniAgayogAnurodhenanipAtanaspArthavize 3312 viSayohiMdaDAzAletyAdI nAjabhAI sAnA hezavaspaSTavimupapadAhitvamArogyajItanahAnapAnanAdevAyacAyatikavApasabhyAchorI 331 kArAtyaMcamyananAyisabhAvyatyAzapanatyAcaSTAjurAdezatipriyavamapyatInisvAyatyayapraka HASInAratidvivacanAni zAjAnanainpale hipatyapAdhi sAtAyatAdezavidhauSaSTIniddazaraNAvazyakatAinaraMtAhabAharitiprAconamasAcininavyA dayAtanAsadhAribhyAsamityatrevehApipaMcamInizaspAdoSatvAtAlApovyAnirarataloyAililoyaH vaivipratiSedhenetijJAyayiThamAdauvidhayAnoninIyata kviyisvAranisihAyanamA rAmayaneyAnItighahakegApipapapAzrapatimahapAdakrInacityApranpayAdhikArAbhAvaoNnAyo dhesaradhanAmiyAdAMvavyAnezvanidhanapatrAhAvalonigiMdhaspaDakAraspratyayaMtyeSinazAnazika rAma cinizcintAna pAminpanIdAnavAdhinvAtivAdatavaritavAyane ne ceSTApani urdhizvinA dhanuSAanaDanadezaitiprakAzahara ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minimaMtretaitirIyayAyeM todAnnAdarzanAtrA banha cAnAmadhyodAnatva pAThe tumhalaMmTagponasmAtsva rAnurodhAdAdezatvameva nyAyyamena kAra cArArtha nyAzayenAha / i kA rotA dezaini / yatu SaSThI ti nirdezAdAdezatvamityA tannAvI ho sakthA ho| gApoSTa ginyAdAvapi tthaanyaapteH| samAsAmAnyadhikArAdA de| paraspana bhvti| gaMdhagravAcI ghanena ivyavAcI ekavacana nidezAnAdavyavAcIhi nitya bahu vcnaatH| gaMdha raktasaura meM gaMdha ke garvalezayoH saeva - canavatyeSu sicasmana nikozA pinaSTigaMdhAnitiprayogAce patre vArthavArtika mAhAmadhuva ititi de kI tinasya gaMdhava nae kona vasta ekadezaiti rUyarasa samudAyo vyamitiyagaMdhA vayavaitparya rUpAdimitra ivyamitiya setu iva pArtha kaityarthaH / cchAtra ke citsvAbhAvika gaMdhotrAne nAgaMtuka ghApi vAndhavahaH dhanibha hiprayogAlAtathAca bhagnavAla sahakA rakhagaMdhAvinyAdiH prAmAdikani durghaTahani zaharasAha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itara minyAstanenidhvanayastasyAyita karSamAhAcyA vibhAgene ni kaiyyara virodhA sA vyAkhyA se nibhA enamahItalayuSyAta gaMdhi rA hai bhaarvikhyaatH| tathaivodAharati salileceti khagaMdhI ti zeSastu yasye gaMdhaiti nae valiMgA hai| dhi kara gAya do bahubIhigya dvApalitArthakathana menana sayogadhoyasminnityaivaviya hA anaeva ligAdvizeSaNA syApi paraniyAnAmanugaMdharA 5 tvabhAni kecita zaktiyAhaka koza virodhAdityAzayenAha gaMdhogaMdhaketikalpAMpA khyApa miti ra camapyatraliMga mitibhAvaH / pAdasyAcyaH parasya prApnotyanacyA nihAregoni abhAva spatAttA caramAvayavatvA saMbhavAditi bhAvasamAsA taiti nizeSikaH nAsamA sItAye capA zeSa spA zraparAn kupadhAditi gharthAvagamAvoDa triniSattvaMzatyanena tvatvAdenitizobhanArdana rAma spa samastAjJAnAnannA iti vyAkhyAyAM ko mArA divayA vizeSapratI nirastIti bhAvaH etena 332 vacanAnidezAdA sirakha 332 332 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAduttaroSA khudanIsasarjeti kAlidAso vyAravyAta ghaTakarya recameghAgame kuMssa bhA nadanAmaprayuktaM tatrazobhanatvamAtraM vivacitaMna nyUnAdhika bhAvaityavAyAMnA ihA uktasamuccayArthazca kArasnamUSikada trinisidhyanantajanaka kadamasya sparthaH / iha hibAlyAvasgampa pIkizvina kakuhaH svaniyamArthamidaM mitrAmitra yorhacchAdava sAdhu hRdayaza ti ekavacanI tA ena cahAna ye spaSTaM tatra lakSmI * zAnachatazvatisiddha niyamArthI ekavacanI tala tamAzAvayava kavaDebI hareva nityaMkarvi to patruzeSAdinAniyA zikavAyanunadyutazcatikazva lakSmIkaini prAcInaM tatra nahuzaH saMkhyA vAcA pulpAcI vastrarUta niyame tavA niva dvitIyaH parA tapAvizeSavidhaiva lIpa sevana va prabhTa nimpaityeva yukta padAnte niyamazA vANIniSadhamukhena prahanirityA zrIpa naina dA yA caukkama pitrimitra vara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa narthakanenikayaMtpathInagarItinirjanAdininiSedhammaca prAcInAnAmeve siddhAMtAditi 33 cetsanyAyavoranAkAvinyakhyathItibhASyAnsAdhuganaMtrAdinatira navazeSAkipriyayathA 333 piyadhura nivAniyathAbIhipakaraNopana yuna kavabhAvArthavenibhAdhyAcala samitibhAva anasAmAvahasana mitinAanTacAmArAvinanhazcaragAkhyAyAnitivizeSavacanA sAdhviyavadheyAcitpaniyadonosamAsAtAsvaviyebAMdhakAbhaviSyatInimiusamA sAnaparezAzeSayaharoniyAkA kArarityAdInAsamAsAtacaritArthanayAparezAkapAbAdhA panelannetinayotirvipAnavakavayatazeyarahAnAyisamAsAMtAyataMkninitoyAbAba hyadhikArasopesane'tibhASyAnurodhAbaUvAhIsavathyahAritpanAbhaniyesamAsItAstadA pakSamevazeSagrahAMvAyAnatina prAcIna haribhUrityApekSanathAcabhAvyurIyApajAdInAma rAma mAsAnareniravakAzavAnahiSayekyAprasaMgAtmapaMDitA samyagevayAnubhASyamaneupada 23 yenanAprAzinyAyenataH kapovAdhyatIvitpAdityAzayasteSAm Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A S zAinyAdopate kazyApnotikAnaMtarebodhi kAreDa co'vidhAnAnzana thA priyayathaH priyadhura tyatrApi prApnotinasmAtsamAsAnAye sa me vazeSa tvamAzraya zIyamitircityametadbhAvyamiti kaipTenohiDadA hanamanuru bhASyAkaMcitpamitivatuH sAhasa mAtra vAtAnulya nyAyanayA napuMsakana bahujAhAvityAdisa pratyAkhyAnasyApidityatApane zvAya hapyupadezA ityAdhakkI navinA vizeSavihitenaDacA kapAbAdhAta zevAdhikAras baUjI haravazeSA hi bhAve nikavi nibaDujI hiprakaraNA -sthasvayaM yavismaraNAmamUlatvAcca anyathA narazva samutra tyAdAvatiprasaMgasya durvaratvAnA yadayipriya mathaH ityAdhanaM tadapi nApriyathAdhipaya pikayati pAyarosiSaya thatima la dAhatItasmAdvAdhyAsa dAtta rItyAzeSu padAtinidizA IyasazyA kavevAnuvartatena zeSAdininena yAjJikasya nityasya cAbhayo niSedho yamityAzayenAdAha ra kiba yaso nAliM gA~va ziSTaparibhASayeya mano narapada melAmA vizeSa dA kaThe kiM cidastI nijJAneta spavizeSa kA lazanena daasprmiiyhraa|| +8 rupayasya bhASya siddhAnteyuktatvAt / kavabhAvayandakArapatyaM tvaadhkaabhaavaad| dAdayaH sAva kA zAivivadattA nAkA nAdiviSayeyaka paMcArayituM tad penTa zeSAna samAsAntamAtrApedA ityabhyupagudha tApanaH prAcIna samAsAntaviSayepA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAI go tU sira- apadAnutena vinAyivizeSazAtvAdevasiddhAM citraguriti na copasarjanaM manyenedaM sidhyatInivA 334 vyavizeSAgraha zAbhAve sapramI graha zAMniyamArthamityAzaMkAni vArakatvenanadAvazyaka vAta sarvanAmetitiHparoyamma) sopana parAja (svayaM jala yasyAsAjahatsvArthapatrasUtrabhASyayo 334 gAva paraza porna veniyAlA navasaMkhyAyAyalyAvara cainasaMkhyAsarvanAmno vitivAcyaviparItAcA rAmayuktamityAzaMkyAhAmitiviparItoccAraNamivoca liMga mitibhAvaH / jAtikA leni etacca jAti kA lakhAbAdimyonA chAdanAdityanena jnyaapitmitibhaavH| sAraMgaja gdhAtinA gae vaya dAheniGAka tha tarhisvastizvAha sitaityAdina sya naz vaniyAnAta spanizazabdenAvidhAnAre // kRvitreti| ziSTaprapogA dAhinAmpA dilya hA siddha // // itizrI mahAmaruma mehakarta kesi dAna ratnAkare baddha vrIhi / ||caaryai66| cArthe vartamAnaminiviziSTe'thazaktilakSaNAnyataraktyai rAma jIkArAditibhAvAna evoktArtha sAcca svaapryogH| cArthA iti caghojhA ityrthH| zrasAmarthyAdinA samasya 334 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manapadArthAnAMparasparAnacayemamadhikArAnnasamAsatibhAvAkaiyyadaharadanaulapayikriyAdArakaM sA marthasamuccayelidadhyAdanAdIyAna thAyihAnekiyAyAekavAdha jatadArakaMsAmadATIniketane dAdasAmayI anpanarapekvArthanitvAcAyavAcayakriyAbhedasyasyATalAna nahArakasAmayAjA mikvArthavana nainapradhAna minivArthavAnika saMvanavavirahAccatyAhatAtatraparasparani pitAnA hityaratyAsaMbaMdhavizeSanaretAyugAsavavartiyadApanivizeSagavizaSyavetiyAhayAAdheDatareta narayogaddahohitIyesamAhAraI tivyavahAramAnanakarmadhArayethinAdAtmyarUpacArthasAvAdatiyasaMgAnI laMghaTaborAmanyAdAvivepadArthatAkchA kabhahasyApisanvAdinicensanyAMsAmAnAdhikarApaniravakAzana-sa ruyajJayAdehaspabAdhAcchApatyavatanAcAyanuavyavahinapravIparIbhAvAyana vesaniparasparArthAnandhita spayarasparAspiminnadharmaviziSTatvanabAdhakanAnAnAmatvavarmininonAnipasamAnimadhurAnAya thu tayAnanAasAmarthanasamAsaspevAprasaMgAsamuncayAcAvayavIranivyAne rasayapAtyAghasamarthasamAsa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 sirasA pidaMdatvAyanezvAataeva bhedAbhedodAsInaIvasyakarmadhArapAnedAtivadaMziromagirapinirastabhayadayeka 235 zeSadalAbhAvAIdalAuyatirityAzayamuvyUhatvAbhAvavivAribhAdhikAvyavahAradrati samAdhAyadonayamAgaminyabaMDyayarayadamityAaMtadAyanAsarupAgAme kazeSevarUpa zAsanasyAyAzinIyavAnAyadhAnIpathAnainpAdausamAsAnAyanerutatvAJcayakicidaMtadipAlAnAva hiAnayotriniAunapadayaravAbhAvAtrAnADArAjadatAihahahanasarUSayo yAThAyavAbhiprAyAsyAyanyA sonAlayapana ajJAghAaniyamidaMpaniyAnAkaregasisadAbhrAhAlayAhe vo kriyAyAityAdi nirdezAnrAnanamasASTavAdAvizayanibhAravidhIyAnAvanikatAsayogAtmAdhavabodhanA yinatyakaraNArabhAlyAcA nAyanarabAnazayanathAsatihayoviniyamAsyAdivacanInopapadAvava paevanarayovidhAnAnAnatazvadhvakhAdarapalAzAitpAdoMbaDayuniyamonasyA dapita svArtha vaiva rAma nipAtanArAIvazvAagazalAnpakamanvaniAsavaziekAdevapakva pAzavapanavanavInatrAsaya 335 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiha gampArAyaMgenaiva yoddaddaH saevadityAdikrameNavyAkhyeyamiti bhASyakAraNate nAvAnikA dAro hAvityAdaunAyaniyamatyAzayenAha / evaamini| prArApagA nAhahatyAhiMvA vAtraya bodhyAekavacanamiti 2 vanatAnane kaMdanItivyatyanyekantvaviziSTaH samAhArararUpAyArthamapratipAdayaM tyAdivAkaya kasyAdityarthamanvAnaH phalitamA hAeka vRditi| na vavacArthe inyanenasamAhAradvaMdva siddhastasyaive kalA dekavacanamapItikimanenetyAzaMkyAdA niyamArthamiti zAstratoyugayatprA pramAdAyaneyayarisaMkhyAgo khArakiMva prAyogikIyAjJikI prAprimAdAyo hInava hetAvaniyama vizvititapA yayayAri saMkhyA gauravAnye ritaraniha tirA kItyavadheyaM samAhArae venisamA harezvarArpa gAr3I nA maivetiviparIta ripumI naashkyH| niSpapunarvasvorityaca bahuvacanagraha zAlA caraNAnAmini zAkhAyekhA cinAmityarthaH ziti etAvaddayati kaluDa tayaya stiityrthH| sva zo kiyabhavanakaThakalA yA luDi kiniSThatu kaTha kalA yA veda gAditi kaThe cukalAyeSucapratiSThite dviteSucAvAbhyAM na 4 viviniyama saMbhavatyAdinyA ye niyamazanaHpAra saMkhyA parastandAyA pUrva vidhi laghu stamapenda niyamolahI yaan| tAza pUraka vAtara ve taretarayoga hunche| tyentApAle vanaviSayaka Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R SALT H alaya SRINA nirasa minisaMketapitvAtavimmatyAsAnaMpanIdamucyatAkInakamadhIyAnAkamAvaivAyAyanAnevAsitvAsmi 336nakanvarakA dinilahAvayetraNa lokAnaginikalApinAsavahmacArItpakiya satyAnAhilAyAya 336 a dhyazahApacapahabhAtaDatibhAvAyada keMtipadAnyadhItaya dakakamAdibhyojanAka makAyyavAyadAnyadhIyAnakamamadhIteDAnapatyAsatipayananakipitAputrIvigreka kivihi kuna prApi kojAtiprajAtivAdyavayavaka jAtivAdebhAna itidhvanapatrAha jAnicAcinAminiviramA ISSIOprAdhAnyAyavAcanikaMvakavacanAmaninahoMgavikalaminibhAvAvyajAtI patiprANanA kinida6 mitipayudAsatsahayAhAnibhAvajAtiprAdhAnya pAcanappAhara nanyAhokhabAnadagapAcajanyazzaravAe cinopiyaha goyayanokile nanibhAva lenajinAnavividhAnazailaoNityatrabhAravautrasahitAzIrAma mAnavazvanienavajAtigrahagAlabdhamanyAyaryadAsanavajAmupasahaniyA lAininavyAnAMnI svakarTakamalavismazAnalatvAtyarAnAbadazamalakAnItiphalelagatilAka136 HIPPORE AUTHSSIP HIST Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bara uktaddhinalakInitIpratyayasyAyillakiyalavAyusarjanadravyavacanAvatI vimAdhAvatetyatrabadAminAma lakAbhicabadarAmalakajAnirakhAtinAmityekavaddhAnikSamAsAmlaDaphalasanetyAdinAbahuvacanAnaela tavAcakanimitavaevekavadbhavatinatvekavacanItAnAiMdaraniniyamamupensakocarayonyamitinaya rasparavirodhAnimAkAkaiyAlabahanobaMDasaMkhyAekAvatiradAyI grahanayAkAraNAniyasyUsabaGagaI tiriti vyAkhyAyabaMdUrAmalakamityajAniramAnimininisaekavadbhAvanivadana jAniyAdhAnya tyAhakanAgIkaronitanmanechaTapaTAvityAdInAMhizalAdisamabhinyAhanAnAMsAdhunAnakevalAnAta tyavadheyamityAstItAvitavidhizAsItrAzcatvAropizavAavayavadharmarAgakyavihabhAvArapAcAyanAM nika hAyamityAdinA rihApinadIvAdhinAyo hadainpAdivAkya bhedenavyAkhyayAdezAhinAmidojanapadara varazatetananadIyaharAnAmaSyAlAevaMcayarvanAnonaviMdhyagaMdhamAdanAjAbakzAlakinpAviti yAmAinihiprasajyapratibaMdhAtrAyanabhAdhyaprAmApAranineharyamAzrayApraniSedhaevAyaMtranubhayatranagara dA3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lisa nabanAniSedhazSyatemathurApATaliputramitItibhAvAnuSozAzvanikSatAniAsArvadikapAza 330 zvachAtkAlapatraivAnapAnanAdikAdezo'vyAyAnA mAtreTiloyAbhAvazcAbAdhyatAticikA 337punavidhAyakainibhAvAzAAviiikanarajAtimAtramAtaDIaniravasinagrahamAna pAvAditi yatisamanAcadhyanakAsyaminismAnasaMskArAgayiyAtrainamadhyati ne trAnivAsa bAgavAMzvAyayocArinAnAtiyAgininanizavAnanagazothAigavAvaziSTecaThinaMta hivakSita nathAcAvaDmyAtikavAghadAnAvAtadAnakUvagAva gAmazvA gavAzvaminiAyavevAhikalpavAnA dAsAdAsaminipumAnadhitvakoSApavAdaHvibhASAvizeSArANAmevetiInusarUyArAgAekazevayaMsa gAnAmAyiyapIyArAviruyANAmayItyekazeSaprasaMgAtAnApisAmAnyavizeSAanabhidhAnAnatra ghavasyavAbhAvAdinibhAvAbadarAmalakaminibhAthyavadarAmala kAnAnyAyakvacitpazatAnatraDAti rAma tvAnityaprApnevAnivanavikalpaHkriyanaranikaikitannAavizeSagabaGapahanerakavaDAvonimampa337 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naitimAvyavirodhAzanasmAddarAmalakAnItyevaMprAnanitpaekavaddhAvatibhA yArthaparikarvannAhA jAtiritiniiti vikalyArthamitpanupapanAubhayaveti samAhArenaretarayogayoriyoitarejara yogaevetiniksamAhAraevetyevAviparIta zakyaaniSTatvAditibhAvAevamitiAmagagrahAvadyAyapani pa ityAdIniAyavIyareadharAnaranirUpAdinAsAghAzvavaDavAtAyazuvAdikalpa siddhapanana| ihIpaniyadavidhAnArthamitibhAvAnanaikavAvayaleyaramavizvavavavavAviti bAdhilAsanasaka mityetadevamananinachanadhakavadbhAvabhAjaparAmapavidhIpamAna mayusavatvamekavadrAvavAniyA hitatvAvalIyaityAzaya nAhAnasakandAmitiApUrvavadaaMDavAktitvekavaDAvAbhAvayatamAma zamitibhAvAvipraniSidhveticauvibhAdhAna kavisApatibhAvAbhavatyevAtAvyavAcinomavetimA pamAgriniSiddhAnapAdAnasanaspAditibhAvAyanakAmakrodhoitipratyudAharanaunibAvaDAkhAmatyA dAvipattikasamAhAradahaspahuMvAratvAtaMtravyavAcinauvedidhaniSiddhAnAmavetiviparItaniyamaba ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasanadamimanainice tAtratAdhikaraNAvAcArikiAzInAhIudake minadAhateyAttikasamAhArAyateri 28nayaravalanaktalalagAyAkamakAdhazazyAvyaparatvAtsarvamanavaghaminAdevAnadAzanAnena 228 gurunaviyamAnidhidhyatAbahmayajJApanyAdAnAmetaharAyaDitAnAtiyamazAsvAdiSapAtasmAcA 338batiprAmaekavacanAdarakhAnanalAnansAhavapIdanyeSAmapidadhiyayAdInAmamevAanpa yAnadhA niyamAmadhavidhApaDatyanenayAzikaekavacanoI doDavIrovarupAccaikavacanAddha evaniSidhyaityAzayAnAhAnaikavaskariniAdadhiyayasAiliAiyajanAcaudikalpaprAmAtaMtra samAhArAmAtranivedhAdiMtaretarayoga evaiSobhavatItyavadhayAnAdhikaraNAsamAsArthasyA apokhikareMgIvitipadArthastasyaitAvatvayarimoniyamastAsmaragampamAna iniyAcazaTyUsara / nivaharadatAyaghayasamAhAra IdaniSadhAsyAnAhiMdazadaMtoSTAinpapinasyAna Izvatyodinetare rAma narayogavasthAviniSedhAnAnathAMcavAkyamevasyAnakivanidhovyartha sApAvenAsAmathyA 33 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vedav ti4 niyama sUtra vyApArAbhAve itaretara 6ndva niSedhA' pravratezvA ataeva niSedha samAhAradvaM ispaprApnarevAbhAvAnnAnasmAditaretarayoga niSedhahAretaretarayogahUMcha prApazArthama bhityAhA navyA apevADInyAvyAcA niyamAnAta dazatoSThA iti sAmAnyaprayeo gana liMgAnpradhAnaspasA yetAce pIta renarayoga hai ho bhavatyevetibhAvaH ke citra samAhAradevAna vidhyanunayastathA hi satiniyameoSidepi cArtha hai daza samA hAreSidvaMdvasyAdinyAH / nathAcaha ratnA himana ma sahita yAM bhAvaH tathA trinipramazaH parisaMkhyAya svanayarAbhimata niymyruH| adhepiphalataH zahanA vA nAdyaH samAhArahasyA sAmarthyAptire banAtI ninvaye vo kannArAya niSedhasyanvanmate pivyarthatvAtUna hitAya 66 zvayA zinyA dAvinaretarayoganAzayeorabhA vAhAnAna tava deiinythaa| naca dedeka vacanaya dAbhyAM kramezotaretarayoga dvaMdvaniSedhola yeteini zAda parisaMkhyAya patiriti vAcyA lakSaNAyAzrayukA nanu niSedhasya rAyana pagamaitice ine vaisavizeSaNAnAmityasya sAye samasamarthamityaspaca samAhAra daviSaye'grahamire Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAvadbhavanmatasyabhedAbhAvAzAnanuyapApyaMzapUrakaniyamasyAsmanmatiniSedhaititatomedazativetAnAbArthe indaztya nenasamAhAraindasyaduvari lAvAsyAditatAetAsUcamAstu sApendamaptamathamityetatsamAhAraindanapati silavajJAyAtAniyAdakhyatyadhikaraNAnyAyenagoravasthaphalamukhatArAnAMnyAsamAhAradaMpaniSedhavA jJApana dinAMkApAmosAyaraspAniparIvAtrajinasanipakvakvInsamAdaredanAdimanamImA mappana 4 sonpAyAkalpanimalakAcorarvadhaniyamaniSadhasponatyAdihAvinathevanyAyyatayAnaDikalyevidhi mavama vikalpApalinazyAzayenAhAniyamavitiupazaminiAekavadbhAvayata vyyiibhaavspvaanuyogH| dizAda bahunAharanupayogalayadezaspadainASThaspatispAtAdhyadezadatISTha spetyevevyatAtibhAyyakAra goSToityA sAmAnAdhikararAMpatasamIyasamApinorabhedavivatayAtrAnAnavidhAyonisabaMdheya mAhAraha tyanAtanayayAviyariyAmyUtAnadAhAvidhApAnItiniranaitpaMtrajJAnAveMkUvacanamityAha ravidha detAnAmitiArahAnarayadAtyadhikArazAzrvathadamAniyyataitiprAcAnannAnadAyaspaprAmhapinatvA thaniMda hinibanapadAharatinizahAnArahAtAnavaneSTAmarvayamaskaititanavibhASAsvasyanporityajana rAmada saMbaMdhanibhAva kiloviyatanAniyacapana mihAnuhanadhyAvipariNAmayArdanasyapura zipityAdaniyamArthatvApasatAtatanakavaladantAmityApAvitaratarahanchopispAttasmAttaspaniyamArtha khaphUlakAmasUtramAvazyakAsapindamasamarthamityAdijJApanamuppaitatkaraNApAttarAddhavizeSAnta mevaatvaadhymtinpnyccaitrmaitrvikssobhtraaityaadaunsmaahaarddhndaasaapendtvaat| tasmAnnavya Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezAnAmanivyAkhyeyAnenatAtaputrAvinisihAIdAdevanAiMdaztpevetiidaMcaratiyathekhitajyo / nirlanyAtmIyAmA prAdhyAmIpAzvalAyanapayogasvAdhavAnsAdhuAyadAmAtAtadanuniagnisImAmA kAvityavAbhivyaktayadA ininyApanAdoSatvAtAtrayakarAmAtyadAyoripasyAyavAdAaniSTadi mitrAdhistayatasminsAkabavizavAsayadAdivAdadhikaroviramAtAmATAispArakAdezoniyAnyanAiMdA bahanAInviAGgatvaksajAIhatanyuruSapohanarayadainiThanasamudAyAvyasanidhAvininpAyAdAincha vipityaadiivcnspsaavkaashtvaadinidik|| zrI itizrImadAmahamamahAviracine siddAnaratnAkareMDa pavAdasaMgapAhAapekazaSaDativirupANAmayAtihiMpyatiprakAzyatatiktyapAlapasvArthaparatvenasla sauvedaMganAdAapatyamanahitaMvRhAmativAyAyaribhASitayAmipukagotrAyareyIyeddAmaharAyA nilatrimazAztAsAhapInA gotragrahAmavadanAkAziapatyAdhikArAdapatralokikagAgraharAmitirAdvAnoM nitinIyagevazvAnanIyagevizvayavatpavanekazeSAgovayuvati mAtrAnaMdAnayorevaparAmazITa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa vAihasatyAgAminpatavanatAnenavairupyAparaparyAyAvizayAvahAtitaevakArezAnivapatievaMTitepAli 340 namAhalavavedatyamitigAniAgaMgAdibhpAyanAya nAzvanimaniphakAtalabAkimitiAtadvizeSa 340 evastiniyamAinaragotraMyukttamAtrAtiriktavairupenistyarthalatAMgrahAMminyAzayanatankadAhaH raniAbhAgavinItigAtrAyatyAnaininadaMnAivAisauvAraviniThakAatrakunsosovIragAvaMcAdhikama jinasavatvamAvalatavelaroyauhAnA kAmAtAevakArukimarthatiyamAvanikRtavairupyamAdini saitiyanmadAharatiAmAgyavAtsyAyanAviAtAyAdhukrAhadAkhItiAgotrapratyayAta yAvIvAcakamitpAgA pAyamAvitiAvanAvahAna velanAryasyaSTavihivacanonaghaTitaviyahaMgAdarzayarAanuvartamAnaprati tihAjaspabAdhipatA yuvAdatpItidezaspaphalamananadapharnimanpathAvAcA nAnapArA gatAnyAsatyavanancAsaddhAryAnidazenetasidhyatAsAmAnpAnidezavizeSa dezAtAsarUyArANarAma mityevAnihAyAgAcavAtsyAyanocAyumAnA vahAznaninihannAsarUpAgaNamitpevAbhAtputrAviyatrarazatrA 340 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra 15-laukika vigrahayamiyAmatyana prayogaganavizeSamAdAyatadupayatiritirivAnamA bAlapasvetarastAvizeSAbhA3 bakAyAne TotavAlIsazvavAlaNa vAsAvatyajAtivyAptaruvandavAsihaniekazeSaHkothaileniveSTaNAra kazeSaHsava kevibhanagA pradhAnayore raMbhAtAnehAkachayavalizcAttyazvarohiccetikiTrAyalacapatajAtimAtrasAmpapisvIlasvamAvayaya vityUnavaH vabhavatAta zahavailatApamihAsAtibhAvAsyAdevanAgauzcAyagozveyamunayoMsahotIratogAvAvitinipamatAnasyAmA dityanenaM bAnasvI lApavizavAbhAvamAtrazAnallatarA vizeSasanAvAtpAnyidAditazeSayanenaivAnuprayoganiyamozaghAnAta sayorekyathayaniztyivadheyApitAmAtrAvAdasaMvaryanatAvadeka zeSavidhAnAvivatitArthelatAdinApitArAmazIrA pitarodhazrAvitisidAnApidanikapathIyatetasyApAthalArAvimAnAvazcAvityetyAsAgartha ma paratoyatra mI puMsaka tanamatapravAasAdhAvasyAyanAdhImAnAdhinarAciniabhyahitatvAnmAtApUrvaniyAtaH yichaTalAyasImAnAgoraverAganiriccane na timAnAtpadAsvakipadAdibhitrairapisahonIyathAsthAnAbhASaNevasAmAnyavizeSavAcinonavaninila tAvazeSa statraika pedhamaMgIlInasayatyAkhyAnAMpradAbhIraMgovalIbaIgolapamititabhAvyaprayogA sAdhuAkathaMtavidhAta zevAI zeSa cinAryAgAtiprAcAbharatedhinisvAnazInAnavedhaspAnityatvAtanAupapana mininavyAAyadyAnadiniSTayalayaha hattasyo, tvapradhAna manamocitorityatraikanicchAhAvidhAyIbhAkapanajasmAdevasthNUlazAdAyakArazAdasmAkaMbaInAdayanyamantarvati hAtopAtye mAnanAdayaH nAvitvakaroSAbhApAyaghAekavibhakAvi tinAnuvartatAvAsayosahavinyAvadhibha kazeSAbhAvazatirata bhAvyAdogAmAtIsAvAyacA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra tama 34 sikha thAranenasvArabhavetannasiyedinikaustabhokranirastApramAtApameyasaMzayetyAdiprayogakaniSedhaspAninya 38vAnmadhamaparalopisamAzrayagAhAsAdharityavadheyAtyadAdinAtyadAdInAMzeSasaMhavivakSiyAyiyumA annapacanapuMsakatahazenaliMgakvanAnibhavetItivAcA mityarthaH sannidhAnAtpadAdInyevAaspApavAdamAhA - ahaniAiMchAdivizeSagAnIvarkinaktivizeSyanidhanavAparthAtaccetinAyiyalpaIsiviniavi vyalIbir3IyAlpAvitidhanayasakaminista taekazeSAyAmpaMyAgAvaMtramAiniAsItvAbhivyakta ye vinyAdhunagaurApAImAitisvAlaMgAvaprayogAetogAvAvitiAekazeSasyA nakAzrapatvAdevAnakaritra haiMsiddhebadanAmevasamaMdAyavivatIrthasaMghagrahagabhitibhAvAekazeSakanenivibhatyutpatpanayAcanA naraMgacAdainibhAvaThAdadAyavAdaekazaSaDaphadoSastanArkikIyAgnimAdAyabAdhyAdaMdAnenietenalAI hAnAmekazeSaitizramIniramAnavanathaivakilaspAtphalevizeSAbhAvAditivAcyamityAhAneneniyathA rAma nAvitiinosarvanAmakhAnainiliMgAtsamAsAtavArayoupratipanigauravaMdopAnarAnivAragopathAvibhASeni 241 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIcAryasanahAyAminsamAsAdAtadAvA yAmadhIubhayapakAyAgInarakAtamitya avakaiyamAparaspazadasyamArthastasyAmidhAnaMzAnaregAyatrasAttirityA yathArAjapuruSaisavarAja zanavAkyAva sthAyAmanuntaHpuruSArthIbhidhIyatahatiyArayadAtattUpakumbhamadhImapAlItpAdAkyA ptamityataevaMvyArayAyate smaasaanaamaavepthaanaavinyaadosaavkaashcaansmaaiidvaanpaagevaikshessrtisiii|| ||inishriimd yAkaraNa siddhotaranAkareekazeSa sarvasamAsazeSanayAgrAsaMgikamAhAkAinenisapaMcanayaniyarcanA -niranievIcAryanihAyyAzrIyanaitibhAvAtalelagAmAhApAni paraspapradhAnasyArthaspAbhidhAnam pasarjanArtha pratipAdakapadaMyasminsamAsAdautaditiyAdhikaraNAyadobabAhirajaha svArthIyopavizaSTo thAbhidhIyatenenasamAghAnmakasamudAyenetinahatsvArthIyAmartha ubhayatrakasomarAjayuruSIpaga vaityAdIkAlpanikAthavatvamAdApanaloyAdikAryanirvAcanamAvayavaMzakitpAgenarakalpanacamAnA bhAvAsamAmAghavayavAna pratyekazaktisadbhAvamAmAbhAvAsanahilaukikavATitamevarUpaMtahItaminya niyAmakamasiAnadevedaminiyamita veticennAsAraMpAdAyenDayapatnInihitaSazAMsAhUzyadhabhaza dekadezasthAstInitvAdhAvinAkonpastasyAyazanayanaramaMgAkamIzanacakalpitArthamAdAyavizaSayAnvayaH zakyAzAkhavaimarthayarihArthamevanAha kalpanAMgIkArezAdoSatvAnnAnacAvayavapratimaviDayauyisamudAyArtha pra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaM3 sivanAtirasyAdinivAcyAsamadAyazaniyahasAveiSTAyaneyareSAMkAzanovanirvAha yogarUThenachedA maMDUkAdA 352 baniyasaMgavAragAyanadegAkAraprativenArAjayutavAdAvadhivizeSazAnvayavAzapataviziSzayagIkArasyA pavalpalAtAvadhanavizeSatAnvavArayAmazaniveInaivaiyekajAdAvadhivAcanikaevAniprasaMgabhaMgola kiMdilpanapAdAspA sutrAtalyA yacaMnyAghalaisamAsevayadalalagAnaMgAkArAvizeSaNa nvayavArayaMtrApilakSAmiMgAkurmazanacannAsiDonAtocirAnAyuruSodevadattasya ceniva naha dAjayuruSodevadaMspacetyAyadhetAathavaruSapadamevaviziSTArthabhAktarAjayudanAtyarpagrAhakavi bhatarthasyavyavahitAnvAyatyAviyarInanAzavadhAnathAcayuruvaspayadArthakadezavAnokaprayogA patirinicetAnAavayavazaktipAgasyanavApivalpavAsayoga kodayasagAnudArAlAlAgIka ayogasthAmAvAdakavanapAhiIkAniSTaspaDa vAratvAtsamAsA~cathaivAnityaMtabhavApanAyApanapIdArAma zatAdRzakuzalapravAsAdAvavayavAdhApAyaspakhapasihAvAhAnazcakatyatargatayadAnAvarIvadAnartha 342 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kcha4 vayamevamunasyAmaMganaityAdakiyAyA padArthakadezatvepihitIyAtrinetyAdiliMgAkArakAnyonAna saMyannaityavocAmAkhchanikalIgIrunAnA rAjaputabAganamityavara jaHyuruSarUyatAmArthe'nvayAnAyanAnanyavaudarapuruSasAzapinabhitiyapogApati vizeSatA tibhakteHsAdhava mAtrArthAvAnAtAnyAyAdhivAtanAthabAdhAnaDApata nivAcAtarthavavAra spananobodhaspaDavIravAtAapanaspasAdhUbhyAppabAdhA nicaranakArakArAgaprathamaMtAtrayAga mivAnvayainirAdInAnakananittApAyAivaritananAhAvAkyasyAmAdhutvanizIyAronAyeitihAsa devadanna yacanApadiaunibarthanasAIdevadatrayadArthasyAnanvayApannaganAyistrAyatyayazanivAmI svAdhikavenatadaMgAkAraphalAbhAvAna hAtisaMjJAyAhisaviza rimavizaSarAnomAnAnaSaghAphalanacaTAvA ghanananyasanirastAmisihAyacaivavAyazivasvapadenisamaspamAnapAvatyaghATataitpadhAtanabaddhatA matapadabaDabIghAradeniainekayadayaha rAganivAbhyAtAdhAnAdAnabhAyAtacidevenihitA ekazeSaspativAokariTanrdazcandazcetyAdivAkyasyasAdhutvaM dAralamititatraivAnnamAdhi groTerracinaczanie Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira343 343 hajAnaityAdau karaparajasaminikivacitrachInivArnikanamiyInissanecakaraghuanasahaniti yaatnaadaalnaasmaasHsiddhH| ||inishriimhaamukaambhdRvircisiddhaaNtrlaakresrvsmaasshe // ||kaatiaaavibhktik sautronirdeshaainibhaavH|anteiniaaytpuurvpdnetiviv tinamanAtasamAsAniniAnAghAharUdharatUrapatra niSedhAnAyanAnadinIyAdharityatranadanA yanarataubhayasaMgrahArthamAhAaAyAdharitisatresabadhino'dhikasAtvavivatayAsapremAnanAnasaMbAdha nIyAdhaladaMta spanetya aInAaInayusaminisamAsAbaIcI yasicenipuMsvAvi ra zapa thApihalatenasama mAlikAniSTavAraNAyapurograhokanasamAsInaspainiyinavidhidhinisAyasiSTanisvAyaliSTha-rAma bhAmpAdinibhAvAaMtarIyamininiya zoDAditvAsanamIsamAsa pUrvapadArthamAdhodekavacanAzrI 343 ANDA mAnaniya madanemA patyAra tAsa hAnathApahanatena mana napAunanA sa 111 napAsa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ targanAAyo'sminninibaGavIhivanIpaMsamIyaminiApratigatAsaMganAzvApo'smitivigrahAuyasIya hApAde palatagAdavapajanamitidabAijyatesminnitivyatpatyAyanamAmiAsamAitiAnAsAvyasanI itibhAvAbhAusamAyaIdayaniSedhIvata pAinyunamavadevayajanarUyArthavizeSapurAsamIpasamdIniniI zAsamIpaminibhAyodAharaNAvAsvabitiAnapUjanAdinisamAsAnAbhAvAavargAnAhAnAtaritisA IlamanavAditivatAprApAparAyaminigatipretasavayaMpareyaminibhAyyAkterinibhAkAudamodI ciragAMvavidyAkhAyAmavayahAthIbahalAsAdhana yagomAnitpatranAvaralaM tiantayatiAlagatAmA patibadabIhirAjalagrAyamanapasyAdityamasAsakhiyathAviliAiMdauyArampapaMthatibiDavAhA pani pratisAmamitiavyayIbhAvamAhisamAsAbabAhavAevamanesAmAdAvapUchAhamAdagitithI vitiyogalabhyamenatA naravAnikamapIcaramaniSTasyavidheyasyaprathamanirdezAditpADAyanAmA tyanAbhAvaspenivigrahAgavAditvAtsanampataspayaraniyAtAyanAkArAMnAmirInivAsInAbhAyovA vibhAga Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta sirasa pyAyoHsaMjJAchaMdasorinirarvapadeva svAvizeSAtratAzakaragalphaDanadarzanapadenacatvalayanetahAcinoti 345 zahasyapadAsAjhAkaspayAmityAzayenAhAavaccha paryAyAdinigavAnainitrakSizazaradhravAcI vaDIse, mAsAcanAniyAtpaneitiAnanphalacaTilIyAhikaMbhAvyonasamAsabizeSaniyamazcanyA hAyAghAniAvAtrA 344 hayaevetyA utaravAyevamavadhArasammaghAviDyayAvahazyAzca tvAro'spativigrahAtAtpuruSatvacacArokti bArahatyevabhavaniciMcavarAtiAtrayazvacArIvailiviyahesaikhyayAvyayAsa tisarthababAhinAbabAhasikhya cadanicAzyavAdAcAyatibhuvamitiyArApaMgatvAdekevatAkaravetiADanAtarupaSThizavahastiyAmitikozA tAahardivaminiviruyArAmipatyikazeSAbhAvIpiniyonAnAmaresabhiAtAavyayIbhAvacAkAla itisahasya sAdezAsaha paMkajamininiyAcasaranasamakaraMdanirmarAsthitibabIrthakamAghaprayogavipAtanpuruSa evetietanakarmadhArayaevetiprAcokamapAsnAyadAvanikrAnaHzreyasAniHzreyAnitipAdisamAsayinasamAsI rAma niranikecinacitpAnasaruvazadaspabhASpasvaspasaMkocapramAsAbhAvAnAni zreyAnitinizcinazreyonenivigraha 344 ja Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasyA manunizreyaskaranikecidAnAnannAIyasazcenikayoniSedhAnAgopezveniAenenasaptamInansaka vaevetidarzitAMtanaSaSTItatpuruSagoSThanAityevAbrahmavarcasamityArdiSaSThItatpuruSoyalpatiyalamA samarhanIniyalyomAMsabhojItadIyaMvacIyalpavarcasaMvatamasamityAdivahIsaMtatecanamA titiya hAdhaminiIgAThamityadhIzvasoyavaszadAtyavAsavacanAdAyabAninikecinadAkaraviruddhaminyA zayenAhAvayazavanAvasIyaMtidhyAkAmayenavasAyAnyAmatizrAnayogAyatraliMgabhitibhAkA zvazabaItikiAlavAyApakatarthavizeSayarazadazaktisvAbhAvyAtAnamanAhAzamAmilAmA yadAdharanAminyavAsAzIviSayamitiSaSThIsamAsaHviSayazasyanahAlagavAnyalliMganizAnanda vArahaspanakAzAanugatamarvahInaM tigrAdisamAsAanugaraho asminnitibAbIhivAnamAra nahasamitiAtapaMcanAtanihAyareNAnAdhagampaminparthamanatyanayAgAnApAkabaDvAhiyAMkana vyaminivAni kAditibhAvAyAcAjebajIhosakthyoraniSedhArakAnotpAdAvanizeSAvAdhAtinAni Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa dharmAladhatpiAdisidakimAihalepagrahAMzakyamavarka pratipadokaparibhASapAkisepainivihi 345 nAsamAsasyaivayahasAnAkirAnainikimatraprazzreSaSThIsamAsAkarmadhArayovAmajanyahAnane 345 shtpNcmiinjHprytndnaadityaaapthmitiaatryrthnpuNskminiliibtlaaayrthtniti| arthAbhAviyayAmAkA inishriimsidaatrtnaakrsrvsmaassaadhaarnnsmaasaanaaH| ||smaa mshritkaaryaanrmaah|| |aliigtiaaadhikaar iniAihAlacasvAtividheyasAkAlatvAdinibhA bhAvautarayadeniAnaMcanayAgikayavAhmaNAityatrAypalukaprasagAdayitasamAsaspacaramAvaya namilohavIzanivAvarUnasyahagArAlukasyA ditiApasavyapraniSedhoyastiokAnmaktaitiekayadharmakasyavizavagAyogAbhAvazvasamAsaphala kiMcanIkAnmakasyastokAnmunApAvApatyastokAnmAkAnIkAnmuleyAnivivAhAnahinIpini rAma yAthamikasAmAsikala kauniSedhenacarinArthavAdAdhana dinaniminalaDuvIzanivApAsapodhAna345 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tizAsvaspaikavAdavizeSerAniSedhAbhyapagamAnAihamokAnikaharArthanisboyAnAevasokAdayAra, ghanenanukatIcastAkApanyavatyA vyAkhyAnAdinyAzayenAhAeMvamiti divacanabahuvacanAnAnAsa mAsoneSTatinastokApAsulastyAdIvAkyamavAzrIjA ojasAhamini kurtakarasorutisamA sAkathanarhisatanavAnamAranamitikirAnaHziSaSaSThIsamAsAzrayAnnadoSAyakavalayadAdhi kArenadena vidhirnantanarapadAdhikArainidhayakSpAdAnAnannApadAMgAdhikArejhyaTakacinapakeTa kacina mini bhASyavirodhArAnacoharapadAtiprazrvayanatyAnAdInAMvizeSyakmeivavivAditamini vAcyAvizeSatAvizamyabhAvavivattAyAHkAmacAravAramArthamevanadAraMbhAtAyAtmanazcayAcAgraMthamanasasa vArSikotargatamayIrdasatranayahitotrAjJApinivetisUtreyAmmanazcapUragAinivanavAmitimA riyAdigraMthAnurodhAccAnavamunnarastrAnmanazatanalampanAparaspacenistraMcavyarthaspAdinina yAtrA yaktaminivAcyAparaspacanyasmAdevaliMgApUrvadhAtmanasyaspalAbhopayannebArtikasvAnmanazAispAtara bhASyAta ODhamartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA sirasa sonahata khavacAyathAsApadAdAvinyatrayaThinaspakAmparokhetyaspApa itpatrAvarunAparaspa 346 cenimArakAnavatebhpaprayogabhyohinAmAditAinpatrAlaprasaMgAnimAnanAdinirikA zrImanApaMcamA nAmApaMcamo'spenibar3avAhopanAnyatrAlaprasaMgAnimAnanAdinirikAkAnAparasya latyAditvAtprayamAnattIpatyakAnmanAzanaddhatikarotika tya yAyetAse yarovabAhiritAekaspAyoyAdhika hamAdAyavApadAyInyapadArtha tanaviruddezati - bhAvAvezAkarAvyAkarasomavAvai pAkararARgayanAdivArasAcAsAvAsyacitikarmadhArayAyA mnebhaaptishymaakhyaarraadhyaappaapnaastitthaayidhaaryaatthe'stiitibhaavaayogaavibhaagaaditi| pithApakanivikanibhAvaraveTavAIdhanAyaspAlInivadihasamAse yAnAalAvadhasAmI hAsamAsagaviSThiratiprati zithilAhArAsphItisatra pAnatAgavAnAnacala bAdhitvApasvAdavAdehaladaMtAdityevAsiminivAbInaraMgAnayInilakobalAyUsa bhAkAhAdisTaginihaMdapaMdivaMcanAnivigrahaalavidhAnAdevakarmazAsanamI karmazodhikara 246 sa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A We di ra tyo yAntavivakSayAvA / vikaTorA ni| saMghAne kaTa jini kaccU pranyaH urgomessH| zrasavyaitigAditvA ghaso gregovAnA deza ke cinnuyanaH snepaThitvAnpudAharaniniGgASpAdivirudajicaivaktavya / svara jakhacaraitimApyavacanAnaraspevadarzanAccAnpala bhayatrAhi ladanAdi kamAU / ashvmtaavini| kArIyA me somAzcanesaviSTa vetpA jyUbhAga maMtrI ezosiena cAcIna pAThamu rhtaa| kanakamaya hI vyathA tathA hisina bhyaMta spA svazasyA nukaraNAtprathamAnAnma tupa kAryazanacasoH pratyayatvAnprAtipadikatvAnuyayatriH rAsvasya sora dhikaraNazaktya bodhakatvena vAbhAvAtAnacaprakRtivadanukaraNa mi bhAtpayo naza kyAna spA sArvatrika vvasthA sveditvaan| anyathA prathamAMnA vidhIyamAnaspamapAprasaMgAlA tathAcA vizvakanyAyaH nAsya vAmIpamityAdAvivalu ki kartavye nidezA praSTa mahaneni spaSTa menavivedinAnasmAnmatithitya vAcatAyuktaH / naitAdRSTamiti navyAH hara dattApyeva / Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa 347 zamanidhinipAThasyA zvama nirindA harAspaca bhASyakRtyAdipula ke SapamAnatve bhamanuSdhitiyA rasyaiva kASpadarzanArthatvA ceniTika panAhayaharatI cAnAdara itiSaSThI de vaanaamiti| mUkhAhi devAnAM prItiM janayatidevayAnaHze para niHzranavazeyamasya nibaddhajAhirA 347 narodAharaNApayyate punaH zeSaminyAditrayopamItrASivizeSA zAMsi jJAmAnaH pitubhsamAsaiti eta casamAsaMgulaiH sa gatpateo'nuvartanainibhA kAnaphalaM darzayA prasamA setviti / vAkye vaikalpikamaviSa parthamavadheyaMvibhASAsvasTa patyArityutrasvasTa yaha viM jana samAsa mAtRpitTabhyA sva sAmAbhyAmiti SatvavidhAyaka rahanevAla vikalyasiddhariti // // itivaiyAkaraNasiddhA taratnAkareDa luksmaasH|| ||ghruupaa pratyayedhitilekha yaha gonottarapadAdhikAre pratyapagrahagona denagrahaNaM nAstIti jnyaapvissytiinibhaavH| brAhmaNinI nijAnazva tiniSedhAna silAdighi tina yuvadbhAvaH / celIpicA rAma docela DiniyArA hiTreniGI cAmala kI ti patte nitpakhI liMgaH kuvalI zovAnA 347 svamA kathAha pAvako zikhyA disyayeti / pUrvIvapratiSedhenArdhamastu ko ditlu bhitigRhA / tatramA nava anekamanya padArtha iti sUtreka rAThe. sthaiti bhaassyme| grA saMkara sthAmityAdi ketu prArSatvA Satva vivandayA SThIsamAsena vA sAdhurityeha ghumyAMna patra hama svAtayamiti bodhyam // pazyato hara iti // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSAsacAhinyAhAayanAniArapalatarAmatanAbhASinabhusketpapitahasaMbadhatezyAzayenAhAvInareli viDapitareniAginazceni pivasosaMpasArahityAdidhiniAAdinAprakriyAtadyAkhyAnArAmA nirmalamitiAbichyaso yuvagAvogyatra pavitavyaminikanotaM vcnNtybhaag| munitrayAnatA vAtAnavaDapAnaratititipradarzatapani rUpaparodakhAbhAvayatanasilakSikSAtavaMDAvovyAya satyaveyaranayAvadhanamapinyAyamidanApUrvamitivAdhIpaMkarSayogAnpAkakhAntasyAdInapAuMyanpasandA bihAyAnupapalAnyAdezavidhAyakAnyAhAhRdayaspetiAlekhayaha meveniAstra pratyayasAhavayI vizapAMtaevanirdiSTratibhAvAprapaMcAmitibikalpavidhAnAdinibhAvApAdayadAunnamAtreya d syA yahaMdihayadenilinavibhatikonizaratyAzayenAhAyadaityadanAnitinapadaga ityAdimidIpAnoM yAdIviyanAnividhyatyadhandhetipUtAyAdhaminiyApardhAbhyAMcininAdIyatApUrvastre AjyAnyA diyAgaya gaspevakarazAntasabhavAdihAyinadvanasvAdazahAgrahAnenaparimArAvacanAnenahiyAdhaniyA vivanditalAsimitivacanapatyAvyAnaparataduttarayanyAvirodhAtA yAsakatAtathaivagAravyAtalAItipikA sautrakramAnarodhenAma" taityAda Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa ghmityvnpdaadeshaakiinaarthepnnaayaadmaaniytaaetnychnihrdaayospssttaaikecrtaavini| 34.8 ataevAlaganyayAdizupAdAyaJcanyanASAyatkAbAnistaypajAnAvitaginibhapahAnirinirAdhAdAmyA hanvatanyathAkamasininAvAzatizasaghratyayasthakadazahAradamanukararogAlomAdiSayAzana 348 spayAThAbhAvA-matvarthazAnabhavatInibhAvapAtivyaikavacanAcavAsAyAminizasaudapeSamiti snehanepiSaitiNamulAvAdiSayathAvidhyanuprayogAdadhiritiudadhIpaneasminnitivigrahAkamAya dhikaragocenikisimajhevitisatAvAhinibhAvAmaMthodanAdavavyasaMyuktAsanavAmathAAudamaMthA - niAudakenamaMthativigrahata tIyetiyogavibhAgAsamAsaitiharadanAmuktIbhAvaniAchapIdiciDAcazcani ccanatvAnnipAnava vyayadhikasaniAtathAcakozAkuMsazca sazvarakuMpaJceninarnaka ininidrA yamAlAprakuri kuribhrakuTi:khiyAminicAekanAekanilaprapaSTAnadAhAekazadaspenisarvanA rAma sonimAvazpanaranipada nahitAbhinnAniyasamaniSAnayamanakhaMDanAvasarepacinamanAnadaMtraM vyamiti 348 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAdA va3 banayanudAharatiAekarUppaminiSyabhanansuruSapadenapUrvapadonayadeAhitapanAtatradhyApUrvapadAna spavizeSazAnadaMrtagAnanyAhAppaDanaspati uttarapadayaharAmivayatrayatyAvizeSatAmityAzaya nAhAyutra yatyAtatarapadayAriniAputramatyAvizeSaNAtvahikArIdhagadhyAparamayAvaniprasaMganimAvA saMghasAAdAtiGalApazyatonunAtirapadAdhikArAdAhAstarayaniAkomudagaMdhIyavahAna -- (kumudagaMdherayayasvInivigrahAagirIjAsnASayAritpA:myAdAdhAvAdhasAmayIdAbadhAvAyA nivaDAvanasaMgratAraNAvAhIcAhatvAnenizkAsvAdhyazpanAnazaSapratpayayahAparibhASapAne, vyarDaneMtadAdiniyamepAnananiSedhatisvIpapayetithitikArISetipAdayokAMnAghara grAdisamAsegotriyoritika svatanaSaSTItayutaSAnabAMtikInaspapAdhAnyAnyatArtha minibhAvASTakacinAminiAkarTa karasorunenivatIyAsamAsApadAgAdhikArajatinadAha dhammavAhAyakeraketimAlabhAzatAmAlAvibhanAtyazAstrayajAnAvinizAniza honahAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira dhinikkacinpayanAsanyaMkAratizaphpakUsA mitpardhAaAzayapisanyAdazayapaniDAcaM 34ga vAdhivA paranvAnumevAagadakAranibhiSaNi tyAaruminiabhphapagamainyathA svitiniGanapani hapakamavyAdhebhavyaniAmavidhyanIdhenurityAbhayaMganiniyojanAka 344 nirikatyAdhevazvAsAmadhyavitiviyaha giotamasmatAadhadhavabhavyatipAdityatrASitA munnetibodhyAlokaiTagAiniAegA niHparAkamAralavinAditvAtka itiharadanavina zaminiabhyAzaMsamIyanajhinamanabhpAzam etizAshahajaSatIgA vadhabhA TramiMdhatiAkarmarAyuyayaMdasamAsa evmnimidhemitimilshiniimnsyvishessaagi| nirmalavinAditvAtkAacivibhASeti lavagilagilevanigilaMgilanIti gilagilastanAtamInAgilAgalativigraharadArAhAnirAtrizadAnparaspatato rAma. bhAvAnhaMdananarapradeyavidhirityAhAravimaramiAtrAcAra kivaMtAsa lAdisaMbhavepivile 349 "zatrizabdArittanupajyate 9 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya bopsthinikRttaanngRninibhaavH| sahasya / niyAnatvenAdAnatvAdAtA dAnavana sahazadaspAnaratAccAsvaritadezaH prAprAnipAna nADudAna evsaadeshH| nacaivaM seSTi sabaMdha mitya cAtavacane'vyayIbhAvasamAsAnAdAnatvavAdhaya saMguH paratvAdasminnA deza udAtte punaH prasaMgavijJAnAtsamAsAtodAttatva prdyteH| sayavAzamiti / bahutrI hai| pratpatirva padma hatisvarezA phadAnatvezaSanighAnaH graMthAMnA harnaminizriM tuvacane'vyayIbhAvA avyayIbhAve cAkAlaznapatra kAlaparyudAsAdaprApyathAnayahAM dvitIyapradhAno yaH sahinIpati lokaprasiddhI yAmaprasa nimanumeyamityAzayenAha / anumyiti| etadartha meM vartamAna sadasatiza dasamAyA hoya nyastaminibhAnA athavetienaH Jcaharadattayethe spaSTa / jyoti| sa jyoniritiAsamA na jyAniritibaddhatrI smira hi patrAdityatraivA saMjAtaM dastama paryaMta manu vartamAna mAzI caMsu jyotiH| ihasamAnamadhyamadhya manIrazcitipratiya dona eksamA sonagRhasarUpAzamika zeSaH sthAnAnAdvibhASA saMsthAne nenili spa4 tUra yogo vibhajyataitiSTha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 vista gAnaviMDabakabAhirayIniharadamAvalavArInivitaniginiAnIrthayeitpAkAronavivatinAyasmiti 30 dhiritinudAtividhirityAhAyAdAvitiAnantanarapadamAtranimittasabhAvotaraMgAsamAsaprajJAnako 'tara nAnapAnyayA'nanaspayaracanasaMbhavanIyAzakyAhAvivakSita niyAsarvadApatiIraMtaratirodI haragAnvayitivAdadazaM'tirsineprAtvasaniyAdikatvenovamanvayArasidatvAnmarvasavarNadIpa ityartha sUpAmAsvaghAmAdizakatigAetisaMjJAyAminimtyAmAghatagAstramaitavAntavAle tpAtrIcaninAyakasiddhamidIkAdipAThakanininizAnApTapAdarAyakorAyadiza vohinavavasvAvacanAyopadiSpadAnarthakyAdinibhAvAzazaranApradhAhAralabhpamidAyathA yadizAmapatravAsAyAmavyayIbhAvApadizizcobAramA kriyApAniyAbhinirupadizAnItya yAevAstaphalinamAhAyayobArinA nAtAsamAsapaMdaviSAmadAuttarapadAdhikArAnerutAM rAna nAmugAdayobAlamityevasivazvabhavedAMgamAdiniprAcIkArikAryApUvadiyAnayoHsiMhahaMsazaha 350 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ moryathAprAhAdhyAhArezASTItapaharzanArthamupanyAsainpavadheyAdikuzavempativArSikami derodAzeparyavIyAvanigarAnitinalupavayamA kanyeta kAmamanasorapiAsamovAhitatana yomIsaspayavimudghamorityAyasaMgrahItAkatyattitasyadepareDavapa neyamAralaMpatAcava yagaMtavyamityAdiAnadhAtumaH kAmamanasA paratonela pattAgatakAmAgatamanA sananA satanAmI pospAkA spacanausayogAMtalopoliniyAtanAnnAaparasparA:kriyArsatanyAtinirdezaekadezahAre syAkA rikAryAliMgamityAimAsInatyamityaprayogo'nabhidhAnAtAnAI sAhabaMdhanenuvananArapaseca nAyadhanAinAsadIyauSihamazItijavistAroktidhiniutarapadevitizeSAupAnoTalan saMyadAditvAnkamakipAnIdadAdIkuzimamIviditivyadhegrahivyAmisaMprasAragAvastApADatA pUrvapadAkSitiSatvAmAnaharadanAmahenTalananIbhyAMce patrayogavibhAgobAspAnunasasaccayArthacAha tyanyAkhaSAmAderAkRtigazAvAdinyaparoyarItAdAtAMgamAvAvinyanagamAdInAminivAcyanyatana Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira. sva lopaHzayDaruginakarmadhArayoyamininayaGaH kAraka mitibhAvARte namicAvaruNAdu nAnRdhAviti 351 tAtidIrghanivedabhASya matreAnyeSAmapani dIrgha Rtu spastya spanardayitArAvityarthe'narbhAvina rAya thAha ke kkiyAnahi yatpayenaSvyathayathametyAhA dhUmAbhAvAva 351 vanaza spaiti / iha vapadAtsaMjJAyAmityanuvartate te nedaniyamArthamityAzayenA haibhyaeveti diirgheti| nacaivaMdana giripatrako dhAdi gAvyartha satihita smittva vidhoTA baMtAnoni iishityaashkaaynaiH| vidhyarthaini yasa jJAtvenapUrvapadAtsaMjJAyAmityaspAghrAH gAvarANa mityAda yaH SaSThItatpuruSAH siyaMtra vanamiti / naraka vizeSasya saMjJeyA niyAnanAdinimitta halUdanA ditya lugitika citracitya yeyhraamsejnyaarthmityukttvaat| SIvala iti rajeH pAtI tpAdinA matvarthavalacA amarAvatIni mAipadhAyAzcenimanuyo ma kAraspa kH| niSAdaini / purti domanu yovalamA unItyAdinA man nItimAnathApAcenima rAma ma 351 3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tUra sthAni SyajAniH niHSInyasminyA, pamini halazcetyadhikara zodhaJA dauvAri ke pratIhAraitiprayogatvaM pryogobhaakonaa| pratIhAroddA tu makti eka cinIkainizeSAbhiSi atikaza deaini / vArttike dIrghani paThyate / kecinnu svAtaMya hitAzvAdaM nivyavIhI dIrghamA iha khAditi / kAnUpati tAlavya pATha svnaaitibhaavH|| vibhASASA oSadhibhyavadAharati vavizAma tivnspttibhudaahrti|shishessvshaa miti nanu phalavanaspatitaiyovApuSpaphaloya gA SadhyaH phalapAkAtA latAgulmAzvavIrudhanyabhidhAnAdyasyayuSyavivaphala saMpattiH savanaspatiru ddevraadi| zirISanatathA phalapuSyo bhaya satAnA nogAH bhamiti cenmanyAta mAtra vana spatiya denoplkssyte| atra cala piyukta va dipatya bhAvyaliMga tatra hi vyaktivacane kiM / zirISA gAmaharabhavo grAmaHzirISAstasyuvanAmityatra gAyekartavyavanasyati tvamapyatiyitAna cca zirISANIva nasya nitvasaMga nAnyathenidina parikAdibhdhatvAtprAbhiH AdinA para Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghAta 352 mAghAzanarayAmAdhAna mAnAvadhAnAyalA vanaparipakAnA sirasa yAnimiravanIkarmaNilguDinibADulakAditiza girinaSAdInAMveliAvAcyaminizeSAsaMjJA 352 yAyome'saMjJApAmayAgnejamayatravimAyayAmanyAzApAnipAhIsamAnayadatvAmAvAnyAnidiko nadhyAtareyomITabhIgIrAgAdivara prAnaubhayavibhASiyAmASavApirAvitiAbaDulamAbhAlApa 350 tiliniAbIhivApAgAnikarmaNyararAja soviyajatatvAnumAnarayadayAdatipUrvapadA kSetra sUtarapardanakAzAvizadhyanenenanadaMtavidhAkRtArthalAbha itibhAvAyacatamahAmevAlagAma tiprAcAnamana-mAhAtrataevAnAmAbAligavighaThyAtAkUcAnApArapakkAnApnAkumAnacetipaya sAtviyAnapAkhyakhyiAna marpisautrazramAnurodhenasmArayatiAekAjAmA nikAnItikamaniniyAcaprApavAvAnAmapita niyadikAnenpAdistrAnu nimaMbhipretparamezAdAharanihicahAvityAhinAvahataMvatIbrihmabhUgItimalakirAharimANa rAma timane garyatAkinikizananikArakenpAdinAsatyate prAtasamAsenAna munarayadatanava 352 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhpaitiDIpAttIrayAzInidhibana karmarAyadebhAnonupasarganikAAnoloyaTicenyAloya isma morayAbhpamityevaninyasAnvesinathAyinAniyaditinivikalpamAninumAghanaspaivapratipasadA mAnavasamAnayadakhatvAbhAvanAvahinavyAkarItpAnAkheDapadasvAntarAmagotpAdAprasaMgAdapivAnamitAna bhininominamAniyAdikAbalesanpekasamudAyasvatvamevAnabarAmezApAdAvivahArapatpiAdAvamalI vidikArampavizaniArampazcAsauvizvenivigrahAnanAanAkhiyAkumatianakAuttarapadArthAma dopadavyApadeneninimittAnaminino madhyanizeSatAmAdhakuMbhavAnimiSakuMmaMvayanItikamarAya gAuyayadasamAsAevaM catvArthagAnyaspatenayogaleneninabanabhanayAvyAvaramAtA piunamayadatve cApadAdAviti karma ya tyayalatApatiSedhAnmadhAsyApadabAna smAtyaSTonansuruSotarapadakApazanasvarupAcanaraMgayogenetyatracemiMgAnAyo yasyatibaddha brAhidezyasizaktirApAta pratyAragAnAzrayaniSadoyAbasanatakumaticanyatrabhASaSThAnala matikai yamaH gora Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdhemAnAbhAvAdAvyavirodhA34 sirasva hayAnarayudakapaSThIna rupevamaninininyAvaspaSadhAnanyaruyararvapadakaSaSThItatpuruSapAtipakSa 353 kAnanivaikalpikarAgandaspaMcAgAkArADapasagIsamAseyAnpAdinApAprapavasAvaspaniyA 353 nayara padamAyAdikAnanividhIyateprAtipadikonatyAdinAnaMtarapani / npAyagAnenapAvanaIyaryavanahaminpAdikamevodAhAyAnavairvavArtikaspAgomoropAdibhAyA / tAdAharasAvapatibAdhasAmAnpAcanAryAvAnikAnurodha nAhAtavAnAvizeSanti nAyovAkiba nada thamevAlayasiha upasargaprayuktarAAvasyayAvahamayamitapatramayaTisiyanadiniceMdAmAbA bhenyAkohIndasaMganamevAzrataeva kupaticainyanatyabhAdhyamatInarAmiyAgAkarityAdivadanAkai yUTenaha pitamitibAdhyAtadina nivavadhAyakasyapadaspatahitacitparobhavanitadAnaniSedhazyayAtrA IgumayamonihagIzapadIgodhyadaasavinasAmathAnanyarvikamadAharatigoSadAnAniAgavAsaMcArAya rAma navasamacaninavApi dhamasevinagrahagoAtmayApanAyanikAlanepAyazazarastarAvyavasAdhAvAriniA353 nAvAtikapAsyAgAvaspatatrA'sAdhutvAlApa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atikazciAtannA kAmakamAlikA'vazyakAnikurvanyomondamAta samatvAcyamAna kironerilima mAmAunehavazvanimAtyAtahAtakayaTAtA tathAvamAdhyAntA thutimAsakAzitazo mavetana pratikazainyatra pani meruyasaninukazezayakriyApakanyAyAdinimAvApaskarAvAmaMtrAthaminiha svAne tyAlA dAvApademaMtranirvastrovasiritibhAvAmaskarAmaskariyaharozipamavaTAmaskarAdininAma tomaka tvathAyaneSTasiddhAdhAraskaratiyArakaronItivigrahAhanohenAchIlpanimAkikiMdhenikipirApAra dhanetivigrahAnoupasargakAzanipAnanAkimohityAMpUrvaspamalAyAlAkiMkiMdadhAnItivivAjaka raktAmanivAsAyAhitvaM siddamanpattanipAnanAdevAtahahatAriniAgarAAstavamenapApaspatyavatIyA zatA3] yazcittamitiApAyonAmatayaHpronaM cittanizcayAMcyAtayonidhyamayuktaprAyazvinaminimmati ayarekhapAyApAryavinirdichavinaMtaspavizAdhanAmApAmAhAnigAiniAnenavikarotIniviya helajoDyatyayeki zugarathapAnItyarthadhAnAnupasargakirathama zatAtparAsiyaravAnAnikAyo nyAkSipenisamAserAjadamAditvAtparazavasyapUrvaniyAnayAraskarAsniAnakAyamA itizrAmatirumalabhaddAnmajayamalahmabhaTTaviracitevaiyAkarazAsihAnaranAkaresarvasamAsA pApAne Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisna viSayamA ayavAdasaMgatyAnahinAvivacanadAyamadhikArastrAmAhAsamInAmiti nidA 25rASaSThIya navasamAnajAnIyAyenaminpAvevAdanathAcaprathamAnsamathAdinpaphalinasampalalata 354 spAyaminyajalasaMdhAkimityAdinAmaleravaskarI bhaviSyatinitravidheyAnizAInaratrapatAnA zeyAkAMkSAsatvAJcanAryasvataMtrovidhirityA hedaMpaniyaminianenapratyekakharitatvapratijJAstaca tAnanyalacakasyacinihattAvappayUrasyAnitigAnathAcAmpiAdanisatremalalavaspatisamathA nIprathamAditinihataMtivanuvanasvanipAdizaktItirakSanarayAMpratyayAnIcArthikatanAsAma dhyAyAgArasamathagrahAniSpalAncasAyanavInAma lAyatavAcyamAtAdInAMyajJAdivAsvAthakalebhaviSyanA vAyAnayApanAdIpAbhAvAdarAtrAhInigayAnvananatsthatvaMkalpanAzinayogAbhAvAdaprabhArI nibhAvAtatrasAmadhyanamikAthAbhAvananakabalajayagorapaMnyadevadaMtaspenpacanAMnipasaMganinikA rAma khaniyanpapayo pratyakamuSagvapatpavAcakanvalAbhArthasamarthAnAminibahuvacanAni zenyathAsamayI354 tapa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zranyAtimA tasyAzrAvazyaka tvena samarthAnAmityasyeva niSka lyAt / navasuvantAttadvita itpatramA nAmAvaH vikA lananedhitya lugvidhAnampa 2 prathamAdityavapadinihara to pivyAkhyAna ciMtyA khabanAtA nAnyatiritisi tasyakulama tatayA samartha paribhASaye vaganArthatvAt nacanada pisamadhI nAmityanenaivala bdhamitivAcyA nipipalavidhAna zA | bhAnuyapanaminiyana kAyana ujJApakAzrayasAthi dhanasyAyatyasAM sya vibhakti nirdeza cAvalA bhAvanA tvAt nacANAtipadikAdita partha mAtrAye sevayukte nivAcyA jyAyAniyadikagrana ni SaSThayanAditi vyAkhyAnena nika vibhakti vidhAyaka bAdha kalpanA yA gAvApatyazahasya saMbaMdhizAcAdeva SaSTyartha lAbhIpatrAtaspAve cena svapaimAna pU nAhI pariniSThitatva miti tathAca samarthAdityeva bacI haina saMdhAtienaJca vibhaktiH prAgbhAga spaivenibodhyo bAma zAmAgAve nyAdini IzA ItaraMgA nayItinyA pa4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirata yAcAanyathAvimatilaukArasyAyinihaniprasaMgAdorDasAiniliMgAbAanaevasamarthayaribhASa 35 yAhanadhitvasyAyilAbhAdidasatinAzaMkanIyasaghiyaharagamekazeSasyAyapalatAminiyani yAditasarUpatavetanataevAvadhAryamAmahotsagAnAhAyAgdIpanatyAdinAninadIvyunInpavAnatha 33 kAyadAvyAvahAdhikenIyAtAnacaivaminAdyayavAdaviSayapparAyasagApAlAyAvatyAdIka vAyahasAyahAthavataHzavatatpavAvadhinvanenaMsamAna thaprakAyaMtaresAvakAzamAmijAzi bAdhatAtravAsaDApatyavAvAdhamanAmaharAAyakAbhanibhAvAmAgTIvyatAyAdhAnAdApana4prAkamA gdAvyatyayarAtyavyayIbhAvaniyAvApAzIpana mitinavinapravAniyahavAratinavyAnannAsa yAttikanikpAdoravagraMthecAbhyupagamAna avyayIbhAvaspodhyayavelubukhasvarAyabArAzatayAraNA sAnAsvAbhAvappavyapAnAbhamAcainiTiloyA prasaMgAcAnAnpathopazaradasapaviyAzamitpAdA rAma vapiloyApane prathabagatyAtyabhAdhyAurodhenajhayaityaspanitpanISAtApisamidhamupasAma355 tIya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ditirUpa iyaMmUle DudAhataM ciMtyamevAnanobhavArthe dvAnpanA amehakkanasitrebhyaevetiyari gaNAnAdana vyayatvAccetibhAvaH / tadviteSAccAminini dhIraSTAlAcI gatI nyano'vaityana vartanAhI hAca itiprAmAdikameveti etacca dara yethe sthitA devanArtha kAzInA ra cAlu varapi darAkRtigAcAtpatrA pisa ruupyaadaaH| kSetrayanya zaSNivaM vyaakhyyH| dityAdinyAyatiza sponasya deza Trena bahuvrIhau tena no no bahubIhirityAhayatkannarayadA caita / baccA nivyA nivAraNArthamuttarapadayahAM daityazatAnandevanA yeNyA sAvakAzayanpedIle yo bAleyA tptrenshcaanij itakA diterapatyamityatrobhayaprasaMgaparatvA prApnoti vA pUrvavipratiSe vAzrayA maTuktamAyAdayo'rtha vizeSalakSaNA dazAvAdA pUrvavipratividyamitiprarthavi zeSaniko pani nAmaya yatrA pariSada nIdamarthaka hide nepaitilii kArAdaktinainiGI baeNnotrI poliMga viziSTaparibhASAyAJca nitya cAsyAne nizina) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ napadAntatitanniSedhAra sirasa bhASyavAnikayAra jatatvAtevaityUsAdhuriyanyezaniharInAAdityazaniAaditpazahArASase 356 niloyehalAyamAmitiyoyalAgAallAyoyalAyenasthAnivadararvatrAsivanasNAniva 356 dityatayAkAzikApAmitiyamazodhisatreThinavyanyarthatiharadagAnenaDropadRSTIbahi bAdiloyaMkvanaMmadhyayAnAbhamAtrayaspAniyatIjJAyayivatinArAnI patisidhAavadhAma inibhAyAdAharaNAnadaMtavidhizanacavalavAdhinasvAmanaMzavaspAyatpanayogAsaMbhavAdacanAre bhsaamaandNtvidhiritivaacyaajnyaanaarthttsaarthkyaarraashvspevsthaamysptibngvaahiH| uDulomAiniuDUnAvalAmAnyasyenivigrahAkevalasyAyanyanayogAbhAvAtadatavidhinatoDakA raSTilApAnanabAhAditvAdininasyabaddhatvabAcanaitilukilanAdicatyatrAnilabaMnasyapa davenaloyesidhayaminivetrAnalAyasyAsidhAvAduDulomaritpAdAvaimAdezanAyateprAyabhara rAma nabhyonyevulukodhyabhAvAcAciyadalamapanaDula bhosarvanAmaszaneyacInizivAprasajpapra 356 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyedhamaMgIhanyAuniGanayadosvAdidhinistatrayaspAdhiniSedhAdanaevotarapadavecApadAdAvinita pAravyAnabhAyyAinsaksazoaMtaevaMkalAyinIkalApinatpAdAvojasAyuinaloponabhavati nitrakalAyenaponamadhIyAnAtparthakalAyivaizaMpAyanAtAniyotArthasini tatAyonariagaranaspacI tAllugitilakAzasAhAvavibhavenAnavaniniminakapadatvabAdhAnnadopabhpAmAdAyadatvAna loyAbhavatyevAojasAdiyutabAdhakImatabhAvasyaivAbhAvAdatIta pAyadatvAnnaloya prAtaHsa coktavyAkhyAnAnnitiharadana goritinAyatpaepakiMtumAgdIvyanIyesusarvadharthavinyAimAmesa grahaNanatonpabhitrayyarthayatnenagavAcaranigavAmanyatrApibhavanAniharadana gotryminihi| manuSyabhyonyatarasyAruppAmaya nirUpamayugAjasAgdAbhAgAtadapavAdAnAmidhAdInAcAyaMvadAI hagAsanAbarayAsaaisebasamAsemavAcAryasaJjayAbadha paspApanpAdibAkayAsekiAgobaSTa yinavAlagAdihatadanavidhininadhenumAdaspahayogadadhanvanAsamhAdhenavaminisiyadheinaranana Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 itiSapaJcitakaimtamasamanavyAgAdakAlamattakAlayasmAtyo / sirasa ikamumpAdayanInivizeSavanAdevakaMgodhenukamityapiAdakaMThakamityartha udarAnodezabaudasya 257 nodezAdezekiAudAnasyApatyamodasthAniAbhikalimpaminievaM sAspadaivatatyadhikAraaoTAja nistradRSTasAmanyadhikArekale ginivAtikavasanyajaminimAvAnenakalinAdRSTasomakalepatyAbhidekhe venyAdiviklAyAmapikAlapaitispAdevAetenAkAleyatvamininAvInarepiThako darzanAtyAyinIyasatramayAthakAmanivadaMtImAmAsaMkAyarAnavArtiketralayavahArogyadayAka raamaamaaskprtaarnnaarthvividishaa| zani sindhAnaratnAkare yatpAdivikArItArthasAdhArasAya nyayA khAsAbhyAprAginyanuhatimabhipretpAhAyAgadhiniAyosvainininevalanavihina saMyogI nalopesaspAzravaNAyaH syAdetanA japUnalansaMniyogenanugavavidhIyatAnanatajIkakA saruyotivavAnika najanabhAvayisatyajIDIyAnatatvAdevasivAnakhegA potnAityatrabahuleya rAma ajoveniluisamAnAMsaghapatrasaMghAMkalatodhinyAspAndanivAcyAgbhayatragotraitpanuvartanAtAgopA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 traMdhyayanyamAtra navavImAsemAvAkAvyayAyamityatrAmANamasIcedatrAsAnukiTiloyAsyAsanaca vidhisAmayividhipatIninyAyAnarAnInajanajAvevakIpIvinAnavyAnavAyusayonakenpaivAramA vAgamayUkArAvivatinasatrAlAyaspasnAnavajAvAnnATiloya inpAniyata samAnupratyayAbhayAvadhisAmayAhalAyAnabhaviSyanianyathADajapratyayamevavidadhyAtrikA rAganadanabaMdhakenyaprAthADAyopspayana strImuMsaponagitihinakArakanirdazAhAnakAcahImA yAcanAgatyakAravizaSTAgamavidhAnamudhenpADarityAzInAvAvanyartha niAnavejeknatinAzikavaNa viniyogApeliMgamitibhAvatirulamAhAstrIvAdavisvAcavAtAsaMsva sakhetavAcavAdipatrayA ditivanihigolukAmayapaMcamIkiMvapazanadarthazcanaravAnivatpayAdarzanaspaivalarusaMjJaka tvAsAnAyyAnanaoyagavapUcakapAlapazyanyatrAyoniprasaMgAdatohetutvamevetiyAcaSTanimitabhitra (vRzivabhAvinAyita pAthamikatvAdhyavasAyAnabhAyapatraminibhIvAunnarasaMvAdacAnpayakavA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nara siruvayahasAnuvarnanAdyavasthitavibhAdhAvA'zrityAhAajAdiriniApAsIyanIyAkipaMcabhyAkapAlebhyo 328 hinayaMcakayAlAyAnavidyAryAca dabAvaniyaminitArAmA'vayaMcAvidyAvavidyA 356 lAmadhIyAnavevidhAevaminadApAyalAnareuvyavasthitatibhASa yavanalagidigovelakAgo pratyAsyaniI mAtrArthapratyayaspainyakA nehAkulaspedakaunalI cAdarogaurAdiDAyatAbhyAmaMno dAnAbhyAkucalIbadarIzadAbhyophalayavikAranadAnAdevenyUnAnasla lagitiluka) nataidamartha zivivakSitenenalukapraniSedhAbhAvADonetibhAvazeSatyaskAdibhyogotraitiyA gonayolakAmastaspaivAlunyathAspAdityavamarthagotragRhayAministAulAyabamanAramA yoya yavayAyanaityuyaDAvanApUjya karazIkaniharadonavara tInasabaMgAlviyAta savasthabhAvyaviruddhatvA'yetyAnathAhAvataMDAcativihinaspayanAnubayAna vADInivanaMDItAtyAyanyaMyudhAvA DojAnmastpatradyarthatAspAtItvamilakAnatadAtA spAya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nu tyu 1 tatrasya triyAmityapanI yugo cAghUnitriyAM lugitibndayA bhI tailama paupagavI mAviketyacAnupasa nAditI kArona syAtA zraparAva sthApatyaMstrIti vigrahe enyu sannasye jo luk / mAbhUdevamanupasarja namiti prAntApasarjanAdityevaM bhaviSyati nai vaMzakyam / iha hidoSaH syAt / kAzanApI kA mImAMsA kAza kRtsnI tAma dhIta kAza karanAvA hama itanA dhyeyAspokA k| zracAsAntasyAdhyeyyAmupasaMkrAntatvAdanupasanA prasajyeta | mevm| zradhyevara luza vAnta tatoDInayapratyayala hAmrA kArainivyAkhyAnenavaNI zraya khAte / zvazrUyate natator3I pravRtratvAt na cevamA pizalinAproktamApate dadhIte prApizalAi hasa kara prare tatyAGa syAt / prAtasyAnupasarjana tvAditiyenna arAyAnupasarjanamityasyevamukhyatvAtpUgavI mAragaviketpatrApiyuvapratyayasya lukiDImnasyAritirodho styava 13 pamabhyupetyA pibrUmaH pripa gavI bhASI aspayo pagavI bhAryaH |jAtila karaNa, pravadvAvRpatiSedhonaprApnAti gotra sejJAyAzra Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasu haradattenAvanTara 361 mAvenAtira pAbhAvAnAmAbhUdevaMrahinimittasyetyevabhaviSyatiAyattukayaTenayadAtugotraMkvarazArityatragotra zadenApatyamAcagavanetadAcajAtilaharagaDAvadbhAvapratiSedhausiyataevetyUvetannAnimagotra svagraharAmiSTamitimASyatAtpapItAyastahinadinimitaHglanukAyanImAyayasyAlakAyanI bhAyAtasmAbanadiapatyasyagotrasaMjJAsidhyayuvasaMzaivaniSaDvyA natusapatyeyuvapratyaya sthalagitiAetAvatAmAdhyagrandhena tAtilanhokRtrimamevagotraMgavatetiyanAmAMtatkaeNlavAsA manaMtarespatyephinijAtivAbhAvAbukA nibhAitisiddhitI itomanuSyajAtari nutpIathApikaiyaTarItyAsavetanAditiDaghamaveraecamApajotecativaddhAvAna AoNranaru panivadhimAtthAnantarAyatya mAtrApAyamaidenaToDAghoraDulomabhAThalAmImA nitAlolApatyeSuvahazcakArAvAyaityUntaHsmAtkayaTakIstabhadodarInAmarutAmapimahAna upamAdo'patyamAgacAzatavadatAmityale prasanA psntyo|nir esaptamaya zodhapatramikamA 1natra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apatyavizeSavAcinIdevadanAdizAdityarthI patho Da viiitamAnAtpatyamobhavatye patyavize samasyAkaritadhalayAramAnadevadantrivArikatatyAnAtavAdhAspAnnApa dhyakAmA masinAMnpaMpalatyAkAhAyAgrAthamyAdinikitaneniyamAnahAyyaMnyasyAyitatsamayakavamiti dhampavAna kaspavichakAsthAnanirasanArthanadinyAzayenAhotrAparavAcakAdivANAnyA vAcakAnalasamAsamaya yAtvAcavA vAdavAnadinonityavAtAnacanAhanasyayAtilAnaMdabhAvesodhibhavidhyatAnivAdhyAapavAdena kyAvinda satejanasaMgInayavarnanaitiyAramadhyAnyavavAyahaNenajJApinatvAhityAzaMkyAhA anyAnarasyAMgrahA mAzrIyate ritiAjAtivAdani gotracacarasorityanenenizeSAyAcAvasAnanyonjIniyaktaMnadyAkhyA nvigrhvaatthiaannjitynenaitytiittyaamaadivmitinvyaaaannaaannraaytyprtyyaaNnsyaagoytvaad| kayApenda gotrAghanyakhyiAmitisacakhabhAvyAnarodhenagotraMcacorityaMtralaMbimagojaspaivagraharAgonsA paramAnuTi: mAnayata tiutsAyanovAripravAhAniharojhara ityamaratAtaspavAyatpanamAgatagAMgeyAbhAmaMDanivadilyAGa mAtathA vaipayA apapayotrA navyapagrahAMvyarthayAtrAdeyatyatvAvyabhicArAdityAzakyAhAprapanyatvenAvivakSita minivikI vanayAmavayayAvyA patvapakArakavAdhavivAyAmaka yesAsala narayAvAdazanAmavanatvanAvevasAyAsanAmAbhUta socipaathmpaatpthmaaditynaaykspaar|24 prAcoktasyabhASyasaMmateramA-nADIDIyo varesmevAniza Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisma vamarthatAnenauyagavaityAdAvayisaMjJAsidhatinaghaNA yojanAdikaMzakyatAvachedakiMvayanyanvamevAnya .26 thAgotrAdhikArasthayajAghaspaivagotrasaMjJAsyAditibhAvAyattavamAna yAvabaMgargaspApikaMcitpratyaya 2361-tigargaspaivasajJAnihatyadhamayapagrahayAMga shhaadinaaptytvprkaarkobaadhaakiNggvykaarkm| jinadeSaniharadatAdayAyacakomalatAtantrAyatyayavAcyAyatyaspegotraseni nivirodhA slora nanavaliMgataprathamAAyUprakaraNAnarodhADhautrayuvasaMcAradhArApATekarjayapayuprakaraNoyATharAvAna canenadrAnAityatrAjAdInAmenachanaparAmazIyathAsthAnanaHpUrvadhAmAbhadityatadarthapatyayaprakara ronatyA nivAcyApramAdayasvadAjAitpavalapavAdiniharatAdapAvalatamanadAjAilpa vikalpajanayadazuddhAtattaniyAdajiyAdeThizakyavAdinyavahebAdhyaninagagIya yazavaspana gotrasaMjJAsatyAhitasyogotrAdhunyAvayAmitivacunAinpeva pratyayasyArAnavevamayizrI rAma rasa-pautragargasyArnenara niyAnitinavenmevAyaspapautrAdinapranyevataspagotrasaMnivyAkhyAnAta 361 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri 43 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya nAvanivApiTapinAmahAghutyAdakamabaMdhAvazAnatramavovezyAdigAditvAdhApautrapramajInyanuha navyAkhyAnAhovAghanyakhiyAminiliMgAvadhAvipariNAmpataityAhApotrAderitievakArArthamA bhinnakamanvAdhavapasmAtyarodainpAhAyuvasejamebatitinavasatAdhikArabahiviyAhanasaMjJAna samAvezainibhAkAsanAsamavizavazAlakAyalIyAitinasyAtA nathAhilaMkorayatpezAla kiyelAdiSapAgadinazaMkAdezAtanopaniyaninoveniyajJApalAdibhyazzenilajhananaHzAla karanachAvAityarthavivasAyAbhizcatyavizAlakAsthAyIlAyAzrayanye yailAyAlAyAvatya rArAtano manyasAyaMcatipijAyalAdibhyazcanilakAtataHpelaspanazAnAyalIpAiniyamavA gotra yanosagAvezevagobelugavAnipharaphinoralukaspArAnavayarattAdhunilakesidhinanA piparavAphapiorinitikUlyApanaranazvapAtikAniSTayasaMgAnasamAvezavyAyAnitibhAvAti yativyazyananaraspatinpAyanazAnalumitpaspaivazAyanArinivikalpArthavAdoya palAdima Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisa venilukamapiyarabAbAdheneninyAyyaMtathApyanaraMgalAtyailAdibhyazcetinityaeklagityavadheyAmAna 3ziyotrapranTaryadayaMtyamityanunidhanayannAhAkanI zuvAdiritiAgAya'syahomutraunatram yigAmyAdivyadhanAtapijIvatikanIyasoyuksaMjJA mahamitibhAvAvAnpasminAihanyajIva tiyadaMtiGatayojIvatisaputrasajJAtyarthaevachinekalinamAhAjAvadeveniekamitiihatyaniDa nAhinIyamitiApUrvastrAvara samabhyatAmAnAmahamAnarivenisinihitavAnmAnAmahAnarI tpathIratAlayitavyayitAmahAnaviniyAmadhasyativArtikamidAnabhavAnitiprajA praniMpAdakIya savasaijJakAhihaMdrAdhInAalpavayaskA savinazcenponsargikanenagotrasajJopipi dhInasanmukhitvenAnmanaHpUjAmanpatAgAyIyaNAniyavasaijJAvidhirinisAmayIhAtreya. dhanyUyanAmavAyanAnazvatiidapivArnikAsAnimitrAdhedhIna venasva netratvAnnava rAma yitanovyapadezamarhasInilokayasivAyavahanikanedaMDayamayimatratvenavyAkhyAtaMtanubhASya365 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virudhanvAiyesAnacaivamapiTanigraMthItyAvikalpAnuniHzakyAranigraMthAnurodhenaitattvAne narayAThayibhAvyevAnyasminnityatAprAgevavArSikaddayaspayAThArAekAgojekkatyeitanArtha anaMtarA yatyayayayAnAdapiyatyayAyateziyanautayatyapratyayAtAnyaniSedhauvAcyA nivArtikavirodhoSi ugotravivakSiteityevaekazayasaMkhyAvAcInathAcAbhiAdhAnsanegAtramayatvaprakAravArthabodha pratyayaekaravasyAditsuknaiyarAtanarApatyapratyayAnAhoyatyayAspAnatanAhagekaNvanahalAsA datazcavArtikA pyanenakoDIkataityAzayanavyAcaSToapatyapratyayaniAenavAdhikArakhApAyahAya thabhayayAya ekazAprapanyapratyayazUnyAprathamAvalanigAva payapatyasalabhanainiyAkhyayAvatana skrapathamAditpadhikArAhAtreprathamAdevAyatyapratyayaitivyAyAyaikayaharokhapAnIpata ityAdijyUgoragaMgAdibhyoyajAnaDAdimyAdAnaveMkAsmInagauyugapadaka pAyA bartha svAmityAzAstraprapojanazlokahaiyainavyavaskhAyayAtIgAvAtI Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisaca kAnasaMkhyAnAnanIyeDyauvanatrayAgAmityAdiparaMparoparAjyatejatyasyonarArdhAdayakaniAdhyA 36 vahAnAtasvagotramUlapajAmatyAdayaparAmarAjyaityasyottarAdhAdayakanidhya matalapakAratI yakasmAvatahAbhyAM paMcametribhyaityAdItyartha elapata iyaMdAyiumapAzavasmanabhedanArtha bhedamAhAzrayatyadhivarevanitiyAvAtmajatanayaH sabakhata satrAkhAvamAAUIhitarasarveyayalokanayosamahatyamasamayamatamAhAna nimyAcAmitivipatapAyepAJcapinAmahapinAmahAdayaleSAmayIpa atredamAkUlotrI lAyazakriyAniAmanAnalaputrapayAyAnayataMpanenetisaMtyobhIpakatAmivizanotpatra | datatvAbAhalakAkaramaprapA yAnimitta yaspAmatanetanastApayAmitiyAvatAnA thAcayAtrAdirAviyitAmhAdarayatanavAjAyamAnovaivAlazAkhibhitra zAMvIjAyanatra lecayegA RSibhyAyajanadavabhyaHprajayApira pAepavAaragoyAtrIninyAyadhizAna rAna saavNgreniyaadikoyutraishaalaukaanjytiyo|saanNtaa matAMDAyayotraspapatramAvaspAniga 363 sAnAni Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sangi RTY viSyamitijaravAvIyayAlyAnaprakaraNAsthAmanyAhayanyapautrapraTanItisAcanathApanAne amaroktistabhAdhyAdiviroye yamAgAminiAnadAnpAtiAAdhipatyayamAlA nihana specAniSTonyaninihAyekhatramityU opagavAdiniAranIyalasyavAyatyanalayagArinimA nAkhaMcAsanisaMcisminyatainAmadhanyAnizcaprAmonizasaIyAtipayalezanivama prAmotItyayAnabAdhaniyamArthamanavidhyarthInAghAevAtmanyoroekspagaDanemiyA dinekapratyayAsaganadayogAtAnacakramarAtananyUiravacanAtanadayapaMpaprasanayaDiyAmA malapahanerayatyayAgAbhAvenagAtrAvivAhAtapAditakyAniyatApAvApArabhAvAna panAnagotrazavaspagotrasamudAyamAtanvAdharApadenekapratyayupasaMgaekaravatina nikai samudAyaspeka nAnekapratyayasmasatarAmasaMgAinamAnAbhAvAcA ekAtinasyayana samudApivaityAdanevAyapaprasaMgI'syevanivAcATanIyAdogotrabilinemyatyAnapAva Semama Tast se bigation kAkAnAMsaha ) kAminA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malayAlAyAH3matyA yAdI hAutisAmathyA -sirasa nahalapahanegratyayApAnauniyamAyogAnanarApatyapranyayAMnAdayigotrapratyayaspaDaritAccAnahi nIya pratyaya mAlAsAtadatama mAnpayasyavidhyadhApayAgatAspI nivarvakopIniyuktasmAdAyateniyamAvidhyartha vAnase.. nyayaspavidhIyayogamAvalalArAnAharanInAmanyanamagAvavivajAyA bhavatyeveniharadotamevayuktaminislamana yayana minicetAvakolamahAnAgovAdhanA kamAnekapratyapaprasaMgaekaravApatyayayayayAdityasminyata vyAyapAapatyahasAnuhane asminyatasAmItyaraMparAsaMbaMdhAprapezApratyapAnisasasTaminyADasatradevakatyattisyAyapari tyetasAmayI paraMparAzrayamAmata kAgAvApatansAmayI tarAnAdhAmukhyasabUdhamAdAyatantana TpalyArAnadinIyavirvaciniyamAvAyogenyathApA pratyemAlApADavAraviAdini ceyavayaMvamAekogonpavayogavibhavyapathamAhoyatyopaDapazvavidhyArayAyatanaekA rAma gotraekaravaninimArthayArayeyapogavibhAgecaikagrahasAmevaliMgamanpathAvarthamavaspAnina prAcAma 3640 vAtAnavayenanA pAninyAgenatasyApavAdAyaminivA pratyara-23 yAviSayamedArImanyadhAsurAsAyadhAsukhavAdhaHsthAvizilAmAvAntA tAniyamorayAkhApattezyAnA gappatyagrahaNAnuzanasAmamastarArtha 3 batyasyapranivAsamarthaparibhASAvAdhenaprarattA yApyAtipadikAdhikAra tAripatatibhAvaH3 navAsamarthaparibhASAvApatyAnuarnayamavidhilAmAvAniyamavidha Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7:19 1 vastutastu goca saMjJA tIrtha evApatyazabdamA tejJeiyaH pautra prabhUtizabdasAmA nAdhikara rANAta e va va kAryakAla tApAne ke niitya cApyapatyazabdo'patana hetu saMtatI bhAnta evetinakAppa grupa jyotiyajJetvekagrahazAMciMtyamityavocAmanasmAnniyamArthatvaMsapapAdamevetyAzayenAhAniyamArthamitina taH prAcAmayIti mukhya mate ca sarvAbhyaH prakRtibhyaniyame nayatyayaprasako gotre vodhyeprathamaivaprakRtirapa tyapratyayamutyAdayanItiniyamaHspaSTa vainisarvamana va minidinu gotrAdya mizra sanyasmi mukhyamane bhI camAdau nivi vatinegotrapranyAMnA vapratyayotyanopajJeychSTasina thA pimlyahanya naMtara pu pisyAditiyA tikAniSTaprAptAvidamayi niyamArthamityAzayenAha / gopratyayAnA devaitanamUla dhva kRtyannarapubhya inizeSaHpitu navyA piDharevApatyamitiya se nanu sarvapranyayA nAdityarthaiti vyAcaraka zatatrApaMcamAdoza nivivakSitetasyavattIyapratyanayanyatvAdaprAptI vidhyarthasyAsyaniyamArthatvA navapratyayAnAnyaya spaDa varitvAlA na cAyA vidhyarthatva niyamArthatvenAnupaya nezana vA yAMcyA ha mAnAbhAvAnyadapi kaipTena yuvasamuddA peyuvazabhAktamAzritya gotrA daMgotrA yuvapratyaya prasaMge gotrA devenya vAdinadapi nAzrayanpatvaprakAraka bodhaanaayteH| pratyeka vivajJAyo doSa nAdavasyAca puramaya mAlA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ havAma strISu4 yuva varape katvAdevaeva prasAra1 si.ra.sva. enenazrvasAmAnye'bhidhanti negonAdevetyadhiniyamo nirasta gatasmAdihapitare vetiyajJo nAzriyana 365 ityavadheyAnanu gotrAce dhUnyaive niviparIta niyamaHkathane nicetAnava vayabhAvAnAtrapratyayasta 365 ekIgotra inyane vAritAnavazeSikAyAdyo vyAvatyA rAcA tiliMgA rAkhi mAMkhitikhiyAmityasye kavA kA nayA strI minezana govAde veti nArtha yutiSunyamA lAise gAvAna cai ko govaityanena nimmAkhyuvasaMjJayA gotrasaMjJAyA vAghA striyAnayuvayatpayara nivAkya bhedenAtha gotrapratyayenayuvatyabhidhAnAnAyate to saMjJA niyedhaparatvame ve nyAzayena vyAcaSTe nayuvasaMjJetiyatredamAkUtaMtrya khiyAmitisUtra vibhajyate nItiza dekha rUpamanuvartanayari bhASAce pAya trayuvasaMjJA vidhAnaMtetrA khiyAmityupatiSThanainipratain / adhikRnaprAtipadika vizeSazA mananadaM na vidhirityA hA daMtamiti gharaM ki| vizva zrapatyevaizca dAzarathAya rAma mithilApatravata spedaminpAyanyanyaprakAra ka bodhavivattAyAtvijevA bAddA zivA loDa naitidhAnau ke 365 sAnazvagovalandUrAH prtyeyonsyaat| vaseyAgAttu saMjJAyAvAdhAttra patyasAmAnyanimitraH pratyayaH syAt / evaM gargasyApatyaM hAdhanaspAta tadabhAve yajJa nAtyAnAM parata gArgIgArgyIya rAIiti devena sthAtAma Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1342436 vilasyAyanyayogAsaMbhavAnnadaMnavidhausau brAhavirinimAdhavoktaM niraspanAhA bAhaviriti jJAnaM tivAha vAnyAzvalAyanasa traprayeogAGgASyakRtyA dAha tezca ke lApabAharapatyayeogabhAgastI nibhAva ilAmaritilomanazaH kevalae vayadyapipatistathA pisAmadhyAta daMta vidhi uDUnIva lomAn asyativigrahA tArakANDunA vidyA mityamarAna satra vAyuzU / iyaniyadavidhAneSvapurArA prasitA saMjJAza hAra hone ne pAya siddhatvenazIghroyasthitikatvAnine hun| AdhunikA bAU nImakazcitAta sthApanye vAhavaityevAsaMjJAzvazurasyApatyaM zvAvariijeniza vizeSAna pAdAnAnagraha tanyAyAnavakAzAdayasiddevapagraha niravika lAgnathA caharinAmavyaktayadAthAya svataMtrA loka vishrutaa| zAstrAstreSu kartavyaH zade nalakti cininaDa kiSu na mUha zaktiSvityarthaH saMjJAzasadi ArthakAprayuktA nikramezavizeSavyA varmA nitya vizeSAddayodAharagoyAmA TapiTa pokha anyatra jananI nAcimAzahasyaivagraha zAMni nehana SaH / mAnyasvasA vaimAsamA vikAminpatrA vizA za (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 kadera bhUgopa sirasa nAmAvanigazAinitinajodhasthApanyenAdhirityAdisaMgrAghAMvyAmenividAcyaspatI nivedavyA 36I sakarmaNyagAnImAbhImasenAnivadezahAvitaDAdayojAtivizeSAniyAbhyAyadAnAbhyoti 6 yAjJikAvadhiviSayapradarzanAyanidhInitinehanadAdhyazcimIca viritinighatravA paayrsp| rakSipasaktirakSiAataevotrarayadakSiAviSayayenmevAtApUrvavyAla liMdapavAnarayasabaMdhInyurAenabaneyatehe azAnAntIbhAvIvAyAzAmikA ityAdItiniyAdakicauDAlakiAvabakigokuMjApanatyAgekaugovaityAdivasayAmApavaMce hatyagotyahAvyathIcamavAnacyanAritpatravizeSagAthAnanAzcAdipa pAtratatranayaharagona dvAdidhA kojAya yAtiekavanahivacaneca jyasyanitAdAya sAmayIkonAyanAinpatrAMnodAnavenibhASyakArAdayAnaDAjavAdatAnyAhayalahAjAzA vita ityanuvarpara samiyAcA cinIyAyadAnanyApretadinaspakinApatrayogAbhAjAvAdAkarAna mevAbar3a letanama Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciTa vititha satrezo nizeSAlu gvapanainina havinyanenetizeSaH paJiJozva adhikAraprApragotrayaha kavyAkhyAnAtAna deta dAha gitriyAvitinahI yAdavasa mimadayatyanaphala katpAdita sAmathyo cha nitiza natAyAM vartiyadAnA bahAva satyayozva patritrovazeSaNAM natu vidheyasa mudrapaJa dIye bhavAppa khataMgamAdibhyai mH| zarahatAyugaya dadhikararA patalu gityAzayenAhAbhArgava iti vAtsyazcediticAzranAdiriti naH pitA yomahAbhArata prasiddhastadapekSa nyara vAye dozA ityrthH| upacArAditi / zratikRtasAmyAI pISyA tyatra mAtra mAlAsa iti / zrAnanaityatretyatha vA ticA turAyo deza kati gagAvA ditibhAvaH vidirityatra paNA mAtrA kA mahAbAhA deriti avarAdhyAyeni / etaccastrI suMsAbhyAmi nyatra laukika spagotrasyaya hazA miti bhASyamArAya ke ypaTI vyAkhyA ditibhA nA lo hinA do ti sarvatra lohitAdI niSpaSya zakti pistrInveSitvasAmarthAnDA tadAha / nAzra vyAyayAti hare danagagIdA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirakha 367 vevavacaH kauzike itpekyATara evaMhiDirvazvahazAMnakartavyabhavatItyAha kA peyaititazvAni 360 inaruvodha riticandravitvAdvAdvAditvAtrAvRtaMDAcA gargAdAvitAnace vayoga vibhAgoM vya dhAvataMDA lukUkhiyA mityekameva kuryAdityAzaMkyAha / shivaad| ravitvAdevAzisile zivAdipAThA gotreya trAsamA vaishaarthH| sacasamAdezo nAgirasaivI gira sepiyAno mAbhUditiyeo gavibhAgaH tenAMgiraseyaje vetisiMhA luistriyaaN| vihina speti parizeSita tiDoyAma girasai anyanupalabdhamUtaevAhAkA nAgira me viniSpi mitrAzI jora nAghyo rina nego nibhAkA zvAdibhyaH gotraitivilyAna rAtreyebhyo gotrapratyayAtebhyazvatrAtivacanAn helkosalA jAdA ditirAjarSivA cinobale pedd| nAgagI diyjtH| zrAtreyatazcAni Jaiti vihitaThataH / ihazayAtreyaitiya yatIza pazataH labha naatreye'bhidheye| zAyA rAma pnH| zrAvaipAdanyatrazAM pina milAidA dilA he nAnva sAmeveti / ghusi jaaniti| 367 nI3. Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ idamayigazAstrAsivanamAnAjAnazahAyajinyAjJAnAyAiniekAdezasyabIta yaharAtinizivAdiyAnanuvinAyarAzyahAsAmayIdavAvabhaviSyatInikitananicarasAdA nyARrivasA zahaHzivAdapiThinAtatazbAdhinvAyaracAttanAtalagorAyAMnI ThasAmathyAghathAvihitapratyayaznavasmAraparagrahaNavAdatibhAvAgotratinA invaminiAenakayaTadRtpAdokhanAinaDImayapesAmAnyepratyayAinibhAvazya viprAggotrasaMjJAyAgotrAdhikAratipUnilaisatyabhASyakaiyAyabhyolabhyatenayA pinanmatInarInathAhitarAjanyAhajamanuSyAvalokikaMjJAyaparaminibhAyArAja nyamanuSyazogAtrAthakayatyatpayotInatragotrojhoSAra zretpatrigotrayahAdeva vani sidhetayAgrahagAliMgamayatyAdhikArAtparavalaukikaMgotramityatranikaiyATAlA sojatAbhyAna jJAyanepinaMdasArthakya rakhizahandakalpanejAyakavAnapaniveti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va zra sirasabhAvAihaviyAdazamyAnAkuMjAditvAcyUjapicipAzavaiiyA zAyanyAjaratkAramadhyamezvazrAdi IcA kilopo'vAiyalApAjAra kArakhAjArakArepAnantarazadAtusenAnalakSAkA ebhyazcatirApanasamAvezadhyatenanudAnAminitInAtAzAnArAyaHvizravAravasA 1566 zUhAvatrayadhyenenaucavinavazavasyAdezaviNavasAyatyavazrevarAma rAvarAtrivarA vivarAca yAmAprayanyatraivAavadhAanabhyonadImAnuSInAmabhyazyavaskhakvAmipAzayanavyAca TAghavadhempazyAdinAnAdhakodaya vayovaMzAdhAnpamAurneziabhiyane tyaspAniya 4 nApaka tAsiautravAliganirdezatibhAvakatyAyAnilakaMnpAnAmaniyoninacataspAyatpasa bhavAcyA zavAhAavivAhitAyAiniAvikIrahayugayadakSikaregAvacItAyAMbAvasaya vityAdiSuyanocAnirbhayakansanyA pAstrAbhyolahAnAhAvAspazcaditiyoni rAma liervavAhAyahasAnahannAratimAMkArakhI pAnakhetrayasyagrahagAbahuvacanAnaddezAnAnAvyarthasyA 366 shubhraadileti| vaimAtreyaiti cheda 4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAranihatyamitikAzikAnathAnazonAnutiitivyAkhyeyAmrASTravikApighalayazatiIenaja iMdavikalyAdAhatyAMkAzikAviruddhadhyakalamakA prArakakapiTAlAmAjinaharAuMdarAekA trayAgAIghAnAnikakinavAdIpAThAnityamevalumbhavanAtinavaujavAnarahane yAThasvArthajyakA bAyakAya nAgalamakAgalAmakAyanAityAdidihavikalpodAharagovajaTilakabadhirakA jATila kiMvAdhirakayaityAdibodhyAtrAgatpAagastyUzavAdRpyarANAkuMDinAzadAnugAditvAghajAnava kauDinpainyatrabhUsmAraniyuvagAnastAitaitiprApnotisaM pogAdizcetyAgAtpanuratyApratibhA vApApreritivAcItra vaniyAnanAtAgaMnyAnInacAdezamAtravidhIyanAlimvidhaninenivA nAyAzAtrAzya nApAlavihisatigotra lugacInilukiniSidevadatvAcha vinAvinaratampAnmadhvAdAnasthakaDinIprAvRspasthAnamadhyAdAnaprAzaprApta sidhyAnAvibhAvAkaDanAzatAtrAnaratnampAnmamodAmo nAdAnArthacilAkauDinA chAtrAinyatraLakarAvAdipazyane Dharmartha Trust J&K. Digitized by Gangotri Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 sira-sa kAditvA bhayayadahati bidAdanaparI paisace niyavyatAprApnotI 36 vizeSaH nitrakarmadhArayA para striyA apatye pAza kA bAla gAyAne vArA yA sunyAcA nyUna rogAnyarakhA satyAdeza vettirayad sa moha nobhayayasinI bhiti 369 noniyAcA bAdhaka naiyaH syAzvAsanIyata ko leTera kolaTeyobhitrakA se nIya dinAko laTineyo'syAH kolaTeyAyacA nma DAityamaraH / kecidvAyA pInA nAyanyamiti yajJer3a gititadabhAvayaTha gayInyathA hgA mahate saubhagAya tyatra jAtrAditvAdaninauttarapada vRddidyAdasatvAt cara kA yA strIliMganiddezAtpuMsinasyAdatazrA hAcaTa kaspati emaina caTakAderagilye va sAMpradAyikaH pATha iti nyAsaktirnirastA tayoreva nita trAvatAtatilakalukka hiteti gola kA jAditvAdyAzalatA jA hai| prAgdIvyatIyeviva tine rAma maspAThaiticA vega lugavAnya luki vATa ke rIyaitibhASyama te navyA dimatve tannasyAdityava 3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoanyanazanianAkArAMnAlalpAurodhAcanazvidevatyIyaMDaspAyatyamitidatrimAdina dAmyAarthanidhaMbAvezakSetrAzayyavAliMganidazAmAdadhAtivAdhivadhAjaritiAetaccapidha tyanAunamitibhAvAnanA tayAnA kalAparavavidhIyatAmitinAzakaMvAgAIpAtimA vIyitAsahayasanAgaTizanagauravAnonayanuyADAinisivitazcAnnAnaThAkazAnaTalAMki, kyAkekayasyAyatpattIkaikeyAjanayadazahAdityanAmipikayAlAdhanAmavaranAbhAvanetyarthaH gotracarazAdini nanicalA kikaatrrksstaamaayaadeshaainibhinnvissynvaanaa| MOHAM M ADnAlojAnogotraminipratidaMDanikAzikApala' yAdAgarnAlayAdhyAdezAIinabAdhatAacAmAdevADiyAderiyAdazahAnAmantrAlaya aMgarabhUyAvizeSaNenatakApaniharaMdanAdAyadAdiriyAdIvadhAyakabhitpadheyAdIDinAniSA yaThitamacanenagolabhAtasamadhIyAnAdharvaNikavAdojamazinniniyama nanispAya manAnAnhasinAvAbhyAnaDAdibAyakAnayAna nAhiloyAbhAvAvaMsanAdiSaatharvantrima Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa yajalAzineyAvAzinAyAnAudIcAradhAditiphijAmazAhanAdhIvanAayodhyAnanakAroM 370 nAdezAnipAtyatAtaMtrahaneya pihanato'cimalorityavataH siddhatathAvidhAno kAryamucyamAna napratyapebhavatItitAyanAmihalakAranipAnanIyabudhAno:svataMyagrahaNAityAdijJApana 370 ninavyaktAnanApasamAmitpAdovanudAnaspacaIyadhaspatyamprasaMganihalatanayusakeuna svAtAenabamokSirityatrabhAvyaspaSTItenavAnamitpAdotarvanAsaraDatyaspAzirAparatApAde bAnipAtyanAsara yobhavaisAkhaMvAzivAkorapatyamavAkAbanayaMdazahAkSeviyAdanaulopAni yAtanAvavatlAGajanapadabhava kopadhAdAaiTnAkAnamanapAIyorapyeka pApAThAniyAna navAyAbalevajanadAjatvAlluminivizeSAhilAyasyavikArohirarAmayomAdhyAdelIpAyakA dipipachikArAdanyatrUlaukikaMgonayanaitpAzayenAMhAMapatparyatyayaspeninihAtAko priyayA rAma kArIbaGavakiAyAkazivAgharomitrayavahAnAtrahiyodilolukA upakAdiagraharAIdAbi 370 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAranihatpaminikAzikAnathAcadazonAnutiitivyAkhyayAtrASTravikApighalayAtienaca iMdevikalyAdAharakAzikAviruddhadhyakalamakA bhAra kapiSThalAgalamAjinadarA ekA yAsAiMdAnAnikakinavAdIpAThAnnityamevalumbhavanAni volavAvAhaneSAMyAThasvArtha uyakA auyakAyanAgalamakAmalAmakAyanAityAdidihavikalpodAharagovajaTilakabadhirakA jATila kibAdhirakayaityAdibAdhyAtrAgaspAagatyazadAdRpyAkuDinAzavAnagIdivAghajJAnacaMba Dipanyatra bhasmAraniyuvadbhAvanastAritaitiprApnotisaMpogAdizcetyatrAgAtpanurasyApratibhA vAyApreritivAavaniyAtanAtAagastayanAnUcAdezamAtravidhIyanAlimvidhaninenivA tayAzAvAzya nAyanAlavihisatigotre lugacInilakipratiSidevaDatvAha nAvitrataratampAnmadhvAdAnasthakaDinIprAvRspasthAnamadhyAdAnAdezapApaDa sidhyatAtibhAvAkADanAtAdhAnaratnampAnmadhpAdAnamorkavitA toTAnAgalokauDinAchAtrAinpajanakarAvAdampazyananAyavo doganArAjazvavitrI HODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 nArado'navatyadhijJAno vrAhmIyoSaniritivasidhyatI 3 sirakhApavAdA jAnAvevetiprakRtipratyaya samudAyena jAtice hmpnityrthH| ttatriyatvaviziSTeopamiti bhAvAna vyAktapratyayastvayanya evenyAGga bAhma ekayo gardai brAhma zo na syAnitiprakRtimAna ha pUrvaiti niSiddhAna Ayoga vibhAgeti vAhana iti / ihAya tyaitinasaMbadhAnetyAzayenodAharani bAhI ha viriti maahmvkhmityaadyyibodhyaa| jaanaavini| hameM ikanyAtpate taca tdaa| apa tyaityAdinA kulAta kevalA kulazabdAdazeSavahitAbhyAbhyAM vA na vAdhya tAtadvidhAvanpana raspAyahaNAdityAzA menAha / kulInaiti liMgA diti canpathAyaharAvate tipratiSedhAnadate'prasAda vayada hI vyarthasyAditibhAkA kulI ne naI kAra daaninibhaavH| baU kulpaiti vibhASA svayani bacpratyaye yadamityapUrva pratyayatrayaM bhavatyevetibhA kA vyaya atyA tipadikasapatra zabdaH / sayatnI vasapatnaztI vArthe caivanipAnanAdala pratyaya tpatyAne naye naH sayAtrAma cAnyahai tina vyavaskana svavAtarapadatve satye vAvagrahaininaniyamA kitavaidika saMpradAya eva tathA 371 bhASyetumajAtAvitichatvAnetya nanuvartya prasajya pratiSeSauntI // 6 para Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri 371 371 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ISHNAmitivavanAtanAmanivAStaravastramA etacitavaMzomAna vaMzavetihAdhivaMzavitimatevodhamAunntavamA dhyAgotrA nyastriyA mitivcnaadpyojnmiti|unntdishaariraatvnisspryojn-mityaaH vaMzyavAhAstriyA:payojanamititatraivamatAntaramAhadinimitrasyatipUmcA DAvaprativadhAyazittvaMsapayojanamiti tathAAta evasatramAvyAvirodhA saateshctinidhaapaaniritivndyte|tthaahimaamotomehaadiniimaa nhiphaaraattaahtyaanptyNstriiphaaraattaahtsyaaptym|eghvaalaavivaahstspaa tAtIdvAdazAvarAnadvAdazaparAnnAtyubhayatahatiyavasUtrejAtAnapaMkha syavivanditatvAvarAtra valipakRta svabhASyAdikamevAyacapotrapaTa trisaMjJAvidhIyataitinatasyAgotrasaMjJAnApiyavasaMzetikaiyaraharadatto vyaavdotvedNvktvym|paashigniiyesocNeNstvvivaad tnvaanaaghH| Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 37 podhyaagotrvaanaapaanaantyaapryodhyaagotrtvaaytsaaprkRtbhaadhyvaaiikviro| vAtasmAtpocapramratItyatrastvam vivivanditamityavazyavaktavyatvAbalA rthasyapAdhyAyapatyasyanastrAvatibhASyavevasAtasyApatanatatvAbhAvenavezya vAbhAvegotrayuvasaMjJayAramAvAdakogotrAtiniyamAprasnopArATAhatAzadasya sAdhatvaMsusthamevAnavagotrasaMjJAvazyasyevetikutaitivAmamAadhikArAdevA pratyelatapunarapatyagrahadusarayogasAhavaryAdhAyutaMvaitatAthA dhAphijAvapinAvityevAvayAlAviyATAvadhIyatAmAtazAma tavyarthamevespAta evaMgetraviyAitpatrAvarANAharaNekugiyarabasarama vamatasaMmatamAnyathAragAhamarthasthAyagaveTalisiyAgI pokogAtrAtiniyamAbhAveTopoDIpAvAzadvAmA banavekazAtAnavataraNa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMdAgrIyapivAsAlanaspanimaMtrepayi vAsetyavagralaMnisamudAyeneniAnavaTitapratyayanazavaraye'yanyevAcyaitya thAyunupratyayAnAsyavenihAyutIyaccaharadonatathaivavyAkhyAnAnannAbhASyavidhiArAnadevadhanaya hAtamAhAyAgamanAnA nahipAyAvarapanyamityatIbhAnuevAyaprayogainibhAvAgAvAtriyAzitvaMpha lagotra lugacAtyutravAnaMnataevavAdhyApitarasavitAnemAtrAvyayadezAkUnsAAgotrenikikAriyo jAlmabiyAtriIyAvijIlmakisaneki mArgayomArAvikAphoTAmovAdhiniAkusanaMzanika ninAzivaMtabhAdhyamamAnavaphAgahatAbhAryainpatra rahinimittaspeti'nadrAvAnanayatAdanivAsa aviyAmitiyavasaMjJAniSedhAjJAnasaMjJAsajhAvAdekogotratiniyamAdidhatAnphorAhanizadAdanyasyA yatpapatyUpaspAbhAvA phAMgahanAzahaspavAsAcatvA na kudisauvIdhityapiniyanoMkoravayAtrA lgaailiyaankurugiidibhyogpnivlpnetsptndaajvaaddyulkkurvaattriyaatibhvtiitibhaavH| vAvahavapativadanAhaka patyayAtraivagoniyAtanAnAsamAjAiniIgaMgAstrAvAmarathapakarAvAdivasa bhedatavyayitA avazoSapaNyA3 bloK R AK Digitized by oGangotri Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyegAra tivAzA lista khajIyanaMnaspakArAbAdaspayatkAryatasprapanpapanaspatAmarathyazahasyasyAdAdAvinetitadAbaddha 372 velukAvAmarathazivAmarathAzcAtrA karAvAdibhyanikhAyevAmarathIvAmerathyAyanIvAyajazvaprAdhikAhI riSeNyaitigAratisaMjJAyAminiSatvasyAsiddhatvAsenAnAyanihagA itiAudIcAmivopavAdAkosa tyAkosalakamIrAbhyophinsyAnasAnayogenapilAyuddhaniyApanAyAgenidiezahatyAppala / saamnnn| phicayakarazIdagukosalakArachAgavaSArAmanivakavyaminivArcitAnAmA bAdezataramevAgamatitacaNiJcakArAyazihisanidAgavyAyanirityatraurIzo'nyatrAllAyezcanasyA se dinibhAva vAkina yadiicchamagonaMzAhahapatanAgabhArthamevedAMgodherAdhazevabhUyArthIgodherakA yogItAphincetiudIcAmityanavanataitibhAvAputrAnAtAudIcAhadAdityavarnataitpAzapenA hovAphinasiiitiprAcAmadAtApAcAyahararijA baGalayahanjeihAdAkSiAlAlimA rAma samudAyArtha tipratyayAstvahanAsyevAataevamAnapAipatravainilagitibhAvA xsamalakApAlenitAlavyamadhyaH nAvitko papAThAkulazalaspApatyamitivinAppe Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narastatre grahaNA vira hereva tyA dibhya ittako vRtiH zRGkhayA / svaritatvAdu ThagraharaNa / tasmAdAma taM sUtra viruddhmityupendeym| zrAbhASya tADapara mahadvAveva vaMzAvityAdivatA'' ghUmane goshaamitysuuci| ityaM vargagaziSTrasya TA vantasya sAdhutvAddhA gAbhA gheityAdau ddinimitaspati puMvadbhAvapratiSedhaH sidhyati matutajJAtazceti tanniSedhaH siddhA trivararityatrApatyamAtraM chata iti naTa dvinimittasyetipuMvadbhAvapratiSedhorA ttvasya paralaM kiMtu globu kAya nAtAlema ityA do philma somAdivRddhireveti kai ghaTaharadattAdayaH prAha tintyimA etatsUca yasya bhASyavyA kopA / jAti landarasya DI Sa! duvari tvA / navagotra yuvatva rahitA vizeSa vAcakasya nityastrI lenA strI viSaya tvanA strI tivA vym| ekasmintetya tvarUpepravRttinimitte liGga yo bhidhAtvena nitya strItvasiddheH na higoga porATAla Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri agar & an Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa2 tAdizadAnAMgovayuvasaMjJAdayazUnyatvesatyapatyatvaMzakyatAvacchedakamAgora vAnmAnAbhAvAtpuMsyavachedako tarakalpanApattathAvivarvakaTIsI gAvItyAdAvadhivyaktivizeSenityarAtrItvAnTIvanasmAtAgotrAnyAstra 1312mere yAminisvasthamAdhyAvirodhasya phlbhettspbNpnycittvaanyctidi|| 3 zatavayAvikasita titamapatremiSTe emapozodhaNayan ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodhapatra kRtatvara kRtara ta varthecciti / eta inadrAjasyaiva vizeSazAMnatadantasyAyutatvAt tadAha taDA jasyeti / sapta viSayatvam) taraca vo 'yasvavodhyataM vatva sAdhAraNAmAtrAgheAvaGgAi tyAdau lugi STaeva / tryantyetu priyamAjhIyeSAM te priyAGgAH priyavA jasA ityAdAvativyAptimAzaGkayA tadartha kRta iti| tadA jaspayo'rthastena kRtaityarthaH tathA nAnpadArtha kRte vyAptirnApi tikRti vahutve pAJcAlaspatikRtayaH pAJcAlAitpaca / ive pratikRtAviti kuno lummanuSya iti luptathAvAGghazcadvaveda tAityatra nAvyAptiH / tatra navyA nta lugaprAya kevazabdasAgevI jamanupadameva va nyA mAnanvAyaH striyo vAjAH striya ityAdI luksyAdatAhana tukhiyAmiti / eta keyaraviruddhatvAdupenTya m / lAghavAtparthu dAsa evaM yukta iti ttH| bhASyakR Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasA hI jananirakAtaNyAni mitrAlA tyatrasarveSAlugaDIta:/ekaikasyazadarUpaspastrIpaMsAtmakasamudAyAbhidhAyitva tyatrasarvegholugadIvAtsyazcavA jyazcetivigrahagavinsavAlA nasvI bhinnaspavahutvaviziSrArthaspasattvAnoanyetagAzidaravastrItvayuktAna thanihatiyolakAnabhAgyamanyedhAtubhAvyamityAharityapimatAnArakayayanA panyastemAztyavasotrapadAnAMsavedhAMsAphalyAyamUlapAkhyAtambhASyeta nvgrhaaNptyaacyaatm|tthaahitinaivgrhraadhshdnvhuvvnmuvyrti ta4 jAyate saMjJAnobaikaszapayogodRzyateobhAmosatyAsatyabhAmetithigraha 373 tinavagrahanakartavyApiyavADAitpAdovahatvadAjasyaratyabhavinalagama 1373 sajhAvahuvavanaMtaparaminilukipasantAntaratnayetenevagrahakartavya vata Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astUiyAmititupratiSedhovavavanagrahaNavyarthaHprAyaHsiyaityAdoDIpAva huvavanasyavyavadhAnAllukAprApyabhAvAtAnavAvadhI:siyAsovIyaztyiA dAvAmbambarasovIrazadAbhyoraikosaletiyADivApikArazaspaSTI tatvenagrahaNAbAmlavahavevanasyavyavadhAyakatinAsminpanketasyavaiyatha mitivAvyamApUrvavidhAsthAnivadbhAvanayApovyavadhAyakavAnapAyArAma rthagrahaNaTaluksanto'sthiyAmitiparyudaspatAevajJApakasiauhApa dobhAvyasaMmatIvyutpAdayakiya tatranAghAvyatikrAntonatyA ityatrasamAsArthasyAvahatvanavahukvanaparatvAbhAvenalaganApatteH nivapatyayalankonatatparatvaMsavadhAnalamatatini Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa. vidhAnAnapatrapatyayasyakAryanakaratnasyAsyetipatyayala-taNaniSedhA paratIza sparatvamAzritpAdAjasva lugamaviSyati tathAvapaJcamI gIinikItApaJca gadizagAdityaveSyate natamaJcagAmyadizagAgyaitibhASyakRdavAdIrAkI tArthasyAhIyaspaThako'dhyatilakalukatAdilakItiDAgholakAtana pratyayalankonAmasamAzrityayajAcAtayatrolu gyathAbhavAtAvahaSa ninaivetyAdarihAppanarattAnacaustriyAnitiniSedhaHzayAarthAntarapusita kAntavAdatipadArthasyetyAharitikaiyayAvastutastuparNadAsaevasainibhAyaTI taatprymitinkchbihaartenaapipsjyptivdhprkostbhaadipraastH| evamatyaratpatrAvivahuvavanaparatolukliyalevaniniyuktamitivetanA 373-- Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nsAyAnabAlaga mAmArAvininiyAnanAsamavevizeSAjanayadAjanayadattatriyatiIjanapadavA cAsanya jJAtriyavAcItpatha parcalAdayohiyadAjanayaMdavAcanaladAnityaMbaDavacanItAaiva yUdAdattAtrayavAcinasadaikavacanInAMpiAjanayadAzArka DavorayanpAdoSavAkevalana triyavAcataMcipAkiMvAjhagAsyapaMcAlasyAyaMtya pAMcAliMginitiharAbAhArdivasyayAThAmA dapratyudAharagacitpamitiharedanAtaviyasamAnazahAtidAsamAna pAhAyaspasauryasamAnazA janapadAhAniyezAMsamAnazeva taMtriyasamAnazadattasmAnaspatiSaSThIsamAdAjAnavAcyAya vatyatpayobhavatIpatraddhAdayonibujopavAdApUvonazAnajanayadevAcIniyandIvyatIyezA siddhanAjasatArthavacananadociciThAmagadhanyavAsahAyoDAgAzAvayAdyAbhAya nyAvA nAmatasyantipravadrAvadhatiSadhAthAguzAspaSadhiAdharAyavAcanabhyADAnayahAjanayaMdanA dAdilphanyAhitadAdhyanivAyavopatidhatAItAinahAnanayara kI kaumAsIkamAzojanaza Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anATozISapaJcAzi3 triyavacanaH kurunA nakAra dirpaSAnenaMdayAdyanmagadhetikuruzaddAdazi prApnenAdibhyastvani prApnavacananindrAdayaHJcakanatarAmazyA kAnaDrAjasya tadarthenidrA jayatyayArthena neityarthaH nina yuvasaMjJA kAMDena vichedAditibhA 37 eka viti nilo sAdhana tathA canatra sAdhuritiyana mdraajnnaabhaavaannlaagtibhaavH| priyayA cAlAi anitA paJcAlAH 3 ghayaDuza yoriti janapadatvAbhAvAdAbhyAM para sthAnaDra yatititazvaktArtha vAdayanyenyAne vAnyannainibhAko jAta yorapyajola garthe vacanaMchA mittiza kA lakSA tavanadrA jaba adhiniyakaragona kRtA tadrAjaspApila prsNgshkaayteH| yAtA yaadsitaayipaalikaanissttvaarnnaaptr| siMdhuna ho nisavAdako jamAcAryodhyAThI dinibhA vIhi dedinitrya Dajhela kI to manuSpajJAneriniDI kuru riti rAyasya lukaain| rAma kAregAdA jona vizeSyanenadana vidhiprasaMgAnnazarkinu nadrA jenAkAra khiyAmavanInpA 373 lUpa sira* 373 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triyaityatrAtrigukutsatiDakolakijasaudAtaniratrisvaraHsyAtAnamA panninyastamancAvandanzyatrIpAstAmamadivaityAdizcatauvibhaktadAna vAdaniArarAtasmAdahazadonapatyayapara: kiMtubahutvamAtraparastyevayuztyamA mityAvazyakataJcatatamevAstitinavagrahAMgatukArya mitisthitamAhavagAyA spazcavAvyazvagavitsabAjAratiyanAlagiSyatesavamatahayepinApnotiAinva huSuluvAyativavanAhavidhapiin sidhyti|tbaajhttvaarthaayaarttauyugpd dhikararAvavanatApankasaveSAMva harthatvodalaukike vigrahayoganupasthitaSayA:kumbha kAraityAdaunivazanavadihApivahevavanaspapavezanAhahuvavanparatvAvalupanda yapisidhyatAtipatyAravyA bhagavaMtAnanvarthapankepigaupatyayolopabhAgyadAvaha (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.ra.su. 373 vartheSUtpanno yuvApatyavivankAyAmathantire ekatvaviziSTe dditvaviziSTe vA yahA~sa kAmatita dAva huSutasyotpannatvA kyA prAvevlugvaktavyaH pratyayapade tu bahuvaca naparatvAbhAvAnna lugitidoSAbhAvaH / yathAvidA nAmapatyamA rAva ko vedo vedAvi ti| ihAnRSyAnantaryaityatroyatra jokheti lukAyUnya [tasparAya ndra triye tinuktasmAdarthapa-kopiruSTaiti venna ! pratyayavantaippa ghuusptulytvaat| samarthAnAM prathamAdityatra sAmarthAdasuvanteneti bhASyakRte hai va sUtre 'saduktate yA suvantAttadvitatya tyA pratyayalanho nava huvayanaparatvamAdAya luko duvari lenA lugbavanamAvazyakamityubhAbhyAmapisamAdhAnaM vAyamitivelA bhara trilu ganItyannu giti / pratyayalopaityasmA vidhyarthatvapanhe'jAdipratyayapaH Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkamamaratvasmasukvatvAvarAyatukostubhe gotrelugavIsirotrividhAna taevAlukyavadAityatranobaityuktamAnannAlakApahiyamAraspezAlivankA bAleraNanimitratvAyogAtanyathA jevIbhAvavavIyataityevabhavatinayaddhalukA lakihitativiSayatvAsaMbhavanavIbhAvasyApannipasA ditisvapara granthovyA yetAtasmAghathAbhAdhyapatyamalankarAmivAhatavAnahampankAntaretapravIti kariSyate vizeSAAlukamutkAhAlanAtakariSyatetinaga piMgami mityAdaunAlukAnavaivavidAnAmapatyavahavAmArAvUkovidApratAlukhaH lekachAse'patyamAlokikagoSTacataityuktayuvavahatvapunalukoderI tAkatanazadAtAsamathAnApathamAdityAdhikAravibhaktiviparitAme rApunaralaktanazayana Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi.ra.su ce3 dvitIyara naprathamasya gotrapratyayAntasyA lugbhavatIti vyAkhyAnA tU / prAthamakalpike vapratyayArthe varta mAnasya prAthampaMga gaNa chAtrA gA gAthA itytrythaa| prakRteya yuvarUpamarthamupasaM kA na mitya lukA naimittika lepya lugna bhavati / zranyathAgo hai lugavI tiyathA nyAse cipatha ma spetyAdyarthAnaGgIkAre'tribhara hAji saSTha kazpapikA bhagvari sikAku saku siketyatrApyalukAsameta tApatyA nAtItazvAniJaiti / bharadvAja sthApatyA nItividAdyajJAta ubhAbhyA yuva bahuta svarAya he triyArSe 373 tilu kADhako tribhTagviti sanoyatra ozveti luk tato nibhara chAna maithuni 3733nAinchA hunu vaire tinakA dezaH / yadidditA yamarthamupa se kAntasvAppa luka syAttadA gotre 'lugavI tidyathAnyA seppa lugaJaH syAt / va sivRza dAha ki Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 kazyapAda / tataubhAbhyAM zUnyatazJAtasparAya ndajiyeti luk ti to orluk| tato naamttgvnggidaabhyaamRssnn| zUnya tara bhUtisparAya rutriyeti lukU / tribhTagvitya rAstato bun| kutsovym| kuzikA dAnyataitrityAdipUrvavit / tasmAra naimi ti kipluki vidAityatra puna ra lugneti siddham / valiGga gopa banA dogAbhAva kAgra harA) m / gargazUdAgha jAtasya lukA bhRguza ho dRSyaram / tasyA ciTaniti lukU / tato yUnya taDa tasya lukAgamTagU rogamaithuniketana trivatilukU prApno gopavUnAdipAThe ne niSi cyate / yadiva dvitIyamarthamupasaMkAntasyApyalukamA jhopavanAdiSupArovyathaH syAtU ya rthaHsannantArtha jJApayatItyavadheyam / ityevArthayandapyekatva viziSTedditvaviziSTe vAyuni videovedAvityatra vacanaM vane vA luka siddha iti nakAra hoSa ityvgntvym| zrayaM tarhi doSa 1 ekvana viyanA tasya gotrapratyayAntasyaryuva bahu tvevRttI luGga spA diti|mo asthApatyAni yo Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.sa.sa vahAnabhUpAdhavatiphitrAtasmatahAjAdhAraNaitipailAdhanAgaragAsanegalukA avaiTsyavayovahipatyAnivahInavidA pratyayapandatuvahuvavaneperamastIta lakasidhyetAninadovAmivamApratyayapandopidoSasyatalyatvAtAnavahavabana 3 (paratvemAtreNataveesiddhipiyavAsaAityatrAtivyAnaHkiMtulamsAlakyatyayAnai vikRtasyavahutvasyasatvesasevAnavayaHziSyataitityAyanazUpamAyAlugabhAva pratyayArthanApatyarUpAnavakRtabahulastItinamanmatabeitivAcyamA arthapandIpilAkarItyaivalagbhApatyayasyabapatyAsattAsvArthapityagata vahutvaviziSTavaha ghusatvenamanmeta viSavirahAtAravAjapapa tika 373-9 tayAjamArkazya pAhatyApatilativahatva legamAvImadhye pisiiI tisarvamanavadhAevamAnataparikAregoverasiddhaubhAdhyakAzyayAiye 5 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangot Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasiddhayeyuktyantaramapAlamAyayovahasamovaha cittyevaMnavyAkhyo yamI kathaM tahiyajantaya huzyaneyadhiAnAnadevakozya pAinitikRtivahuvelukacha iyolokikasyugAtrasyApatpamAtruspalagvidho gotragrahagenagrahAna vainaujavale vartamAnamanavayauvAhahivAitpAdovidAghajolukapasamApavarodhyAyaprasiddhagotra spaiva grahAtAtacamAnapatyaityevavavyegotrayaharagamAAjhAvAjhAityatrapa tikI nicalegadutamevasamaoNrnavodhyA kostamaLatastuyajantayadityAdivataMdAjAntaya dahAvatyevadhyAravyAyavAcaityAhoyuvavUhalelukasAdhanIya:/navapatikA vahavenimasaddhatinaivetyaspalopipatyayArthajAtIyanapati gotrayUnArapatyata yA~sajAtIyatvapipratiratevijAnIyavAeMvazadastu vAIvastayajJaptAityatra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.su cha 303 373-7 tera taditara kRta bahuvela nivartakRtyAvazyakaH / lopisa yA tara devadattA digana va hatva syaapis-tvaat| ityayArthapadepinavagraha kartavyameva bhASyakRto pitakhetyA khyAnaMna saMmata tathAca sUtra zeSe'tha yo loppa lopa nAMsamAsaiti bhASyayAva nhAzana ke yUTena tenaivetidana nAda lopisa nivitaM vahutvamitibhA kA ri lugiyuktayA tenaivetyaMzasya bhASyAbhyu pagata tva lbhyte| ataeva vAspa pratikRta yovA ityatratadvAjAntaMva huvastIti luk syAt / ihago va haraNAbhAvAdityAza yatene vahAva lenasamA [hithrdttenetissaahu|) tnn| yuvavahutveva DAI tyAdau mantarItyavasitadA jAntaM yaditi vyAkhyAna spanirmUlatvAtrantaryadityAdi 6 bhASyaMtu gotra harata" nAstItyabhisaMdhAya vyAkhyAnAntara saMbhavatItyabhiprAya kr| Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va4 yadapi lopaSatyayArthetyAdinA tenaiva graharaNa prayojanamukta [tadvina/bhASyavirodhAha huzadasya bahuvacanabhara khetenaiva grahaNaM jJApaka maparatve vyathItyA dinAbhUya sAgranyena bhASyaM vyAvahANena kaiyaTena saha virodhAca / etenaivaz pinirastA (tena za devatyAkhyAteta svatatira nivartakatvAyogAt / tamU lekatA'yogavyavaccheda keravazabdo vyarthaityAzayena tara tyA vane yama / ataravAsadevadatta yajJassA ityazuddhamabhAvyAdi siddhAnte lukamA tvaat| kinvadhitivartikAra bhevadevadatte sana lugbha vatIti spaSTamiti bhASyakArIyuta pratyAkhyAnapadepiSTaitispaSTa mata navagraha gAna DI kA re satyeva gacchate / phalamade pratyAkhyA nAyogAt / ye darpamA kA rilumityuktayA tenaivetyaMza spabhASyAbhyupagata tvaM labhyata ityuktam tadapyatyantA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.su. saMvara/ upakramasthA neka mAvya kaiyay granyavirodhasponta lAibhamA kA rilugisu ntarbhAvAnava vodhA yAtathAhi / athayo lopya lopinAM samAsastatra kathaM bhvitvym| ubhayahi dRzyate / zara6cchena kadama guvatsAgrA yazoSu nodA tasvarito dayamagA yUkAzyapa gAlavAnAmiti bhASyam / atakeyaH / lopabhA, jAmanyeSAMcyaH samAsaitya padArthaH vayaM lopabhAgyugapadyabhivAdathasta dAta dAzrayegA kiMta spa lukriya tAmathatenaivetivacanA hailo cipratyayAnta sanniSitaM bahulamitimA kAri lugiti prshnH| ubhayaMhIti jJApaka sadbhAvAdubhayaM bhavatIti bhAvaiti vyAkhyattasta paryavaMzIna mAtre tenaivetyaM zasya bhASyAmyupagata tvaM labhyate ityuktira tyantAya vyaktameva sudhiinaam| jJApa kaha yasadbhAvAdityAdivadatA kaiyana teneva 323 keti 373-8 10 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNasyAvyAvartakatvAtpratyAkhyAnamevamagavatAvADhIkRtamitissazIkRtamiti bodhym| etenaharadattontamadhipatyuntambhra vatsAgrAyodhipatrahIna praagraaynnstunddaadigntaanlopiiviyoshclukkRtH|prgaarykaashppNgaal vAnAbhityanaholopino galivastukA prAramantonalopAnavalopinolukakA tAtadevaMjJApekayasadbhAvAtprayogahayopapatirititenaivetvaMzasyabhASyAbhyupagata vonirayantaiva atrayaityatrodAttaniTatisvarapasApatyayaparatvapanhoSTara vitita navagaharAprityAravyAtamatArthaparavaDayo yAnitidikAryazAlA sabhAdhyAcI vibhaavyn|muulsmlaiNpaakaa kitteshpsaadtH|| // vAkya 213- aSTozodhapacAgi taTAjatriMzatyadhikatrisaptatitamapatre) 323 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMbhAnatenakausalyetyAdaunaluginyAzayenavyAvaSTAnaDAjaspAkarasyeniaspansaknezdamoyaha navAjasyavenisaMdehanibannayanayaratvamitiharadatAitiharadatainiAnamADIkhanIyavAphalesama inTaSiprayogAsAdhunvamevAtAvaDadavAcUSayaninatamasaMbaddhaminicetAmevAsAdhatazI sanArdhamamannAnInatrabhavatAmanyevAmAcAryAzAyAzinyAghanabhimatakAdAcinmayogasthalI kesAdhunvAbhAvAnAkArazAtinAkuharmavarikatAvazInomalavinAditvAkANAha jyanisaMghasAragarinenamUrdhanyApadhApAnirastAyAdheyAdibhpAlapraniSedhamudAhaDhamAhAyadhA atyAdinAAGanitiApakkAniyatyayobhyArthivAcicAryagAvavAcitvasyAyisatvAjAnitvamalA nibhAvANijotimamitiAnacAyupanapAniyAdakAmatyarthaH tanAvyayAhAdityAnazaMkA yAvitisaMbhavayAbhacArAbhyAMgAvagraharANijAvazavarAminibhAvAnavaryapaMDa pratyayAnADA zAnAghAndamedhaspAyarpasvIibhanAyaGkAyomedhyAnaspA-chAtrAodameghAnodameghaHsaMgha kitihiti (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by Gangotri Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 374 sirakha vasaMghokenivAganAyatAprApatyasya veniyaloyAnApaniyAbhasyAinivajAvenan bhayAyapani rinicetabAdamadheyonaspAtAlapratiyaMvadbhAvaniSedhAtAenan pratyayayatapinadoSatinayo linirastAniGavAyatpatvinavAdhikalAdAyanyAyakArobhavatyevAtavAcyAdhiyA jo panavArthakavanagotratvAgIkArayiprakalAvasyAdhikaMspaghAtyaspasatvAnaanyathAAyagAvatara tyatrApijAtivADIvIraitpanahitAyeyAmAhAvidhAyaDAdaMzatitrAdhikArAtviyAmitpaspa lAbhAnacAvApiMpoDalAmpAzAlomyADenyatrayecAbhAvakamegorinipratibhAvaspAtanavI DulAmanyatyAdispAdinivAcAdilAyamanaregAMsahayonamavAyogAdiloyamayajIcyapastasyaSya hidhAnakavAyogAnApAnaddazotrAlegAanubadhayakagIcA AghayahotAMvaraJyazvapaGo yiyazcAvitpatra sAmAnpagrahatArthatantrIpasapanArAyakAdezasvagAtodAvasiSTha AdezayarAma jivAdAkadAnandenaTApAnivIhIbhAvAcAbarthatadAvazyakIcApihisanicitvAdatodAnaneca 374 Adezapade Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nacaivamUyiSyaGasaMghasAragAminyatravizaSaNArthanayorupayogaanyathAyAzyAvayAzyApatiritya pratyaye'tiprasaMganivAcaMpatyekAnabadhenAyinadAragAnAlolapAyanirityayakArayanpaye navavadhAnAnsapasAraNabhAvAkodgaMdhIyutraityatvekAdezasparItannagrahaNAnnAstivya vadhAnamanAghapaleSakArAnabaMdhAbhAvISTasidyAyapilAghavamasitathApioha meghayonasihI ditidinIyayataevaDyApAninidikAnavevamananyAyaDividhanaDAdighusAvakAzavetibAdha tvAyaralAdanakAliniSyasthAnI vyahonubaMdhaspavizeSagArtha venspryojncaadityaashkyaah| nihizyaniAyavanAnanyAyenayara sarvadizaMsyAditiSTItamayanyasyanigraMthovyarityAnAhI radanAyavanavyairihasvAyamlayAyacaniDalele sonabhAvyApI locanamUlakavAnAzakAta mAlakAnansarvamApAtakamanAyAcitpatrapAlI zAnabhASyApayA locanamUlakatvAtAsyakariSyanecenaDannaracenyAmAnAvatAkomudagadhyanitra gamyAvArA nirijApyAsino kiminabhAgaspAyayamAnabhAgIvidodivAdanAriyA yazcAvityatra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bita sirava dinADAnihanilatAgoJcacararooritpatrapAribhASikamevagotraMgavanaititasyApyApAyAanpathA 375 hiyaravADInAbhAvyaminibhAvAgotrAMvayavAtAgotramityevamamimanAgovAbhidhAyinyatilauke 38 prasidhAnapunaHpravarAdhyAyeyaThinAityAdhivarAdhyAya pAThAcAprAdhAnpaavayavazado pradhAnavAcI avayavazvAsogAvacenikarmadhArayaHniyAtanAhotrazahasyavanidhAta gAtrAbhimenAtikA nastAitpAhAkulApAnikale yAyanayA bhiritikulariyAmarAkAzIkasaMkharAdayataihika lamAraspayitesArIkAvayagotragotyAkSitatAvihinayoritigotrAvayavAdahitayArityAgI jhadiyacamAnizAnpratyaya mevAnIpatainpAhAyapranyayAnikoDayAyA apatyA paDatyA dIpalApuApatapaspacenineSyatInimAvAgIkAzadoga gAdiparjanasadamAhAnAzInAtha zzenimitAnIgarA saMtrAlazahAparDalabhane yuvatIvAcAyAmipa bhIjaprati imAdhigata rAma brIdevapazicaturpazanijinebhpatizamAnavadevAyanAyaSThavyAyaspasaMdevatAviSTalauspa 375 vi Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stara citAsanyamuyayasya satyamugrAniyAtanA bhAgamaH kaMThe vidyamaspakaMThevidhaH zramUrdhamasta kAditpala kA kIDe vidvIpa nya pRSTha tinaca kara karatoiTinIyAsamAsataH triti dikAgotrepiya ratvAdinina thAcobhayatra vibhaasseymitibhaavH|| ||nishriibhdraa mahAbhahaviracite sidhAMnaratnA kre'ptyaadhikaarH|| // ||nkaarjyte'neneti bAUla kA kararI bArA nijikakA mitya the. zuklApavIta rAyAda narajaH tinetA pAsamarthavibhaktiH dviyavai pAghrAdI niyAvadanava manoraMjakadravyavAcakapranikaTanI yA nAghayA vihitaM pratyayAH svritprth| hAridroku kumsya jyAdAvityatratusAdRzyAnaspadamitvA sAdhuvA lAjJArocanAlA hattIvArttika skhoza kala kaI mausUtreSu vitI / zAkalAitiza kaletvA cakhaMDe carAgavastUnivalkala nivizvAmpama tibhAvyetune dRSTA nIlye tinI lIo pradhi vizeSa shaapvaadaay| na sUtreNa khaMDa kA lenasa sahayogasya sadAtanatvAddizleSapUrvaka saMzleSAtmakayogasyA'bhavaH / ganpAnma kasavaDaspa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.ra.sva vayogona saMbhavaityevAnAnasatra samIpadecaMdreyadA puSpAdayormAstUdApratyayaH svasa bhIyasyaca 376 yatipAdakebhpasTanIyAsamarthebhyaH puSyAdibhyoyuktaityAdayaH ye sayukta sUcakAlA nata zonikAca dezA yuktA rAtri kAla kI zakla sUtra manu vartate nakSatra yuktapakAlasyAvizeSe gampaiti phalita dAhASavidaMti ahoraatraatmkityrthH| zraghapuSya ityuktehinona nivizeSAvagamepitAdRzaH kAlasyAvI tara vizeSAnavagamAnubhavapaveti bhAvaH / prasajyapratiSedho nayoSo'horAtraityatrasamudAyenApipratIyamAno'vayavavayAtmaka 376 patitadAzrayaH pratiSedhaH prasiddha tihara dattAdayastadena dAhA vizeSa vanetivizeSekiM pauSamA 6 dvArA vizeSeAgharAdhAnurAdhI yAmadhyepavAdanyAyenArAeva pUnaspatibhAvaHAya paratvAddA dhanidyatanatrA 6 pogapatprApyabhAvAdRSTI yAdRSTamitya rAma yeNAdayaH sphayadRSTaM tace sAmasminnarthaiti tathAcanAtiko dRSTe sAmani jAne cAyya DihinI 206 zrI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhIyanAtIyAdIkajhanavidhAyAgojAIkavadiSyaniinijAtetheyotirArasavADidityayaHzinAbhi vajijAnaHzAtabhiSAzAnamiSatAhahiyAgdIpanorArakAlAThunAbAdhina saMcasaMdhivalAdisavepaniSada taitpayahiruko rAIikvArthahinApIkaptAnazcIkAvizavAcakAnIyAnAnAdinIyAvidhAgotrapratpa yAtAdayaHpratyayAsadRSTeptAmanpadhisyAtAzrIyagavakAgovacaraNAjinivunAvAmadevArAgrahaNAmiti prayatArini zeSatadarthe tyanenapayanazciAtadadhatisaMtralelpanA namvaramatiInaMjAzrayecarai partha abhAvAyayate zvenizAnanaHparaspayayadatasponarayadasyItAdAnAbamabAmadevyamityajanabhavAnI niranubaMdhakayaharonasAnubaMdhakaspanadanabaMdhakayahonAnadanubaMdhakaspetiparibhASAbhyAyaryAyahI mAtAra yahAtAnevehavaDivenajJApeteitibhAvA parihAratIyAMnAnyaritAtparthe'NAdayAtsaryAya rikhatAsace yobhavati tadekotagrahakarmayatenathAchAdanArthayacarmavavAdikaMnataevabhavatinita zavAdibhyaityAzayamAhAsamatAdeSThitaitipyaritsarvatobhAvArthapratibhAvAkImArAarvazadobhAva Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ misana pradhAnanyAhAarvanvaititrIyaMsayoIyo bampatannipAtanamiSyatAantarvatvauviyAgavA suruSastayAnabhAgI 37 savAmAvetpIarvayUnimitiAnapUrvayaniryasyAinibaGavAhiAna vAhatAsAsminyorNamAsInilavAnyA 375 kRtavatyadhikArApAvavAvibhyU sammampUnebhyatamityarthayathAvihitaMpatyAsmazArAvAtibhitoki inpaniyanihatAavaziSTa ninada uDisAhitasacahAnInikalpasvAnAsanamAninidhA takriyAyapAdhikaraNAsadbhAvAditibhAvADilArAzAstravihinoniyamovanItammansa sadAyena gampa 5 sarahatAsanatAsashanadhArAraspAghasaMshanamahAzvetAmUlavAsihartabhanAitpanuvartatAkartha uvyAni ritinighanibhUtAsanyAbhavAdazAditvAdhanAdanAdanAnimitkArasalavAdinAdidhibaMdhikaraNa mAtrAmAtahaterityUtrasaMskana miniyavAsaratnI yaataahodhyaaddhaasNshnmaayudaadhikmvaaudaashcr| badakenazvayaMtIniksiMjJAyAmabhAvAniyAnanAsaghasArAMnasAsmina miniprathamAnAdAsmeni rAma jisampannApratyayAspAyatharmAnArthazcanyozImAsIbhavati inizahAdiniAsahilaukikavi ) Dharmarta Trust Jak. Digitized by eGangor , Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanakarta3 devAtAlasenamapi4 vatAmanusArayati hati lanusa eva saMjJAyAmitipracikSepAcAgrahAya pUrvaspAzoNa vA dAyarAmA sAtAmA so spAMnidhAviti bahubI hoya jJAditvA svArthiko zi nihtaadyH| tadasminnanaitya adhikAra pUza mAsA drAvaktavyaiti vArnivyamiti tadAkRtA sAsyasini prakRtaM saMjJAsaMbadda miniyuna sAyuharA mityAhu deva zahA svArthenala ihaiva nipAtanAt devanAvAca kAlanikaprathamAnAMda syaniSa arthAdaya sphu| patrapa ityatra devatArthaka dau prakRtipratyayArthayorabhedAncayaiti nayanAMta vihanyahani kausta bhAdiryathavirukSamityuyeM hatha nAgora vAnsamabhiyA hAregAvadevatAnvalA' mAMsakAraka tadvitena caturthyAvetyAdi zAtpaya spobhayatrazakti rene pAhuna aiMdramaniya nA nivatsaM budhi nyeva kAthamA vAbhyupagamAtsAmA nAdhikararAyo yayatiritibhAvAvi shessini| darzamA sAdikarmasva va nadityanenasa ciMtAne nehanacaitraH kanyAyAH Aye yaiti na yu dezena vAhane zAspa jyanainize kinnubhavika spenasaMjJAzayama nyaevana kimaH kA dezainyAzayenAha ko ba Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uhitaraM devatA mAhAdhA 378 sirasa tathAcakAyAnugRhItyevasaMpreSaNa kasI mAgherI tikakkeparatvAddA didosatyAmapiyuna asaMgArasyeti lopa jhasaM 378 gAdiddidhigazatamiti / sabhI nihila saddite nipaloyaH Sasya mitiuSasaza khAliMgodivo yvaad| chu nAsIrIyamiti / zruno vAyuH sAra Adityaitini devatA iMdecanyAna anunAsIraza huI spazA vAcItyanyatryandhe manyatetihara dnH| tathAca maMtrA yezu nAsIramasminyate havAmahedra ti / maruto niMdrA zrISomIya minidine somava rAyagavAnaH yati vaastossytiH| ihaiva nipAtanA nIyaMmarutvatpathI vo mIpamagnISomyA vASpatI vAstagRha yA hamedhya kA laimpa kAlavAcibhyo bhava dhebhyaH zalempo yevihitAstebhpara naza ddebhyastenaivopAdhi nAtesa dizyate shrtstthaivodaahrni|maasi kaminikAlA jAyA harAya miniprASae rAyaH rAmaha jitiena ca hatyA ghanurodhenoktaM bhAypanA rAma dezI mahacayApayazvaniyAnyanene nAvagrahaH sidhyanInyuta / sa kArayAThe ni|bhaassykddhaar so vinizeSaHAya 378 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naprakriyAlAghavAyaghakAramevAnyayAya Thedinikola bhAdaunavyA ninArAyanAtipyaviharityAsita syasAcitacadAyadAnamagotrapratyayapratipadamavihinayatyayahAdAhasAacinahavasatigA nAdekhIkedArAdhazcatyAdinApratipardayajAdAnAityAzayanAdAhaniAkArkavAkraminievaMvA zinIkupUvINAmiti kiTsacegaunAghudAnAsapAtIvAcinAyetrAdibhUtAtkavargAtArvaneyAmadA nasyAdinitadAthAdiprAkazakaTeripadhikArAnarAyanazokamini tinyAsayoradohanata karatA kAdAzUkaspayAgahanAbhAvyaminyupetyamitiharadanAdayazabhittAdibhitraminiAcinatvAdakA prAMgAbhiyAbhinianudAnAditvAdanapAnAsatihinAsamantrAghudAnaTiloyA syAtInacabhasmAI niyuvA cakatyAnidezAnATiloyarativAcyAhasinInIsamUhAhA samityasidhAtavIpratyayanita vayaratantravalayAti dekIyovana matianudAditvAdabhiprApta hayA evajJAvAna nivAsa tipratibhAvAnanaaThevivatinepAgeva(vayaMvadAvotkaMni tovana zAkahAnaityAsina zara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .374 (sarasa vAsatpAbhAvya nae vehataspapAThapratyAspAnAhayAThasAmaliMbadbhAvanenitilahanumaypataevAnara 298 mAnavamadAsamisanakhavArayauvanatigabhiyAvataMgagaDanizrIhadhImaronAvarudhyeyA tAbhitpAzakyAhAnAtinAyuvAsamAhAraihalotraMtharAjakArasta bAmagArthAnesaMjJAnaMdanAkA nena kAnaMdanAkArikAztyatrogilatagomar3IyonalAlayAcAgasaMjJonibhinayAsakAroyalasinayo yavayAraunAsikapArAdezAvidhIyataityAzayenAhAvanAsikacoriniprityAzanAiharI janyUmanuSyagraharIyAkarizatenApatya spacaniyalopasyaivaprAdhyabhAvAnAaMtaevagotrItoSTepa trtyohgaaNsaaiikmitibhaavaamnobhaavaayauvnikaamnojnyaaditvaaiijiibaahergmonibtryog| radAranitapasvarevAvizeSAbhAvAtprakatoyajevAstva svaritanvAnAnuvarmanAna sakRtvA devatriyAvizeSAbhAvAyUnizcetyatrAyatpagrahAcaticesatyAgrahaMdAdapiUnazcihidhAnajJA rAma yathitayazcanInasiMdyAnuvAdakaMvArSikamADhASTrahAditiAechanotrImApaDahAnilabhAkAyAma370 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janAranila vArmikachasahAyazasastrayapAThAanudAnAdAArapikaminyAdAvacinatvenaparatvA gevenIhacinavaDAcakAudAharaNAmityAzayenAhAkAyAnamitiAlaghAvanaitpananakotamAma AdAnIpUrvakaMkApaTamakamipatrAnaM vAdhitvAvipratidhadhanabuvaSyatAkhADako trA dAtArthamacitAhakobAdhanArthacAcaraMgobhyAdharmayAbhyaHprahanibhpoyepratyayAvarSanetanA pUrA mahenadhevasmaritpanidezAdhImadAvaragonpazcanAdayovasenenavavaragAimIgmAyayAritivArtika nadayanenusatrayAnApanAkAThakamityAdigiotravaragAhunachadogovitha ke nivaJyAviSayodezAna spanikananInaMdAhaSayanAditi viSayazadArthamAhAtpananiAbhaurikSAAbhyAMgaNAbhyAyathAsavya manApratyayobhavataH so'syAdisAbudAnAnasvarupayAMnA pimaMjabAhmagAyo kiMvaattarAraNAbhiphnA vacana vAhiravANagAthAnomAdInaspevasaMbhavAtAI nidhivatA dovAcakAprathamAnAvAdi rinyuSAdhikAdaspenpAdimanpathapatyayasyAdhAdimAnsacengAthApramAthazata Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tara sirasa prayathpanaranigAthAthasaMdarmajyasmAdakanaricakArakA nirmANaghanAeSodarAditvApha 380 naMkArayolapiApagIpanaranivASagAthAMgaizAnyeSikRSigAnibhyUbanAyatraRcAvAkyAne. 380 svaviyanasapragAthAyathAyajJAyanAvAapayeityatrAtrazubhaminisvArthakA prapotinpAyanalI batibhAvAsayAmA navaprathamAdityAdhikArAsaMgrAmavAcibhyA pratyaya prAnotinapUpAjanayoharU ityunAhAsI spenitipathamAnavizeSatAhAyaprayojanayogAyatanitvamaspetipratyayaoNrtha vizeSaNadArAsaMgrAmasAMpratyayAviminibhAvaprathamAnAnprayojanoyAdhikAghoghAdhikAcA. speniyadhatA gAsyAtsacenmayatArthasaMgrAmAnaMdasyAprathamAnAmaharagopAdhikAnsapa nAgaspAnsacensaptamyatArtha kIDAbhavaniprahararokiAmAlAbhyAMmasyA krIDAkhiya haraNAmaspAMsa nAyAdhinagalahaMgAdininizpenayAnensUtrazpanayAnaspayiSajatanayAjotI rAma paMgasyAdivi sinibhAvAdhinAdhipenayananamaspAvanata kiyAkiMyAkAro'spAvanatInadasyA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miti hateH punaH sAsyAmityuktiH krIDAyAmityasya nihattaye! ataevAhadaMDapAno'syAM tithA viti tadadhIziyATho'dhyayanamarthajJAnaMvedanamityubhayopAdAnaM / hila huhAMnvadhIyAnaviduSoH pratyake vidhyarthaninona raskanuvasenAdI yenayapi sidhyati anya SAmazaddAnma, katayA'dhyayanA saMbhavA he dinavapratyayaH syAditibhAvaH kankya Rtu vizeSeti svattryasthala naya hAM tathA tve kyA dighevane pAhiprathama vAkya bhedA ghAnApitusAmAnyavAcinAMthIyArAM kyA do yjnyshyaaraadinibhaavH|| graMtha vizeSa tithi vyAkhya prAtizAkhya mityarthaH / cakthikAnAmAmnA yaityartha chaMdogau kthiketiidmrthebhyH| neSyetenAnabhiyAnA bhAvA sAyaharU cikaiti / karmadhArayaH smaahaardedvaavaa| vidyAlakSayati yadyayi vidyAla tagA kalpasUtrAtA dukanyA dezikaka smRtaitibhAvyaM tathA pitrAMta syevA kalyAde ritipratiSedho vidyArdhata spA kAlAt vabhAvye pratyudInatvAditippaTAnurodhe ne hAkalpAderiti npuuritmitibhaavH|| trividhenAtisro vighAca pa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirakha dhAnAtinAtinAthI gotrividhaztyevasthAnahiMgorDaganayatpatistatrAditibhAvApArayAyiketiAga 31 ghapapurayAyathavizeSaratyarthamasarvadiihasAritvaivAsaMdhasavIdiyaharomarthavaparibhASAjJAyanI sarvavedAnpAdiagalajJAsUvArtikarativAtikonamadhItaitparya aMtavacanesahazavasyAyacI bhAvaH avyayIbhAvecAkAlainisabhAvAvikanyadAyaMdezonnarayaMdayasyaMnasmAdikatvocoza zahApazAccayAyadhinazaddaladaMtAdhikanvAyaratyAyoDAvAyanuhAsinAvAnikebar3A thilabhitiera vAzAnayadhapItamapadAhanAnubhAiSTancAiyatyAbAdiritAsImanaMzalavAdiSa MATHMAITRInavAnAsvanAmadhAnAnnenibhAvavidhinArtha minibhAyepratyAkhyA namevedAMtadInyAvAgAyatatpanabhidhAnAnnenivAbodhyAvasanAukayAdidhavavasanAdaya yo jyA lekhuvAvayAdayanathAcA parachakyamavala athavANaminineinaprokta dhanazobhAnAathavA rAma tinokarminpAdhikAreRSibhyolamvatavyAvasikSAvizvAmitronavA kAyadAhApAthavagovA zrI381 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athrvshH| athavaiti bhASyAtsAdhuH gAthividA ApatyepyaziprakRtibhAvArthamidAgAdhinA vedathinaH ke zinagAzanaH rAya satriyA kauravyaiti kurvAdibhyorAyata talA naDati kA diSu kaura vyaza hatya adhyanana tacako vyAyuritibhAvyamitice satya kurUMnA porApatatriyagotravihinoyogya stada tanatratAprakAza gotrapratyayAna minyava zcApakara niRSpadha ke nprm| 3trola kAvA siddhati praam| ijola kAnai ke titi kA dibhyaH phiJjananonprara lukA vAmarathAi ni kuvI dilva nayanataH karAvA dibhyogotraiti chApavAdazeSiko ragata spana lukA. kiMdA jJAyaNa RSyaza venizAna sakie vANi nibhAvaH / navigo lugacitA jaspatica satraha ke pparaviruhAnizahA dinazvAni inizatata ijjunasya rAjJatriyani lagisaktavAnsatya pAni zahoyoga konatvaSivAcakaitpadoSa) athavAdAsIputrasya pANi neriti bhASyaprayogAsA zvanI mizana lugitila kapa prinyayala hone natvamastItibhAkA gotre paiJiti / gotraM cayAribhASika me Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAdAyI TIGIO 381 38 sirasa vAtraytranazanavasanatimAvAsyasaniasatihilavipratyayasvaregAMtodAnavadhiyAMcaDIzyAla kisatitvIkArakhadAnaSThAvAsahAnItibhAvAaSTakamitisaMkhyAyAsaMjJAsagharavAdhA anizadaMtAyAkanAsakhyApakanerinivaktavyAsavyAkRtika pratyayAnAdiyAnanakAlopakama dhanivedavAkAlApakApatranalavAkalApinazahAyonAgasabrahmavArItsapasavyAnAhilopAtanI dheyaraenasyanAvAluvakAlApAnAmAmnAyaitigodhavarAIjAnanAdhyatvedivArazanispanalaMgitpa tpAsvatriyAcavizeSa iMdobA pAnAdinikaicampainamaDUkanutpahADajasavanavipariNAmya nichaMdobA gAnAtyanenasAmAnAdhikaraNyAsAnacanaMdadhikArokanadaryakevApratyayabhAnamityAzaye navyAcaSTApotapratyayAnAnAnAnanAdhyataveditArAvaniyAmaMzyatevidheyapratyayaprativiza ghAtayAtayogatvA kuThenaprotamadhonaitparthakaThamadhItativAvAsyAsAdhutAnAztezvarkiData rAma darthakapratyayaevetyAzayenAhApratyayavinaniyananyabhAvavAcIviSayazadonadezavAcItyAMzayanA 385 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAnaprayojyAnItyarthaiti pAzinIyaM yANinIyAityAdivada niyamena prayogeprAne niyamArthametaditibhA vH| chaMdograharaNA devasi brAhmaNayaha naprokta brAhma zAsvatadviSayatvArtha nehA yAjJavalkona yoktA nitrA hoNA niyAjJavalkA niyatraMnA karAvA dibhyaitparAzazrAyatyasyaceniyaloya yAjJavalkyAdayoM hai yAzinyapekSayAnUtanAnihatikatA vyavahAra samuccayArtha tinakA pina ko zaktiityatrasatreyita viSaya vaM siddhA kAzyaya kauzi neprAzanidhyetro luka chaMda jA zAnI nikiM paanniniiyNvyaakrnnm|| atha cAtura dasmin mnuyoyvaadH| astItyupAdhikA prathamatAdasminniti sapramyatA thaya thA vihitepratyayaH syAtpratyayAnanAmA ce hai / iti sakalaprasiddhadezeya yAsyAnnancAdhunika ke tine yI tara satratraye videzena trAzrIpana vartana nitA aMtarbhAvitapa thIhate karmazikkAirA nika natrabhavatI pahara bhavAniyA na nAtsana bhI samAsaH cAturarthikatva mini| samAhAraddigorbhavArthe'dhyAtmAditvA janahitArtha 6 gogola ganayatpaiti luispAtmate Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasva nanumanorbAcannpavAstavadhikarAyaMcampAbadaboyovihinomavapnadaMtAditivyAsthAnAdisidhami 383 nikimaMgAdityanenenizaMkA ghanigamaharAmitiitarathAsaMbhavani sAmAnAdhikaraNapanyAyenaMvaicaitapata 362 matvaMtavizeSasyAnaniranayanAdityAhAmatvatetyAdinAsanihitasmitavAnakhavAninidharvavyApa spAdinibhAvAkhAlasovIrAdezenavAmotyasyavizeSagatiauvIrAdeyatyAzaya nAhIeMsudezodhitiro sAnadaMtAditipratyayavidhIniSTayapadhyampaniIzAnadaMtavidhirinihAniyAyanavidhiripatra tyavizeSavacanenavAtu daitavidhiritibhAvaviccAkamudInayA kanyAdautravAdhAna nakamadazahasyaviNyAThapinakaSAAdizazyaGgasaMbadhyanaityAhArIharAdi painipakSAdha nagazAsavamAhAyaniIjanayadaninAmItvAvaIbarAsatpasinanorDabarajanyedAnacItralaba tanAmadhayajanayadaspaikavAdaMgAityAdA vakavacanepAnavavacanAdiyalakamanidezamAhAlupiyu rAma navadinilapatilapsatapAlupyamAnaspapanpayaspArthainpA pratyavArthamanmanAyunalIniyutpAyave 31 naha3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 gAdibhyeti ludhU] tasyavanaM zirISavanamA vanaspati lamapyatidizyeta / tatazcavibhASoSadhivanaspatibhyaitigatvaM syAt (vizeSa 4 vanenaprakRtyarthayate / putravanovyaktivacaneyuktavaktivacaneiti sssstthiismaasH| yadvApratyayArthena saM bahuprahRtprayuktAna sminniva vyaktivacanela babhavataitpati deshH|| saprampa naahniH| luyI pu yame ye sapramI nAnA evaM sthite phalitamA hA prkRnivditi| liMgavacane'tivyakti liMgava cana saMkhya nirvAcA saMketazabpativacane kiN| zirISANAma dUrabhavo grAmaH shiriissaaH| varaNAnI cetyuttara vyAkhyA syamAnamayA haivana dodhyamArthamaspUna lIparatvAnA jAneH pratiSedha mAcaparata na yuktAvapara ma nyAzayena vehatantra vyAkhyAnamitivA vodhmA evaMnA vanpUrvAcAryAnurodhena svamanena pratyAca zatadaziSyamiti zraMgA baMgAH kaliMgA ityAdayo janayadasya yathA yathe vahuvacanAdyanAe vajJAna yannenaliMgasaMkhye rAniyAdhAna hisikatA ApodArAvarSIya hAinyAdau zAkhene praniyAghate jyA jIvaka anyAkhyAyoyajIvvaipratyAcaSTe / vyo na janaya / varaNAdibhyazva nissI laezana vi [varttitAni dAhAlava] kRtipratyayArthayoH saMvaM dhoyo gainyAzayai naphalitamA hA vapanA tha Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa paniAaMgAdayAzavAsatriyeyathAkAlathAjanapadeyAninahitasyevAnanyanyAkiMludhidhinenya 384 thAavayavAbidhika bAnagIkArabAdhakamAhAyogapramAcenihiyArthavAcakaMpramAtidA habAdhakamininihazyaneti vinApitatriyasabaMdhayaMcAlazahAjanapadeSuprayujyanevaitinA dhe sUtratyAprasaMgAta pUrvAcAryayaribhASitamanpadAyatulpanyAyanayAnanyAcaSTapradhAna nyAdinAyakatipratyayAsahArthavatastayomapatpayAmAdhAnyenenIdavacanaMpranpayArthaprAdhAnya spavidhAyaka munAnavAdakAnAdhArAmaitpAdIpratyayArthakavAdIvyabhicArAtIya pradhAnasapratya yArthanicavAyacanAtyAdIdhAnvarthavyabhicArAnAnAnyAanazAsana yAdityAzayenAhAtra ziSyamitizrataevabhAvanAprAdhAnyavidhAyakamidaMvacana minimAmAsakokamayAnAsanitrayaviro dhAnAvitaregAMcatatkArakaevAsmAbhinpratyayAdivizeSaNAnADAniyahizeSazAmini nArtha paMcAlA rAma janapadaitpatradIvAbhAvaipipaMcAlAjanapadakhamita saMpannayAnIyapatra vizeSatarAgAyatakA384 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha6 vaniSedhAnApanAve yadhikararopanasabaMdhekhanAtarevaniSedhAnAyaniAditvAjArinyADUprazleSobodhya lubarthavizeSaNAnAyuktavadrAMvasAvaniyAvajAni prayujyanaitanyayogeunajAnenIpiviza rANanAmitievetikalinamAhAjJAnivarjayitvenijAtinatyadinavizeSagAnicatvapayana thAharItapAdiyAligamevanasaMkhpeniniyamArthIyamanidezAharInakyAdibhyazvenparagolukhala likaminiIvAdibhyazranilarAvecenisijJAna yAmitikanolummanuSyati lapAvaragAdiyAlatigaragAvadhAnanArthazcakArAnayatAliyaratvAdinibhAvAnacAsidhavAnamADa yadhAyAitvanyAyyAprakaraNaprakaraNAmasidha navyogAyogAtsayasagIdasamAsayItpatrabhodhyanirAti nvAra mAiyadhApAinAtiyadhAtyaratvAdinibhAvAprarvatrAsijhIyAtiniSadhAnnakhAnivIna vanasvAnipatraikadezavikatanyAnaparacAlizayAaMtargatatvAtabAgapaTilopasyA silavAnAnavasvAdidhitiyadattAzrayarubaDavIropadatvayaMthAddezAzrayAgapUrvatrAvidhIyatyaprava Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira. kha tanAnsthA nivaDAvenasAna syaapdtvaat| etenughaTIcAmalakItpatrakhA divitipadatvAjjazvaM syAdi 38pa tizaMkA nirastenidizAnanu prakRta syamanayoDityakriyAlAghavAyaDUta dhAvidhIyatAM ki uyaa| satyAyanya movidhAnArtha sadArthakathana paraM vArtika mAhAmahiSAce nizAddalai nidipa pra 35 nikAyA zikhAyA nirdhanAdyarthadazetaca paNa vAdhanArthacedaM / daMtazikhAnsaMjJAyAmitiyacame vakSyamANAM tva dezevizikhAna laganirUpArtha nAghanazAstra mAhaceti na nityyyevAbhaya caSadhyAH sautrAlukA lopo hI niTe lopapatA nuvarttamAnaH ya mAtra spati nacAdeH paraspenI kArasva bhAvyamitivAcyA sUryatiSyanpatoyaityetatsaMbadhasyaiva lopsyaanuvrtnaadinibhaavH|| ||itisidhaaN trtnaakrecaaturrthikaaH|| zeSa lata ciniyA sA zirastAna pAne vAgavidhA yakamityarthaH nanulatAMnA vAnaspe damityanena cAstu vAdI nAma nabha sAityanenadA rAma vdaadiinaaNsiH|| tathA'dhikA ropyevaM tathAhi prapatyAdicatarathAparyaMteSu ghAdInI ghulatI 385 64 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAMniranayesaunajAnArthasAkalyArthAnAdhAbAIkAzAlAtapAdInAMradhAnAmutkarAdipAThe // nana prAcInadhartheSudhAdayAnapUvartataitijJApanAtAanyathAradAcchaityevasikiMtanAnaveta spadamitpanenanaSedhatiprasaMgoDavAsA apatyAdInAmadartha - bacAtA pAdiyaTijavyA vizeSatvAditivAcItaliMgenasAmAnpazaispAyitadanikA tilAdevadhAdInAmathasAkalpalAbhAtakivjAnAdhikArAnaMtara ghAdiepaThinalekhanana prAkapAThopyarthasAkalye liMgUtasmAdyarthatajaminicetAnAjJAyaka syAda zivAyutatvedApanAdevasthAnApAIkAdibhyoyadidhAsthAnArhacavaradhyAmevetiviparInaniya matpaDavAratvAcAataevaphechacatpatravattvasiSyahInAyatyayAdayanijJApayanIyA karAkamapiniralocAnapAdizugaramAgAlAdizakArakabodhArthacAnasmAdayanpAdidhapadhA dAnaspathavidhyarthacatramAvazyakItanazcAdhikArasvaipinakazcidAyajhapAyanAhAlakA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta dam sira. kharazcenizaiSikAnmanuvarthIyAdinyappayayantramitimA vA vigRhInAdapIti vanameveti tatreya thA 386 yA saMkhyAyaviziSTa vAraNA na kutsitAiti bahuvI hiravivacaH / niyAta nA ko kadbhAva kA caitrAya saMkhyAnamiti pratyAkhyeya kulyAyA ticaM kalpAyI jAna ko lepa 366 kA dakSiNA jato'vyaya evadattiNAzagRghu / avyayasAhacaryAta ninadA zityanya sarcanAnivadbhAvaityAGganatatparateya denaDibhinnayara miniprapaMcatatvADa peyApA zvAnyaiti kathana pazcAtraneH kacaina ghumAna ni| naca digdeza vA ciniyazcAsAvakAzaya kaMkAlavAcakAna lovA dhene paravA yA divazcAditi DimacoDavIra pazcAtta caitAni pazcAtranAiti kthNcitsmaadhey| kAvizyAH kA pizAza hAyaka spAnvinyAnDa zatadAha / kApizAcinIti ko ka vo nAmajanayataH prAgdIvyato rArAprAnaM spATA rAma dayAnidhuna vAdhakAna speoddezeThacA nampako padhAda rAzana to piparatvAt kadyAdhArI prApteH nenavya 36 sapU napa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ko gauvidhIyatAkoyadhanvAdevANisidhenachAdiSapAThomanuSyanasthaporinivananizaMkava mavaSya iniImanudhyanasthayorinivajAkRvitazakavatayayatesatvapayAunAspAdanAamanuSyagrahIyA apavAdenajAtaMtravyagaNobAMdhAnAagoyavAkavAditvAdevananmiAnahAnizAnAnAyege saMjyapratiSedhaliyadAsAtenamadhyaminamAsinyavaSyavidhIyatAtina kavakAbalA tpavanayakAvizeSavihinaSkakArobAdhAmAdityAgayArAmityAhAbhASyapAnpayiSyAkama zApa gIlatpanayamapipratyAravyAtaminidizAkAgAdivyAminiAsvaviditsutlena nirdezonna chazagrahaNamitibhAvaapAcAdakSiNa dizAhinAyovAdhyakArAnavadaMtyodyAyardiyAgayoM zaMdakatpAdauna thAdarzanAdininavArApAgAdayo'smAnpanAavyayAtibhitrAkanAubhayaghAma yAhagrahAmavizeSAnAsaMskArA mAnanAivatpavanakAlavAbinAyAzaMzarAghabAdhivApuratvAna phakalobodhyovivipanadasamAyaniharamavazcaMnparthavavAracAditvAdajinayadelAbAma N Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | moyadezikatvapratipattyarthamUtena ghare dyustanami nare ghustnmityaadaunssH| spAharanyaititata sirasa khuzasvAtA yasmina vidhirityaiva sidhdherAdigrahaNa svAtkiM gItarAtarAnAdeo kiM / sarpismA 387 nabhavanadvakiMgsattiratitita syapratiSedhovAcyaH / bhigharatarAM niSTAiti SatvaSTutvenana kAra 367 pratyayatA mahA ntrbhvtyrthH| zratarAha tihAdAnanAkhipoTAca vodhyaH / zrAhi nAnyayA'bhAveza santodAttatvaM khI veddiivodhy|| vacyamANA vi vittasA paMciraM prAhe ityanenenizeSaH / vapanainizva stayetpatrAdikavI saM jJAyAmityatrayaMca tvatsampramInyAzaye ranA yAnimimpa |svarUpa spapaya yAzI vA grahAMbavacana nidezA kiMvajJa napudavA evAyorvamaiiti majaikadezemaza daspadyate kiza TrenasAmA nAdhikararAyAna dinAthai nisamAsaH / mAzAM3tyekadezisU mAso udIcyA dizAM ninAdI vyayAmA kimArAmadhyadezagrAmoyAbaddacaH kiM dhAna pipalyA rAma diDI tojIzanodAnAtkiM zArkarAdhAnaM / zarkarAdhAnaza devA zahAkAra dAttaH / ittarapada 381 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mainemama A ATAN dR3 prahAnirezAlisvaraspaivAvasthAnAnAzevapuramitiApasyapuSahInAcetikulatanAnavatA dityanaranezaprasthAna rAudIcyayAmala hArosthAnIyavAdApasyAnAdititA nItIuttamakarNAvasyA mArAyaladinnAdiSubAhIkazayapatAtatIsikaziprAnanavAdhilAdAyAtamAyabA dhitvAbAhIkayAmebhyazcetiraniTIgrAmono bAdhitvArovAagasyahItabAdhakabAdhanArthamanya thAniThIbAdhitvAyathAgrAmakhaevasyAtAkApadhAdazAbasAvakApratibhAvAya zallomAnabhavAyAkallomAnitiSatibhAvasmanagInaloyA yAtanA zAstrAyamitiApUrvasUtratasyevUsabhavAditibhAvAnAcAapavAdatiApaniASTI nAkAdizyapratyayauna zAdiyadasaijJArthIpsitvAdityAzaya nAhInAbhava ikaarkhdhaarnnaathuutiubhynjevouvdhaaviysistaakhaaprtyyvidhaataakaashyaadishyaa| dAdAtiAgAstramidoddhAnyAcAradhAdavenividAcenyAcAmeniviparItaniyamanAnAzA nAdayaH Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tU 3 sirakha 338 vAcinovRddhasyavarNAtisyAbhAvAnAdhaccayopadhaccetinasvarUpa paryAyayorgraha zAhadatvAsaMmavAdizaye 388 nAdhanca vishesseti| airAvatadhanvani samAnau marudhanvAnAvityatra ko zeyadya pipuMstvamuktaM tathApi zrA STakai nAma dhanvaitibhAvya svapaThaoNlI banaivayukte nibhaavH| uttareotirodha tvAdinibhAvanAga rAjA iti katryAdiSumA hiSyatItisajJAzasAhacaryAtsaMjJA bhUtasyaiva nagarazaha spaTaka jAnA gareya kitibhaavymitibhaavH|| vibhASA kuruyugaMdharArthavibhASAgraha |kuruzAkachA diyA ThArapaNA siddhAdati prApnopivAmA vAdhI nisae vA nenavidheyaH manuSyatastha yoska paratvAnnitya vanA kaurava ko manuSyaH kauravakamasyahasitaM / mevAsyaka chAdI paatth| anyathA navavibhASa yAvuna goH siDA kinenetibhAvaH / gRhI dibhyaH ebhyAdeza vAcibh spAta pUrvapattAdibhyastadeza vA citvAbhAve piyAra sAmarthyAmupAzvata sauri ni gAtrami rAma damuttara vacanatrayamapyyevAtatrAdyAditvAnsapramyetAbhyAta silAnyasyai nisasya lopoyasya nicetya 3.88 tadartha 4 (c) Dharmartha Trust J&K Digitized eGangotri tyA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAra kArasyAmuvatIyamiti mukhejJAtA dinyrthH| devasya cati kumityanu SyatAsvakIyamiti zahAde yaha nigarA caasvaarthikknnnaashaacH| nae valavyAdinyatranahisvakIya spaina pratyAkhyAnami ninyAsakAra kevalasya so mityeva dvArAdInAcetyecA svIyamityatrataMtrAcInAcca narazaddata gahAditvAdyanazaddenasamAsasvA kanica nAtarIya kamitibhavani vinA bhuutmityrthH|vish kenispApa vA parvatIyaini / pArvatI paigorabhUditpatraDhachI nASiko k yA bhArahA DAininapranyayArthaspa vizeSaNAM kiM tu prakRtyarthasyetyAha bhAradvAjetyAdinA / madasmado pada dIna citi hatvAnnityecheprApre va nagarapi vidhAnArtha midAyateArItA nyana ra spA grahazA dinibhAva tathA cavidheyapratyayasyatritvAdvai sampAghathA savyanavayoriniekavacane tavakamamakA deza vidhAnA dihaddivacana bahuvacanAne navigrahAta sminnarIcA niminayorA dezIya tina yathA vyAvaja sho| riti vaktavyaSTayagvibhaktinirdezAnnAnyAdeza yo rUpayA saMkhyamapavAna kA pUrvavadeve hAyiyathAsaMkhya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa bAhayApratyayAnarapadAnvansutrazyAdAvanarminIvibhaktimAzripatvamAvekavacanaitpavRsiMhenaraMgAnApa 388 vidhInabahiraMgolukabAdhanaitijJAyanAmidAtrIpAsavITajavAcyAbAleyAIikAgomatAdhika 384 sparAvAAyasavyAnikaspanIyavAdAparAvarAdhamAnamabhpadanyavaktavyalayaharoparvavipratiSa dharacanAtinadina zahApAparAvarAbhyAmaIzahanasamAsetarastrayAnAvapiThanyataubAdhilAya devabhavaniparAaverAhanAdikaMvadikAyadAdadAtAhajasyAcAdhanAasAyanika saMyUnAnsa vyaryanyAyavartatAanAvazvarAjAtirikApaDAtrA savArapasaMpratiyajJAyapaMcarAtyatratathAdarzanA nAnanHnonAnirikAsamanyathAtana prajJAditvAtsvArtha raNavinayAdivAsvArthaThanAtanasAyanasIpani kamitiyapIyohadAnI mityarthacayasimevaenAhisaMmatIdAnImatikozAtAdIyAtAsamuisamayAna nasamudrAanutsamayetyavya bhAvAna saprampaMtavidhamAnakriyAdArAhIyavizeSAmityAzaya nAhI rAma samudrasamIyayoDIyAtikabAghamanuSyabunazcAyavAdAanusamudrakiAdeyamanpaDhayakAmanuSya 38 yApUra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlAjAsvarUpaspaivaDanagrahaNasiMdhivalAdisatrAsaMdhivalAprayodazIcaIzIpamatibhyo'ddezya ujabAMdhanAthAdarAivadhAnAtArkikAlavAcinAmevenyAhAkAlavAcibhyaratiyannusvatapasyA yAcigrahAnabhUvanI tihatiyamajarInyAsAdAvanAtanAkAlikAsaMbaMdhAkAlikIyAniAra tyAdiprayogAnAyanAsAyAnika pAnApunikatanasahinaityatratpabhASyavirodhADatajJAyakA svayamAtragraharA nirAsakavanApisAphalpAcAgorAmukhyanyAyazvahA~zrAya sahivAlA nAma strekAlenanavavizeSagArAvyAsAparavadamasAyuktakAlasuSmAdizahAnAbhAktatvAtalaba vizeSatizAsvavibhUtayavAlyAyakavatinakAvadhAyikAbAhayalAlikAmapAdisiddhAkadavasa jJAzradAcImpanimattathaivAzriddhAvAnpuruSajanarAdhane nAbhadhAnImAyUmArA piyakamItyarthApa bhadhAnAtAzIvastikAmAnAnavaraMgatva uTinaspapratpayAditvAbhAvAnkarmaThaitpatrevekAdazAnaspAdogatvananaspabahiraMgatvAnAMvakitikripamA bhansyA3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti4 390 pratyakSa sirasa gakAdezaprasaMganicesapAcAdiSuThacazcitvanInaraMgamayIkozovAdhanaitijJAyanAnnadomAMsa dhivAparaNyahovachabAdhanA anpathAsaMdhivalAdimpAyathAvihitayobhavatI uktayogImAsIza "dAhAbAcchA spotAvacanavajIvAdhanArthasyAditibhAvAnidhUmininiSyAnavAdAvarAjanitazrAva chAkalunAlukaspAtanidheSyayonakSavArANaniyatidhyetistrasvavacanAghalopAmrAhAkA vasAyavAdApavatItiyAsTrAMnAhitdhInadIdhArApanAciyagiloyAlAyayaloyeSupAharSaNa ityasyazravaNakArobArAIsarvatrAhima nAditietaccahemanazcinikhvAdanura nAmAta hovAcanalAInaininAdalopahimanAmanivAlApAmAvAnaspasavAracApAgArAma bhAvA hemanAmAnAtazaloya bitipUchAtabhAvAspapalloyanesyAbhIyatvenAsihatvAnasthiAniya saMniyogaziSTatvAnA anilana/dasiThanAvasanAccAhemanAcA dasItvaivAhisarvatragrahaNa sAlApAnipaDAvAcanamAndA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mpussyteaathii jaMtvasvaritatnAdena chaMdasItyasya nivRttisaMbhUve punaH sarvatragrahaNAmevAnena haima nahemaMta minilA ke pitre siddhaminyAhAhara taka sarvatrA rAceca nistatrasya bhASye pratyAkhyA tattAdibhASya viruddha tathA hi himanazAyyasti hai mantrAganI vizeSavihitena gatika vityAdie himanazAya sidhuvA nAbhyAmatvAzI haimana hai maMtamiti lokarUpaye va detthaatiiy| na ca vizeSa vihitainaThacA sho| bAdhU shkyH| chaMda sisarvavi dhInI vaikalpika tvaat| tasmA lekina yaha yamevetyAha / na vyApyevaM / va stana staphalabhede pratyAkhyAnAyo gADermatA jJetistatre cheda sAtinitamityeva bhASyarUna snAtyaryamunnayAce narvazoca karmazAlA ke pi manamitiyA damininakiM cidbhASya viruddha minidikA sAtha nirAnayoriti jJanA dezayeorityarthaH / enaca cakArAllabdha anyathA mRtyurityatre vAMgaspa nirmita yo muspa vidhIyamAno'nA dezo na syaat| aMtaraMge khaTi sati yuityasyA tathA vArAna cataM svkrH|| Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAprityayasaniyAgAjiyasamAvimanasavADispiTAyAyAsiddhAniyamA rAmU sirasa naspazvaMnivenavisagIbhAvAnyAtastanamityAdIsatvApasaMgAratibhAvAtraivArthajJApakamadhyAhAya 361 nighatanetiyAdizahenaghakAlananedhiniyAchamininavyA sArthatanaminispanardhanisAyazaho'kArIta laspapratyayasanniyogenamAtatvaniyAtpanainivAnikakAlabhAdhyakAratamAnAMvyayamAzrityesAya 311 sAprapAcayAnacaivasAyazadvArakAlAijyaniSThaprasaMgAnaspakAlavAcivAbhAvAdabhidhAnAcAci nara rasthASipratyayasaniyogenamAnanAnipAnyatAvasAnasAciraminisvarAdIyAThAyayatvAdevasiDesane vyathInacAdatAccirazanapasamAninabAdhAedetarvacatiIprAhAsaThiA'syatyAghaKjAnAgha kAlatanadhityalukApisidhImaninidhAnanasamavaIznAMciranaminislavacirazadAyAdAnAdyadha lAvapinAyatapUrvasmivatsaroyarAtipUrvataroprayAdiauDivaspaSTAdhItatrajAtAninuzeSajJatyasya lakSAvAcAvayapAzrAvaNaHzaddhapAdAvivajAnAdivarthavAdayAsiddhAnAdhakArAvadhAdA yAnacanAtAdivevAsAdyadratiniyamArthanAnAghadhAniza inivAcyAcASAghasidhaniyamAzA thancAyogAnAsamavibhaktirapisAmayIdevalathyAnecadhArItaitpATanIyAyathAnavAne zanaspanara Dharmartha Trust J&K. Digfized by eGangotri Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nidik / saMjJAyaM zarada/ prakRtipratyayAntenasaMjJA gamyataityarthaH / saMjJAyAM kim) zAradaMsasyam saMjJAyAmityazitala 24 caitvanabhidhAnAnnataddinAnasmAjjAtAdyartha nirdezo niSphalaiticena prAdRSSTha vityAdyayavAdArthanadA vazyaka cAnyena nirapavAdArthanirdezAH kaluddIna kuzalAityAdayastu vyathIe va vetyana tparyanamanuvartataiti keciditivRtikatA para hai manaitihi manaspAparaiti vigrahe pUrvAparAdharottaretyeka dezisamAsaH pUrvAkhiti taddinArthasamA nAcinaH zahanimittakapratyayavidhA nettadaMta vidhivAcyaH saceha vyavayavebhyaHparaityarthaH pUrvatre nipUrvavArSika para haimanainpatrAta varSAbhyaSThaka kiM pUrvaprAprASae rAyaityatratardana vidyabhAvAhavAha tvitiyauvava kiityatra tathA cahakA lAThTha nitiThaJevAvayavatvAbhAvAdi tAnyathApUrvasva varSAnitisAmAnA spaadinibhaavH| janayadana vadhyoritinisminna vartamAne'ra dhAdayI nyUne netparthaH / rrvaahkiti|| vibhASAravI hAyarA hA bhyaamitysyaapvaadH| zrAI kAmUla kiti| nakSatrApavAdaH pradoSaka nizApradoSApacen skarakaitizrI (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khasargikaspArA amAvAsyAyAsiMdhivalAghazoya vAdAamAvaspadanyatarasyAmityatrAmAzvI sApa 31 tihadIyAhasvaMdaniyAtyanaityamAMcasyAMpAdasyApi svAyadhasyayahIprakRtigraharIvinayaha 347 sAtAnviharUsadhavalAdipacahatvopardhayanine pAdAMghIyadhasyanasyAna vikRtiyahIyate yahAditiharadanAdayaviskatakaraddhiprakRtibhanasTahAnukarazadakhAyadhyAThoyisamathIya udaMzakAtine tyAcAcyamAvAspAtAdAdakAzyatyayasyAnrAapamadhirvavAbhAbhyAMvodhyaH azAjAcAyathAsavyAyogavibhAgAbhAvidyAihasatrasvAtazahAdasvAtazatavaiyyaharadanAda yAdI/nazyatasAtatpagamana nidhaataamaadhuuvaartyaadiitianuraadhaasvaatitidhyaapunrvt| hastrAvizAkhAaSAnAbAlAlarnikAvAcIbahalAzadRSTAganalasyasamAhArahanasvaniI zasvaupasavyAnamAnIlukAtizayAcitratiAluktadinani lukiyunApAnanurekhUtInavagAhe rAmanA rAnivainiMgaurAdauyAdihacAnayonakSatravAcivAbhAvonDImanasyAdipAzavAhApippalyAdevitAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by @Gangotri Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i.5 ThAnAvitiyanayovidhAnasAmarthyAnnalakA chAnA gozAlenyatravibhASAseneti napuMsakatvasva svAna sAhacaryIvara zAleyvA khIvaya se piliMga viziSTaparibhASayA luksiddhiH| dIrghayApie kadezavikRta nyAyeneSTa siddhAvapi lAghavArthadra svayAThaH vatsazAlaiti vatsazAlAyAM jAnaityapi vIdhyAnapuMsakamitize mAityAdI nizrabhijitA bhijinH| ayu / zrAzvayujAnala bdhAnanukUna kI na nAnalabdhatvavyApyeinikiMnayorya honA satyaM tanva kIna tvaya kAraka bodhe pipranyayArthatattaevajAne lagA jAmayika nInayornalukU prAya kAdAcitka bhavanA zrayaH prAyabhavastatrabhavati nAsidhyatInibhAvaH / bhAva pratyAkhyAnametat prAyabhavaha manarthakanatrabhUvanatvA dijAya jAnvAdayastrayo pisaamiipye'vyyiibhaavaaH| soyu svAtaMtrA dinA saMbhAvanAdhArA dadhiyaspayarimANAnatirazvAzrayatetra saMbhAvya netatparimANAnatiriktaH senaadivtyrthH| koshaan| kauzeyamiti vastra vize Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa yetoyAkozasaMbhavaskatakAryavAdAbhiprAyeNa kAryAnanidazAyAmadhikArazAtmanevakArya 32 masliAnarasanajanyanirinitAsyAdayaaitaevUnatrasaMbhavanAyikamircakozeSapadazakyAvAni 343 kalanAvikArekAzAsabhanayathAnuyayatirityaktAvazadhikAdimananedAdikArapakarAyA ujityaspAnatarakozAcaniyAmitinadayAnanacAlakAlAnAvavakSitasadAhanippanazana phileluginyagolukAyAnAvabarAavarAdhAmosamAcetikarmadhArayosaMvatsavAcAsamAza prayogavibhAgautarAyAzcayajyAnasvarAthanakhArthaRdiyAkAMkimAmAsedepAbhilApha lmdhnyini| haamvrsyaadigvaavivaahishsNkhpsjnyaamiveniniyNmaabhaavaamaavrsmkaamiti| AgAmivatsarAzAmAdhevaMsaradaiyamitparya anInavasaredeyaM yadAyinada nadityanta visaravinivata paThacyAhIsaMdhivalAdidhusaMvatsarAphalayoriniyAdAtyalekzAvanAviva rAm hitezIbAdhitvA vayathAspAdinitidaspaSathamonAsoThoyAdhikAvarthatArthazAdayAstra33 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatragatam syenizeSaSadhInakanaginaloketiniSedhAnAsAThamabhpanacakAlebAdhAnansahacaritAdhyayanavi yayakamityazayenAhAnizAsahacaritaminitibhAkAlAdininiratAkAlAdhikArasavakSanatra grahagAnistayunattatragrahaNAtAnacatAdatyanevitrivAnnAditivAyAnaMsthAnyatrAyala paThanvAnAihamavanasamAnajanmAntrajAnaityavAsAdigaNAdibhyogmukhaMbaMdhanayoziyAra zarArAvayavAdhAsanaNyAmukhajaghanacabhavamukhAcanyAhadakAsajJAyAminigazAstrAu zarIrAagoyavAdAbadAIbayaravAhAdhatApAdebhavapaghAyaghatyanadathetiyatAkaveyonI rasyAninirakazAkavAzarIrAvayavasyazarIrAvayavatvAbhAvAvAiniGatihAnirmivikAsa zarIrAvayavazvAGatizahA dhamAditvAduniyananenaThAkalazAnArdaDAhataMka TamayigorasatyamavyAkhyAyAkalAzamathayAtrAmasakArAtabhAvAnAmaradhatiadhastanAsazarIrA vayavAtya prastAtiniunapaniyakauniyAnaHsacaniDatetulyArthobhinnArthaznAMamitAranyA samudAya 22 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatya4 madara grIvAmyaH 9 sirakha dhAnimAnityane dhnvaanityrthH|| havizeSADubhayoryaharA grIvAzodhamanIvAvane 34 nAvayavabhedavivakSAyAvavacanAMtA tirohitAvayavaidina sAyAMnvekavaca nAtA cAra ThaJo bhavana evaM gaMbhIratAyacajanA cavAcA pAMcajanya zravyayIbhAvAccAdi gAdya nataraM parimukhAdiga rApaThita 394 spaca sUtrakRtAprayojana viziSpa nokta manaI mUvyayIbhAva yadetanmAtraparamityAzayenAha parima khAdibhyaevetigyarimukhAdibhyaityeva vaktavye'vyayIbhAvagrahaNAmuttarArthamitibhAvaH / zAraha vyA prAvinpatraprati zAkhaMbha vaMprAtizAkhyamityukteH pratizAskhopa bodhyataH / narvezm mitiHvibhaktA'vyayIbhAvatvAcAkhapAzcetasorIyovAcyaH kujana spayarasyace tivArtikaMpanuga hA dipArasyai vaprapaMca nAmadhya madhya dinace tivAcca madhyazomadhya mipAdeze dina pratyapaMcAyaghanaityarthaH / madhye dinAbharAyovAcyA mAdhyamAmadhyAyaH svAlavaM rAma kravyAzrazvatthA nibhavaH zrazvatthAmAnakAraitpapratyayaspAyaM lukA aakRtigaaiti| tena 324 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dabhikaH damazayarata dhacsaMniyoge IzaddaspamAnatvaniyAnyano aurdhadehika mityAdisidhAka zIlalATAn rekiMkirAyA lalAI spavyAkhyAnaH / itividyArthayarAmakaH / tatsamIpezya mArAzvakAro prabhavaitivAkyArthamevAliyati / inizaddAbhAve hi pranyayArthasannidhau zrUyamANo bhavatya anyayArthamevA tatSaSThyatAdeva bhvaarthviprtyysyaaditibhaavH| nacataMtra bhavatasyada mityAbhyAma masihaM / yugapadarthaddaya nirdezaspara prAdyapavAdArthamAvazyakatvAt tataH zrAsyavidhyarthaca madinAnuyaya trIvyAkhyAtavyavAcakAlaveyaM nAdyAkhyAnarthe sapramyaMtAcca bhavArtheyathAvihitaM pratyayAH so pati cAda yo hizAlajhara syAnavyasya yathasya nAmAni pratiyAdakA tyarthaH / zauvenpAya hai bIjAbhAvAta vyAkhyAtavyanAmnaH kiM ghAra liputra spavyAkhyAnI ko salAApAra liyu trahitayA vyAkhyA modakasaMnivezaviziSTamiti na cedaM vyAkhyAnavya spanA mavyAkhyAnavyatva spayaM thae vprsi| ena nAmagrahaNalabdhamitidikAvacA pro'pacAdAdAna para cAbAdhane sAmasaMnAmazAstrAta spavyA nI4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA si-rakhAnasAmalikAbakacakiAsoyaDAyacnunaprasudAharaNAyanabAmagatiThakIvalpamANatvAnAtrI ipa naivasi anizamaniameminiHsomAyasminninivaDavIhiyarAdizcayarAMnazvasanAdAnAyA 365 dAtAkAsAhatAgatilAnanyAdhudAna saMhitAzavAnagrahaNaM yAvadanudAtetivanadaMtavidhi udayasmininiyeyAbADulakAdadhikaraNIyatAvAnAyagAvazeSAnaspayeyauvAjayayUchatarapadya, lanikharegAmadhyAdAtAkatavAcinotiyAtiyAyathene asImakamAhAnAvayanikAtinacaivI hibhiryajJAnavayanAyayagaka karAtenisamAsezanarayadapratisvaregItAdAtAyA naitIdAnaniAnavavarmanizamanavayauvathamudAhanAvinivetAanyArthamayAda nAdAnadhAya paratvAtpavanatanyAzaya natirahAMgA adhyAyamupayimatraritra vizavAyasiilathAyisa nagrahAnevipravarAdhyAya paThitavacane valatpAurAdhAdiniranikaharadanAdayA sarvavAkyasAM rAma, badhAraNAmimijApapiThamevakAyapADAdevikAaMgaspativananecAmAdesvAnicAdevikAdiya365 o Dharmartha Trast vak. Diglized by eGangott Dharmartha Trust J&K. Digitized by Gangotri Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hUzAMnvAdeceovizeSazAMnatvaMga syAMgasyAcAmAderaca cakAraH syAtsaceddevikAdInAMsaMbaMdhItpa arthityaashyenaudaahrni| dAvikA kUlAi tayoroDAza puraudA zyanedIya nainiyuroDAzaH karmaNi ghanaTa bodarAditvAtsamAsodaspazca SoDaSathaH pauroDAzikI sa veti| prajJAditvA svArthI nibhAkAha sAjulahAzAsyaThako 'pavAdaH / ihArthayoH pratyayAbhyAyayA saMkhyaneSyate / cAtuTaka tithi viihe| tAdyaiaura dharyurityAdimatrasya catu haiTiza honAmadheyaM ityAdIti praathmikH| rikAmpos rshkH| nAmAkhyA taya hA saMghAta vigR hItArthI minivartikA nA gtikH| naamikH| khyAti kAdyacatvAdivanAzAtsasyAnAtha vacana gAu~ riti yAdinA zrAyana nizrayanaityatra bhAvelyuT tana samAsenI bhAvakarmavacana itpatodAtraH bhaktyAyethe vttiH| iha vaha co to dAnAditi prAprAvidyA nyAya zijJetyAdibhyodyaca vAhaka yaha gAMvA nAthA zranyathA vAstavidyAvai pAkarayA ityAdITha kA mukte picho DuvIra itibhAvaHATha svAmiyAnA mAyAyaH sarpa ma (c) Dharmartha Trust J&K Digittzed by eGangotri Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvA3 siraha itpadhanenadAyasNanAsvarayagraharAnunabaGgavacana nirdezAtAvAdyauparatnAhAdhanotrA 226 vaidhavAvipacavajyAnAzAyavAda chaparavAdhanoprAcArya nAmAvalakAtanAva mAyAtAkAvidhAyonivighAsaMbaMdhavAcibhyAyonisa 396 jApavAdatividyAyani sabhyaityanuvartatibhAvAjivajityacati tayarakaragIThajayaharI, cacityamitiharaMdanAdayAnacyAlayaTakIvidhetyatraDIbaThaJAnacaMtriIyatrakacahazAntAntaziyAzInAzotpasinabaMdhakagrahago avaidhesyaagrhgcitpmitpaanggtcciny| asadehayaribhASAnapasinApraticyasparkajinyAyadezikaharmanasyatAminispaSTamevAanya thAjazAso zirityatrApinadvitaspazAgraharAAyane navasAyInistArAnyAyayitayAvacana spaMvalIyatvAnAgotrAdakAgAvapratyayAnArdakavatpratyayAH syubidamityAdisiMghAkepAyudeva rAma ttspsrvsyaanideshonprtipdaakspraaevaavyaatyaanaaditpaasheyainaudaahrniniiygvekmini| 341 kapa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotracarazAdinikuJAsahiyaghayitasyedamityarthevihitasathAyitrajyani nAdanyatrAMkevi dRSTainibhAvAnumatAsamAditi vibhASAyasAityatravibhAtiyogavibhAgAdaguNavacanAdapihara nAryucamI manuSyagrahaNAmahavanaspodAharatideivadArayAmayayogavibhAgAyathAsAvyANa sAtha virAnaviya tidinyamadhyAyazAhalavatAnanamUhanyumadhyAnaDalavatAsyAdainatAvAla vAyaDiyarvanAdUsAyabhavativiharAyAnagarasaddhiyaneztya saMgati satyIvAlavAyazahAviddha rAdezalabhane triviSayaitatsamAnArthaprarupanarIjacabhASyobAlavAyavi camakatyenarama vavAnivaitutrenicedrayAjindarIvaMDapAcaditivijievaMhivArANasI jilarItivya vhti| nAnyaddadvapAkarAevavidarabADenavAlavAyavyavaharatItyatarAhAtAvAnInaditi dinAAMnAinazviAcyeyApathapatparyAsyAnAsacenAryathADUtovAkhoghrapaMthAitikaraspAthi kaTIvavijJAyAMyaMmAkanI abhiniAughrAbhimukhanayAnirgamanekaraNAsyakatviviktAyAdA vApa Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 sirasaraMkIbadhihatyAenadayatayAnahilidinIyAna hAdhitanyAyAdhikAhitIyAMnAnnerthepatyUyAsyA nayA sohanaHsa yozArIrakamitiA jIvAmapUdhAma vANisvArthakAzArIrakIyainitra yAtotramajijJAsenyAdhadhyAyacataSyamityarthAzakaMdAihadevArAdibhyAnamivAcya 345 minivAnikIdevAsarorAlAlarAtrAkRnigaramAinitinavirudamojanIyamadhyAyavyAkhyAsyA maityAdisidazivanaMdAdInAMtramAgIyaharavyathAIdajananAdarAkRtigAbAdevasiha vArnika mauvAhanigarodhinI vyavasvAnAnAsosyAnivasatyasmitrininivAsAasyesa bakariSaSThatinavizeSarAvizeSyabhAvavyUtyAsanastaghrAdikarayAkaMvAsAzrAyavevazatihatya thAvAsaspaMcaMtanakaH kRtvAtatyakArakabodhArthamidAtonanavabhavazyanenagatArthanAbhava naspacananAcananakalakatvananAprakArakAvAsa vArAvasanihipremizAyazAnavakanInpAdIvarama sanikkiAabhijanomanAyaneyampaniyutpanyA bhijanAyivAdaya saMbadhinidezetumacA:360 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kozanInivajAnagaanavananivAsasAmAnAdhikararAyAdinibhAvApadhajIniyavanainiprati vizeSAmityAhAyarvatavAcina iniAyavanAdiniyaMcampatayAThIyyAtiharadanenaMtathaivavyAkhyA tatvAtAyAdhajIvibhpaityevAnAdayecatAttAnabhidhAvaMpranyayasyAdityAtadataca d nayaMtrAhAravAmitiIzAlAnarIyatiAtAlavyAdiyAThoratigraMthAkolabhevadatyAdipAThAvAja devATAgorayavAdAnanuvarudevaspAyatvAkhadevAdhyadhakelyUsarAtathAca gotratatriyA yatibajaivasidhekiMbunAhavAhano svatUpayoravizeSAtAnavIyadhAyAiniyaMvadrAvAna dhoprisiddhaevanicitrAsajavAnava bhagavanapratibhASyAtacIkha devazaraspagovattatriyAbhAvA sarvatrAsausamasIcavasApatra nivaiyanAtanosovAkhadevetiviniyarigIyana inisTanezva alpAcanarasyapUrvaniyAtAkAMmabhyahi navaniyatatItijJApanothIgottaviyAgapatra tyAnebhyantatriyavAcibhyazcabhaktirityajyonAravyAgrahagopasiMdhatAtraya gra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUke bIjUna tira sirakha bhUrasatriyainyAdaumA bhUt bahulagrahaNAnnehA pANino mtirsvpaanniniiyo| tatriyamudA 38Ta haranAkula kucha ni| janaya dinAMka nizcetienan sarvagraha zAla dhAnyathAmAdhA nyAnya nyyara vaudizepate nibhAvaH tatphalaM caddhi nirmita vanAdiSu vizeSAbhAvAnmaha 398 jyAkapevAna ghathA ghamagadhetyANimadasyAyanyaM mADa-haDe dinitryaGi hajeraya pavArDamA mADIvA bhaktiraspamakaH / hajikahamAdravAjyarza yormadrahajizadAvanidiSTazaba 65 itvetadrAjanvAlu kimadrAmbhaktirasyeti vigrahe madrakaiti tadvAtyaivetisarvagrahaNAmanartha kaMsyAdattA hai kyora dA harazAmukta gAjanaya deti / dRSTazatapradarzanamidA udAharazA maah| megAH satriyAitizrI kana vRddhAdayI nAyaurA rAjetipatyeoravaktavyaitya raa| puruza dona janayada vA cItibhAvaH / bahuvacane ki / ekavacanadvivacanayoH satyayizabhede rAma nidezo yathAsyAta nainavAM govA govA bhaktirasya vaaNgkitytraayivuntidhH| vatana ho kayAH 388 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaz mahatpatidezAtsarvagraharaNAnna nsi dauciMtpaprayojaname nAtenayataM adhyApanenArthaprakAza ne navA prakAzinaMproktaM yasvamunyA dinaM kRtamitina yorbhedH| ninishigoyvaadH| tUM sivA cyaevAya dvshissyte| zaunakAdibhyazca dasItyatrAsthAnaka nAte nehA tittiriyA prota ihArAAyi nAnabhidhAnAditi haradattratadviSayate niyadimuravyamevachaM dastadAyukte vasAya diva pastatreSugau yA chedI vyvhaarstdaashaunkaadibhyitytraattisaamrthyaadevsaa| do bAha nInpatraca kA rokna samuccayArtha inphakta vaadaa| kAzyapa kauzikA catarAdhInacehA pihadhinimitnaspati yuvadvAvapratiSedhaH phalamitivAcyA dhmenTavediyatpayaviSayatvena striyA mahatnezvara gAvAjjAna zceti niSedhaspApinu vacattvAcA kalpasUtre pitadviSayatAbhavatyeve phakta klaashiyvaadH| u paratvAdvAdhanA kalAyyanenA sabhyainini cahari dugalI bulaiti catvAraevA vaizayAyanIta vAsibhyaininei cAcA lvi| kaliMgA kamalAsa cAbhA Ahe. zitAya zyAmAyanA kaTha kalAyA ninA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salamASyakaiyaraviruddhamAtayAjJavalkyAdibhyaHpatibedhaitivavanAdhayAnA sima vaivAnavagalinoThinukaMvahapaniIkaThAlakokalApinacArAMgAihasAnAchiyAevAnAnanapaziyA3 apitathAhi vaizayAyanAMtevAsIkalApAnathAcavezayAyanapaziSyatvAdevasiddekalApigrahazAmukta 24valiMgamevAnathAcavezayAyanAtevAsIkaThastadaMtevAsIravADAyanastasyazonakAdiyAThImukte thaliMgamityavadheyAyAjJavalkAnIti gAdiyajanAvarAvAdisyogotraityayAjavaSAdayo yAdhunikA'tibhAranapamizistrakArAppAzAzrayAnimAkozonakAdibhyazcaidasAniginatI dhAyakaMmatramidevavachayuktAhAMdograhaNAsabhidheyasamayakainavalokavyAvanIatasvazaunakI yAzitAityatrAgAnanatikaustabhepratyudAhatamatAmUlakUtAvaidikaMprakriyAyAmasyalekhanapAmAdikamevenyavadheyAkaDanivezayAyanAtevAsiMcAminelAcarakaMDAnAzrosanikasyA zolekAadhetraNAskayokaoNlajhAIdAsavAcAityevatenehanakAlA lokAkilApinA vaizaMyA rAma yanAnavAsivAyAnaspatirAnerayavAdAviMdasAsyaivAunestaddiSayatathyataityAhAMdhIyAnAtiina 28 12 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha2 rApanapatpAnipatatibhAvegAnAhAnAnaspatilagalinAkalApanevAmitvAtyAnaspaginerayavA duHadhIyana inichaMdrodhikArAnahiSayavaMDodobrAhmagAnInyUchedAgAsvapatatenaMnadadhiko teSvapitadaviruddhamanibhAvaHgamArAzaya pUrAzarohIvegagAdiyAghanAihastranvanetarApatya bhAnAmiAsvamitividAnasvAmitpayAI dodhikArAdAhAyudhAyanaiti karmadAhA ye ghadIgrahaNAnuvartanAdAhAadhImUnai nitinaikadivatinayahAchadAdhikAranihatyIya kAdAgAtAsamAnAgityartha sAdAminAninnityAgaprakRtibhAvAgyajJAnAuyadezavinAmA namupajJAnAnethaitanatyavAnaspedoghaDIsamarthAtsaMbadhinivA'zAdaya: paMcamahotsaMgIdhA dayavasthamaMtrAnaMtarA dinaaNnaamdhaanaataavktNcaaantraaditnidhiivktvyaatiivhtH| cAnikamidovaritisturaco sAmAnpAhaNAprakriyAvAvavAdarasidatvAdirinanonimA bhAvAnahalAdiAiDathamidamAnurAgIvasikSAgAdhazirogahasvAnaMyatrAyAdhAviSTamI ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // maassyeturnyjivsthitH| zraJavidhAnaMtu, jIva / / 2 si.ssva narAdhiti vizAgrItAtmanA tatyatrachAMdasaMhasvatvaM / zrAmIghramitizranodAttAya 400 pibAnI kSAtravabhAgasyetya vAdyadAnanvanvAnIdha sAdhAraNAdivana vyaiti svArthikenA jo samidhA maadhaanaakrmshsssstthii| samitka meM kAdhAnakara [raavaacyityrthH| yayAsamidhyatevisAsa 500 mitrAseyadAditvAtkaraNa kie sAmidhenItisamadAbhI yatiyayAtrAcA satya zoSitvAnDI zahastAdvatainiya lopH| rathAdyanArathA 3thA gaiti vArtikamabhipretyA hA rathyacakramitana vayaM vo yeodhyatA tathA Trasya vAthya ityatrA siddhatvAttadahatItyatra rathagraha vyayamiticennaiyo ratha yA raMga hirayamityanena dvau ratho vahanItyartha hi rathya mityatrApi digo laga yanya iti luprasaMgAtA ratha sItAha le bhyAyahi dhAna detavidherupasaMkhyAnAdyAna cahiMgoluna pAtpa cAcIyaka ghazApa se virathamityatra laganu yayantra tibAcyAtatItyatra rathagrahagonA spahalAderapi rAma prAgdIvyatIyasyanumAnAtAnAcI azo'pavAdaH patretyarthagrahaNA minarayoH svayayahA~ 400 sara Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnAditiharadatAdArAagopavAdAchaparavAhAdhanokAkolakiketiAkAkolakasyavaivirodhaityarthAunnanaliyokunsetikitsakuzikayomayunikA vivAhayAsaMbaMdhaityartha miza nakarmamanikAmanojJAdicAhunAunanasyakhabhAnAstrInImiyanaMcadaMpatIdidevAsaniAsa niccavaraenayanAMgevacaraNAtAagoyavAdAnuparavAhAMdhatAsaMghAkAparvaspopavAdAtrI nAdayogotrapratyayAevagotAgotragrahaNAnuhaneritiharadanAghoSanitie yathAsayanavaiSamyA tApravanayAlasApratyayAdhIvazeSagAnicatvAridhoSobhIrakhAnAparayaliyathAgavAdinidhAsaba vasvAminAgohArakAsAsAhitiAyathAvidAnAvidhAyadhapikalaMkIkolAchanacacihnalamagalata gAmitikozAdanayoyIpAvanathApAhatoyagupAdAnAhizeSapUracaminibhAvanAtavaMDIvarthavar3A vidhArthacAvadIghAyastha pathArIdAgAsaghAdayo nAchiMdIgAdizyAjyAsyAspada yadIsagikArAvArthavAdAdhamI badhyasAdhAra ENE Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ropAitinipATho'papATole 4 40/ sirakha zrApa kiMchAMdogakulAraiva nikAete sarve gotrapratyayAMtAJcanaevAnuyavAdaitiko piMja 401 tuhatikatA satravenedaM vyAkhyAtaM tava bhASyavirudda mitidhvnynnaah| vaktavyaiti // niyAt nAdinicta triti yApraitizeSA hastiyA duspti| baDaDI hiyyA cAhatyAdibhyaityukteH yAdasyasa manApatyeti haivanipAtanAdarAvAtharva zikA dipivAnika mevetibhASyahara pApratImAna vyAnAma bhrama svaniyogha vArtike dvitIyaMstatramiti kaippaTA proko vedazya cArAdatha vAtama ghIyAne vasatAditvADa kiyA vIzikA do DinAyanAdisatre nipAnanA hilopAbhAvAto'zika sthalo citiprakRtibhAve praathrvnnaaitisit|| // itizrImahai pAkarazA sidhAMta rAnA kareze dhikaaH|| panasyavikArAMva vyaMnAdikAre rAgAdayaH syuH|| natrA zirajanAdibhyAna zrIrAnudAnnAdAdezca maya tyoH| nirtya hazarAdibhyaH piSTAcetyAdivacyamANApavAdaviSaya bhinnamayAzidhudAnapratipadama vakSyamANApratyaye cehaudAha rAma raamnstthaivodaahrni|shmniti|mninNmtvaadaaghudaanoyN bhasmanazoyonIzrAzmai nispaTiloya.pA 401 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spe4 zikaitihatikArAdayAmArmikainimTidalikaninitAdAyudAnAzeSikAdisaMbaddanasyetyusyanihatyartha taspagrahatinahAla sairaityatratadadhikAronadhanApAgdIvyatA prAmbhavanAditiviziSTazavadhiyarigrahInatvanA gAdInAmaniti avayavAadhikAropAcAhi kAraitiAtenavatyamAyApratyayAnI pArAyAdibhyavibhyAarthava yenimpatiranyebhyastavikArarAvetibAdhyAmapUra tilaghAvananigurorudAtatvAzeSanidhAnanAnudAtAdira yomArahAna yAsirajatAdibhyojAidahilimayAdhArthamAghudAnArthavAvazyakamityanudAnAdibhyogNa udAnAdejinibAvitvAyaratvAtpavanate'tibhAvAma zastarAdhAnyAnaciyavAmityAdhudAnApi yAlasalaghAvataityanenAbilbAdiAyathAyatha manmathaTArapavAdAvilavAvIhiAkADAmahAmastarogodhUmAi chAvaraNagivedhakAkapIsIpAralaukikadhAkuTIrAzanAlayAgavidhasthatakIyadhavAdIsivamaya TonAdhAdhImahayAThAanpaSotvanAaraNyahAMbAdhakabAdhanAthI bilbAdibhyoyathAvihitapratyayAka nehikAMDayATalIzadAbhyAmaladAnAdilakSaNasyAjomayaya bAdheprasanyunarvacanAdanavasyAdaraNyahA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sista covAyujanAarAsyAdinibillAdibhyaityato'nuhAauratrIyavAdAdaivadAravamitidevadAsabhandA 402 ruzahauhiyInadInAbhityAdhudAnI yAnaDuvanaspatistadarthInAminyadhodAdhivyamitidadhitidhatIti 48- pichaitikAvyayadasamAseSTravAdarAditvAsaspanA hAttarapadapatisaregI nodAnanApalAzadiubha yatravibhASeyApalAzAkhadirarzizayAspadanAnAmanudAnAdAnApAnavikakanapUlAsayavAsazadAnAyA mAdInIceyAcadAnAnAmaprAmAzamyArAgorAdiDAvanodAnAanAyavAdaHzApavAnDASitATiyADIba nimAdhavAtasmAnmanabhedanAdiraMtovodAna-zAmIlazahAbodhyAvAtamIspaSatatApaghAsazAmAlyArA - cAmavetInizcatA tinavyAzamA gaNyAiniharadanAnisUtreNevImAyahI adhikArAdevasidhasnayA harAmapavAdAnAdi dabhyApAgArajanAdibhyatvamAdInAmapiviSayamaprapathAvalbamapAvalyA kapatimayAkAyAnAlAhamayAlAhAhavikArAvayavAbhyAmabhajJAdanayoMthAsaMkhyanAvikArAvayavayAsamA rApta sanirdezanapratyeka sadhAtAAmanamitiayavAdasyamayaTobhAvevAyaharagAdautsargiko sonimAvAkamA 405 vA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghAMghurAjJayanyAMmadayatyA vasiSThe notpAditaH kSetrajJaH khato'zmako nAma tatrasaMjJAnvadyotakasyaka nA bhAvezmunitinAmabhavati tasyAvayavaityarthAdikArey va manovikAra cayAbAra cakacana prasiddha spaivAzma zahasya graha zAhiloya nAma muzodhatAdI nAcetpunodAnaH / karyAsIza hopi jJAtilagADI toMtoda bhyAmanudAnA calatarAma bAdhitvA vilvA divA darabhA ghAyAM kivi khadiro vAmaya itihanikRtAtatrave caMpAyacaMchaMdara vizA mayoDavaratvAt nacabilvaMza hAdvizeSavihitenAyagAvA 64 zaMkAH ubhayaprasaMgave de paratvAnmaya vIratvAnacaivaM vai tvatyana ptiH|| bhASAyAminyasya sadbhAvepita sparUpayAdavAnA navaditirmayo niSedha riticena svata pratyudAharaNAncAnayayattirityavadheyaM / naca khAdiraratpatrAsanpAya mityasminnahAca dasItyasyaniyamArthatvA caumaya rAna bhaviSyatItivAcyAdyacaH baMda speveniviparIta niyame doSo Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA 403 sirakha vyAdAnatsatve vadya cacchaMdasItyasyavidhyarthatvAcca viparIta niyamArthaketibhAvAnacAnaMdamayobhyAsA dityadhikaracAntaraAtmAnaMdamayaityatra vikAramayaDitizIkarAcAryairuttamanupapannamiticennA gatArthamayatyanena tddupytteH| vikAraittitvArthiko vijJAnamayaityatrAyeNa vA yantu zrIgrAma rAyA dasItyatrazriyasI nyezeo bhASyakRtA chedasivibhASavyavasthitatvamutpamanyAkhyA nastItyA hane vibhASAgrahaNAca nova nelyA disUtradvayaM canyA jyetthA cAnaMdamayuityAdAvayidi kAramaya karaaive nyAcAryairu galpA tannA vikAratvaprakAraka bodhavivakSAyAbaddacaH paraspa mayo sAdhutvajJApanAya ca dasItyAdeza vazyakatvenAnadA STInikyorveSamyAna nityaMvRddhAmA vAyAmabhasA vAdanayorityevAnavasyAraMbha sAmarthyAnityatveti de ki nitya grahayA netyAza kyA hae kA cA nityamiti nityamitiyogavibhAgAde tallAbha itibhAvaH manmaya mityanena siddheH zarAdImAdapATha rAma vyrthH| gozvAyarISannavikAro nAypavayavaitIdamarthe riyaka raMgAtsAmarthI spabalIyatvAtA jAna 403 prAyam 1 vepa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya pemyAjAvarapasvavAnihAcibhyogasyAhikAratyaiparimAgohATakanihalAnmayIyavA dAtA nIyaitianudAnAderajagopayogayadhapisarvatragorajorsigahihinatathApimayanayari niyatepAnamayabAdhitagoyahIdozvAniekAcauniyamitatApamayanayA AlAnanyAmAnamayUTavAyavAdakSAvadhAmaniAdI vikArabhUtapasyAdikAmatyayAyAlAphAlataspatasyaphalamavayavAdhikArabhavAyavetyAnA hAvikArAvayavAtyayaniyulapAkAntAphalUpAkanayamudhyatitadhAminpakisIyAyazavyasthAna dAnAditvAdatrisihalagarthavacanAhalasAitaspatyatraItAnyUjalapAyaloponasiaisa narakhAkarayAgdIvyatIzAnadAhetItiuttavAnikArabhasAmamahApAdayapratyayAtespacAponiSedha kavanahitIyAnatvAsaMbhavAtAditpananakarmamAnimitA kAridnAnAtinAvizeSAviziSTa pradhAnapadArtharUpavAkyAthasvatyagAyasthApitanaspevacanakiyokamatvasaMbhavatibhAvAnaAhA viniAuyasaMkhyAnimitpanuvartanAbAheniyadaivadezAGacAraMgArtha kAregAhovininizApAna yA:4 yA ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa mAhetikriyAvizeSAdvitIyAMnAhakAripatyayApachatAvitititAnukararAmitanAgadyAtAvityayyevaM 404 saMvAnamitiAsamAnabhavatAlanAtIbhavAnitivATa chniityrthH| gAsanalpikaniAtalpazahAbhApI houvAcI atazatiketiyaanazAyanAniniIzAhAlphaghevadivitiharadagAnannAsAmonpApita tvemAnAbhAvAyanetiprasaMgAcAnanadIyAnAihakaragoTanIyavasamavibhaktimAniDAkatAye nakasabhavAnAtatsAhacaryAnimityatrApisevatenadevadatnena titamityatratA nivyAmi gulpAkhananAtpanatvananidhAnAtrAtiDAghapAnasaMkhyAkAlapauravivakSAkAravivatitamavAva parItyatvanAzaMkvAyarItvanyAypakalpa ninyAyAjayatijinamitizyAyAdAnAcASayamaya. upanirdezothyavivattitA nanadevAtadeviyati deviSyamideviSyAmideviyAmA vAtrahitakA inisihInandAtyAyanakriyAyadhAnamatAnenapArakhyAtatirDa taMbAilakAkaratAnAcanAhagrAma tyAcyAkriyAyudhAnamArayatiminiyAkonAcavigrahakriyAprAdhAnpAunnAvapitahuvIraminivenAsatva 404 ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAnAninAmAnAtinakunnaravadhanenasvabhAvAvaratnovizeSagAvizeSyabhAvavyatyAsAbhyupagamAnAne shanAyAgavibhAgajarAthAbAGakelisiautrayakAra sAhitikonasajJAninaDIpatrAkAdityAdi piyariMgazAnayaravatpamArAvArtika spAbhAvAtAnikaSopanilivarIparItArtha pApAgAipAyA ThAMtaraminietaccakaSakhapadaMDakedhAvaratIspAyaneniAparyaganohalacatikaragojAyAdA pveti| gazAstramidAyatayadhanyadartha itpatrakevaratADapasaMkhyAnamitivalpaneso'syaivaprapaMcApAdA dhyAcaratipadikAnadArAzvinazahApaThitastUtrakA prasaMgatadAreca tyAkyAMhAnadAdivi dhocenidhiAukaiticinanAdIdhanaDeniyaSyatinavasaMvAnavigrahAnAyamitibhAvAkriyavikraya hAmininitrAghAzrayaNAditibhAvAprAdhAnnA Ayudhyata nenetyAu~dhIjavidhAnamA kavisaMgainahanItiuyAdonayativetpardhasamatvAdibhikhAvamavikAsAyanalohATidhAye navAdhAnyAdikanIyatADayA mAlabhAsivanitikarazovarAzAbhArazIdhabhArazivAyanI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hes sirasa nipAnanAcirasaH zIrSamAvAsatramIsamAsazvAnarAvakanI vAcalara kadezeniAvIvadhA 405-nivaktavyamininyAyasihatikatanaprakSiptavAnAmazasakhyAvAcI vizaharata naharaghatApatyApratyayayau pratyayasyaivagraharAta nijAtyAgAmitilagAchIya taspasvAtaMtryaprayogavArapitanityagrahagAnitpamitiyogavibhujyavinAthAvivattA mAmAyUsvAtaMtryavAyatetinalokikevigrahekninnAMdivalpanenaki ritivyaactt| kRtyAninimiti bhAvapratyayAnAdinidinthecamapanakartavyabhAvapratyayAtAdimapAtanaH cavi cAvaparIna niyozekyAyogavibhAgaspanaiSyalpAtAnano nityAenavAnpatrApilIna spasAdhu nAtAdamavanirarthanava kevalaM aMtaHsAdhurininiyamAthAmidana tA vApataunayaminpanikapradAneznyaspAidIcImA'zani kopratyayeganisamAsamU rAma yaridanyattaspAminIvatakAnanasTattIya nAnapranyayA kiMvapathanAMnAdetyAiki 405 itinamA maH3 4 me2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAvizeSotinatonpatrApisaneranivacanaMnatAhitIyAvidhApakamityakAMjatINamini pranigatAAyo'smitrininabIhAraka eripakArasamAsatighanarupasargamyopaIditAra tvAmAtApikanianugatAbApo'smininidhigrahAunoddezainvavanAyadezavAlApratIpAdidha vyvaarthaapniinetrttishhaaytaaprtiklaaukuulppaayaahiime|crimukhminiapyriivrjnshnprii karmapravacanApatvayaMcampayADi-niyaMcamyAmayaparibahirityUvyayAbhAvenaMnavajJAsvAminomukhavajayi vAyasavako sipArimukhikAsarvatobhAvArthakasyevamAdisamAsayatoyanAkhAminogavanatIyoca nitasA yArivAmikANevAdiyazArthamitiaspaniyatavadudaMDAdezya kadAnakamatvAtAdiyA rAmitibhAkametatAvAI vikainimityAdhyarthavahissAparyatInivigrahAkathaMtarhivAjIvazva vAcAvariyamasAnasenaspAnavA dhAvAdhulavAkriyAvASiHsamarkayanenyAdivasAkSare vAyaryAnathAcaharadanAsvAdavAcaH kavayatigahakidiyagahiricayachatpadhamanisAdAniyA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 rAzAta siramA nyanainisova'titanokoloki sAdhutvAyanegnadevadarzayaniAdanaukAdazAnitiAuMchAnisamasyApani tasyaikazagyadAnachAAIkaronItiihAlatyAdivibhAgakajAnekaroninitIzadazakti svAbhAvyAnAta nehanAzakaroniravAdADarika ilAkulAlAmatyAtra vizeSaudaIraanavara savAla vADabhIDAdibhedayogadadarzacaMDikAyocayAmajAlekhadaIramitivi zvAmAspikainimitsyaspayAmitiniyamAna sUryativyaniyaloyonAyadonarAyanAmasaktIva icchativyAprinirmacAniAihAsevApIcarativartanIyasabhanayA'sahamamanatidhanisaravamaya nadhArmika tiAadhIniyahavatAprAtipadikenanadaMtavidhinIstAniniSedhAdaspaoNraMbha gAdharmikaitiinanavirodhavAcAnadhArmitivigrahatvadhArmikaratisthAnAsamavAyonAsama hA dhakebhyohitApAnabhyadhaspAnsamavenIpayA apravizyaikadezIbhavarnasamapUrvaspegoDayAta rAma akArIbhanavezaMpratipratyarthaspakamatIvizeSyamanuruvabahudhAlokA sapramIparyaMjanI 406 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 DUpa kurukSetre samavenAinisainyaH sainikiti| dditIyAtI rAyuko / yattu senAyAM samavenAye sainyAste se nikAtatparaH prAyujAtrA adhikarA prakAra kazA vaiogherATha kAravidhAnena nAha gviya hA yogaat| phalitArthayaratayA vA kathaMcinneyaM / saMjJAyIla lAgalalAyku kuTIzAbhyAhitIyAMnAbhyAM pazpatI tyarthe vasyA tAlAlATikaiti / harehi tvAprabho la lAraM yazyati ninnu kArya katyarthaH lAlATikaH mI prabhauladarza kArya samayaityamaraH / kaukuTikaDU syAdapracepayaryA pradezaparyata me vacaH sabhya gachatItyarthaH / giloyazcetiluna vihina prasaMgAlAmA kinidiMgaka makavAda ne yaha lakSaNA mukhyArtha kAnUna anbhidhaanaat| dhAnukA ti khare kAM nAditiThaspA kA dezaH / izAH Saiti SAyarazvadhAta cAkU ddayoH kuThAraHsvadhitiH parabhuzca parazvadhaH cyAtinAtinI nirDana pratirUpa ko niyAna apa vaa| snIti tiDe tA nAstIni niyAnAkhyAna samradAyAcca vacanA pratya yaH diSTamini divaM diSTaM bhaagdheymitymrH|| kA lohi STayya nehAcI ni ko zAna dizaH punnasa pAru Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakti 5 sirasa kAyadyAmAzAjagAmatiddiSTAsAspAsmIti daiSTikAnipAcokAnacinpAutakozavirodhAdiSTazaha 47 syAkhIvakhAtinArthaparaveyamAraNabhAvAtAnacAsminnarthayatyayovidhIyatAnAppAtikaztyatrevA tparyaH pratyarthanayAbhAsata tinadhyAdayAvaskanasIAghatAhApidiSTAzadoSisAdharevAgra nyathAdiSTamatiritisAmAnAdhikararAdhabhavatAlakSAyopayAdanIyasatreyigabanenasamAhArA tidikAhi bhanAihasAmarthyAccA samAvabhavaniAunarastrAda E MIARAN dIpabhannazIlatAnyAzayenAhAadhyabhAgAmAtAzrAyaNAyavArasAlakAzrAmAvilepAtaralAcasenyama sAikaoNuccArArthoDIvatha aavsthaanaavstyaasmnnityaavsthaauysNgaivsritydhptyyH| usIdasatrAditikusAdarIyAtAbhyAMprakRtibhyAmityAhayeAdhakAra sAhitikatisabhAvyate tamAmevagAnedhanAdeyonArtha inibhramAspAdanIvAnikalansInevayaryagAyata paniveyA rAma krshaasiddhiitrnaakretthkodhikaars| ||athyaaciniiyaanaahaathhniitiyugyminisugrdhaagaannk 47 Dhammartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavahanAzrayet / nanuyugyaMcayanaini vAhane vAcyeyujeH kA piyugyaitiniyAtanA dihasanArthI yugaaddidhinaa| maiva yugyamityatrayaya nauzca niyade ta spAM to dAttatvAya nadAvazyakatvAta natraH paraM yadata maMtodAttaM syAditi hitadartha prAsaMgaiti prAsajyataitiprAsaMgaHkarmazina va jAri tikuH prasaM gAdAgataH / prAgastaM vahatItyatra na anabhidhAnAt / atra dhuroTha ke nyu citA bhasye tireiphavAMta svabhA torityrthH| tena pratidI netycnnissedhH| dharya nidhurvI hiNsaarthH| bhrAjabhAsadhuvativizadharvatI nidhUrA loyaiti va lopaH vaH sa vIsa vI cA saudha zveti vigrahaH pUrityakAraH samAsAnaityA hA srvkssraamiti| sUtre tuza ha svarUpAyejJayA kI vanAmAzritya sarvadhurAdityuktakha iti yogavibhAgouttaradhurI goda zi dhurI rAA ityAyasiddhAekadhurAta cina khAna kRSNa tIna sAmathyakathA likaityAzayenAha eka surogA iti ekadhura iti lukta tila kI tisa va dIrghaprahanaiH prApola kaoNjanIti jAyate spogarbhaitija nighsibhyaami| jainivadhyo priti dina kAdikArAdatinainiGa' janyeti' yAhi jAmAtuH samIpaMjA sNjnyaayaam|ytprtyyaantsy vahuvacanAnta spAnipAtanamidaM voyamA 2 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlidAsaH prAyu 1 sira sva yAprAyayatisenyarthaH vadhvA yAnavA heghAyapAtetijanyAnavada kumArItikAlidAsaH prayuktavAn paza 408 tiyadyastadarthaitipadabhAva dhanuSA kiM / dasyuM vidhyati iha hidhatvaSaH karAtA saMbhAvyate! yudAba dhanuSeti 40- prayujyate tadA saapeksstvenaasaamrthyaadevnbhvti| vshyiti| vazanaM vaza ichAvaza kaaNtii| vazira rAyA rupasaMkhyAnamityamAvahanyupAdhikAt prathamAnA laddAghasyAnA lyaaiti| mUlata pATanene vasaMyAsA natu madhya tAlavanenetyarthaH / sampaka zukAitiyA vanAdhenudhyeti zrano dAnAya na utikha retAMnA nAvaSTabhyo yathAkramamaSTasvartheSu yasyAtsaMjJAyAyAdasa mAjheHsa kArAta hatAryAdiyogayathArtha kara ro kanIra hai to tulyArthayogenaca tRtIyAbha vRtI tase vAtra samartha vibhaktiH bAdhyAma lenA nA derutpatya the vAgbhirviniyuktaM dra vyammalIta tu kandatirikta lAbhArakhyA mAtmA nAtizeSIkRte dravyamityarthaH AGpUrvasyanamaHze rAma bIkara zAma tataH pAraDapadhAditiyatiprApne'smAdevaniyAna nArAyana lokA syAvanAdravyezA vastrA 408 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dikavikrIpanetatrasamudAyemmalpazapayaMjatAnatralalagAbodhyAsAca yAMpatikInikalAvAsI tayeniAsItAhalAyanenasabhitaMninotranAdirahitahatasamalinamityAulayAsami taminisa minaMparidhinnAraThAyatesejJAdhikArArAataravAlAkaramAkaparichedanAgraha sahazamAtrai prayoga vayasAulyAzatrarityatrApyanaevanayatA nidhokyasyAsavayAityamarAyadhyamitividhAtyA nayanamiyAyathA'nayetazvoraityatravanAsaMjJAdhikArAtAmAdinayetaitpAdasAzaMdisaMva varagocurAdizchAyAmapitAdhAtanAmanekArthatvAtAnano'vanisAnAdityAhAchadasyamitiDa hasaMjJAdhikArAviyubAdivAcaka dazahAnagaghutIta nimAzchiAyA karatItvAtkaraNAtanI yahasamarthavibhakti hRdayasyArughAgakramAvadhAalaukikainAtanatarvacanasAmadeivAna valaMghogAbhAvAtAevamanyatrApabAdhyAjanaspajalyAtAnalpanajalpa bhavighajAkarapaMchI hilsyainikkaakmvisstthaakrraasykvnnivjaaryaakrtvvaadihlyaatrihlpH| Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasArasItAhalebhyaititardanavidhiAnavatApAihasAdhuyogya pravAsovAyaghatAnantayakanIna 40 tasmahitamitisiddezanatijanAjajanapratipatijanIyathArthayavyayaminivAsAyAmavyayIbhA vApanijanAidayugosaMyugAyAyakulAparasyakulAbramadhyakulAsarvajanavizvajanAyaMcajanAyassyA 209 mukhyatyatraniyAtanAtyayAlukoguDAdiAguDAlmAghAsanApayAmAsAaAdanAvavirAma ghAtapravAsAnivAsAhatAvasatirinivasevetyatipratyayAsvamApatisvayatirAdyAnabhAyAyApati nivaritamitispArAkarmavat kyAratiyathAnacaMyato'nAvazyAcadAnaHzaMpAyaDatyati lAyAyasyavaMyadartanadAkadA syAdinivedabhASyevyAkhyAnAnAnamaHzaSyAyacaphainpAvacetyA dosvaravyapayobAdhyAsamAnAvasanItivAsAniyAnanAbAderAkatigAtvAhAzini etenasA adhikAranitidhinAsatIpAtiAtIrthayAnisamAnasyasabhAvAnaratpanenati tIrtha mihaMguko rAma tIrthazAsvAdharahotrIyAyAyAdhyAyamaMtripAyonaujalAvatAreconavizvakozArAsamAnodazahazainili 404 Dharmartha Trust Jak Digitized by eGangotti Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 tyarthakaH jalAzayaH kuzezayamitivadityAha zayinaH schinaiti samAne udriti| pUrvAparaprathamacaramaiti suruSAta to yati nitva rApa vAda AkAra syAdAnaH sodarAdyaH o codAtara ninitI vibhASodara tisabhA tIrthayaityatoya ti nartane sAcaviSaya sprmii| sodrAditiliMgAt / itthaMca sodarazAghaya tyayaH / kathaM tarhi yathAnaM tu gadyUta se| daro picisucatI timurAritece'cyate / yatrabhrAtA sahodaraitivatsaha 34 zana baDI hauvApasa naspati sahasyayA kisabhAve bhaviSyati maha neyayIya spApisa .. tvAtpaprAcA yA gharAghadyau catprayanpaspAyebhavo'pIyarUpa jaya nAsUtra hayasyApi chaMdovikArasyatvAt bhavedasItyasyAyAdasamApteradhikAra pratikilo ke bhavAmitva na pAyA gyAyIyamagriyaminyamaropi nirastaH yadayitIrasvAminAprApA yyAyIyamitiya vivAprAye bhavaH prAg yAca ditistatrama lekhina dayinAsamAsapranyayerdina vivipratiSedhAnAmasmAnsara niviruddhaH kozopramANAm inisi| // inivaiyyAkara zAsitaranAka Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 sira.sa reprAndhinIyAH // // samAprAzcAkha thikH|| // zratha miicmikaaH|| prAkkrItAnA zrItArthAtprAJco yatikho bhavatItyarthara cehA vRdhirAzrI ynenprtyyaanaapiprkRtiH||dty kaMvya matpatrayamazva kasyApyAyane ravadhisajAtIyasyaivAvadhimanAgrahazAmiti nyAyabAdhAcA zrataevaghoSA 23. 5/0 vaphadezAne hasauH pratItiranubhavasiddhArthatvavadhau satisamAnarthe caritArtha vizeyavihine nayatAbAdhyatAnacavibhASA havirazyainyatra vibhASAgraha zAnapa yAMta reyiya vAdiviSayenijJA yyata iti vAcyaM / jJApakAzraya gauravAnyanujJAya kAyaro'vadhireva mAstudyaityavAdivatyeva navarukmAnacinpAJcAyaM camasa mAjheradhi kaaraayteH|| gavAdya nazA cArAhAnA bhItinAbhiza hona bhI deza ne cuprApnotItyartha nabhyo sati rathAsa dunA mitrapraviSTaH kASTa vizeSo laHsahitadanu guNAtvAnnAbhayehitAcaM janene lAbhyahanacacAbhayehinamA prazarIrAvayava vAco nAbhistu neharAma gRhAta parezA bAdhAdityAhArathe tiStasya naabhymityaivetibhaavH| nyamitiSyitra navyA cakArasyA 410 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaktasamuccayArthatvAnnastaddinaitiTiloponayiveniya kRtibhAva kharbhamaH saMprasAraNAdaula yAbhAvAta dIpana vidhe sAmarthya hilAyA mAnAmabhU dilpA tanna vAzI paribhASayApUrvapAnyA geva prakRtibhAvasparakha karatvAtsatpapina smitreka dezavikRta nyA penAnnatvAnapAyAJcAnacA lAyona nyAyasyAvikAratvAnnavyoti sAdhuH lopAgamavikAra tohI tipaspazA bhASyA ditivAcyA prakRtibhA tvAdapa vasya lohA vAdanyathA rAjanyaityatrApyalA yAyate |yde vidIrghapatetyAdinA nakka yAprakRtibhAvenaiveSTa siddhe / cakArasyetpathicitya varmA kA ranivArtikavirodhAta ucaistarI bA SaTkAraitijJApaka labhya svadhAcinka nisvAya rAhAna virodhAcca / vastutastu saMghA tAnnakAraNAtpayaH sva dhAkArainyAdayajJaSpAdAnatva darzanAlA kiMtu ghana nai naSTatyaM caiva kAzvakAra tyA dono dAnAkaSItvana zasyAno dAnavena tarapadaprakRtisvarasatpathidoghA bhAvAnA nainamava cakArAH pratyAkhyAtAini bhASyaM jJAyaka vargIyaM to nirastA manoramAyyevaminyAstAnAva Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa vibhASAhavivAhavivizeSAzAmitragrahanasvarupaspAgavAdiSutaspapAThAtAasaMjAnavirodhanyA 411 yenagavA divevasvarUpamityasyAbAdhanAtAazyAnalakamasalatyAkapakampayayAtra vikArebhyatiadanIyavizeSUvAcibhpoyabAspAdityAnAdanpA odanIyAazyAdInI devAciyAThaspAyAha viraprayAdibhyovibhASApAugavAdibhyoyavipratiSedhunAsanavyAdhA nAcavyA saMDurAirnicara zahAhavidhisaMkanitiAnAdhyamitiAgavAdiyanAsainiyogaziSTazana bhAdezorathanAbhavivetiniyamAnAkhalaMyUvAraghAyahinadhAAtmavizvajanenivatrAnAnacA rasAdUnohazahaevarAdhanobalAyaminibrAhmayAMvAcIbrahmanabrAhma gAhapanazahAbhpAyU tasyAnivanAstiAchoppanAbhadhAnAnanyAMkarosthirithyamitiArathAyahinAgivAdiSapAThagAnA udhInayispAnAanAvizadoditauravanenaTAbanAidezAtinAdhitvAparatvAdanAghadata rAma mityanazAisparavAnayAnadarzanAnAliMgaviziSTayaribhASayAgabaMtAdapithyanAtAsalAdAdhAnaeva 021 (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAkarmadhArayAditiAmamAsAnarAyelayAniSAdasthapatyadhikaraNAnyAyenatatralAghavAdi nibhAvapaMcajanenithakArapaMcamAzcatvArovAyacajanAnadiisaMkhyasaMjJAyAminisamAsAna ArabhyavAnikapakamadhArayaevayanatAsarvajaneniApUrvakAlaiketinasuruSAsarvasanInani patijanAdiSusArvajanInavazvajanInazahAsAdhvadharavanaMtIsAdhakanauhitArthevaravaevanana khajAmAbhAgAsAnimAnubhAga zarIratasmehinAbhAgAsaravayAdibhanAvaDezvaphagAkA yayoritikozebaaheriniprayogAcyAbhiprAyazaktistuzarIramAtra tyAkasamAnataravAyahina itivAniminimatyadasyanibhinavatApadAnanirakAsamAnapadatyAnayAyAMsAttamAmAtApiraza bAbhyAmautsarjikazAevAmAtrIyUpitrIyArAjAcAyazavAbhyAnyonAanabhidhAnAnAvidhavAkpa mavAvAhitamAcAryopahitaminiprAsvAmAzAvAnAmaniapatpekusinaimaremanArotsargikAsra nAnakAra pacamanyatenasidhanimANAvapapatyAdhikArasya vAnikatvenanirdezasidAnaMdadhAva Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasahanAihavAdIspagamyamAnatvAnasmaiityanulyAvAcavathaivasamavibhaktirityAhAcatInAdi tAzAdiSayAgonichAdanaMdiAcamavikAroyadAdisardacarmazojityanayAnoniparavAnara 02 vipratiSedhenala vaiSyatechAdiSayacamatiraktacAyayAvajApUrvaviyaniSida rucaniAvara 4kayUTochAdiyAnahI patipadagranpapavidhAnAdayuktoMviniSedhAnathAcokamAyanitpInaraMgapaniya vidhayovirodhisaniyaniyomithAyasaMgaparabalIyasvamitinA pUrvavipratiSedhenenirvitpamena dinyAhAnavyAlanikhakAzavasattvadhAniyadavidhebalAyasvanAnyathA atsvmaankvnaan| dipratyayAcamagAnedapaMcampartanathAsaticazazacamIthIyApakatopratyayaprasaMgAnAcamo nUnaparatvAnumisanisvepinayanAnyevaMyuktasvoyonidAghapatamityAzAjyadhiritikamANa hIyotpAhI kiNvssytmevetpaahaacrmyopaavihntiritivaadditi| radhivapimpArananinvAdAka rAma dAnAcamavAcakAhadhazahAdvikAreziDApAvadhIniThavadherIsAdikaniSitvAnDIyAnadhAvadhIvara yA 45 ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spAdityamarasavadhikApaJpanimAdhyAnadasyAspAdinisaMbhAvaneliDAiSTakAnAMvagatvenairvakalpanopAkAra AsIsyAdiniAdezaspanarajutvAdiyaronkalpyanepAkAroasmityAdini ajayahativitibhAvA tAdaOnavivantinAMaghitayogyatAmAtrItenazAsiddhinIkyiA hissahaspiSTAdhImatuvidhAvi vasahadevanizakyanvAnApAsAdodevadanaspatisvisvAmibhAvasaMbaMdheprAsAdIyodevadatAinparvaloke pryogonaastiinibhaavH| // nizrImadrAmahamabhahaviracinasihAnaratnAkarechayatIpUroDiyA // // prAgvaneSThajAhazArpachadAghacainyAdinAyavAdenaviTodepinonitimIbhadipavamarthagavate risoyanusarvabhamiTAvIbhyAmagAnAvityapavAdenavizedepiTanevayathAspAdityevamamiti navyAnannAnayoSTanapUvAdaspaThako'yavAdavAnAnena yAraya gAurAyagotyAdIThajalampaniyana caivaThanagrahagamastitivAccIjajarasoyeyApadAsasnebhyAkInAthanaiSTa vainaprazanasaMtraspAta zyakatvAtinagaumuchikAsAvanikaDatyAdauThejasitAyatupAcAnenakItAratIyonAkrItArthavaI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 lie3 visva sthAnAsapranyAkrIna-sAnnatikAnyakramAnacityaMagoponpAdiparAsanThakANApyabhAvAnarAya - jAditrayodazapratyayAnAdhakapakvataspatanakInAmitvasyaThaDanotraparatvenavyAkhyAnebAjAmA vAcaritavatyayavitinAlayAnenArthadhaivaThajayanenapratipratyayapratiprakRtivAtinAyavA 4/3 daviyanAacApIdajanpatarasyAmitpatrAnyataraspAyahAM liMgamA aAhIMnA tadA haimiSajatanAnukriyatekinaniGalekadezaHzavanAvyAkhyAnAdiniharaktastadAhAta dahalIpanadi tirAhayarimAsAzavenayarichedakamAtraMnarayatAsaMkhyAgrahAcaiyapItAkinunahizeSaevana dRzya vArmikokAkadhamAnavilomA paribhAbisarvanAaAyAmastupramA syAnsarabAbAghAusa vanavAdAnaraparichinnavinapalAdizabdavAcyenapASAsAdinAnulAdAvArArthitanajanAdiya ghinaunavIroyA dUrdhamAnatadevonmAnArohaparisAhAbhyAsvagatAbhyAyanakASThAdimayana rAma dhanyAdimIyatatparimoyisthAdikamucyateAyarisarvatobhAvAAyAmodainadhenamIyatedA 413 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ruvakhAdAnInapramAAhanAditicAyAmayazcheidakavenopacArAdAyAmazahenocatAtacacinirya gavasthitasyavastunAyathAvastAdehatAdivivivIdharadigavAsthanasyayathAhAtinaMjalamA yasa jalamitisavyAnvanmAnayarimAzayamAbhyAyibhinnAteiSAmapiparizadaka vAtAhauyasthAtraya thaahaahnaavitipthaa| kiMcamUnasyaivayarichedakAunmAnAdayAsavyAtvamUrtaspAvihiaujIvezAvinita kacahAragAdithiprasthasvavAdimanabhadAyakalpatA kiyAbhedAyakAlessaravyAsarvasva bhedikati atrInmAnapramAyiArvivecanaMprAsaMgikaMbodhyaprasamAsanikAya sAyAdAmASAvAhAdAlApASTe inisapranikAdayAnatraSaSTriozidhyAyathAkramasaMvyAparimAzAvAcitvenaThanipAnavacanIya yevotnmaanvaacinyaapuurvshtthikisiiismaasynissedhaarthiiytpuurvstrprimaaraashnsNkhyaami| parichedakamArAdhanAnenasabhyanAevAyavAdo'paThakA parimAgavisarvananibhadenadarzanaMtapa mAgAyarimozAbhyAsavyAyAzvApiMsaMzayeInyiAdavipatpanaitiharadanaganannAsaMravyAgrahAMvayI syo JHAR TH Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUra W14 sirakha kanyAnvAinaH prAginiyAM cami kedhaivetyarthaH / gavyamitigavAdibhyoyatAyavAthyamiti vibhASA 414 havirepaniyatA ena trimanusanyA kA nyAsa natra vikAratvAdeva siddhe'zyAdI nATathakrapAThasA madhyAna deta vidhine tyAhA inaOM dhvamiti vArtika mevedamA saMkhyApUrvayadAnAmityukte nahA parama yArayagA vartayatiddiza yaminina dvinArthedviguH natra kaspa cihnita spalaga strI nisaMkhyA yada vanazyadijanyatarasyAmityaca vAI pUrvetila kAhizArSika tinacAryo nimittamiti lugabhAvaH / yarimA gagana spenyU ttarapadavRdidhana para kimiti zrAkArasya vRddhiniSedhapha lAbhAvAda taevabhaviSyatI nirkitapura veneniyanaH / irastu tapara vaisanyA kArasya dviniSedhAbhAvA * hRdipratiphala pani nimittatvamasyeva niyuvA vaniSedhaH sidhyatItyAhAkA daravArI mAryanIti zanAcA uttare zAmAprasyaka nAya vA dAnatrAzatazata nRpra kunai vizeSAmasaMbhavAnAkinupratyayArtha rAma vizeSaNa na cAtpayArthasya zatatvaMdvedhAbhavati / prakRtyarthAnirikka saMskyAnaraviSayaya kRtyarthaviSayace 414 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ninavAghaMyathAzanenItaMzaya'zatikaMzATakaminiAdinIyaMyathAzanamadhyAyAgAvAvAyarimArA masparyathaspagosaMzvasyavAzAtakograMtha gosNghiivaa|atrckevlNprtyyonpnyesstaaniprtpyaarthyo bhadAvavajJAnacatavatIbhedoliApratyayArthasyaikatvayizatatva msyevaaythaashtmitytrueko| vibhaktivAcyapizatarvananivartanAnanAghasyaniSadhavyAratavAhnikUkadAhAzatapratiSadhanya zatatvapratiSedhInenivAcyamiAtAenanyAyaptiIvAcanikameva niyattasyakaipaTevyaktAMnA vizalikAzakanna yorayaMdhainiyAgadanyatra panivedhAbhAvoyadhapinAyiniyatakAlAhismatayovya vasthAhetavAtimunitrayamanenaivedAnIMsAdhvasAdhavibhAganikaiyarAtadetatsarvamabhipretyAzanaitya spAghArthaviSayakavAbhAvAtparizeSAhitIyArthaviSayakatvamevetyAhAzanakA saMgharatiyanazardanA yAisiyatasahitAnATalenizAkayArthivavattamAsAMbar3hakatiIpAribhASikasaMkhyAmAudoharAyA minyAGaDanyaveyavaspenizasyanayaryaMdAsa arthavanatizavaspanavagrahAtAkatikArvizanikara : Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 sirasa tyayevaMzatipratyayAvayavasizo'narthakanikanasijhivanorisAvatoritipaMcamIkAnUniya 415 thamAyA yA prakalpayatInyAhAvaletAvanaitihamAgamAnavasatpAtrAgamaliMgaTikarAditimA vAviMzatitriMzatAnanvasaMjJAyadyAnvadhAnapisajJAyAkanakaMspAtpratizadanAyAiti niSedhAdata AhAyogavibhAga'tidizUchadaspavizadizastipatpayananiyAtyanaityAzrinyadIzivAyI vAyogavibhAgatibhAvAvizatiAtivinAtAItItiriloyAtriMzakAtiritiTilopAtra kitinacabhAgavadayetavAdaIzavaspAsAmayazaMkayokAyAspAIDavAnAathavAbhAgi -niprakaraNAdinAjJAnesaninAtyasAmayIpAnAjopavAdAyarimAyAmohaparyazAThanaThakAnA minidhAtamAnaparimAgaunataSThanapAnAviMzanikazalyarimAgAspasajJAtirasyavAnivAghaThanapAna mAhitIyeThakyAnabhavasanAta gavatAprAptahastrAnusayAyAatInikanpApabaI adhyAruma rAma yasmitadadhIadhyaIpUrvacadiyazvanisamAhArehAsotrayasvAadhyAvaziauzcaiyaraspeniiidaye 425 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ campatata yAvyAkhyAnaMkA zikAvarodhenAdyAbhyAM sUryAbhyAM krItaMddinsaryaM / hinAAkInaM dvizoSi kamityatrA piluka prasaMgA nedayuktaM kiMtu dvigoriti SaSThI nimittsstthyrthH| dvigornimitrayasta dinasa spa luga bhavatItinokta doSaH hiraNyIkIta minivigrahaita dina evaM nAnyadyunAbhidhAnAditi bhA yo cakalA ki miniyAM calohitika movI paMca kalAyAH parimANAmasya maica lohinyA guMjA yari mAya spetivigrahenahitArthI dviguH tad spaparimAzA miniSTha nAma spATha itipuMvadbhAvena lo hinI zaha spe kArana kAra yA nivRttiH parimANA vizeSasyedaM caitaddayamapi saMjJAsaMjJAyehagAM pratyyAMna vizeSazanace * pratyayArnasaMjJetibhayatra ThaJo lu nisadAzayaitivRtta to vyAcakSate bhASyavArtika svasaMnidhAnAdivizeSAme vAMgI kRtya tataddinala kavenapaMcakUlAyaye calo hinA sa iti jo luTie vetpasaMjJA yahI pratyAkhyAtA adhya yaha gAmayyeva / bahu gagoti svena spasa dUra d Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 sirasa yAsaMjJAvidhAnAnAtathAcavArtikamAadhyaIgrahAMcamamAsakannidhyarthalukicAyahasamiti lI 416 kepiMgAyanAekoudhAIdAvimizritaevAdhyAksimititaddhitAhizarathakaminikanpratyayazca siddhAnammAdikSAdhyAIgrahaNAnakartavyamitimASpakeyAdosthinInayAstusaMkhyAkArya kiMcidaspana ninAyanArthamihAmaIgrahAnenAthadekaronItyavanakanvatacUpAGgAvibhASAkApIpaNA madhyasahasaminiAzanamAnAdirazAsatispalahAna dabhAvasaMkhyAyAsiMvatsarasavyaspacetpannAsa daraddhimAhitrizvInAadhyAyaharAmanavAnuvartamAnamapinahasabudhyatevyAkhyAnAnAddigori tinusaMdhyataevaSaSThIsamAsyAratnayotrinekSikaminiAyAgvateSThaMjAparimAgItasyaitpAta rayadahimAya mAtItareThagininavyAnantrAasamaminiSThAdibhpanisamAseThakoniSedhenamanAnarasyApasidavizanikAlAzanamAnenyatayAprenaspacalukimAnevA'nenavidhIyatAkhAzitada rAma sthayarimAyAminiThajiyApnetaspacalavikavidhIyana kirAyAcoyasakhyAnAadhyakAkiNIka 416 3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24159 mAkeva lAyAzcetivaktavya kA kika mAya zApAdAihayazAmASAbhyAsAhacaryAtyA daza hopiparimArAlA yaivagateyAdasyapadADayAtItyAdaulatrcAjyAtizarai gativacanaiH sAhacaryA dhArA // vAcyavapAdazaha gRhanettadarthainpatrA taevAnuvartana ityAzayenAha / prAraNye gasyaiveti / patteTha jitizArA spe mAnanveppAhI dityatrapari keda kamAtra mevayarimArA minimtena de| mukhya mate baThuge ve tibodhya zI gAI tirastreAtAce nivAcyamitivArtikaM / pApAdetinitye prApnavikalpArtha adhyaIzatyA adhya yAtrirAtadabhAvaikanoluka' zatAvanyanAvititva nabhavati / ttraasmaasitynuvrtnaan| dvitrivIdarAcA vArttika midA zrataeva sUtre va spAnArSaH pAThaini kaiyaTa zAzAdityeveti yadyavi zatazAzA(bhyAminivaktavyamitipUrvavArtikA nAyikAzAzahae vaanuvrtte| bhASye nathe vAhata tAnI karAtI yAMnA karmaNI vAcThacAdayastrayo daza pratyayAyathA yasya kara goti kiM divadattena kI senA begAkI ne| kartR hai utanI yo nAnmAnapAzA nAkrItaminpatra spAdita Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIyateninAditAbhAvelugamAdeNiyoziziinaptidhanihitahitalukIvinAnuvatikitapasarjanasya svApijainAcArapasAyaraveSipAtipadikatvaviramAdaprAptasvaztvamanenavidhIyate tenanadritAbhAvelugabhAveNiyozizarinisiyatim vanabAvasAmAdhivaruNyaparimArAmasvIpratyayasyaivavizeSaganatutadantasya lukAtalakAtimadhyamasUtrelumbhAjaHsIpratyaya dAtamahAmAlamaharAjasanitaranAkaranArAyaNIyapavamAtacinyamAetatsvasthamAdhyasvarasavirodhAgosiyAritisnamAdhyavidhAnadhanAsavAntA sismacannAmalyaisamayakAhunyantrakaragatinIyAyAevasamarthavibhaktinvAgadevadatanatpAdA tAsUtramastu:lu 427 vanabhidhAnAnaitibhASyAcAenahinahinAinimahAsejJAvaragAllaMbadhInampapayogebhyohitAinya cAnanAvidha zapAyo nvarthatvAtsatAyAIyavAnAkarthayUcIya kalaritinahivAsaMghogatyAnovAavaharanA saMyuDapajandale vAcA maSTA ne nainaniyatyayAyanepAgAdikaroni puruSAphalenasaMyujyatesayAgAdirapisayogAnakA vidyagayA vobhaveddApaNe lasaMbaMdhaevevAhAtasmaihitamityardhavAkho'stutispazvasatvaviditayogavibhAgoyathAsakhyAnAnyatra vidy| himoga:bhUpa yAsAdhA hatyatha utarArthazvAnaspavAyAdevadanaspavAyaityatra karapatAnAanabhidhAnAtAnasmA mAnapaJca pebhinetavAra karmaSazvItAdevapatpAtadaminA palayaharoyatispAyavizeSatvArAaIikainitra imimAhahimogorA dahitazatamA tivatavyamitiriThaniDApAmATAvaSyatIvyAkhyAnamaniasminyatebhAraMbhanArthavA mopacaNe citvenavaMzAdayobhArazahenoccatApatyesaMbaMdhAbhiprAyegAstreekavacanIvanadayAvaloma rAma ziritipaya ghapigarAyA yAsaMbhavatpavAyAdhayamamArAAspAdhAraNamAzAghadanAdhipatayasarjanadhAsasibhavatevIMcAne 417netyukta pila kibhijigodhiyoritihasva:sihasrathApilAvAbhAvApUkiyAnAvavAhinivanyAmpokiMvagoNImAbhidaMgAyA maattolaanaavshykH|svaapaanH yajukeyaTanagoviNarityasya upasarjanaMyAsIpasyAta sarapratipAdakarathasviiyA mAlAgAtitaritmaspatatAprityupasajanavAtpUnivAlavAstisijamakI tyaantayA yogANIzApAramayastinadAsyA lka Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nasakarmakatvAnadiparayAdinIyAsamavibhAzirnAnupapanenyAzayenAhAtAsmAnityAdiAparUpa parisinedhAnyeprasthazahAlalagAyAvartatAprasthaparimanadhAnyakAhodhanaitiyovanAsatrevaharatAniya SThapAdimabhiprenyAhApaseharatIninityacanInivArtikeyananigrahagolabhavanyavaharayonistayodogApa riminenaMDulAdodazAzahobhAtAyAThakAcinApAThakAdAnIparimArAvAcitayAThako pAri tyAzapenAhAyalaThanitiAkulinAlAihabhAyelahakhagrahApratyAkhyAnAtathAhikalijAtyaiva stramastutibadigoSTaztyanuvartatatvAnyanaspAmiticAnatraSThanatAnyAmaklepAnAtaspAya InilukAsvarUpatrayasiIThanApatelugabhAvakulijikoinivavarthahapaneSyanaitiAnadaspAtra yarimArAAMnasarvanAmAnamevaradhanokiMnayaridakamAtrIcyAkhyAnAntarastrasaMkhyA yAyari sAgAnavizeSagAvAnadaspayarimAgAsakhyAyAnsajenyAdisamuditamekamevastrAtala pAsa pAnAvayAgavibhAgastubhASedhanita kayarenasparzalataH tenavarSazataya ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 sirasarimANamasthavArSazanikAsvArazatikaratisidhyatianyathAsaMkhyAmA pratyayovidhIpumAnastadai 48 tAnnasyAtA saMkhyAparvayadAnAmevaprAgvanetadaitavidhiriSyataitsakalArAratyAzeyanAspasa ravyAbhinna parimArAvAcakasadAhaniprispaminiyanuSaSTinAvitaparimArAAmasyaSASTikara nAhastremanAramAdhAnavyAgdAjAnanA sasyAbhitraspavapakanavodAharasAlAnAnA naramatAsajJArthavizeSAbhAvAnAnacajIvinaparimANocetivanayaminivAnikenesiddhi mAtasyatvayA'vapanyAsAtAbhAvavAnikaMpratyAkhyAtAyaspaSadhijJAvitaparimAzimasoM bhatobhavatinakAlAdityadhikArenamadhAzanImataratiTa siddhatiAevaMdevaTAbhanobhU nobhAvIvAdiyASTika viSASTikasavyAyAH saMvatsaraspatphatarapadadigAhayitvAbhAnAvarIla gitidivAstAmeDaviparinistiomAyAnADakarAmakRvizetilopathi mAtrayavizAdauriloyAgAra vizanizibAitinithAMcAtranAvayavArthakazvidasAtibhAvApadbhiripatrapacanazabda 416 saMrakSa. aza Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spadilopaniyatyaya kuntaMcaniyApanAsacAnekArthakApachiMdativedavizeSamAhAyasparmacA tarApAdAprativakramasanivezabrAhmAyAtiprAcadanAvasaMkhyAyAkanavAnaparitha iniAdazarathaitpAdodazanoparimaNAmasparvizatihayordazanAdinabhAvavAnivapratyaya vizanipratyayaMtimavyAsAnabhasAtAbhAdhyakyaTavirodhAnAdhAviMzayAtrijJAnAcAhItyatrAMnodAnanA darzanAvAtracasaMghaityanukatane havasaMghAsammahasya yonimA yadAsaMghasyaivaprAdhAnyanaviktAnadAsabaMdhinAvadhIbhavAtAgavAviMzatiritisiMghasaMdhinIstAda myAdar3atAvayavasammahinaevagrAdhAnyavivahA naidosa nAdhikAyA bhayatrapraSTamAbhavativiMzanigIvatinAhazasammahiMdayavivajJAyAviMzatIgavAMgA vAtivAhivacana bhavatyevAevaMbahuvacanamA dosaratyAsiyayeceMtinadasyaparibhAgAminisatramaNatrayAgadarzanAvinamAna patAtatra ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sirakha tyayAcadizanAMcavAriMmAvaityAcatriMzajatvAriMzanoriniAsAmIpyapaSThIdvivacanApacampa 41 rthavyatyayenanAdanitanavyAnacatvAriMzainAbAmagAitirepavinirmanayATheThasamAhAradAtparya mpakavacanaanvayAtacevAlayAspasaijetyAnanalIkepisAdhutvAsahAchadAdinitpagraharA anpAcarabhAdhyatAevaM himaskhatyajJAdaMDAdiSyadityanuvartanaitpAhAyasvAdAnAca bardaDAdibhyAyAniyaThatiAnaDAvyAvirodhAdayanAmitiharadattamAdhavAdayAnadhayAyAdhAha novAvadhAna hitAvephanAyaghatrayavidhIyatanadainaghajyanIyaditvatrayavidhIyatasvarobhiyate nikarDakarAkaDeMgareliyATastumAdhavaharadanAdivirodhAdayatAsthAlAchayatAvanavanayAka vividhajJAlitAitparthanayajJiyAni athAsamayovihAnazAkhezAniviityAdezasyAne vaividhavAnahAyatA sampAtippaniyodezAnAyajJAnayaneyogyAvejJAnadAnAvi rAma kamAvikazomAna gogAmabanpAyanazAnasidhyatAnivAdhikArabhanAinanI 42 dhira Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rApara pAtama masiddhAnaratnAkareAhI yAgAMThagA~dInAhAdazAnAMparika vichodanasaladayanayogIptacayarUzaSyAbhyAsapaghamAnamanpanarAsaMnidhAnayadhapinasaMbhavatila thAyizidhyaevaMyatyayaSTAnayarAvityAzAyanAhAyArAyagikizvAtraniAyajamAna idmyytrai.iti3| vyatAnavinAviSayIbhUnArthanirsidevaritUna anabhidhAnAtAnacaivaMsozapikAsazayApanna mA nasaityamaravirodhAsaMzayApanamAnasaMyasminaviSayeityAnAnatAbhigeniihapaMcampAnAnpratyayAya yogAihanityagrahAbhAdhyalayatpAcakazodhazpanuvarnanepadhinazavAhitAryAnAsmAspAnprahane yethAdezazvasyAtAnarayadhenAvAnpratyayArthIgachatInyAkathanAnapratimayasamabhiyAhatazvaza istatamAnajAtIyamAvatI ninyAyAdityAhAutapathanagachanItiihApisamarthavibhakista nirdivATatIyevAkAlAnzAnehasvarUpagrahagovyAkhyAnAtAnamadhI ityApanasayogahinIyAni IzAccotananini ihakarasoratIyAkAlasyanitikriyApratikaTIbAyogAnAcaranirganete Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasva naninimityatrAtakarInivizeSAubhayatrAyyaMta vinarApAhataHkarmazitagmAsAhayAkhano 420 nivasvarArthayuvanAvAneSedhArthaccAmAsAnAbhAyamAdigAryapAyitvAdanadAnAtinahimAsyaityatrakAla) nahigAvinirarvapadapratisvarobhavati adhyaIniluivanAMzayAtrAhayitvAbhAvAtAyavayoninavavavyAkhyAnataMtrIghahInatAsamAhAraiMdAvetunakazcidoSAdiahanImatImatovenitaddhitA hiMgolaparavAcya dezevahAhAnainispAdityAzakyAhAsamAsonavidhevitiya dayanikAlapAdA yasamAsAMtaspAnipatAmana pAtacinyAsatyUpisamAsoteanAdezasya istiyokarUpampanibadhi lAtAnityatvAdiniAtatraliMgabahitribhyAMpAdanakhAtiratrebaha bAhihayAminibhAvatatranavyamanaTacAabhAvazivArevetiniyamAhiloyAbhAve monAlisA tibodhyaavaacluginijaatishyaanaatukhstyaaekdaavidheyloheshpcyriyogaaNditibhaavH| rApta vyAdhiritiananagranpapArthaspAdhenanaukAvitavAtinityaMlaketatyAnAkarmakariSyanAnicUinA 420 no3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA distavizeSAphalAdikaMdAspatItyarthagadvivArSikotramanuSyaitpakArapoSobodhyAne nacinavanAninanityoparimAgotaspAyaspalekhana kenacininAkAzinaspaprAgevopa vyasavAnApaSTikAgaekavacanInaspApidarzanAvakavacanamanetraminpAhASaSTikodhAnyavizeSa zilAnadasya brahmapatrisyavyAkhyAdhyamayikaiyauvyaktamAsA'spativAkyamAsasyaprAdhAnyA prathamevabhavAtAnavahitAyAtasyASaSThIviSayevidhAnAnAmahAnAmyAdibhyatibalaca yasyapratyayArthatvAnsAmarthyalabhyASaSThIsamarthavibhaktiganadAsAmitiyadAvamahAnAbAbatamA vibhatyAmahAnAmnAzabdenovyanetadAvaratInivanayamitivacanAnmahAnA mInimAhAnAtra kAtibhavatiubhayathAyiRvizeSaharU nayAbhASitasaMskavAbhAvosaMvadrAvAnenibhAyasana nAharanasviniyogikaravAyaminimanyanAsajJAyAmazItitatrabhavatyasisipidigo luganayanyavijJabAdhanArthavacanAThajasvamA prAsadAyasyAkAlavAcivAladanavidhadhamA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 sira-sva cAcadIyate kAlavAcibhyo dIyate kAryamityetayorardhayorbhavavatpranyayA syuH iha kAryagraha 421 tyAkhyAtaM bhAyyAya himA se kArya tanmAsebhavetatra tatra bhavatyanene vastra nindevaM dIyate 142) sAmapi vyathI mAseyaddIyatena dayimAsebhavAsa tyA yogo vibhajyate / taJcadIyate yajJAkhyebhyainya nava ne aniSTome dIyateccAgniSTomika bhaktamitisiddhaM dIyate grahapratyayavidhyartha me voyAnaM natvati dezAthInana kAryabhavava dinievacabhavavamaharAAmayi na karttavyamittibhASyAzayaiti dinA zravya yasaMghAne nivicanAddAkAra pipratyayakA lAghat grahazAminyA hAkA pezA nmini| prAtaHkA lekAlpa sAdhutvaci pASTe / prakRSyate yamitiprakRSTaH / karma ziktaH ThajyUha mananaraspa yato na ratrizaMkA nirA sAyA ye kAmAri prayojanamityanena siddhaiti niyamArthamidaM satrI caure evasA dhurnavabhitAviti / nathATitvaM kAryAvadhAraNA thaMDI bevana trisvarainibhAye hame vAMgIkRtpAtyAkhyA rAma naistacAbhijJAvanabhidhAnAtra bhaviSyatIti AkAlika/samAna kAlazabdAdika pranpayaH yahAkA 411 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA4 lAdezoniyAnyatAsamAnazadazvekatvAcIekakAlAvAghanIyaspAsAvitpAzayenAhAsamAnakA lAvinAaAdijanmAcanauvinAzAnadenadAhAAthavinAzItividhItvayamarthaklezenalampanaini niyAtanAzrayAunacAdhAcasAdhanakAlAnoMpAyaniyamaspacAbabaMdhavikArAgIratha ciniyAtanaminiyAkarizvAAkAlazahaspayaMtyati pradarzitAnasmAsvArtha pratyayAcAra unAarthAnyatA itizrImadeNyAkaraNasiddhAnaratnAkarekhnArovAdhatA ninAvalyAtalyA ritiTatIyAvilyaminisAmAnyanasakaMvAhIgonaitiAvAlagAzavanakarTa kedhyynebhaanH| sAdRzyaviziSTapratyayAthInacana kiyAbhavatInipratyayArthavizeSa kiyetipradhAnAnvayaspAbhya hititvAtAnacapalatpavizeSagAyukta kriyAvAcakAratAryonAdipovAkiyAvahAbakAra tIryAnAdinivAnAdhAyacAdestanIyAtatvAyogAnAdharjanasyUyAkA desavArthakasyakriyAvAci vAbhAvAnyAkenaThalpatyAkAinyatrAnidhyAtavAhitIyepinsatarvagApAnaharvaprakAratayAvAnAdhA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 sirAnacaitregavalyomavatyatrAtiprasaMgAsAyanikasaMbhavamataganeranyA patyAnmavarthalatarasAyanezvAnahitIya bAlagonalyodhyetAinyUnAniprasaMgAditikayyUTamadhetrAkhalyobAlagaityatrAtiyasaMgoekA itidinAkiMcAasminyataikiyAvAnamAyayArthasyAratathAcasvarAdiSuvatairavyayasaijJArthIpAra kartavyAliMgarsyAvAbhidhApicArAyatyayArthavizeSatventrasatvajhatakriyAvAcivA travyetInyavyayamityanvarthavAdayayavasiddhauvanelavapAronakarnavyainilAghavamapItibhASyakaiyya yodhatAtathAcabAhagAkakAdhyayanasahazamekatvaviziSTataviyAminnAzrayakaivartamAnamadha yanaminivAkyA yshaavlyitivyspaaplshgrgaagrhgcitraatlpodhnaaniysy| anaevamahAnasavaditivUna sAdhutvArthavakimAnabhavitumarhatInikriyAyadaraDnehAcIcI nAstamahAnasasahazAparvanaitivAcatArAgaHsvabhAdhyAdivirodhAsAhItathaivayutpannaspabArAma dhobhavatyaivetibetrAsAdhuvamAtranirAkumenibAdhaMuktaMcA bheSabhedakasabaMdhopAdhibhedaniyaMtriImAdhu 425 ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unadamAveyibodhonehanivAryatainiyanacakArakesphurIkatamasmAbhirinyAsAnAvanA natrata svAkriyeninAlavarnaneyugAdayAditulpArthamidAmathurAyAmivenisvAdhikaraNAkAramadhurA / zobhAtAmadhurAdhikarasA kayAkAranalpakacAdhikararAvayAkArahatibodhAevacetrazazvaisvAvaH makamAnAivArthasyAdhayetvacAcayAnadehIyavAghajanoahizabAnaghogakarmaziSaSTIyAnA sautratvAnetyakAandhana ghoSaSyAnityaveliMgamidaninadhayairAmohamuttamaminimahiH sAdhanaityAhinIpAnAdahazAsyakakriyAyavinirbhavatInisvArtha rAjAnamahIneTatana rAjAnabrAhmayAmahanihartanatvabAlasA rAjavadananevAjhAvahartaneanyAnavanimAtranAtya yaMka midevAkAminisAhazyAbhAvAdaprAptavatparthastrIvidhivadinikamAzokiAnayAcaharikRmi kAvetrakarakApajAvihina mevaTyamahanItyarthaH niSivyavyAhataparthavizeSagAbhAvevAki nicarhayAka kriyAtvasvenikunauladhamanahAniyAgrahazAmininispaMphalamAhAtraminimnahi Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mityAdaura sirasa nayAnmakaminibhAvAyathAvadvihitAca rAyenyAdIyathAzuzAraniviSayasatvArthakAnayAzahApAtra 42-naevanathAnvayathAdevavanalAvAdayasiddhAgayogya nAmahatividhAnamitikriyAyAmapyuyayaghatonisvabhAva nanubhAvazadoDanekArthAbhAvevAkamakampazciAbhAvakarmayoritnAdAvasatvabhUtakriyAvAcyakAbhAve 43 jitpAdosiddhAvasthApannadhAtvarthavAcyanyAbhavatItibhAvAbhavatezcanivatAmitikanerirAAyitpa yAtAyadArthavAMcyayaabhiprAyavAcyanyAtanA pazcacalavidhedhapibhAveSatvatalA prasaMgAtacavA nikalatAabhiprAyAditigrasaMgaztItyAzakyAhAyakRtijanyaniyisminniminesatyarthaMgavAdoza dvApravartana devapatinAminAyAvAnakazcityaroprayAbhedakojAtisaMbaMdhAdirathIsasahabhAva zabAgotvaminyAdavibhiprAyAdInIbhAnAbhAvAdanabhidhAnAnanaMtravatalAdiritibhAvAnanyavAda vArvadAvaniprasaMgasatrAhAyakAraitiArApaninimitratvasanItizeSatenarAjayuruSatvamitpatrarAja vAdAnAyakAravepinatanighiTatvamityatIvyavAderabhAnAtprakAratvaharAyetamitibhAvAgobhIvAna rAma gavAdayAyadAnAtimAtravAdhinastadAnampAzadasvarupayatyayAjAtAvarthaevagozadAvasyamadhyAtAyogoza413 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suevArthanievaMcazavasvahasamevaparaninimircanAnyatAjAsapalacinajAtiviziSTaMAvAcyAtadA / pratyayagaragAvAcibhporasAdizabebhyastagurAsamavetasAmAnyaviproSapratyayAguzihittibhyaskayugala mahaddI/dibhyAnityayarimANavAcibhpakaparimAroguzobhAvapatyayaH sAtviSantamityAdIbhina vasimasAmAnyavizeyayatyayaH samAsanahinebhyasmasaMbaMdhAtapAtapaivaparaninimitatvAta rAjapuruSarvapAcakavaminyAdIsvasvAmibhAvaniyAkArakAsaMbaMdhayopanInAnAyagavatvAmityAMdA vayatyApatyavAsabaMdhaspArkacahariTIkAvyAsimAMsahanAIbhyAsaMbaMdhAbhidhAnamanyatrarathamitrahamA vyabhicaritasaMbaMdhebhvAinizibAgoramakhasamrapabhikArahasyAdayojAtivizeSAvacinada pavanAtabhyAjAnAprapAbhinnarUpA zuklAdayAmaulakyAzrIyamAtahitAtattvayigugAyu nAjotitahatAravabhadAbhAvAnabhyAgutopratyayonasaMbaMdhAcAbhicaritnasabaMdhesanobhAvasanA, dahasarvasyAyisatrayAyamacArAbhAvAbadhasyApitathAnvanasavabhAvayatpayAdhivavAdasvAma ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA4 sirasa tijAtisamudAyokutvamityAdausaMzivayAtmazAstasyepratyayAkecitusaMjJAsaMnisaMbaMdhezyAmAtra 44 yavApravidhavAbagavAsUnAsivasarvatravyaktivizeSavizeSitAvanalAdivAyAUtacaharizA sAmA nyAnyabhidhIyate sattAvAna vizeSitAMsaMjJAzahakhahapevApatyapesvatalAdimiritidivadanAdivapi bAlpAMghavasNabhedenAthUyabhedAjAtpaMgIkojAnAprapayainidizAadhikriyatetiAnanvadhi kArAdevasiddhImatramudheti cennAasatisUtretarastrAgAvidhepanirdezena nirAkIsatvAtaMtalI ravikAraspasaMdigvatvAcAvaspaprayojanInaramayyAhAkamAzIvidhAnArthavenianyathAbhAvasA vakAzayosvatalo kamAyagAvacanAdinyAvizeSavihineyajAbAdhaprasaMgAna nAma yAtitarathAnAbhavanAditiviziSTAvadhayarigrahItAbhyo nativizeSayaraskaparihatpava zikSavihitA-pAbhAveSakanpatare caritArthaposvatalobIdhoIvIraitibhAvAnananyAevAdimpatyA rAma daugrahagovatatiniyedhAghadhavinadaMtavidhinasiMnayAmpataevaniSedhAnadaMtavidhirihAstItijJApatApa 44 (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized byeGangotri Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rohinAdaurAjAseityetatsAmAnyAye sNvaajnyaaykNbodhy| idaM sUtraM bhASyeAnyAkhyAnA na thA hitvanaloska niSedho neSyate / itauttarAbhAvayatyayastanapUruSAijI herana vAtatpuruSAcca naiSpatae / ticcaturAsaMganApAnasamAsAevAha tigarAvADA (maraNAdiSuvA dhyAiti kaipTaH evaM cahaspati tvamityava sAdhuna bAI syatyamiti zaharapiAyalamayara tetyeva sonattvAyasvAmi bhu4 tiyathottaramunInoprAmANyAlASTathvA dizAdI hi yeUna laghupUrvIpramanasteSvarAH samAve carAu- 6i:6 zApaMDakheDAdiSu // vaacissussyjH|| bAla vatsAdiSuvaya netraH pUrve rAsi vaha / gurA vacanatvA devasiddha vijaya vacana cinI tibrAhmaNAderAkRtigazA tvASya jimivAnDA hilasta hinaspatipalAya evaM yA thA kAmItyAdi / iha gros| vepata lAbhamatimanaH shaardaan|| vizAtpare yayA tAdayaH paMcana detA samAsAnAnuSya jyAta vidyAtattvaMviyAta nAvi yAnimAyA pAe vilAbha tvaminyAdisarveSAM catvArijJeyAni vimatiza devaganacAdA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 S sirasa vamatamitiyaMcamaMbAdhyAsamAmanimanasorAsamanitvaMsaMmati nepAdipUrvavatyaMcarUpI saMmanasvamityA divatarUpA guNavaMcanAkriyA kAryavehamIprAvanigamAiti kecityAskAtirAnaghathA ahanonumacetinumatha yAThazatanavyAbhAdhyatasyayAThAdAnikaminiTasamyAekamAvatribhAvAya nyabhAvaeSoyAThavArthavidhAnAdhAnyabhAvyakAlazadhAvAyAdinivAnikahadapipAyAsa vivedAniArvakAlekainisamAsAubhayapadahAni kaiyyaystanazatikAderAhanigAvAdi apa nyAhAcaturvedaininihitArthadigauhigArjuganaye tyagolazAcanavidha nividyAlattAkalyana bAnAdakalyA daritiThaktaspalazAsaMdhAnagrahaNAminiAvIyahovyaspenicenyakAralopenaspaH dAnivadrAvAdayAdezasyAdinibhAkA AramasomInAnarthakaratiniSedhAcasi hArnelAnyaspanAkapijJAtyo hakapijJAnizahAdI adonatrayayA saMkhyaneSyanAevayatyataya rAma rohinAdibhyatAhiyanAtayuvAdibhyAbaMdamanAzAdibhyaityatrAyiArAjAsaitigraharAvatenita 425 tyapa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta vidhiniSedhAnsamAseAsaktivirahAdasaitivyathI maivI astyatrarAja zaheta daMta vidhiritijJApa dhUtvA nArAdiSu paThitasparAzahasyana dateSyajJAnArthatayA kevaleyapratyayenabA dhoyuktaevetyAzayenAha / rAjyamiti / ato dAta miSpa jilA syaaditibhaavH| braahmnnaad| tvasaiti niSedhAbhAvasye nadISya jityAha / samAse viniyittva vaiSyadhikaraNeo rAjJaH karmarAjya tU mitibAlazA zAvara bhASya uktarItyAyakaevanyAyyattvA dittimahayAdAH vista tabAha zAdeiza kRi cAdevanada nAmyAjiti rAjana zaha svataMtra pAThoya kA samAvezArthaH tinakazcidoSaratidhyArA bhanAi prAzi jAnItyeva svavacamitinandyAni jinyA paryAyaza hai| cAro lAghava cAdarza vyamini vibhASA'nyatarasyAMgraha najJApitatvAn / prAzAditi kiM / kutvI jAnIti kiM DityandvAtra mini ho dvAcA digagoyara vigvAcina tebhyo ho yA pakAitiprA preduSTukhahuzannAbhyaguNA vacanancAsya nipAte vadhUza hArinala sozaca prApne vidhIyate zrA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 sirasa viyatiAvatavyamitizedhAzrotriyaMdodhItainiyaMdasambAdezodhanapatyayazcaniyAtpatainiyate 426 ghalAyazcatiyathAkranasAdhAvAkyAthyadevacana mitiyatedhazahaspepazadalatAkavighalApazce nipAThAtavyenisaMghAnagrahagajiyAigenAbAlaghuHpUrvovayavAyaspatatyAnidikIpUrvavaMcasaMnidhAnA digavadhika mevAlapavItkiAyoDavokathakAvyaminikive kamItadigrahekAvamityevanyAyyami niyanakadhAnorApitikAvyaminihAbhidhAnIyakamitiAabhidheyaspabhAvAkarmavenyathAgo caraNAyinyAdhikArAdapatralaukikaMgotraMtrapatpatpanebhpaniyAvanAyavarAdhyApepachi nampapanyAgotraca sAyojanitvAtmArAmajAnItyaniyAgnebujAtAdheniztAdhAdiyaviSayama nazApAnanijhApAnivacananvArAavagatavAniti avapUrvasyajJAnapravaraprayogAtAgA nikayetiApatyaspatiyUlIyAsvabhAvAcAvahivAzaniyAmAzramasibhyatvanninivanAAra rAma, balasAsvaninivAcyainiAvibhaktyanacArAMcAyaraMlAghabhitibhAvAhotrAzajJAnuhanepAlamAhAbA456 pAnazetAjavasAyojAnavalokkiMgAbAnAyaminAmAnAvayahanAvAlayasAnidhAnA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maayryaayaadini|| ||inishraam yAkaraNasiddhAnaratnAkarenanjoravadhiza bhavanAyajJayA kariSaThIbhavanirihAnyanivAcAvalokikenvAkAnudinavidhIvavAdasamIpachItinavyAya vanaskanTanAyonAnpratyayAtrahayasvarekhavizeSAbhAvAdinibodhyobIhiMzAlyo Ane nayaSaSThItyAdhanorakinAvitisakaiyyAyanirdezAdevavaThAsamarthavibhakisAcabhavanApana yAkarItkamininavyAzatatyadinirdezAdevatarhibhavanAyattayetyAdhulapapannaMyadibhavanA yetayetyAdhayatenahinizAdevaghAuyayanAminiyarasparaMvyAhatatvAipeyAlokikevA kyaSadhanAdevapratyayaitpAyahabAjAbhAvAcAvibhASAnilAvaniyAmavanavibhA mAharA spaphalamAhayattekhaniniAumAbhagayorapizAsanadazAnidhAnyAnonismatausanadazamoga sAnAdvAnyannavivAdAbhAvaratibhAvyavanAsarvadharmasarvazvamazAka nainiAsa zabdArthasyakanaitiSa tyayArthanAnvayAinnarayadArthanAnAtvayAnvArthasamAsaDatyAkAhAnayotanAdi tApa Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira.sa nikriyAyerAyAcarmAtkaraNAtvAtkarazI tratIyAsaivasamarthavi muktigyathAmukhasaMmukhA dRzyate smini nidarzanAdaryazAdiza sAdRzyainipraniSedhAnkathai samAsaityAzaMkyA hAnipAta nA diti / etaccahati manoyanpanyadArthA nAzrayaM nitathAca bhhi| yathAmukhInaH sItAyA 427 42) vaivalobhayantrita mukhamanatikampazya AyAma ityarthaH karmazilpara / saMmukhamitiniyA nyamAna prakRtisvarUpadarzanArthamAnavida loke sAdhu / tyaloya svayatyaya sanniyoga ziSTatvA tAniyAnasya saMzasya samukhI bhavetyAdAva khAbhavatyapratItyA sevArtha kanvA bhAvAnAsami tyupasargapUrvApratyayo neSyate anabhidhAnAditibhAvaH / yathA mukha darzanaiti / ghoge karmaNi SaSTyA nAmayI bhAdityAzravyayIbhAvasamAsasaMjJakA nAsattvavacanAcena karmatvAdizaktiyo gAvazyaMbhA * vAlA sarvaspa mustasyaiti saMmuravaspaiti vane kI pratyaya sanniyogaziSTaspalIya spa nadabhAvaprati rAma RcA mukhI nAdazI disAdRzyAccAnpApabhimukhAva sthAna saMmukhInapaneini kaiyyara haradA 427 pche (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri . Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itina vyA: 2 noetena saMyuge saMmukhInatamudaprasaheta krtimhirvyaakhyaanH| sarvAMgI sAitisAnmaneraSAmpAmi tiraaH| nimittranimittino bhinnaprAniya dikA svatve satyekasamudAyasya tvaM samAnasya tvaminyakA junarenitrebhihina vA anyada srvaa|| baddhAma kSaya tineyeviti niyAta nAti-nenApi dhanurAyAme niyasyacA yAmaitivA yathArthe yadavyayamitivAvyayIbhAvaitibhAvaH evaM cayAdasaMbadhidaidhI palasitAyo 4 saMbaMdhisAhayatpatatra dvitIye anuyAdI nAvyA nadini sAmAdhikararAya lakSazAyA bodhyaM / yaddA so dRzya vyayamityavyayIbhavidhya yA nayaitie kA nakada tyAzAra syaprada higamanamapana dvitIyAyeta pAya sarvavyavAsaM gamanamanayoruTivazAlabhya tatrAyaH sahito'nayaityuttarapadalAyItatpuru SaH samAhAra 66 / vAschala vizeSa tirU mA zriyaivamuktA bhASya kaipyUTarI tyAnugati vizeSa vasa nijJeyamiti yadikarmakatvA dayA nayAmityapradhAnekamAhitI yA pradhAna karmazI nahanyapratya yA sasa hAyaspazAra spayare nIkampanepadaM / prasa hAyastazAre zAyara kIye yA vAmanainisale yo chata vopa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ si.ra. prakAzayAM visarata ke paramanoramA dAbodhyaH / zAra niHzRzAnyanenachUta kArAdhyarasparaminizAraH kro| ghana bAhulkAtAyarovarA avarasya niHzrAderitizeSaH / utte ne AhuH / etacca niyAna sAmAnyenake cidi chati / nena vapratyayAbhAve piyA rovaryavadityupapannayA ra miticA taJca ramana kArInaregAsama 418 428 yA paraMparA zabda sviti zrarghaSayati saadhureveti| retya vyutpannaM nAstimAnAbhAvAdinibhA kAcayya vyakta avAra thaa| gAmIti / ga meri niHJcaiva niyAna nADuyadhA vRddhi bhaviSyati gamyA dayaini bhaviSyatkAla va prAvazyakeza niH soyibhaviSyatyevetiyA saha ubhayatrApake nau ritika gaSaSThIniSe pAzayenavigRhNAti avAzyA raMgAmItirASTrA vAre npatrAvArapArA hiTa hI nAdApa viparItAce nivatavyamityuktena di hApyAzrIyate / nastathaivodA hara tivArI zAIcyA digAmI paspataMtraja * naityAdi bhAvA dihA vArapAra yahAM va strItvamataMtra azvIno gosamhanyAdAvavaSTa rAma vAcAsatramitivaSTaye vAccetyAviSasyavidheravaSTabdhazayAsanna nAcAnyarthaH zvovetivA 428 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nindda niyAnanAnsamAsopiyAgavIgozahogo pranidAnebhanayAvannanavAGmaryAdAbhividhyorityADAvya yAbhAvegokhiyorinikasvatvecakRteravapratyayAtatAramAnadAhAyatparyagAyanamitiazApazcAdartha 'vyayIbhAvoyAmanidarzayatiAgo yazcAdinihitAyAMnAdihapratyayA kriyAvizeSaNAtvAtAnacakhapajAtA viniginAyogakarmasidhaSThIzavyAkripAvizeSaNAnadeyate zobhanaMyAcakuitpAdoSazcadarzanAditi haradanAlayakanyarthapratihikarmavana bhAvanAmApanitAkarmazaviklinyAdezAniyadikArthavAbhAvA saMkocemAnAbhAvAcakatadilitpanukUlavyAyArarupIprakalpagranikarmazAsaDalAdevavaSaSThI stanasyAzayaninavyA anerdavatavyAligasatyAnanbAyanAyAbhAvanAtanmAtrAnpAyUnAkArakala karmatvAdikacanirvivAdInathAcataMDalAderivotpanilayaphalazAlivaiviklatyAdarayyanIninabhAvanA mAvaMpanInyaputalatAyasyaharupayAdavAnAcinakamazovilatyAdariyAdihantayanyAsopya nandinaevAprayicanenahevamAdiline karmatvamevane sucateutAlatAnAghAzobhataMpacatItyAdI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirakha karmatvAbhAvenaddizeSarodditIyAnAyatteH / karmago vilinyAderipha nivirodhaanycaanaaddiniiyH| yazyamTagodhA 429 vatInyAdauyAti yadikArthatvAbhAvepi karmatva svIkArA cenyAzaya va zani nasamyagiti vibhAvanIyA harada 429 namane haSazAMta rAzi dvitIyA~ kAra ke pratipAditA nItidikA navyAsta prathamItA devprtyyH| yazvAda vyayIbhAvo yepazcAditicA stAtyarthe niyAtnya netaJca vibhakti yogyatAvazansi pramyartha hastasya gAnkamaSathA zaMkA pAevAbhAvAdityAH / paryApramiti kriyAvize ghadhvanigadyatIti jyalakSa adhvanolaMgAmI nirvigrahItumucitatvAd karmAziSa dhAvanyAya bAdalo kikaviya mogA bhAveSitA devapratyayatyavadheyaM zrapamitrA tAla tanAbhipratItpavyayIbhAvaH kriyAvizeSAtvAhinI yAMnA pratyaya goyA gAvastiSThatya sminnityadhikaraNa ghunarthakaH / ba betikA ekA hainagamyanaiti / karmaNya nighAta nA de vana graha rAma gRhanizcigamaJcatyanena parimANA rakhyA yA sarvebhpainighanA bAdhA nae kA hai netyanena parimArAspabu 428 bhaviSyadAdhama gAthAbhAvenA ke nau ritiniSeSAbhAvA4 upasthitAyoge mAnAbhAvAt 4 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyamAnatvAtrAzvasyetirudyogala saNAkarttariSaSThI zAlInakopIna ruThiza hA veneotrazAlAkUpanA ddAbhyA mukhya tampApratyayo neSyate nabhidhAnAn kiMtu raniviSayezAlA kUpazahaula zAyokha karmikArya kiyAyI kartana iti gamyamAnArthatvAtpravezayatanazoraprayoga eva lopaH tak bhApa uttarapadalopatraSTavyati 'zAlA praveza miti zraprAgalbhyAdanyatra gatumazaktaH zA lAbhavapraveSTumarhatItyarthaH kUpapatanAmitiyada kArya tadA chAdanIyatvAtkUpa panamevAI tInparya tapa tatsAdhanatvAdini kArya hetu tvAzana se budhA ditiyuSa liMgase balavastre khaMDa sthAsTa zeyatvAdi tibhAvaH / jAtena SpAnurodhA vizeSayatyA zarIrAyAsenetibhAvAhanAdine prth| sa prabhiriti hitArthI DigAMva vApatetpartha khaJA haiM / dohaiti / gaudaha itiSaSThI taruSaH sazana yatisamAsaH tatovikAreAnudAnAditvAdaniprAvana ghasazakSa kAlapratyAsasicayatitenAvidyatasya gaMdhamevaghane hai yaMgavItamitibhASpa ke pyaThIAma ro Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAta huhaiyaMga vInaMyadyogodo hodbhavaMghana miti bhASyAdiprasiDramarthamuye haradattaka mAhAta vanItamitini svyaakmuule| iyaM spaSTA thI pAkaH prinnaamH| muulmaarNbh| samiti atizaya mUlaprati yacAne navinA vitra prasiddhA sarveSAjJAyanaviSayaityarthaH "vinAbhogapratyayayo ritiniyaatitH| vidyAcaMca ritikAra garbhAsa pratyayaH / vinabhyAnA jAnakAraH svarArthIha parthazvAnAnAca kAyampatitaunathAdarzanAcA vezAcA kriyAviSTeti yadyapi bhASya patraka zipa yA vAcIzanaprayujyanena trasa sAdhanAM kiyA mAGgaH prAda zaha zakti svAbhAvyAdityuktA tathA pisAdhana vizeSyakabodhAna sA re gA kriyAyasIna sAdhanamArityatikaipTena vyAkhyAna *vAna virodhitibhaavH| vizAlAdayorudAna yaugikaaH| vizAlezRMgaspa tigavyabhidheyaimantarthI yo mAnabhavatpanAmadhAnAditi kai yrH| saMprodayAccAvizrvava kriyAviziSTasAdhana rAma vAcibhyaH prtyyaa3yaa| ihacA vArtikAnyAha / lAbU tileti / bhaMgAza dRSTAH sAdhA 430 yaHpa 3 si.ra.kha 430 430 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAnAMcASAmitpAghadAnavAdajasikaTalidhibhAvikArapratyayAyavAdoyarajasovikAravAhAtra lAbakaTAmitiAranamaya'tayoritimaya hayAnamanilAmAzahAbhyodhanAditvAdanodAnAbhyA matadAnAdezvayanamayadayAnAgamogIyavinivRJcAsajJAnilayavAbhyAmitimayadainiharade kAnanilazahasyachanAdivinItAdAtava kaippaTaharadanAbhyAmanAtavinyAsarAdhAnyAnIcadyavAminikiTasarvazakidAnaspayuktyAratilAzcamAitivedeta va darzanA bAgavAkhAnamininasyadamitparthasarvatragaurajAdiparsageyAmAsaMghAnaitianasanAvayuvAsa mahAsaghAnanyastAvayava vinAsAsAmahikAnAMmayarvadokathyacauhitvainiprakvaMparthaspAI tvaidhotpaitpI naSTagAyugaminiavayava saMghAtaprAdhAnyAdekavacanaMtyayecamiti vatAva sutastrAvitigoTajAdayatyAdIniSaddhAnakAnibhAjayamAnAMda_oSThAdimihimAzrityayatyA khyAtAniAbhavanakSetrezAkara zAkibosvataMtrovanavyAMvavanaMkaspanidapavAdAvinAvaTImi Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirkhti|| nAsikA sAdhanenama ne vrtmaanaatsvaartheprtyyH|| kina spAkiMnazahaspacilapila enAvAdezau 431 sola pratyayazca vaacytpthii| bhASyetasya yahAM pratyAkhyAta cillecachaSI iti prayogasiddhArtha cilaH ityatra tu matvarthIyoja bodhyaityuktaM syuH kinnA cille cullapallAH kinne zivAyya dizA u 53 | 34 manyamApramAzayasacA mAro vartamAnAtpatha mAnAdasya niSaSThAM nArtheyarighevAcyatrayaH pratyayasmA zAmiharako kamAna tvA yAbhae vA vyAkhyAnAtra mAcacabhava tihiyasara cautardhamAna vidhIyete / prathamazca dvitIyazcaka rdhva mAnemanImameti bhASyAnaena cavacanaM niyamAthI tatra naye namI yane taha rdhvamAnamUrvAdite nAyAmAdau na bhavata mAza laiti latila kArya majJApUrveSA pramAzAvAci tvanye prasiddhAdiSTi vinastyAdayastebhya * parasyaivArya lugvidhIyanezamA diSTirvita siritiebhyAmAtraco lukane tarayeoH zamAdInAmUrdhna rAma mAnavI bhAvAnAddigornityamiti hi gaura mArA tyAna dena vidhyabhAvAvAjJa pUrveNAyA prolugvidhI 431 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatAvikalpasyApalatatvepinityagrahAMsaMzayavidhAsyamAnasyamAghacolugIdauzamospAtI navAhizamani anyathApramArAmasyasyAnbhavAnAmamAtramityatrayaMthAlubhava niyamAzAlaityaspasautrapAnimAtra viSayatvAtAsaMzayemAtracApilukiMvidhAnavaiyArata thehAdhinasyAtAtasmAnityagraha bAdhakabAdhanArthamavAaMnaevaliMgAnadaMtavidhizAhiza maityAdIprakaraNAdivazAsAyanizvayaviyayaprayogAvadhArItavArSikInADAmA vaktavyApAravedopAdhikasaMkhyAvAcakAlamitrAmadhye'vAcya paMcadazamaMtrApAra yaha mAgamaspapaMcadazanAmAyadAnusAlcayAlulagAyAyacadazahArAtrimAhatadADIbadhIra vAyacadazarAviriniyahasaMkhyAyAsaMjJAsadhetyatratAmeDAvA nanadarthiyadiprayogAminAvinyapacAnathAzanazanoDilivAyadazAghathamitiDavidhA nAImAsA ubhayatrAnanaivaDioNnapratyaye siddezanazanorDiniMchadAsivanayaMtivacanaco va2 DanavAcyAghAnAmAsApacadANa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ l! sirakha nikeppaTa viMzatena DinirvaktavyaH vizino girasaH / niviMzateriti loyeysyeticetpllopH| 432 tasminkartavye'si duvainitilopampa nAsiddhatvaM vizinainibhASyodAharaNAdanityatvA hAya mArA pariNAmAbhyAmiti vizadA ve nau bhedenAyA to paruSahastibhyatrayaddaktavyanakha 43- ruSAtpramAzozatistatra evAya cinenanaMtara vAvadhAyI grhshaavnaao| niyadi kenanitadana vidhi 5 niSedhAdvigo nIyana detebhyaH / pUvIcA pADAva vihinavena stanmate tvAvataH puruva sIya vidyaspamAvata inyAdAva vagra ho nasyAdatto va beva nyAyyaityAzayenodAharaniyA vAniti / sarvanAmnaztyAnvAna viparimAzA kiM parikedaka mAtra mataya rimAlusarvata iti sAMketikA nAghaH pramANAitya nuktyaiva siddoparimANAyahAve yathyIyate na hitiiyH|| yAvatI bhAyayA banI buddiyAvAna dhvAyAvatI riyAdha sidyaapteH| ApAmAdInIyarimANa rAma tvAbhAvAtApasaddayevizeSa vihine navala yAmAtra jAdInAM bAdhAna mAtra yanmAtraminpAgha siddhyA 431 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ynaishvaatrocyteaasaaNketik meve hayarimANAMghate sAmarthyAnyAvAzvAnyarAzirityAdikamukhyama dAharasIyAvanIbhArthI yAdI nIlakSazAyAsAdha tvaM bodhyAevecapramArAitya nuhatyAmA gopA kebhyopadAdibhyovUna vidhIyate tadAvavizeSAvahitatayA sAmAnyavihitA na mAtrA dIna bAdhenApa rimAzAya he zonA satimitrAyAdhiviSayatvAt bAdhyabAdha bhAvAbhAvaH tinata namAjayanmAtramityAdi pramApA dhaukanpathe sidhya ninitparimArArAma syadhAnyasthata nyarAzIkRtanAvatpramArAmasya ku yAdestAvanmAtra yAhayA zIna spadhAnpuspade naagspaapiityrthH| ekaviSayAce va tupe vA vA. viziSTasya prameyasya tadatAnmAtrAdayo na syasya hitAvanmAnastatpramANAbhavatyeveti nAva svatatrApiprayogasyAnyathA mAtra jAdipratyayamA lAsyAditi kaimpaTana vyA vAcya deva vyAparimANAgraha tumatibhinnopAdhiviSayatvA hA bAdhakabhAvAbhAvaitik savako thamana kiMzAdhikyAmunayo tikaeva saurthH| nAdyaH // manauyAdhiviSayatvAdityAdiyA dadhikAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mirava 433 1132 yopanyAsavai parthAnAnadinIyAprakhamAtramityAdisiddhapahiyarichedakamAtra pramANazahenagaghAtatya. kasarapiAihacasAMkenikaMparimAgadhataitpapitiyAcaprakRtivizeSamavizeSacAyajIva praznasyavaDeyoniravakAzanayAmAtrAdibAdhakabaMDavIra meveninanmAtrAghasiddezabhedamAtre sAbAdhyabAdhakabhAvAnakIkArayadahImAdAvapinannasyAdinisapilavAyatazcAtasmA kaiyUyA karjamAdhyavyAkhyAnamahakamevAka/nAyinamAtrananmAtramityAdiAsoI zinicenApogavibhAga natigahArAniyathAyatadetebhyApramANodayasajityAdisatramihAvananAnata parimAgovaMta pU yatadetebhyaityevAnuvartatenAnyaditIyabhAyAvyayAminisarvamanavaghamitidikAkimi dosAmarthyayogavibhAgavAbhiotyavyAcazeAbhyAMjavasyAdinirviyAninizdakimArI rAkIyasyanicetpannApazyAnitipratyayamAtramavaziSTAkimAsaMkhyAyarimAAsamAyoyarimA rAma gaMparichedastasminkayeyApraznatanavartamAnAkimospaniSadhyarthaDati syAsivyAMparimAro 433 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAHOTOSetoseak ECT viteyemAbharAyameSAdazAnAMsakhyAabanAnAmamaMtrAgojAnimAtrAyajIvinAsahanazAsameta -nAnAyaripancanavidhataityevesaMkhyapahAragohasavyAyAniMdAjiyAsatyApAavayavAvayavaivartamAna nAyasiyanadAcarkadavayavinivAcyatayapaspAnAa spetyadhikArAdavayavIpramaubhAdAnomayA3 hAdAtanvaMpratyayasyAdevividhAnasAmIrAnansarvaspodAvasaMbhava anudAnayadamekaeNjamiva vacanAtAStyaspanucitvAsAzanasahakhayorevanivAdhikasamAnanAnAvizzanasahayoga yasyasaMkhyAtadAdhikoDakarnayAmanAmamenibhASyAnAzatAvavizvApratyayagrahAparibhASa yAnaMdAdiniyame prApta navArayilamataMgraha pAtenaekAzazanI ekacatvArizezanamityAdima yAnAhacasayApAavayavatpatA saMkhyAyAitpavRvatItinagotriMzadadhikAmino ityAdInAtiprasaMgAtagraharaviMzatizahAnenararyagrahaNAvinaniniyA zanamityAdisidAsaramAyAraNAspAtadasyasaijAnamitpananAdaspativanatama pratidAna Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Theke ta 434 sira. svataHkaraNolpuTinimAnazaH sacamulya vAcI prakRtparthavizeSaNameta guzAzobhAgavAcItyAza yenA hA bhAga sya mUlya nAsaMkhyAvA anekatva saMkhyAvAcinaityarthaH / bhUyasaini vaktavyamitivArtikAlA natra bhUyaza khyAla dayate / nacAca mAnAbhAvAniya 434 khyAyAeka cesatpavayanyayaityaveyara me kazcedvyanaraitivArtikamyanya spahamAna hI pavA nAtrayaudazcitaitibhASkara pratyudAhararApavamAnAMcA kaipTena etadevAnIkaMTa hItvA nnvtrbhuuystvaabhaavaatrbhuuvissyti| evaM dAharasA. digiyAM idaca veodAharatramo vAnI dAcita tithavAddI yavAnAM nimeyAcyaudazvidbhAgAM nimiti vivasAyAsa dAharaNAmitibhaGghI vyAkhyamityuktAnpazaMkA samAdhAna yoyorapi vo kodAhara rAyati saMdhAnA bhAvamUlaka vAtyavAnI ho bhAgoni mAnamapazcAspaddimayazvigha rAma vAnAmitistatrodAhara rAtcina svymevodhnyaasaan||nihidvish ho bhUyastvavAcI nasmAt 4344 kiMnabhUyastvAbhAvoktastava ko yabhimataH kiM mukhyabhUyastvamutalandazA yA nimeyabhAgasaMkhyA pe kyA nimA nabhAga saMkhyA ghamaya mudakhi hAvA nAmititvadudAhararAta saMgataruktatvAt / nahitI pH| ekazca hanyata ra3 tyahArti ko tyatraH prAgbhUyasa itvasyatA hai gviva nhAya nimtvAdiza disyasaMvanvizadatve mAnAbhAvAtsaMdarbhA 3 nnabhavatIti Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 tUM bhASyatAtparyajJAnamUlaka mevenyasmadyAkhyAnamevayuktamini dizA ddimayamudazcidhavAnAmi tibhAga vizeSayati yatparthadhavAdeH prakRtyarthavizeSaNA syopAdAnAnitya sAyejJatvena vRttirbhavati yava saMbaMdhibhAgaddaya rUpa sAdhana prApazcagAgaitizA hdbodhH| nimAnasya nimeyAya sa meyaMpratpa pArthaH saMyudhane nimAnasyaca uzA tvaM vinA nimeyasya guNAtvaM noyayaghanaiti sAmarthyAtrimA na spApiguzA valabhyate / sakhyAyAH kiM / yavabhAgonimAnamasyodazcidbhAgasyAnekatveti kiekopa nAnI bhAgonimA nama syAdazcAgaspAtramA bhanimeya saMkhyA yekSayAnimAna saMkhyA padAdhikA bhavatita vanyonyarthaiti vArtikamityuktA gurAsyeti kiMhikAdhIza nimAnamasyanImiyAcI hi kAdhaparAyoritimAbhUt yazAst cekatvaM vivacita te nehanahI yavAnItra udazcitaH Sidyarthaiti kinidarzana jAtamityata nAnImityA svArthe mArA itarathA mevA nAhIbhAgonimA namasyoda Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 435 sirakha cidrAgasyaddima poyavAnAsavitaiti syAnAnimeyecApi dRzyataitivAcyA nimepe vidyamAnAyA saMkhyAtaddAca kAnimAnepranyayanAbhidhAna vyamaya vAcyaH ityarthaH ddimayAyavAra nindivinA bhAga nimeoyeSAmekA nAyavA niitiddimyaaH| nanvihanimeyasyAyinimAnatvamatyavanivArtike neticeAubhayorapityAgaviSayatvAvizaSezAnimAle nimeyabhAvasya vaivakSikatvAya hAya tyA rthaspavAnale pikvacinmayaDarthavArtikaminya laya lavenAnasya gaDadvAnaspatmakatvama netrAMtene ne nizA rAyatA kara solyuT / ekAdazAnAminiDUmAvayavabhedaH samudAya. yA4 prakRtyarthaH / vayakAtpathI / vatrA saMkhyAyAityanuvatra nAtpacI nAmaSTikA rAziodha ityatra naDapratyayAsa yA sAvadbhiH zrayatitatrayasmAtsaMkhyAvAcinaHzarAtprayastadIya tya3 pravRtti nimitta spekA datvA deza ra gopratyayo bhavatisannidhAnAmAna thA cakka me gAyigarAyamAneA rAma caSusamarthaH padavidhiriti dvitIyogyaSTau bhavatyeva nAnA daste yA DaTara ninAM tAdiniyaMcapADeDa 435 zar Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamAra tiprathamAyAH SaSThIprakalpitetibhAvAnakamatyatve pinjnyniH| rUpe svare vA vizeSAbhAvAt / yatuna mayyAgamanvamavatrapa maMgI kArya mAnudAttatvArtha zranyathA pratyayAdAnatvaM syAnanaceza yattiH mazinana saMvezye sarva nAte tyatrA todAtvavirodhAta evaM cana dekarUpyAyamAyyA gamatyukta uktaM ca vArtika nAmAdiyasyAdi stanirdezaH karnavyatIti na vyaadyH| mA diviti thue| sevi jJAnobaUjI hirityA zrityatastathoktaM / yattAMtare maMDUka nyAghadUtItyAditreSu upena madhyAhanIya seyasA sAMcinpanayesitrayo ITa saMbaMdhAbhAvenana uttara vana madidhaumaMDUkana bhavatoyAvazyakatvAnAmatistrei SaSThI nirdezAraNa DAdInAmAga minizciteDara sadasaMbhavAnsa pramyAviyariyAmpanaityAha / yati iMTae vadhuTUna htH| SaSTha ityetayorjaztva visanIya 3 gAnAmA samanyA dona lo yArthaparAdimaMdU htH| AdhA reti / anyasahite vyaMjana hita yA devyajana speyarthaH dvitIya AgamaliMgAbhAvAnpranpayara vetyAzayenAha / uTIya vAdaniTa bahupUjA liGgaviziSTaparibhASayA vahAnAMpUra zIvahutithIitya pisidhyti| bhasyA Dhatirurivivandi pumvadbhAvaH tataH pratyayAga morataH / evaM katipaya ba tva Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 si.ra.sva dizasya vAnApamAdezaH vibhASAdvitIyAvatI yAmyA miti nirdezAnAntIpatAha laghu nidIrghastUnA 436 pratyayanva bhramaM vArayitaMtresTa caitinonaM jJApakAzraya ronu pratipattigaurava spAdinibhA ka. bajara tegaviziSTaparibhASayA vanhInAera sIbaddha nidhI ityayisidhyatibhasthA tiridivasi vAtaH pranyayAma maurataH evaM katipayaca nayeorapi / viMzatyAdiiha sannihitatvAtya yA disatreniyA ninA viMzatyA dayezanazattriA caugRha tena lokaprasiddhAH / vipra nAdini kaiyya bhASyamatAminiThuna yA bhASyakRte haha ke viziSyAnuktvAdvASyamataminikathaM pramitama minevprssttvyaaH| laukikAnAta hazAnAM grahaNAmitivRtimane / ekviNshtitmiti| cAgamavidhe pratyapavidhitvAbhAvAddhaharaNavanepagrahanausaMkhyA vizeSaNa le naviMzatyAdestadanavidhiHkha labha tibhAvaH syAdetat SaSyA dezvA saMkhyAderinistatreSuSTizAtpratyayo vidhIyataityAdivadatAmA rAma vyaktAya hazAvartitadetavidhiniSedhamapyAzaMkyA saMkhyAderitiyaryudAsene haprakaragotanavi 436 (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navyA 3 hi dhiMjJApayitvAnatprayojanacaikaviMzanitamaitisiddhirityuktaMtara imiticennA pratyayabhaktasyAyipratya yUncesvIkRtya tathA klaat| etacca ke ppaTe spaSTA evaM ce ko na viMprAtina maiti sidhyti|rtimte naita sidhyena viMzeMprAgbhAvitvAdasyAH saMkhyAyAini ke pyAra hara dana dana ciMtya vizati tvAdisaMkhyA yAH pratyayAgamayoH kartumazakyatve taddA viMzatyAdInAgrahaNA spA vazyakatA tardana vidhAko naviMzatitamanyasyApi nirbAdha vAtA svarUpa mityasya bAdhe mAnAbhAvAcce mI tyApa tAvat nityaMzatA dizA khyAdepisya bAdhanArthamihazanAdigrahaNAmiti cayanudA harati / * ekazana na matina detimAsAdaH saMkhyAvAcitrA bhAvepiTasta mahidhAna samathyA dityrthH| svarAnurodhena kevalastama dhAma kAnamA vAmanau / manva iti! manorvidhayaityanenasama yavibhaktiH prativizeSayanparyazveti srvlbhyte| ihacA spavAmI kA bhI sakta mitrA vidyAbhavatyevAdvitIyavibhaktiprAgbhAgAnukaraNAsya prAtipadikatvA nivaditpasyAnityata yAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sismayAavatAvanukaraNanirgataspaDasAdenalanAyakAMdiidaMnebhyolanAlayAsiddhiprasaMgAtkanti 437 dhIyatAazanikokini ka SAdAiDdanebhyobunAhayAsiddhiprasaMgAtkanti payAnalakAmavatianabhidhAnAtAatIbhedasaMbaMdhakAminaSaSyavetyA hAdhanakaidikdata kAmayyatAharasvarasAnAdhanArAyAnAkAmaravarSa speniavijigIyavinidivo vijigISAyAmititatraivaniSThAnavavidhAnAvAsasmanaka nariTatAyayAaMtaaiveti akenoritipraniSedhAdinibhAvAnetrAvarAnaMtrataMtavAyUzalAkA tanyanenaMto'asminniniyanyana acirakAla ayahataspakAlAH parimAganitisamAsA bAlagAkAbAhalagAzahAdAyudhajIvitrAyAdhikAprathamotAtsaptampathakAnUyAnyanAazahAdatrA lyatvopAdhikA kanAnadAhAbAyavetyAdizItomAbhyAzItamivaMzIlI sanizAne kAryakaragoya utvAbhAvAtAvamubhivazAdhamityartha kriyAvizeSAtvenahitAryAnAbhyAMpatyayAkiyAviza rAma yazAlaghogaSaSTIneyuktabArAdhikAadhyArale tigatpIkarmakatyAdinAlahe kartarikamazIca 437 ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kovihitaH zrAzra dhyAruThoDorAH khArI miti bhavati anabhihine kumArI dvitIyAdditIyeAdhikA khArIdAsInAnabhihite kartaritRtIyA evaMcA ghedhika zade nA thiyo ge dditIyAyoprA prAyoyasmAda dhikaMnadasminnadhikamininirdeza6pabalAnyaca sapramyaiaustaH dvitIye vakurmatavAn thamA / adhikAravArI do gonA kamI thIdhi kaza huye| gebhASyaprAmArAyA karja sva tIyenanayecamI samabhyAvinidhyeyAna kA samAhAra soanyabhibhyAmiti prAdInI vRttiviSayezaha zakti svAbhAvyA kriyAviziSTasAdhana vA citvama sItaM veHzAla racAvi tyatrAtrApi tAbhyAmevasvArtha kananipAtya vinAniyevAnAnyAzvama juna sAdhumpA yA yo cievam payaHpUla devAjinaza bhakta azI tayAzcayiH zUla daMDA jinazabdebhyo mukhyArthabhya * pratyayo Syate cibhidhAnAnAttAvatiyA yathA tasyai damityatranasyaniSadhAnAnAmupakhAyakatvenasA mApani dezastathehApi nAva niyamitipUraNApratyayo nAnI sAmAnya nirdeza karapA ditiya svaritatvA (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa saMnihitapiThakUTajornInuhatiritibhAvAkanoluki lugvAgraha vyartha mahAvibhASayaivayaM camaM parAma 438 kamitirUpa huyasi hara tastatsArtha kyAya sUtra manamA hApUra sAyanyeya spena ne nAyya va vyAkhyA nAnanayAkhyAnamudAhateA vArtikatAbaka nae va luka svIkRtya lugvAya hatyA 436 khyAtI lagvAnarthakye vibhASAprakaraNAditi evaM ca dvitIyaka dvitIya mitya sAdhuna kimiti yathA tamunInA mArAyA zrotriyana hedA dhAnaivAkyArtha zrI triyana padaM niyAtyate / nile svarAthI vA kokriyAprA pisatvapradhAnAninAmatiniruktAnpratItyanurodhAJcakiyAzrayasya kartuH prAdhAnya bodhyAM athavA dazasya zrotrA dezodhanamanpazvadaH karmakAdhyayana karnariniyA nyUtaI nikA zrAddhamanenA kama zIghra sihAyi zrAddhaza hola tayAta sAdhanaM vA mAhA mukhyArthasya bhoja nikarma tvAmavADIta adhamuktavanyevAyaMpraye aghabhuktezvaH zrAzrAdikAni kathanaprA rAma medhAnAta zavadina pUrva minikriyAvizeSaNo dditIyAnAtpratyayaH dAsapari zatrunAca kAtparyavasthA 438 nIpa iti6 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAra zAsvArthe inipratyayaH / prakRtezcapazyiMthapariparatyetAvAdezo nipAtyate / apatyeparipaMthinAmAttvAya riparI vinAbhayaM tryrishnigrh| idaMcaratacaM vaidika prakriyA mevava kuMyuktamityAzayenAha / loketi tyaadinaa|pripNthinsh itiupalakSa metatparipari navA hasyApitenAvayiloke sAdhU itpava dhiyAnupadamiti zvAnApazvAdavyayIbhAvAccanupadoga vAminiyi dAye tayASaSThI gopadAtpa zcAdanveSa rajatAdAvanvaiAnabhava vRtti vyAkhyAtAsAsAjJo tAdityavyaya sAjhIti avyayA itiTilopaH / trayotra praSTo bhavatiyazca dadAti yasmai ca dIyate yazcAyadraSTA sarvatraprApnoti saMjJAya harA . sAmarthyAddhanikI ne vAsa tite| cAsapramyatAtpara kSetra TAca paraMza lopazvanipAtyate / letriyo vyAdhiriti kiM ca le triyA bigAni yAnisa syAnA nAzArtha kSetra jAtAni tAni ki tyA ninAzayita vyAnItyarthaH yaca se triyaM viSaya tparazara risabama cikitspo anyacca te triyaHyAradArikaH paradArA parikSetratatra ciki tyo nigrahI navyA imaDezva Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daspati sirakha dAkyArthapadavacanApahADazadvAnaghacaniyAtyatAIspaliMgamityAdidharthapAIdegAharSajJAnAmama cavamamadhArAzriotramityAdikramesAsIdRSTaddArASsevitaMyIzAnavAdatrayathArthaviSayabhya rUpa nidasposminnitimaThapAtaditiprathamAsamarthIdasyuyAdhikA-yathavizeSyasaptampardhacamatazyAtA 434 astItyatra suruSakcUneataMtrIkAlasaMtramevAnizahAviSayavizeSasamarmakA saJcAvizayovAsa kalaunasamAhabhUmetyAdinAsivitApAyumatabAdayalejhamAdirAviSaya'bhavatItino nikAyAbhUmAbaddutvanadhyAyedikAyasyahiyAvaphaktanatopiyAkiJcidAdhikyenamAbhUtipaMtha paMcabhirapigobhivataspabaghogAvaniyavahaniI sahasaM gorapirAhoMgAvolpAtiIgImAnAyavatI nAihacavamanIbhaDipapotanI yAdojAtimAtrasabaMdhasyavivatiIvoDamAbhAve yimatAbhamadiyahI naniyamArthapAyegAmasAdiyatItiratAtpavayanidAyAkakudAvAnunAkanyAprazasAyAsAcArAnapArA yogetIrivAhitA anizAyaneudArIkanpAsaMsadaDIseMsargasaMyogAnenasaMyuktadeDaevevakAnena 436. 13 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upahAkhinadeDopiyavasAmIpyAnaMtaritivamAyAnimame trAgAvAma tvenAsAmarthyAnAnahinIyAaprAtipadikatvAnAzayecabhAvyAdIsAmIpyAdaSayarthalA spasamIyAtivigraheninavAvaryavAnpratyayAyAdhatantasamAsyAnatarApi tyavataddhinabaddhabAhinalAinsalIenenasAmIpyAdikaMSadhathaevanabhavatAni M virodhAnAyalane yAyikara va kimahAbAtamajate ninAzaiSikAnmaThabayAdininiSedhaspavayamANatvAttasAmanvathunibhavAjazvaprakyasamA vAcAyagAvacana pani eronaniya prasiddhAmulAyamasvagachanonavarUpAdayogAnyAsa hAkimAghaDatyaprayogAlAmADyomacAzcamausamAhArehAnAbamanevAtinAniya dikasyAna gonidAhAmavANIvazAtAditijyabhAmAmbenivAkyAnaroupadhAsatakAnmAtparasthamanonita yenanAvAvadhAnanyapinekavarIyavahinesvabhavatInyAzayanaphalitArthamAhAmavaraNavisApa SIMPAND ch VIRTML Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisa dinijhayAharvavadevanadanavidhirityAhAsAnanAdinirasAdibhyazcAanyamanvayinikapImi 440 bhASyavAnaanyeSAmayimatvadhIyAnAmiSTatvAntarapratyAbAtArasikAnamAurvazIvitathi 140 gIyasarasAsvAzakovAyarityapadAharatAzivAvAdIpatinizikhAzazsyajIvAdIyA laco'prasaMgAdiMdaprasadAharazInamukkAmanicainsApAghaDAvAna bAniyatyudAhAyomArAyegA devetiAenabanAnikabhASya banAnAbhadhAnamAzrityepratyAkhyAnI nikaragAlabAmiti navyA sidhAdibhyAsavAdanyatarasyAmitya navantasamanvayArthaniyAtAnAmana, kAdhayAdityAzayenAhAla nivAzahApisamujJayArthakAvAsyAhikalpApamayAravArtha visamajayatikozAtAtenalakhamAnavahAvevapratyayobhavatAnavinaTanAvinibhAvAvaM. vyAkhyAnamAlajanyataraspAminisamavapativAbhikamevAekcAsabhAniSbhAvAmA rAma sanyAdayopeditAnezaniSTha naunabhavataenanpavayIliMgamapyatrAstAvidhAdibhyomanabilavA 440 ya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vevavidhIyatenanviniThanauniMdAdimpasAcatvAra pratyayAmaniralajinisanmanyAya yiNa diSukecidanA paThinAu~dAdiSvapiiyacedamanyatirasyAgrahagIvikalyArthasyAnahipichAdibhyo pica nvArayatyayAsiddhAevetigAhayayiSyagardanAnAyAThovyatha-sanajJAyayanisamuccayA 5 ka mevedranavikalyArthakamitipatanadhyAkezAhaityatrAnyUnaraspAgrahagaliMganidi iniTanIH 9 prApIkrayatApalatasthAnyatarasyAMgraharAsyavikalpArthatvavatadanakRtpavAsaDokitenAna niyamAniervasyAnyatarasyAgrahAsyasamanvayArtha nAjAyaya tAdhinamAkA ityAnitrAMbhASya hanevottaratrAvidhitatvAtAnAcamAdhyApADabhyAnityArtha mekeAnyatarasyAgraharAmichati karyavibhASAmayAgaHkriyatavibhASAmadhyavidhyateniyAbhavatItirkiyyaTazcesati prayoDa nAyakanetipUktimevajJAyakamAbhaMghIya minivArayatAvAnanyAdisimApaMtagAra trAceniviAdatAdezAvAvalaiticatvAdenodAnoyayanabalAhalaniyoktAnanAyanye tima Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sisna yasvaramadhyodAnatA yatne gagasvayaMcAnyAyAdhimanyodIrghazvApAlIlAdhamanIlAladarjana 44 yatAyAjAgakAlAmatikAlAyatoyorogaviyAdikAla ityAdivinsosAhiniviSayavasAsAna habalavacanokAmabalazahAvAyalAzikAvinyAhAkAmanAbAninanu matapasamucAyakAnyuta syAgrahAsyAvatamabubAbhyApAniAsatyA vivAhAtA laabhaanmyopraavsvtiigau| asavAnalAlomAdiAdizabahAryavyarthIcaramodizahenagananyAnavujachagAdisucavA agAdiniA aMgakalyAgainigAsvatadarthataH paThitaladasyAutpadhigayAmacInaprakaraNozAko mUlo 84 lIDIisce nivatavyAmahachAkezAkInAnAjAnIyezAkasamAhArovozAkInaMdana zAkinIma nAnizAlikoTravAdiyalaoNniyalAlItikayyAnahanyalAlayalAlIninavyAyalAlinIdana gogavizedAnagAbhAvidhagityavivAnikI vidhunAnAaMcaMtInivizvaMzciAtAniasyasanAniti rAma khaMvidhavadAravyA kAlamAnasyahinAnAganAnidinAnisAnAtantrimitratvAdivasAMtarAgAMnyUnAdhikA 44 lA3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna thAvAyu mRtyuzca vissushaaH| navanigraha nirmnussyaadirvissuraaH| eSusarvatra nAnAvidha gamana sNbhvaadyaugikrvaaye|| tryahanaitika vikrama itimaabhuunaaygaa| dezAntaramuttarapadalolApo ritivatoya saMgataityaMsamarthAnAmityasyAya vA do| prajJA zraddhAprAjJA vyAkaraNAmitiya jJAza dAsvArthero vihite'nupasarjana jJAnakriyA nirUpita karmana dvitIyAdyogalazASaSThI tunako gAbhAvAtkRta evIkaTa mitavAlA matvarthego vidhIyamAnepratyayArthapradhAnyADuye sarjana kriyayA karmAdibhiH saMbadhAbhAvaH ke citvatrApi guNAbhUtaki yayA kAraka mircchataH prAjJovyA karaNAmiti bhAvyamevetyAzita ke pyAre sthitaviSayatvavivacAyAna prAjJo vyAkara goiti sapramya bhavatItyapi vAnezvetivArtiko vRttiza do vichedapratividhAdiSu vrtte| jyomanAdi nA3 kauMDalaH kaunamaH vaiyAdikaityete citraya Adiza grAdyoH jyotikatA misa hamaya hai| naraka vizeSazvAtamaH smuuhstbhikhe| jyosnAta mitretyatra niyAtanAnma the|poreH / strInvamana s (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4h mirana minivasatAnatrayavayavaratAninamosividhatetadasminnastItirAMnAnmatvagAkhiyAMnaDIpi 45 nAmivAsikanAdezauttarayogenaivasidatvAdAhAghaTaitiAihayosatrayoradAharasA mamare rAsaMgahInAvIzarkarAzarilaHzAka zarkarAvatidizaevAdimAvevasunneyAMsikanAvanika jivadhiyAzaraNApAsavAvaSizadAmAdhuyamitisavAJcevamogavanenatada bavAcA tanamadhamaghamasminnanAtimadhurogharati prayoganibhAdhyAmahatkeTa vivaravAnahAna svaraHgaIbhayeruNAnagaramitilagA patAzcApramabhUcimTanajAtilagoDIyinagaalapatra ravetiegIyAgonicAraNaitibhAvakiburaitizunorogavizeSaHkaDebhyAkamaiti divajadayatA anpanIvAcakaikazaGmayumanamichAnidurvataHso'spAsijanakannaDumayitasvAdha maropiyalAzA mAgamAItyAhAatraharizavedhunamataanabhidhAnAnApanazatAvatiza rAma bAhirarAyavaratibiMbAvAkurarAvapaTakAvamityAdInpayiziyaharAAsayAyAdhizAsAtahi 442 indA : Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziyahaspApaMprayaMcAjiloarnerasuddhApAkhatIvalaniyAvanirabhiSavAghujAbha yavektinApariSadalazatiparitaHsAdAnapariSatsatsAhivetrivipAsAdarapatirinighaNyAThInamisa niyAvanirepAnatrabhavanAmitimAdhyAnsAdhuvAmAvalanivilaityatrArA itynurnerndiidhii| saMjAmAmityanuraneriniAvanagiorityatAtinAvADyAkhAcaprabhAnavAvayavIbhataMjyotiranA timatvarthonAnuyayantrapratibhAvAsvAdAmati vyAkhyAnamanatrAkathanamipratiniranamanisa mahamamahimorabhedAyacAsAdAyAjAvanagAminAbhanayAnAnanAsyayitanalopona krajAtAniTanAekAharAAdAnaTanAnAnavAyAsvavAnAkhavAdatopojAtivAmA lavAnAlalavAnAvyAghravAnAsiMhavAnAdenoyatyAdivizizeSAdAnAkA pinAnavAyAotAtAnivAcivAbhAvArAnaDulInaDAlakaratyavAyananidhAyagutpati kAyikatyAzAvAtIlAhakArakavAnapatreniThanAvadhiyAnAminicaitrAanabhidhAnAnAsatamparthe / AmavizvajananivatA ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri , Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 43 sisa nanivAcyAdaMDAasyAzAlAyAMmaMtInibhAyespaSTIne nizikhAdimpanivarvIcyAikanapava 453 vadAdighunivyA~khAbodhakavArtikanahAyyAbhyAminibhAvAkhaMdAdimancatAmavAdhApakA nyataraspAmityanuhAiscasvAMgAviddhAMvinigarAstriyayatIviDupAdhikAnvAgavAcina mAvadAkAvasyakasilAkapAkakinAkIvAnaoNekagoeikazatikatira dititavyAsabhAdhyakatyAdinAkamariyApaTAnasUruSAdbohe IvAcanAanAmadhA tpakAekanaddhavAtAnaviyahasAdhArayanyAekaDInivAkadAzanakAdhi dina kvacisvIkArAsAdhArahayatatinioiNaETSNApratirasyAyogya javanApradhAnAnnAnabhAdhye hitapratasvArthavAsagImadirdanagamitpatramatvanAnmalathApAlaya rAma tiinibhAdhyamAdAyakaiyAyyAhaekagopUditirobhAvyaracanAlayAanazanicanavanile 443 zinAna (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gotrikAdisidhyarthaM gavAMsaha ho gotrA sA'sminnasIti gotrika miniyananyAH kaiyyaTenamASyAbhiprAya vanamAtra nananAvikAM tatpatereva nyAyyatvAdanyathA eka viMzatirekacacAriMzaddA spA stItyatrAtiprasaMgAlA tara vAparato SAnyajJAna ra mAhAathave prasmiMzcayajJe gau trikamityanabhi mataM lakSya ne abhimata veva prAzisvAdAnaitya nomeMdra ke tunya ityanuvanyasamA dheyaminyAna nAka bhASpaparyAlocanayA ke paTe ktau virodha lezaspAmpama zathavetyAdiyajJAMtarasya kaiyya rokspa gomaspanaI tila hANAyAmuktArtha nimatvarthIyAtpa tire valoyapadArthaityevaMyara sthAna utpanna hatitAtparyakatvAbhAvAnprAgivAdAta ityAdya korne pyalpAnyA gotrikenisi dAvapi gauzaka Tike pasibha vaktAni sagasyAnabhidhAnAditivada nAbhASyakRnaivaparitatvAjJA smAdatta niti ta mini kaiypara sampaga voca diti dikA hai yA dAhA zrAhata prazaMsA viziSTe vartamAnA izAnamavayAcA hatamitiSprAnanamA hatetoDa nainena nisspnnruupmniprshstNndvaanruupH| nupa Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri kami4 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 sirakha gurApAi nizigrahaNAdinirapizIsmAyA ! yazasvI tita samAcarthena bhanvADutvaM na yazasvA 444 nitipUrvavatre nityagrahaNena bAdhitamyyanyatarasyAMgrahazAM maMDUka gat hAnu vA naso manvartha ityatra pa svAninibhAyyA rittibhAkA kinne natvAditighrA cAlacoka ritikuktamityukteotalitArthapara nayA baudhyAyanyathA tadayavAdatayA jazca nightvprsNgaat| jhAmaya spaiti / yadyapi bahule chaMdasI tisa zrA mayasyetyAdivArtikAniyAMTha nAni tathA pisarvatrAmaya syaiti sarvagraharA syavana tyA loka vedasAdhA rAvatastra vArttike va pisarvatra graha zAmanuvartanIya hRdayAtAvAlazca spe // zranyatarasyA grahaNAminiThanoH samAvezApAne nAtramatayA saha catvAraH anyAyAbodhyAzI to cAla nAya tuprA cATa mAyAlu nizciya tina tu mASpavirodhAiye puroDAzaiti natra yAvaru casabhinyatra vedabhASye sphApitaMcI sagA disaceca nathoktatvAditi bhAva himAJcalaritIe kA rAdiH rAma pratyavAditi sidhmAdiSubalavA talazabdAvinodAnAmanvartheSutpAditau ihattva thatire madhyodA 474 C Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RA naavityvdheyaanprvmruyaamiti|yidyNddaatyyH / pUrvamaruyAnanvaktavyaitivArtikena kAraNa RyaarobhaayyaidRshyte|hrdtto pinitamahAnatraya nizaH snAma dipadyarttizakibhyo vani iti cezAvaniSpAdyadAna:naviSaya sthAnisaMnaspati trAccAtinivAsvare bhedAbhA kAvAsaH pUrva nAmAparvanara vA vicA'caliri dAnasyaivadarzanAtumyau ru tiritpu pratparyAto dAnAmasahastravizeSasvare stipi va nyAyyamiti niSkarSa vArtikasya marudya hai pratyAkhyAnayarAtratyabhASyAnurodhAta taktAdAna vAyunaretabhaviSyatimarutI masta itIti / zrarya saMjJAyAM marudyasyopasaMkhyAnamitivarti yasargava tattvA bhAvepiupasargasaMjJAvidhitA madaca sargAditi ta tvamarutazatIyA karmatipUrvaya daprakRtisvarezA niSTAMno madhyodAttA evaM cAra pratyAkhyAnayoH phale ko siddhAni jyu sargamajJA canave kA nene nADU kipratyayau staH marunnayatItyatratAca netiprathamedhyAye ke ppabhA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n| ataevamakahattaratibhASye pakriyAvAkyamityabhiSAminiyAvyarasirasa yenakArasanayATolekhakapramAdAnAharadatokilAvIparavagraMthaviruddhavADAvyavihahatvAcaupezA 44 upasargasaMjJApanapanyAravyAzakyAniSThAyAMmutaddannanyaniSTaruyaprasaMgodinidinasvAmitraizcayo 45 nabaMdhanamasyAstIniviyahippaniyasaMgaityAziyohAaizvaryavAcakAditipazcaryAnina pratpayArthI vizeSatAkiMupajanyarthavizeSagAMvazavasyaitaniviSayaravazvayavAcilamitinokAtibyAgni rinibhAvAnenadhanavAnidhanovezanAvAmizazvAcyArAdharAtrIcenivirodhAdanI tinehameM badhyane asanihinA'spai yApraevenividhIyatetarinyanyAMpAdasyAyAdhikAdini natikaiyUTampratyayavidhInadaMtavidhipratidhadhasyabAdhanArthamAhAtadanaciti dhAnyAdhI nirAdhAnyama, thAdhAnyArthaitikarmadhArayanso saMnihito spetyarthapatyaya arthanamartha nibhAvatyayamAzrityedaMvacanayaMpanpAravyAnabhAyoevaMrthazavAdanainiThanAvi rAma nahatA'spatpathapratyayAisahAyazadAhAyaMgIkRtyAta tinnapyasidmativAnikamanenannasyAratenAdhikapratyarthikausiDomidazakayAyedArthakAdanAma 445 tya5 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAnAnadhanavAcinopyanabhidhAnAdiniThanorabhAvanidizAkaMbhyAihAghazyatyayodaMnoSpAdi navayavamAyAdikSatadAhAanunAsikauvayAvinimUrdhanyAyadhaniAnaDinoDanazanadhAtoganizrI mahatvAkaramatvIyA ||athsvaathkaahaanaaycmpaastaasbitpaadaavnirdeshvirhaanaa anishaaynekutsineshpaadiinaamnivishesstaavaadinibhaavnirtaamaanaan|biiddtaa dvitAraMbhaevoktaMna vismartavyAksirvanAmAvidheyAnizAippazaMkAyAmAhAtrA yataitirikAdAviniAyasmividhistadAdAvalayahagAinyanayAnadAdividhiritibhAvAra nadaunAbhAdhyAkaToyayAmAsvAnivadbhAvanadhAnapAdakalanatIyAyadAghAva bhitibvAyata mAprazinipahivAzivAnsIdezaitivanikatAanizciSTanizAsihAnakArI yadhanibhAdhyAidezittepitulpAmAdalavAnAsatanAmanyUnamAnAstasilAdayAnAmA dimpaniyarsadAsAtAnUnamanAparavazyAztyatratAdhAdityAnAsAmanyayottarapadayAtrAmA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tadApa TI 446 446 sirasa samado mAdezaH na cayAdasmado rityA vaMzakya naservibhakti lAbhAvA tAna cana saizcenita silAdeza: zakyAtatrApiyA diyaryudAsasya sancAnAe tanna sesa milA deza maMgIkRnpaze pelAyacAvayavibhaktAveva satasva va vadana ardhaTettikAro nirst| sapramyAvalA imejana silAdayaH svataMtrAH pratyayAH / na sapramIyacamyorA deza tathA ce kunastyA yatastyaH ku tratyaH yatratyaH saMyodhAnviti lukprasajyetAyadA anudAnotsu pitA vinizvaraH prAmAnikasmAnna kArDinItiguNaH syAt tasmitahI todA ghepinisa 3 ba vacane jhalyaditye tvasyAdityAdyaniSTha prasaMgaitibhAvA kimaTha zakAra sitsvaritami nisva nadIrgha sthaantittrnebhysttH| rArthaH / ma kA rUpa ritrAta niyameorekArezAnavibhaktA vininiSedhasyAnityatvajJApanAta syAdeta tAtprayAvizeSavihitatvAtpada homanyAyena ca laMbA ghetAta va vAmanabhAgavRtikA rAma kArAdayo vibhASAyAtrale nai nitanazcalI ke kutre nyasAdhu syAt na ceSTA pani loke curAyo 446 tvara (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gusandhAtAnathAcAmaraNa sAhacaryAJcakutracittA zrIharSopinAnyatra kutrApica sAbhilASamityAhenyAze koyarihara tivA graharA mini| mahA~ kaviprayogasya kathaMcitsAdhutvasaMbhavesamAnakAlInAdivanAsA zakyaminibhAvaH / vAha cAMda sipUrvaktivAgraharAya karSazAM sphuTI karttuM yadasamatrimihopanya sAMsarvekA sampakhali tyato'nudRttimabhipretyAha / sprmynebhyiti| kathanturhidhAna saMbaMdheityatra yatra kA leye pratyayAiti narmUle likhita vizeSavihite nadApratyaye natra lo vAdhA satya pramAdaevAya zradhunA tyayaiti niyAtanAnmadhyodAnatA bhASya manaM cedaM / vRttimatenuido'zAdezAH dhunaaynyaandodaa| kecidadApratyayaHsUtrakRtAvidhIyate sva. reca bhedAdApratyayeto dAnava adApatyekadA mitpAUsa na / bhASyavirodhAditidhvanayannAhAna dodA vacanamanarthaka miti kAravacana sAmAnyasya bheda ko vizeSaH prakAra prakAre guNAvacanasyetyatra sAdhyaM prakArI dUdha pitathA vinaatraaeN| anabhidhAnAni na prakAre zAti prathamAnAtuna sNprkaarsttheti| zranabhidhAnAde Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sissa vAnanu kiM sarvanAmabahubhyo vizeSa vihita sthAlU jAnIya bAdhenAmainArthamedAnAprakAre thAla 447 nahani jJAnAya rAta thA jAnIyAya thA, jo nIyaitibhAvya prayogAta / idamAne ne nyaadi| dvitIyAMtAdayitha surbhavatyevama martaprakArevAyannaithaM sanagala nAmA namitisUtra nirdezoppa cAlu kUlaH kima 7 yatrApyavanina kathaM bhUtagati siddha / // // itizrI manAkare praagdishiiyaaH|| ||dishtebhyaaii hapUrvAdInA yatra dezAvidhitsi tAstadurthacAstAtice tisUtraM lekhyatatra casvA ninAmAdezAnAcAnuvRttiH tyesAyAtapUrvasUtramayI hai va lekhanIya miti deza svatryA vyavahitamaNimAtrakamolla ghanenanayamayI hai vAyanyaspati vIdharA vAratA miti he hai sarvanAmanvAtkhabhAvAsItpa vibhakti ko nirdezApratyayasaMniyogaziSTattvaM ghotayituM zahadA hAta ghoge cetiekAthiSaSThI viSayabhedA ghana tArthI tarapadasamAhAretpatrasapramI vanAne nAvadhinvasyAyisaMbaMdhavenavivakSAyAmarthaya bodha kalenAnu rAma nayAgo yoSTa gativatsA mayyamaviSaSThayarthaityabhiprAyeNA'rthadayapare ye SaSThItadA hAe SAmitistAta 447 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ riha3 nA cApUrvatrAsI nivadihApi vibhaktiko nirdezaH satrAMtarezAstAte vihivAra kiMnusa pramI nirdozAyamityA hA saanaaviti| surati ghurataityasAdhureveti prAmAzi kA prayogAsta bahavaH sti| syAnpuraHpurato'ya nainyamaraH purataH prathamai caagreitivishvH| nIrasataruvilasatisurataityAdayaH kecinuvibhASAparAvarAmpA mityatra vibhASetiyoga vibhajya pUrva zahAdatasva ccstAnicetpatraca spAnuktasamucca pArthana yA vaMzadda spapurA dezai nikalpayatininnirmUlamiti navyAH kutra zaha svabhASyAdima lAbhAvepi purana inyasyApiprava prayoga evamUlamiti svavacAyadhAyuzAgragamanatya to dhAtorghaja ka divAnasi pratibodhyAM diziSThe bhpa kiminizagrahaNAsAmarthyadAha gartha lAbha nibhA tatphala darzayatiyA miti / dizi yogiko nanu rurudika zabhyaityukteranpatraniprasaMgAbhAvAddigAdivRttibhpaitibhuvaitirava tidigAdivRttibhyakimiti na dizalakSazAvAdatiprasaMgaH syAdityAzayenAtpadAharatipUrvama gurau vstiiti| trAhi dezasaMbaMdhAkA larsa baMdhAhAra vaMzAyarI vrtte| tadartha vizeSayadannaM digdezakAle Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa ghiti vibhaktInA supAdhInAMca sAmepinayAsa khAM svaritatvAt nanudigAdiSu vidhaypartheSuptavAda 448 yaH parasparanirapekSAevazaktAH / tathAcArtha maidA dinnAeva na pratidika bhyaityanenArthatraya vAca 1448 kA nAzarvAdInA kathaM saMgraha ticenn| samAnAne pUrvI rAnasAdRzyamAzrityatathA vyavahArAnA anii TArthatvA svA tyAnanvevamapipUrvasmindezena satItyatrAtiprasaMgaiticenmeva pUrvazadA yadAvizeSyatvena vivasvate dezo vizeSaNAnve nanadAyatyayo bhvti| natu viyarItavivatsAyAmityati prasaMgAbhAvAditidizA vistarasta ke pAdAvanusaMdhyAdatiyo nanu tatra pratyayaeva vidheyAdanaya iMni bhyAnasyapi dakSina uttara naI tirUpasihAM pratyayasvarezana dAsiddezvana sthApiyayojanAmA vAna caThA banA pAna sipratyapedanitya siddhisarvanAmnoti mAtra iti puMvadbhAvena siddhatvAdi ticetrASadhyatasarthapratyayenetyatravizeSaNArthamakArasyAvazyaka va navasthA paNa vazye kAcASThI rAma rthapratyayenetyuktA hitanogrAmAta yatoyAmApatra SaSThI prasaMgAena bana campAitiprAgaISTa 446 (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyaM dakSiNA anyArAditaratyatra vizeSaNArtha zrAcazcakAra saMkhyAyA vidhAihavidhAnaMvidha ghaJarthaka vidhAnamiti ke kRteyulligaHsacakriyAya kA ravAcyavana vane kArya kH| viprAhaspArthI vivazvAsAvartha ityAzayenAha kiyAprakA rahatAya dinu vidhAzanaHkhI liMgo dAtasthA nekArthatvAdaniSTepiviSayee kA hai| vidhAe kAha stividheyAdA vAsa yetA codanA 4 vidhAzadenocyate vidhAvidhaprakArecetpa marAnA nAtha vidhaashH| vidhAneprakAreca zahAda namItyarthaiti tayAkhyAtAH / taMtra viz vIna bhAjo bhAve karmaNa vA Di vidhAzaH sNptrH| yajJavidhApAmiti vaktavya yaha rAspadaprayojanayatrArtha vizvAzaH prasiddatastatraivyathAsyAla tAzazvArtha prakAraevasaca kriyAviSayaka eva te iti navyA tApAta ko zAnuro dhanamakI prasiddha tattvAnAmASpasvarasagApaneH kaiyaTa virodhAcAcyA vyartha me vAsaMkhyA yA vidhadhAI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa nisvayaThatvAtAcabaniAgachanItyAdikriyApadamadhyAhAMpIekaspAravagamanakriyAyAMzahenAna 44 nabhedAyAprakAralAgaSTayarabhAvapatipatrizananadhAdevyanavadhAyagAitpAdItvastAtyadhyAhata vyamityadoSApacadhA lokapatrAyavAekavAjatpAdAvanekapakAramajiniyAyataraka pukAraspabhujeraspavayambhAvAekAyAkanyAdIyAyakArasyAvivakSitatvAnapratyeyasa hivatAyAbhavatyavAekadhAyAkaratiyacayAkAratpAdaumitrAevayAkA netvakaspAtriyAyAH yaMkAravAdavivakSitInadivajJAyolabhavanpevapaMcadhAyAMketi ekspAevakriyAyAvatyatyaneka tvAvaktAyAkRtajAtimadovasyAspRSTApazyanecainatAhadhAvevanidijJAekADhAdhAmunnAdhAna hasonuvartamAnapunurdhAnahA~dhAmApadizAnpio'nanadidhikaragavicAlaevadhyamutra spAravidhArthanasyAdaikameniAyAyapApApaMcAlaniminakunsAyomedInenayazogAramA rAma pharavAkarasAzAkhazvatatra vaiyAkaraNApAzazananaprayogAyasvadhAnavistavyAkaraNAstatrAdhA 44 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raspativAna nAdheyasyazAstrasyakutsApratIterbhavRtivaipAkaraNAyAzainiprayogAkutsita ityatra vedaneoktAninAdapiprasaMgAnApUra gADA pUraNArthakatvAttIyayanpayaHpUra zivAcyAra graharA cauttarA thI mukhatIya, yAcI mAdAvanarthakatvAnnAniprasaMga tyAkaraH / vanArtha vanparibhASAyAJcAnityatvajJApanArtha mihApyAvazyakatA tapAna kara ro 'tiprasaMga vAraNArthacAmA gaitipuMstvaM vivajJinA te nasamA nepathako vivacitAyAM dvitIyA bhaktirityUcA nisnyaadaansyaadidaanH| evaMprAye kA dazabhyainphantaravastriyAM paMcamItyeva bhavati prabhya yenuTA pipaMca mAityevasyA dinibhAvaH / ekAdA kini / ihai kUza ho na saMkhyA vAcI gRha kiMtu asa hAyavAcI tenaikA kibhiH khaTake ti bhitpatra bahuvacanenAnupapannI bhUta goSTa tvanityatraiva noktavizeSavihitena khAcaro bAdhAmAbhUta gauravasvI tyahare pAThe sAmathyI diti na vyAva iyamapI daMga zaditya naHprAkRrta meN| goSThA takhaJcanyavasatra mastAnenazaha (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa nacUraDevAjUnappanenanayayAtrataritavAnAevaMcaikaMmataparvayahokhatyajaminiyadhyAihamata 450 puurvshtivrtnnnycnpssttynvishessg| anyoyaMsajainandAtAaghiutadAhimasaMbaMdhita prAdhA uso pAnApadhAnenara sanidhIpradhAna kAryaspanyAyavAdinyAbAnAhAmatarvadharUpasyAditiya zAyanAatipUvIMchanevisAatizayanamevAtizAyanAniyAtanAddAcItenulokapisA pravAdhakAnpAyaniyAtanAnAtihastamadhyApisAdhunizrva zatiHprapatavabhAvAnA va5 sacAbhibhavAnAdhikyasakarmakatvAtA kAlo'tizenekAlImitimASyAlA natrAtizaya pratye yArtha prahAparthIvAnAdhAlagharatizAyanelaghutamaminisyArAaMtyayArthaprAdhAnyAnAnadinI yAprakAtizayAdibhyUevapratyayAyatAapiuprahapathavizeSayAmavetyabhipretpAhAaniza yaviziSTatpAdiAnamabAdakadhAnakA jAtyarpayAhakAyAzrayameSAminihiyorakasyanidhI rAma raMgIvivartitetarabIyakhanAvayavAdauvapanAyatA parizeSAMhUnAmakasyanidhIro'syaprada 450 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirinimAvAatizanAkhkhAiniAvyasyajAnevAsvanaH prakIyakarSayoyonArapavAarUpatvAta ghaTatarainiyogAbhAvAnAyagAspaivaprakarSasAhArAnaDavyasyajAne'prabodhAyAdhatama inighakAlanadhityUlamvidhAnAliMgAsananAdavanaddhinAanyathAzvahitamAzvIhatarAra mitinasyAdinyatAetenaprAtipadikAtamabAdayAitiratyAdisvarasonirastApipAsanAdi sUtatApUvartana sauvibhaktAMnainibhASyAcAatredamavadheyAtrI zikkAnivakhAziyakIyaka yatAninacaramepalAtarataratitarabaMnAnarayAnAtianabhidhAnAnnensanaronaravala vibahanAMvanarAmavinayakenatAhatamayanibhAyetavAravaMtalpanpAyavAnamanA natamabitpabadheyavideuzraSThanamAyakamagainpaveSThannenAsvAdhanamazaMchadAsadRzAnuvidhariti nyAyAdinidizAniDApAtipadikatvAbhAvAdapAvacItamaspAdinidhanAdIgAvaca nAdevaniniyamAdienaukanibhAvAtaramamayo prAnizApanikaprakaragaulAdhavAnodAcAyatI Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ xe/uptetKARLADEIPRkihshthay REYEPlan sarasa ghadUnivAvaktavyeprakarasAMnareyAstrakaragAliMgamatyanasvArthikasarabasnItyarthatanA dhyakSa lyAMcataralopazcabalavanaityAdisihamityAGagArkimeniDAmorukAra yadityUyatApahAnAhAnamAmitpAdoyaspenilopabAdhinvAyaravAvItalahAusapanAsRninakAri sanaranubaMdhakRparibhASayAnAspayAminpArAvastatAmakAraparivArAAthasyokAraSER syedamadhyAvanikaiyaunayamasya saMjJAyAmidAnyAnyaraitiparatvepratyayaparatvevAvizeSAmA vAnne saMzativAcIsvarevizeSaspasavAnAzrataevAthAyikarthacidikAryaspA devamapinadI makipanyAsasvenibhAvyasaMgachanopanaenaIvyaminsajJAsAmAdanyanoyispAdatAlanirA sAyAkArahatyevaMyarravyAkhyAna kaippaTanAnanAmA vyA navavAdhAra nibaMdhakeyaspAnipatAva svIkAtyAnaantarabhAdhyayo'paminivibhAvanIyanavidhabhASyamanonavavividhAnaamavAdi rAma rekhAlAkArIcAraNAsAma sidara paminicatrAkharevizeSaspasacodakArobAramAsAmImA 451 2 bhAssitivizeSeparibhASAvAloyuktanivaivamyUvADavasyagrahaNamAkodoghAihaphnatitarAja lpanitarAmityavAkhanadyApatinAva se pratiyovirudamiAtevAyazanignuvandhakAra Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veyasyenilopasyaDarivArAnoyathAnyAsamevayuktaminyalayalavinanAyacatitamAmiti nievajJAyakAnamayasidoniGa zcenisvaMtyavAdividhAknuparthamAvazyakAMtAI zvAsati AmetaspAvyayatvAtanayarasyasayolAdapakanitisvasamavenayAhAratpAdaye nAmAvastrayalalagAyatrasarvanAmapatyanAyaminsaccanasAbhighalenavivartinapAna sanAkabAdhyAhivacanAhivacanaMcavibhajyacatisamAhAraiMdanavanaDayayaMdeMcenikarmadhArayAna vaddayArathayorvacanaMddivacanakarasolyuTakamAgIyaSThIsamAsAyanayudanaprAdhAnyenUgAvanahAta cInacyatetasvicanaMghananavatAvamApAkhyAnAnAvibhakavyAvabhatyArAniprAsmAna vanipAtanApatInenavibhAgyanitinabhavati nivibhADapazaprayogasyasAdhuvananihAdatrA nistaSazAdAnorininpAyena rApanAghanibobhUmininavAmobAdhakAnyUryotpAzrityakeva lAdeziyanisAdhunAnatarvacAkunvAyane jyayadaivIyonArinaMpAviniyojana Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 452 sirakha damityanvathInatu kRtrima taddinenadasaMbhavAtAnaJca vigrahavAko prayujyate vanagatArthatvA trAva pa 451 prayujyate evaMcoyaya dayahara hAthI tadetatsarvamabhisaMdhAyAha / 6 more kasye lihA rthavAcaka spachi vacanAMta eveti nAyahA kRtrima nagTahyataityuktatvAtakinvekavacananitvena dattAvaspa dttaaH| strigdharAH paziyAdasvapAdo ratarAviti siddhyanitratirohitAvayavabhedaH samUhaH samA varSa sArthaH parityaktA vayabhedArthovata arthaiti samAsa spApihArthatA bodhyasmA ke ca devadanasya cadevadanAbhirUpanaraityapisinA sma de| iyezvityekA cavAvaitibhAvaH dvivaca nopapadamudAharaticca yama nayA riti vibhajyo papamudAharati prAcyabhyaini nirdhAra SaSThI myoraya vAdabhUtArthacamIvibhakteitiyaM cmii| yUTIyAM saiti / tteritittilopH| nanu svasminvabhedAbhA vAna para drAvAnpaya kurA sItuai samasta payuttaraitikathamiti cessttnnu| eka spA vidharmiyoga zAme rAma denabhedAbhyupamAtprakarSa saMbhavAnpratyayaitijAdI / evakAraiSTatA vadhAraNArthaH / anyathA 455 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAdIgusAvacanAntrasyAnAminibhAvArthadasiAptatiniyamAyavAdatayApratiprasavavidhinenacha yAdhisAMkaryannAiSTavAdityanideze'syAyupayogAbAdasamayAhIpanyastolanaratAditiviniMga makAmAvAhayAyigrahaNAmitibhAkAtaSThimeyasAvasanihitAyibilbakAdipaitpanIlaka nAnuvartatalakAlanezaitatriminaTapAprasaMgAlAkiMtu loyAkaDUtyanoloyaevAnuvati natamasvaritapatijJatvA evaMcapratyayalalaganAIdhAtukaparatvAkariSTAdauguzAsihAni nacArya lopotyasyasyAdibhivAcyATariyataratyAsita sazakSasyavasaityAprAyanAhAraza haspalIya niSpahApiTanatacohiNIpUrvavatA anizayaneniAyanemorityayAhAMdhIdAhAyasA niyamana pAranizayenadogdhInivigrahaI yasanivivatinebhaspAMsadanivaDAvanIpani Taza ispaloyasatitatriminayAghavanavayaunistAvapiuyadhAgAnanivartatapratyayalanAta pratyayayaratvAnapAyAnonidAhavAhavA gitvAnDIzanazApAzrAdezAyinlayAprazasyAnA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasIajAdIityanuhanaMsaptampAvipariNAmyataityAhAgrajAghoriniyagAvacanAvAbhAvepiyazaspazakSa 453 spAtaevaliMgAdiSThannIyasanobhavaMtainibhAvAsyAsvaruyasyehagrahInanasaMtApAvyAyo nAnApriyaspiretivadizAyyasyavasatAnacaMjyAdezenataspabAdhAzakarAmanivasAvakAza 153 vAditivAcyAzadAdimanicoDabhAvAnarAlAlaharAyA diyaramitiparaMparAdIpadhAritAko 5di yaviSkasiSThayAropaNAdermAtApUrvagrahIvyadhAparasminnupresAmIpUrva spevatAlAbhAdi ikoguga ninavyA navasAyahIvyathamoThayonasihatvAnAmaivAparayagAdi laapspaabhiiytvenaasihtvaan| hAtima sepiSThalAdiSTayAranatyatvAcAiDraparibhASAyasinyApakAradakAyonagarAmAyaghadhipUrvaspatini sthabhASya TisyAnikandanaparibhASopakhiniDulabhAtithAyalotpaparibhASAyavAdatayeyaribhASAya kaiyavisa kinirapicakyApUrvagrahaNAspapratyAkhyAtavAcIevamIya sainiAIyasanInpAbahaliyAchana rApta imeta26 nastrayA kAryAnaraspavidhayatvAcaninnAvimanijIyasanAvivayanAnadAhAimeyasIritibhyA 453 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niniAnanvihorIgaHprAnotidI| raNabhUmenyAdaursavakAvAminicannAbAsiDvadatimabhAvaspA sihalAnApArAbhAdasihatvenaganyAkhyAnayatavAmakazmakAraprazleSazAnaddAragAtAnacaka sArvadhAtukayoritidIrvaNaparezAnaspabAdhaHzakAvAyavyAkayapicayaityAdAvapiragAMbA dhAnApate anAyaryudAsabalAdhAvapatyayaevadIghatpavadheyoyanvaMgaztraparibhASADyAdAdAyata itpAdidhAnena jJAyyataitibhAvyaktInapasajyAnidhAbhiprAyegAnepAnaevanayarapinakka sAvadhAnakayoriyuktInaGatAnadItyAupAyayamityAdisiddhayepanamasaMga pAyAzrayagAyAvasAne labhASyAdikaMpoThimAtrayarAyarpadAsaspaivalaghucAnAyaribhASAyoliMgAtaramamitidivAsyA zvastravattamanuvartita ityAhAvahauMparaspetyAdinAniSThanAdiloyekRte yizogamAloyA paMcAdopakArAgamAikArauccAramAdhura tyaspavyAkhyAnAvinmato naevaliMgAdinmanubhyAmajAdIprazaMsAyAsyAvItvamekavecanadhi evAlpayAya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 sirasabatiMpratyarthavizeSaNAM camA prakRtyarthasya paripUrNatehaprazaMsvA navalapa 454 palAMDunAkharIpa tAda sahayoya bhayyaye dhAvatI lohitaM pivetA caurarUyA yamaypatha maraNaraMjana paM haretA vastu yaha razAdinA cauryAdiparipUryate AyegIyIkarmapravacanIyA nanatama bAdInI rUpa yazca kArya meM deza yAvatA atizAyanamayi jAniMdA viSayApastamaHyApAyAninirUpa babha yvissyH| yayarUpaH cArurUSa rUpa itItice uccatA atizAyanasamAnaprati yogya yajJava spaSTAMtanira samiti spaSTa vArtha maidAnparthapUrI vavai spaSTa tavAnizAyanAnaM dA sAdhA rAtathAca vArtikaprakRtya rthavai spa the| rUpa bitiya catirUpamiti tine satyabhUta kriyAprAdhA nyAtaca ca saMkhyA vizeSApratI nAvotsargakavAdekavacana me bhavanita dapi prathamAyA eveti vadati / papatyA dhUpe sapAna hinI yA yA kavacanaM bhavana vAliMgavizeSa pratItya bhAva kabinAtinayeca rAma torUpaM pacaMtirUpaMpacAmI rUpamityAdiprayogasiddhyati evaM pacati kalpaya canaH kalpamityAdAva vijJeyA 454 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navarUpabAdhana spAvyayavaMzakAM / avyayatveparigaNitatahitAnAmadhye rUpabAderayarigaNAnAntAvi bhASAkha yaH sUtre svapaityatra SaSyata sa tiSata spaSTArtha yaM campanamA hAsa banA dina prA gilyupsspte| pArA dina ra tatpacI catrapagraha zAMSaScata sarveniSaSTI bAdhanArthamityukta tvAtpaMcamI tetibhAvaH prAvRtti sitrastare vArtha kaitibhAvaH tasya vyAvartyamAhAna tuyarata ini tathAcavibhASAgraha naya pratyaya yaratveprAne nitya vIrthatayahaNAmitiprAJcaH bhASyakAra vaMzavRsya ne daphalaM ki tvanya devetyAhA tathA hi / sautra vibhASAgra honanapUrvavaM vikalpyate pajJeyatro pibacaH prasaMgAnA ki taba DIvAyudhAnenarasa nidhAviti nyAyAt / nacaba vika mahAvibhASayA pisiiiti kiMmanayeti vaacy| mahA vibhAga yA vAkyasya siddhAvapi kSepaka tavibhASAyAH kalpa bAdisamAvezArthatvAt anya thotsargIyA do mahAvibhASayA yatra vikalpene ityAdinyAyena kalpabAdernityaM baadhaapteH| nacakalpavAdI nAvidhAnasAmarthyInnabAdhobaDa ce ni (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri 19 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te teSAMsA va kA shtyaat| sugraharaNAnti pu-zcatIhasU cena saMvadhate / uttaratra tuma rAhU ka nu tyA saMvadhya tara veti siddhAntAnAni svarArdham / 1 sirasa vAcyaMAMtirDe te navavatpatra kA rA kA raudAna cinaH saprakRterbakakArthamiti vArttikAzanatra 455 bahuyaTu sraini / laukike vA ko arthavaditiprAtiyadvikatvasuyodhAtvitijaseAlukyu kAra 455 spAdAnatvenaipunarjasyukta svarasiddhiritparyavantu mihitAta smAza ispe yayojanapratyayo tyatte prArUpa hatairye liMgavacane pipratyayenevasyAnA nitina baje gur3o dAjJA / baDatela yasa nA bayayoyanA laghu bahuta zAnaraityAdisi tanatukAsa goSTa racaH pitvana svArthikAH pratyayAH prakRtitAliMgaca nAnyanuvartataitijJApana nai vasi imitice nsanyo ena devatagraha zaliMga svArthikAH pratitA liMgavacanAnyativartate yI nyth|| nanaguDa kalyAdA tA tailakalpAprasannA payaska lyAya vA gurityetatsidArAcaH striyAmajitpatra striyAMgrahaNamapili gavacanAtito jJAyakIna rakho kitAba guNDe tisrIliMgamudAhataM nAdhyavirodhAdayu rAma nizAyaneSadasamApyAyugapaddiktAyAM paratvAtkalpabAdayobhavanimatastairapramayeopayu 455 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za 16 kalpanarAmaDakalpanaraityAdibAdhyaminidizApragivAkAtitAnnAyaMkAvapazyanuhattA vyayasavItiDanatiAmaMDUkalyutyainibhAvADyAyAtipadikAkhapativAnuvartataevAkasyacadA kAnAvyayaspeniAtisarvanAmagrahaniharsanadhyatItayo kotavAsaMbhavAnA adhorabaMdheDanyAdA vasidakatvazanonayalaganAlADa-nisiporazAratikAta saMbhavapipalakA sArvatrikAlAca harIlajhanAstItpADokArakAretikavidhAsapaztyanuvartatAprAtipadikAni cApAkarityakhyAvApAniyAdikAmintrasarvanAmnAcavizeSIkAmacArAdabyUvasthAprasaMgI dhyakArIvyavasthAmAhAnokArasakAramakArAdAvinivAyaminitasyaphalitamarthamAhAkAreM tyAdinAayecasakocI yuSmadasmanmAtraviSayakAbhAdhyakatAnathevodAhatatvAtAntareSAMtvavi zedhesAprAtipadikaspevarezyogakacanabanasyAtanasakerAmake nabhavanamityAdisiddhA titvayakAma yaketiShatvayAmayaniseba nayoTe prAMgakAprAtipadikaspaTemAlavevakyAma Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prapathaiti kAzikA 45 sirasa kapenisyAt evaviyitkayimakapiitisyAratvayakimayaki iticeSyanAnimAvAkAnta 45 madhyaratikAmAgamA navapratyayaityAhAmitvAditizIlakaMzanizAlesvabhAvAniyamazvAta hamAkaratibhASyadIghaspevIdAharaNAtkAininadasvAhirakudinihirakalpavyapakA tAdhAnakAinidhAnAzabaravIliMgAtana kAkiyAitizaya bAIkavAkapratyayA nAhArAabhAdhinayuskocenivikalpAnyatepranyayasvAditAvAbhAvAetenelamAzaMkyasvA thikemuliMgAninisvIkRtparpasvamavaitivedanaharaMdanaHparAsna manoramApavAnarahikapatya yAnAhAbisalAharadanAzayavInArthayu svasenavaparasparayAhanAmanibhAvavidhAmA dhyaaihsaahitikvkaaraanesjnyaanilNbaacaavaadhyaayaanminihaattiaatrssttrveshaatthvihit| vaavcnaankogyaackaareshaakspaabhytnityaayogvibhaagephlmvicintyemitihrdtH| rAma ncinyaayogvibhaagsponraathndhaanaatrm|hilcaunsbNdhiniyaavnaamaavyttidainn Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mevanenonarabopikAsadAharAMmatravi minivAdhyAThAbAdosamAhAraiMdasautra,svAyasminnidhi ritisiddherAdiyaharo pIudhasarvamitiAThayahAdAdeyaraspeninavanaitibhAvAyadhigraha rAAdAdeparaspanaitinavyAnitrAjJAyakAdevopapannAvUrvagraharAAspavaiyAthyItAnanuThayahasAvya DikAdezasatyajAdAvinyeva siddhatvAdinivedatrabhASpaTyahAsakAhitIyatvekavidhAnArtha miniSThAvaskhAyAmevAkArAtAtparaspalopehanetanAkodezArthamitthA anyathAmAthitikarapave kAdezakatejanapadalapicavAyuvainisitaThaspAbhAvAkAdezAnasyanicasvAnivadbhAvanakA dezAzavapAThaspekaitpatrakhAnyAdezayorakAravArasadhinipate likSitvAtApakSInara saMniyA naparibhASAvirodhAcAyacitrapramabhpaSThaviprathamamikAdezasyosaMbhavAdajAdilatagolopona syAttadarthamapiThyaharAAminikaiyAranavyAdapAnaMdayukAmavaDataronyApaponenaspaSTabhAgyavazekA samAdhAnayoraMsaMbaddhatvAyane vAyudatazabaIkAdezAniradanazahalAyevAyukApanApanenaMcAyavAda Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa matakAdezaviSayapUrvamikAdezonetivAcyAvidhinasanniyAnayaribhASayAvApavAdaviSayavA 457 vAnlanasmAdbhAdhAnyathAnuyayanpAsvanAmagragAmanudhyanAmanvanayasiddebhpaevarajAdetatpanina citradevamAndAdibhyo prasiddha pAinabhidhonAdityalaMgrasaktAlayaMsaporagIdayAtinina dbhAdhyadRSTI uktavAnikAnAmarthazlokalayamAsaMgrahAniAcaturthIdanAjAdIvatiyAcAsupAdA paDadAitininuhAta saMdhelIyojAyamAnonakArAdevaspAtratvakAraspana zrauyaDayakaratyA dilyAzinaspuritivetrAdvitIyasaMdhyataramitivasamAgonaekArAdelayividhAnAtAyahAsama thInAbhinyasyanistakatanayAtratagRhayaribhASayAAgApUrvamevapratyayedridarzavaspa lopesipikaniTacIkAdevAenavasanasAdhAvasvarasevirodhAdityavAcAmApaMDyA sAniharadanamatamanusTatpadAniyavenibodhyAsaMghAraminiecasineyaMpAcAhinIyAdacArapaspA rAma yavAdAvAgAzAriniAvAvivAzAyaspativigrahAvAdhikAtiAihonarapadalopavidhayekyAisaMjJayAya 457 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ datva bAdhAkuntajaspenamavatAyadAvahinIyAdacaparaspalopanAvAcaAikAtisvineya spatilopehanetaspavAnivAvAdAkArInaspabhavacakArAMnasyAMnavaninIvibhakrimAditya vakatvajasvAlanayAvAgikainispAtAnapadAnAnAnava dhAnazakyaH bhattaspayaMdacarabhAva yavatvAbhAvAditibhAvAkuthaminihApunarapadaloyejavAnaspAditipraznAMdhamaniTa jAdAvitistatrIvihalApazpatenauvArSikotauttarapadalApatpadhAsvaparikAmA rupayazAHzahAdUcasacAhanasaMdharahanavAhaparibhASayApakasvataMtailaveniyo gAbhAvAdenatAvAdasvAlpapatralpA zArakA ityaprayogAdidamapyAvA hIvAmIsviAdhikaliMgAtizterapijJApitatvAdAhokomorosA lagAnuratovijJAyakaminyaktImatyalamihAvatibhAvAnansAzAzcAtanatvamA nAsAcazavajanAcedakasyAhAjahAnAmanatanundhAnAmanabhAyApasyamaya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa bhAvAvyazanivezastasminguzIvAyepratyayatinihazovansovansanara ininaprayogaganatrava YuyAnasyAprIvatsatvaspaznanAvacinatansahacAdatadhamItarAga nighthaa|shaanaaityvaashvtvsy nyUnatyamatpayitakavAnarAgamanAzcAyA sUtpAditaztarAvasyarUvAtAevaMSabhobhAravAThA RSabhanaraka maMzAnikiMvanadAniDIpa mAgAvAcimpayityayAzazaktisvAbhAvyAsvArtha katvAcAnakayoranpanarodevadanAyayosa pAritpanihArASdhivAvibhyAnamatyAhayAri tikiAbaranAmadhyaekaspanihArasImAbharAekaspenikihiyorinikamasiSaSThImAbharAte nakaudevadanayajJadanAvitpananAtiprasaMgAetanakaspatinakartavyamitikaiyaTonistAbhASya hayoritipratyAkhyAna utaravabar3AyaharonAspatahiSayakavAbhAvAtarAtahalIvahidImiDIyo yAvatAiyorekaspevahinidIrAM bhavatIniapeThehayoritikartavyabahanograhamA mevanakartavami rAma tyAirinibhAyAtathAcaDatamajunsargAtadayavAdoDataravidhIyanainiyarizeSAihAnihArasoDatamama 458 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSyatItpaitikaiyyaTovyAcaTAbhASyadanAnapariSabhasyAni niviSayanayAbaviSayavadhI yAna hokayonitilenarikhanAbhAvA itamajana bhaviSyatInibaGayaharonakartavyamitsutAra lakhabhAdhyamatpasabadAekahiviSayasyAyiyabhUsyasabhavArAkobhavAnakatarobhavanoM kapanaDA vyakayyUTohavayAcakArAatredevaka yAdevadattatvenakaratvenavanivinakobhavAniniyamAnAvAna smAvizeSAnizrayepraaspapaniyogyatarAyeAnvanakaviSayatvAsabhavApuniyogpanaraMcAvacinA kaJcidArthabahatvAvachinacaltiIkAtarobhavano kaThaityavAnadhAraNAspaivazAvAvenavivakSitatA dayavAdoDataranevabhavatinaDanamA anyathA kazahAitarA'sabhavAyanAnaMcagakriyAmA jJAviSayaka praznaDataratsAvakAza jAnirimannagraharAspiAyanvayApratyAkhyAnatvenanAdata itamancastayetAyupagamAnAtasmAtyarizeSAdahanAmaivAnIragoDanamaDinibhASyasyavasAya minikaiyyaTagehayagAyatkicidetavAtadetatsarvemabhisaMdhAyovAkikRnAkimAdInAna ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa hartheprapayavidhAnADuyAdhyAnarthavAminiAjAtiparisanenisamAhArabaMdoyAnatrajJAnAvinitrayAgA 48 vizeSazAyariyAyogyAbalAtkuimaevanabattayanityartha nibhAvApratyAkhyAnamiti) 454 jAtiyahagAmAtramityarthayAkaratikippatyathokimAsminnitipatravyAkhyAnamevaza zobhAyedRSTavAtAyanadyorinyaspapratyAptatvAdininavyAnantrAphalabhedepratyAkhyAnAsabhA vAtarAyapibadanAnihAragoDanarajiSTaiti kaiyyNghRyaanggndpicityaanaadRgittbhiissmaanaa| surUtvAdinidikApravattaSazokirolpadAvyAkaragIhinasvanazkAsanavidhItavistaMsadadhA gata sAhai madamyAharadakteyagoyaraspativAnadAhAyaneni DanizrImada yAka gAsinannAkaramANivAyonIta rogivAdhaH // ivoTagocarmakASThAdinimitapatimAyarama yIyavastayatiniAsAcaprakRtpavizeSasAsvArthakanvItAihacAvapAipanAkanne rAma. vAnuvartatenatakAazvAvaniazvazatatsadRzobhAtAantanA sausvAdhikainyAzAgavaya 4para Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iniukalalagAnAkrAnavAhavayInapraniniritibhAvAlummanuSya liMgArthaladhidhAnAsakhyA nuvidheyarvadevAcaMcemanuSyAvitiAtaDatIharItakyAdiSuvyanirinivAsadevaityAdiAyApanimA rahItvAmittAdharahAihamatinAevamuccanIdevalakAnAminitievAtramitavAnimatAvarSI pajIvikAyaMdevAnyajayanitedevalakAnighAyAsvAyana pratiSThApanepUjyanecanAla vataramazAluzanacAcI sapUjanAbicitrakarmadhvajaighucAivepratikRtI loyanAdevaya thodidhinicAsvaziva vicitrakarmaziarjunarAdhaDyAkathitasiMhAMgaDAhatikAniti rArmasInIlamayAjAvakAthavikIrAniyonarasaMcAdhikAdhikaoNsminna yadheyAyazavanavAna vyartha prahapaMDitanavAdhikAdhakAcA rASTradivArthaposamAsAMccAivArthaviSayAdiniAanaeva jApakAsAtavAsamAsasabasamAvizeSavinimakkAsIpichayatpayavidhaparAvatinasvA nisamuyAdhyanarapAgAvaha banAtavadanibhAyevakAkAgamanamivanAlayatanAmikAkatAlakA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sira 460 460 ulleSaH zarIrAyAsaH 3 kanAla miva kAkatAlI pamiti sarva dRzyataeveti bodhyAM kaH syAditi ivArthe itijJe yA gAyanta prAgivAdhikArAt / ghanazyAmaityAdAvekavaivArthaH pacasamAse nau kati chonAta prayuktaiti prakRtipratyayArtha mAvenAnvayatyarthaH gAH / jIvitvajJAna spapU gAhizeSaH / pUrvasUcAt itya navIna ko jaaynprti| gotre kuMjA dibhya iti vyaJjayatrA deza nai naa| pAzavatiya hAjanaya dezakta no magadhe para bahutvenadrA jalAlapunaH saMghe vivA yo nAgarAyaudheyaiti igupadhetika yudhyateH soya dhAnanoyatyAcA kAna detA saMgha rUpavivattAyAmeM nanAn dina tvAdAdAtA kiMcyaudheya spAM ko lagAyA yaudheya janatvAtsA kenparA rAma ekca yaudheyAdiSuyera gelA teSu prayojanayadraSTayA yaudheyAi ni nidrA jastpanIlu kinista 460 prAmI / pUrvAditi ki mAtrA murArciSAM te caitra kaaH| sa eSAM graamshiiritikn| ihasamu dArthaH puugvvenH| prAta kA u Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mititAmayamitivinAdibhyatimAtabhaDItAhetasmA viza dinaspenodAabhijitAAbhijinyAnAapatye rAstadaMtAdanenayanaaspAyisvArthika jvenagotrArthakalAdAbhijinyasyAyamitiviheabhijinakanibhavatiAgotracUragAhunanibujana canatragotrAdhikArogahataitibhramita vyAgAnekujAdibhyapratigotrAdhikAravihinasatparyagraha yAtAyagavatyAdAvasAcaMtAjanasyAdanogotrArthamAtragraharAsidAtAhetasmAdapiyaMjI unasiddhAtanavAyatpaspacetiyaloyAyAzAnasyAtAI tArthininanavAsAparUnyathaviza nAgAminitunodhakalAtkayasamAsa ticannAghosArthanevAdhavA bArAdadAtInisamUryagAmI dadAtyAmuvyArthenataragasiddha kecituvyavasne prayogesatyavItarasatrapatimA sanmatemutyAvepidAnavIdhakAmAvAslAdimpApakArIbhedasAyacaubhayatrAyiyathA yathaMkanAcaMcakaranicicuganpAsAvyadhonakAkanAcacanavipazvacatripalapanasaMcace koyayAmAgIspadamAnaprabhanvAna avahannapiTahanivaprasTataprabhAvAghopanesahakAraka Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 sirasa inikerAtidasvAbhinnaminiAIpabhitraityarthaprazanivAcyakriyayAnapratyayavAcyasyasAdhanaspa vyApriratyana gatimihanAtinanabhedasyapakani panaganyopayoyarAvivajJAyAnamavAdekana susAvakAzacAkagayAhavatAyIyaravAkaMnapAnotinatasamavinivensatyavAnikAdiSTasiddha ananyanagotAnamAdaye pUrvavipratiSedhenAnadaMtAcasvArthakanvanavyA nibhinna narakachinataraka minisihabiGajarakamitiraukaranara kamanyanAsatramabhinnata kabhavanAtyAyisiddISaDa sAvidhamAnAniSaDazIziyasminninivavAha-bar3avAhosatyazoriti cAakSAhI vAmaMtrIganabhAyA bAdhinAitiADyUvadizAnirAptAkamIkamyahAkevalAdevAzinakarte vinAyakAna kuna rivAyabhUtayavasamararAyaminyUalakamIsAitikarmaThatpIalasuna pIsomalAdivarAdhAnatidhizasyazADAdatvAsaptamIsamAsetataravAyatimAtraspApi rAma lokaipayoga kRtInasyAdipAzaMkyAhAnanyAyaminiAvibhASAMgrahagAdinijanarastrahivAzAMcI 4 EMA ODhamartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naya naminissahayaMsAdhyAtaJcamahAvimASapaivasiddhAnacakanAsamAvezAImadaMvibhASAyaharAminivA cyAutsargazAkhAkana yAbhAvAhibhAghAzasyasamutyArthavimAnAbhAvAcAnasmAdibhASA dayamadhyasvAvidhayAninpAbhavatI ninyAyenAsparavasyanityatveliMgamevAbhAvyauhahanIjApatA tyavatpabahuvacanenaravasyanityavadhAnatIkayyaTespaSTIkRtaminiyAnacevamAzinAgAvo'mi jalakarmoityAdivigrahoppasAdharinivAMcyAnasyArthapradarzavamAtrAthavenalauki kalAnagAkA rArAprasaMgAdAhAan yIniAidhyetAnibhAyaneti zeSAvAhakanAniavayakaniyata jyAdayAnimagAna nyArabhyavihinA pATyApAbuna'niyAdazanaspativihinAhunAAmAhI yahanikolAdivihitA pAunayanitanavanimayaDitivihitArAbahatIjAnya nAinirahanIzaddenachahatpAtrodyAdana nivihitAnalalpanojAtyanArAbaMdhanativinizAna tyayojAnyatazadanAkanAdapazcAMnAinphoktAvatiprasaMgApaneritibhAvAbaDavacana nizAnA kA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ba2 sirasa dInAmayinityanAbAdhyAyahivaiSNAkaraNApAzAdizarathapanAyatenAsaupakanimAlegAvaMzaka 4 ityanemalatamAghanipatIpataityanavAnyAyasiddhAnavAnuvAdamAtraparigaNAnAmanikaippaTAdayoM vastanarUpakaraNAditAnyaryagrAhakasatvaprakRtimAtrAdapitAnAdhaSTapathAMvAhamAvi patavAyasayobIdhAnanyamAnAvipatpanuzAsanaMtAtparyabAhakaminicevAihAyapasaniyari garAnamahAvibhAvatathetivalpAcevasvArthakAnipAinpekenaivavAnasihatamabAdaya ityAdizyayanaveyI enitasmAtpariNagAnaM vAcanikamevetinamabAviSTItanapAzabA dononityatva napAetanamanAramokramappamitidivAsamAsAnAti etadadhikArokAyanya yAsamAsAMnapadainalahainya vibhASAMce dikacAsakhAvanikarmadhArayAprAcIna miniAyAyAM dizItyarthahikazAparalAnimacela gatilazAlajhatadinalakI niDIyolukidizvAsavatArAma yayatvekhAlAbhAvAevaMdezakAlayorAyotIbabhAvAlagAyanAstAtivizeSAyAMcanAnaurasana tya ta Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 kriyAniminAvAprAgAdiHzAzravyayasyacaprAyeNAliMgatvena lekhapratyaye sati saamaanyenpuNskN| avyayasyaiveha grahaNAmiti maM nirasita mA hAvAgiti ca vigAdinAce svapphayapade hinA kI battvAnnu mAgha bhAvAdika striyAmiti nasyAtpatatvAbhAvAdatiprasaMgA bhAnA kinenetiprshnH| ina roliMga viziSTaparibhASayA' tiyA saMgo'stvatipratyadA harati prAcI diginirdizU grahAM kimiti striyAmityetatpAvanAniprasaMgAbhAvA kinenetiprazna nirhi digrabhinnastriyAmapinasyAdityAza = manapratyudAharaniyAcI nAtrA zAtiniyaMdiyAtrI kiMtuna dinnA strIti khobhavatyevetibhA kA prAcI naamiti| pUrva va prkriyaa| digvAca kanveyya vyytvaannstriitvmitikhaabhvtyevetibhaavH| grAmAditiyA rAditi paMcamI / brAhmaNa jAtIyaiti bAlA va jaatyaashryHpiityrthH| brAhmaNa jAtiriti SaSThItatpu rUSobhAvapradhAnena karmadhArayeovA vyaMjakadravya minivyayAzritajJAteH saMyuktasamavAyenapratyutta viSaya nvAditi bhAvaH vini / jAnpAzrayadravyavAcIbaMdhuzaddonapuMsakaliMgA jJAtyA prAcIna puliMga Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa sirsinibhaavaapittsthaaniiyitiaasttaanNsNbNdhvishesskssaaysypdmitiprsisiddynvaadikminiyaavt| taniSThapUjyanvAdisazapUjyatvavAninibAdhAvinAzvaschAnamaspatibaibIhi kalpikatvAdAhApiTatAnAnAichAtasamAnAyakavaprakaraNAdanAbodhyo anapipariNA 463 naspanyAyasiddhatvamayariMgazInAnApAzAbAdInAcAnatyatvakathanacayAcAnavyAnIcanina" zahAvalyavAnahAchonAanugAdinAataevaniyAnanAyajAnAvinivAsiniAzranu gAdattiAsvanirdiyaspAnuvAdayanandasaulokesAdhAkAnanyUttAnomAdayaHyAnayaraina (iharAcAvayAmanAthasinAinisstrayUhahanevatyamAparinyUponarastavamAhAvisaritA matyaniriekhAdinitrAvAnusAitpano'giparnusneyamaminityannAmAditvAsiyA yAAabhimukhIparanirampAhAnirjanmattalagA sehagraghanAnadAhajanmAnIyadAnahitIyAdina rAta inirabhyAcati spAnaMdAMtisparaniSuddiziniprasadhyanaSadasyacakalastInibhAvAcaka / Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAyahAsAmarthyAlliMgasaMkhyAnanvapindhasatvabhUtenarAvizeSaNahitAyAdhiyAnaspAjanmagAnevanI mAnasaMkhyAzAdiparthamanasinidhAyAhAryacakavAnievayaMcahatvAbhakAmotuminyAghavha yara svapinAharakriyAsatvAtkRtvAthIbhavanAniyodhyAihanadIpAkautrayayAkA yacapAkAdazayAkAinA ghajapAkakriyAyAliMgasakhyAnvAyanAtvanAsanvarUpavAbhAvAvAhadamihinobhAvAvayavatprakAzatazata bhASyAtAkAdInIhatyeppavyayavAlagAdiyogAbhAvAcanaprakRyAisancabhUtakriyAbhidhAyitvayItarA vizeSarAvaM nAsighajaliMgAdhayibhAvanAvizeSagAcAAetenatripAkAyacahatvayAkAiyA dikhAkavIrArAbhAdhyakayyumAdAvarutvAipatasAyAnAdvavacanecItyAdidAyakAcapratyayasyasAdhutvaka citabAdhyAkAmanAdAvAkayAgraharAAbhAvAdinAvinAvarAtveipikiyAyAmukkAyokAbhAkapAkAiti bhavApevAmarivArAnilibharazadasyalokasakhyAnAMcakanvaipinehahI bahugerAAgrahamAnyamAghAra zavaspasavyAsajJAvirahAnAekaspasaccAkriyAmpAnnAtivananeabhimuvAmanirabhpAnidhisatam Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nira3 sira-sAsahoinyatra caikaspAapipasne khatmahAmaMyanyAbhimukhyamanininaikasyAMpahanesanayana 464 rAhanissA pAhatyabhAvArthAsaMgativitinavIdanIyamitibhAvArUpavizedhAbhAvapimpA 64 yamAhAsaMyogAtasyeniyAcorthasyatiniciniyabhaisIdityaveniAsAhacaryAdibhaktareva yahaminsakavAdinibhAkAbahudhAdivasaspaTanezaviAhatvArthaprayogekoledhikaramAiniya ToniharadanAnannAsamAsanihatpathIyAaSTasyA nitanodAharaNamityuktavAditinabA tannAAkArakaprakarazAharadatamanaspasyAyanavAlAmAdAkkAmAnAsvArthikatvAlliMgavacanAti itigracitahatidhe nASThagitiThakahAnidazAniyAtasamudAyainividezayAna paryavartate anAsmAkaMDAdavipabhiSajAmibhevarAtraivaniyAtanAdevIdevatArAma vacanAdayAnidhAdakaledhipatyapAtinavyAkhayanisamAseyotipadikatvakhava bheSaja. milibhiSalU cikitsApAmA nAnApAnadevatAdaminitAdarthapratyayArthApakrapathAvApiTadevatyAmAnAihadevazonajArAta whe Tros sK Diguced yecanodi Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u nivizeSavAcItathA sAmAnAdhikaraNyAbhAvAghanonutpatteH kiMtuyogikaH kriyAnimitode vaza isa smA svArthatAzrutaeva deva devatyaminisi bhayo zaha yugayatparyAya iyUpa | yogAne syaadinibhaavH|| yamiti mUlyarajJA vidhAvardhanya mAnI amita pratpapAna maMta dAnaM vyutyAdinaMzeSike ghunismAdanAdAnI evaM sAdhAra samAna dhArAmiti karmadhArayA yahA bahubIhirasTodarAditvAtsamAna spasA deza // phalAnara mAha triyaamiti| abhAveAzavIcA anityatvaM caisvasamAnAdhikara sAdhvasapratiyogitvaM evarakara saphalA lAtA dinAra ktelauhitya syyAvadAzra vitamAnityatvAtA liMgabAdhanaM batipratipadavidherbalabattA paratvAnprAyadikA chinAityAzrayaNAJca vadanu dAditi DIna kArobAdhitvAka nasyArata to lohi nikai ninasyAdinanitye liMgArtha mUlya bAdheprApre vikalpAthaivacanavanama khAnA siddhAnA svArthI dina merA yA nA dekha pitataH kanicarUpa ddapa sidevacana vyrth| tAra Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ miti 6i3 sirasabhivakAzanvesapevapratipadavidharbalIyAMvanAnyathAupAyaniAupAyazaSTakaMlabhanekasvavecatya 6ya thAhagamoakasmAditiyayatenavidAMtanavaMtAMnInenakardizonIyAnAmamAtra tirmilA 465 yAsmikaMvAcikAsvArthakalAciMgAnihanimadanikanAyatyayasyotpavAsakArobA ragaTAyAlukyAyavArthadazabhi manikAbhiAkItodazA nikAyaTAsasnopahazasAhiyA ispAnataraMkajyaSThAbhyotilatAnilocachadasAmadAsanItikatikhaMvacAmeninavyAnava nizcatyavapazasAyAmininasabadhyutIyogavibhAgasAmathyAdinyAzayAbodhyAbadalyAthAnAkA kibahanIsvAmIairthagrahaNAsIyebhyavizeSebhyazrIbhArizodadAtinizAdadAtAmaMgaleniSA cabhiprAyazArdavacidanyavAyidarzanArapatramaralyazaniAsamasanakriyAnilAyatakamata nacimpArakarmavArAataevAlyApacamIsamasyatAtivyAcalanAyarimAsAzAinievArAma akavacanazananAvekArthanIyarimAgAvaMcanAevamcanapratibhAvAjAnizalAkanavA manipradA 465 tAniya tya Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAharatighaTaghaTaminAetehiranaunadhanAniyatAinijayAdinyaH vAmanastaktaniyamAnAmA vAjAtizabhyAbhavatpavetyA hAtathAcajazasaoNziritisvejasAsahacaritasparasoyagAne hAzAkuMDazIdadAtivanavApravizatAnyudAhatIhizainiAvAsAzasevaghonitihAI vaicanenaitibhAvAnanvevarakaikazapiTasasakAnAtinasyAditicanA chaMdovadRSayA kuvatI tiharadoktAvalatakalAkApapatyAhArAkiekaikazaMsahavakatvainibhAvya prayogAtsA betiyainistrapratipAditAataevaprakriyAhavAyaramanoramAyyaputanyayocAmAiyoM SHAN sametAnAminyatrasahasrasahavaMyasamavenAitisamavAyakriyAprativAsAkarTa dayArAviyAyApaMcamavihinatApratinidhipratidAnecayasmAditpanenaitibhAvAna vAtAvabhUtADAvainistraevapratiprataDAdhyaviruddha mAnidhvanayanAhIvanayAmitAyanavAda jiyAdiviDAcazraniniyAtatvAvyayasatpAdoSAmanAmaniAdoSAdivAipenayorAkaraNa zA4 Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 sima nipradhAnayorapistausvabhAvAzaktimatyAdhAnyanenAhirinpAdisAmAnAdhikararApUsapa, 46 yannarminibhAvAcIca ansArvidhAtukayorityanodIghainivartanadAhAdIghasyAdimitra ikonI niyotpasakAraspalopecauthenidIdhAevamataratrApiDivivivatinainiAparaMsatapAla anyonyAzrayasyAMnADAcihataiyanavarAInAnaspacisa tyoDArjiniAravara karonA nirivara yadityaspaDAdhivivAjhatehinvAdikhavatAevaMcayadityasyAghajadIdisAvanasyArAnA spahatahitvaspAIcakitaanAyanAcATiloyesanihAvIvarayanAnadayaspenivyAkhyAtA navasatpenasyAnimalayAnsaraTakharayakaronItyAdAvayAgnezvoye pAyaghAyaDAcazcitvaMnatarArtha pratyayasvarezAsidatvAnAnApilohitAdiDAjanya kyApityavizeSagArthapalAbhAvAtAnaceDA zahAnazzakpAainarthakatvAdayatpayantA canathApinAbhArthivyAnihitoMdavikatarainpatra rAma kAyodivAragAyacivamAvazyakamAtaMtrayAMkhalugiyoDoDAdazAvIjanasahetihitiviSaye466 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuktipAturyayukta shriiyopernaakrenytthlaathitpkiyaapuuraaviktteshpsaadtH|| bAjazobIjAvAyasahita vilekhanebhAkAsapatrAnavyatrApatenpanenenipatraMzarAkhitova hAbharanaleminApIsahitAmanyathAlAnayAkAkAmUlakarAnikadannAbhUlasudarogAta nyAta bhAMDaranAdivyajAnAkatavyamitimayatAsAmatilAghAparAsAdinAmalpadAnenacahAM kroniityrthaanthaivnthyopaadaabhyNmvnicspaanunsmcyaarthvaavaarthyaamitaapgmi| tikarmavyAyAramAtravAvinAvapecamatpanAlphayAmAgalyUsar3aneneticAledAtAdaubhiDAca niAmadrAdityarthagrahaNAmitinokokalpAmaMgalAdibhyopaninasaMgAvAmadakaraunonilimeka rotItyartha // initrImaNyAkaratA siddhAnaratnAkarasiddAnakAmadAbhAlyAnatAhataprakriyA // ||svsydaasmosaasmraasaikshyn dinAnAtmakasyasavasyApilabanaspAyajAvyavAMnnaDa naramasyArabhAnacaninasyAmuyanIyavAnaDutaramaivAspAraMbhazaphAravatoyaMjIvakasvA gAbhayavinatAhavaMzakAnabakAzAdinibhAvAaspasvasthAdhIkIjavAnarapAcavidheyasAkavi Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 sira. nomaprayA ko tapasvaritatvAccAdhikArAparAdhikatveti etayorarthAvadhitpetyarthaH svarUpa 467 yahAunabhavaninasya paramA koDita sadA tu caiti liMgAlA sthAna divacanadiyo gohi vacanamiti ca dauya tausabhUvanatathAhi / deityasyasaMkhyAyelA yo yadAya deityadhyAha yate sarva spe tica sthAna SaSThI sarvAvayavAyenasyapada spasthA nenityavI yogamyamAnayordvaya de ityAdeza cena vidhIyanetadA'ghaH pahAvaya svAvitvAnsarvazadasyapada spatyapakarSa NAcI kAryalAbhaH dAraitya karmASaSThI vidheyasya cArA bhavana matadAhitIyabhyatA sarvasya kavi jJAbhyAmityatra bhyA [g]spttimaan| samudA yuvA koya risamA niritinyAyenasamudAyasya vadditva bhaviSyatIninAhi spaSTArtha sarvapadaspa kiMvA kAyamacA gheya te / iti dvivacanabalAva deya pradezAviti lina tvAdavayava rAma yoH padatvaM svana sisamudAya spaSTa nivadbhAvena tenAvayavAnAMyada kArya zisi ninadyapA apaca 466 (c) Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ntvvaantrprtvNnaastiityevNpr| bhatkAtanneyaitinavyAHvastu nastara napacaniniDamudattAnavatAnaratyutpadAnaspenizAvanidhAzrameDaneipatraeUyadAnAdi nipUrvasaMcetyAdianaevAzrAnAzrInanyAdAnatoyagAitinaparahasamitiyaghayAhabhAdhyAlaya stI3 vAnAMyadatvaM nAnAsanasinavanipratibhAtitayApikavilaspeSvavapavapadattA bhAvadhinattatiritisUpitAjAnathA himAsvavayavadatvArAjArAjAvAIvAMiityAdaura / hitvAnyaratvAnnaloyAdiSuhanehivAratAvisiddhAnavAptikatvaM zakyaupacatrosiDIyama Irvacana tivacanAnica visavisamusalamasalamitpatpattazakvInAdezasyatvA bhAva tApajana bhinna bhirityatratatvamAzaMkpasamAnayahAsAmAnsamAnamevayAnanyatavaivazAva mAnisamAhitaMbhASyanizcitIvisargavizeSThaspevahinyApUnaureyAtparatvaspadaula yAtapUrvA sidAyamAhicina tatvAnaanyathArephaspopidolamyAyanAnacyudatvAvasAnalagobhIvinAva nAzahAvisaiganihAtivAcyArekasyAdhitAtvAyanekicavamAnarapadayAbhAvesa gura lima Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa mAnapadavAkadhanAtIniAnasmAdAjArAjenyAdaulavinivahipinasarvatrAnavAhaityUvayavadanta 468 magIkAryamevenibhAyanAnpaMdhInazyAmanididAdiyogapopatpekapadarsanAvyavAyacAsa 146 pacAsatyavasasadAyasthapanA "amAnapAvarasAvyApApacAsa vihita naMdAdinadaMtasyavidhIyamAnapadatvasaMkhadAyasyAyabhavatinAvayahAdisithatibA HinpanatvamavaNyAsarakhadhAuSayapatradiyayanenana yasmAtpanpayo mapaMcasiyAsadevadatAinpatrakAtaratAcasiddhAnpo'bhaekotaramAmavinamarnatikati AmaMtritasyanidhAnapaniSedhonasyArAtatrAmazahAniyAnavADadAnAnantarasamUdAyaspUna niDazani nidhAna kiyaTakAhanIpasyAnudAnaceninidhAnanyAhAzrAmavitenvAdhanohAbudAnAyI STikAmavitAcadAnanzanodAnavanimyavAhaprayAgaMpatAibha yonA nyUyonA munikA nidhyAnArananyaniyasaMgAnitranAraMgatvAdayayAtkhayolakihitvapavarnanatina yAni rAma devanavyAnadinAnutpatrivisamudAyaspAniyAdakatvAbhAvAtsabalAhonAghApasiddhotAnA 468 S ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri dAna Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahitIyApacasiyacasotpatravabhavaDatarInyAbhAdhyAyakarItyAcasabaMtatvasyekapaghaspaca nibodha tyAlA pratyayalataronsavatatvAnayAdhAnAaMgakAryatvAbhAvenanalamanetiniye dhAparatenaevasamudinyebhaviSyatItibhASyakaiyyaMThenokarItyaivavyAyanAvivaza vanta tvAnaMgIkArasamAMsasIvetipAtiyadikusajJAniyamasyAviSayavAsamadAyaspamAnidika tvamapivasvameveniyaticidenarAenayUnaH punajIyamAnenpatrakapadevAbhAve'vagrahopi nasyAditinapoktapurAsAanaevanpAyasiMcanAyakamArtabhAvyopadeyakakAdipakauta kunazayaThatAnAniyAnanAnyapabAdhinvAgovatastapathamapalasponisaMbhavarAvanA (cahAdhakAmAsAsaha sanAsapAtAztA vaivAniyatvetapatrasimiyAdikvanadhAmAnihimavAraporiyAvanininyapacana sApratiSI pita Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 sirakhagindarUpaM kiMtupevA prayobhirutyAdavinAzonopalabhyete te nityAiticennA ninyASTa thivI nityamA prakAzaminiprayAgArikA lA va svApininityazaH zaktaH nityagraha senAninyuprajA nyinainipraye gAdA bhI sApi tatrAdyasvArthavAsyA hIsA yA vaa| noghA himavAra himavAnityukte svArthamAtrAyatIpA 169 vA jhApA zrapipratInezana naayH|| vacana spaSTatvepi nityagrahazA vaiyarthyAyate kriyA vA cinAmasaMya hAya vAcato dvitIyaH yajJas vayaM hItuM yukta pAzanA hA grAmI nidhi nyaini / na sa krama napuMsakene nyekazeSaeka kahAva / padasyeti / pakarSaNIyamityuktatvAlA hirvacanaminidveiya dekhA dezo syAnAmityadhI karmazilA bhAve pariha sAMsyAdityarthaH nanvevaM prayacatItyasyA madatvAdivacanaM na syAt satyagatigrahakartavyamiti vArtikAdiSTa sidhyati tenA bhI ye vidhI yamAnaM ddivacane dhAna mAtraspanAnA piyA vAdhakamidaM dvirvacanaM dhAtoya yadasmaddivacanamiti rAma SayabhedAn anyathA bhazArthe sAvakAzo yaGkayaunaHpunye parezA dvirvacanena bodhyenAyadAzArtheya pra (c) Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DUnadAyaunaHpunye yanasya hirvacanaM bhavanyevApAyacyateyAyacyaneitikriyAsamabhihAreloDa vibhavani ghaaycysviti| zrA bhI TrAye paDilanene vana spA tattvA dvivacanAbhAvAyata kaiyyAdayaH / parigRhAta sAdhanA kiyA vyavahAropayoginI tina danabhidhAnAne dhAna mAtra syAddarvacana mitpAtadayuktaM nAnA kAraka viziSTa kriyAyAeva nathAtvena vAkyasyaivadvirvacanApatreA na samAsadasya patrapa taityevayuktamityAzayenA hA cAbhI sAyamityAdinA kiyA pradhAnamAkhyAtamitisinA ni kriyAyAH prAdhAnyAna dharmasyA bhI tApasya ghona nAtha dvivacanA evaM dvizeSepivyaye to bhA vaiti vacanAdasamvata kiye vttrprdhaanmitibhaavH| tathaivodAharati pacatipacatItyAdiihA bhI samasyAti panaspacavivatsApAMparatvA dvirvacanaMta sarazanenaya catipacatitarAM tiSThanIti bhavani cAdya naramAdyatamAnayetyabhayatrataraviSTaiti bhAvinA vAsAyAmini kI tijihA batiityatra na dvivacanaMta zvAsa nigrAmI sarAya mevAnI ghane nasvArtha mAnavavasAha aae 3 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa thIspAra kSaminicanasyArAtasmAdyAmichAvAzetiyutyatAvathiyogarUThoyamitivAsAta 470 yodharmIyathArDabAdhogatagataityapriyasyaciragamanAdinApIDinovAkyaprAya niyniytiH| 470 nathAvataMsiMcanAtyAdauethakasaMkhya yAmukkAnitaretarayogamAprAnsavIthItiyayAyo ma vAyugapadyAdhavanavAkyayadAvaktinadAkkAichAvizavAhivaMcanenadhAnyanonahantaMbhAyo, vIsatInivAsAvIsazcetkana bhavanianavayavenadravyAgAmAbhidhAnavAsApa niyanavayanatina tAkamAdAyasAkalpanaravyAgAkriyAyAsaMbaMdhapratiyAdanaM vAsAphalamitvani kaippaTamAsAkalyavayathAyogyadRSTavyAyatratasaMkocakanAstitatrAsakAcadaevApathA grAmogrAmaramarAmiyAjAtIjAtI nidhanamutAtiAnacaivaMbAsAitpAdojAninirdezane kavyaktimattAneravazyamAvAdivAyati yathAnabAlagohaMtavyaityatrenivAcI vyaktipatI rAma nerArthikatvenalantrAthInIna nacaivamekazeSekalAbhidhAnasatvAhivacanAnimi470 ODharmartha Trust J&K.Digitized by.eGangotri.. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakhanehallA-zobhanAitikanipayAnAmevatAgAMzobhanatvenapanInyAkApanAbhidhAnAbhA vAna dvivacanAparaNyAmogrAmoramAyA asminavahatArataM zobhanAinpAMdosaveSAmeva yAmAgIhahArAAMduramIyatvazAmananvayanAne vicanabhavApevAsadevatAinyatranalinI 33 sarvazaznavAsAdhInatAnAnavabaratamitpAdobahuvacanAMpatiAvaskanaubatvapatInAva yinasyAzAjJavAyat kamekatvasyazAhavAdataraMgatvAcekavacanaspevonyatpAbar3avacanAvAda nAyogArAvAyacaitrAyazanaMdAyanAmitskleprAtparkavidhayasaMbadhApUnIyanAekazekheLake bAlAbhyAzatadeyAmensaneniyamenapratyekazanadayAmanyapanIne ataekazeSaeka vacananAekazepaekavacanane vizeSazoka netanAsamAhAraprAdhAnpainanAyaka vicanAvazyaka minisahayasavaipratipAdita vAyadAnapariyahInahitvabahebAnIvAsAtadAbA hAgAbhyAMbA gAbhyAzanadeyevAlayopobAyompaityAdibhavalpanAIsamosanAzakyatA (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labhatispaSTe navyotaM? 471 thama 14 ityuktayA ratenasthAne dvirvanana pandarabaraM pandAntaraMTubhiminiparAstam 7. sirasvArtha bhAvAlA samuccapetvanabhidhAnAdvaMdo netyuktaMccayaMniga lino dhana eka zeSadvizeSayoH tra 471 nekapratyayastu niyamAdinidI dvinAzana ne kazeSe dvitva spahatA vRtrapatI titaH / dvizeSenad bhAvanayAmA ko niymHkunH||shr eka tvasyApa kaze pepanI tera dhunoktiH bhAvatkA niyamA naitikkatya misaMprati yamatravizeSa hizebe ekacI tvava tvaMca vyavasthita napadArtha kA cAra kaze tu katvAdipranIya padArtha kAsne tAbhASyeta nAnanahi 68) vacanaM vidhIne kina nityopayAryA vaM tanAva nAza hAnAM yoge prasakte va ziSye nare 35 lappanaityathayayekazeSacyasvayate ityeva satramA sarvapadasaMgatiyahAnipratyAkhyA nAta sarvayadatiyA yaha zAnarthakAMcAthabhidhAnahirvacanavidhAnAdininanugRhIne ka tvAnAmAdvirvaca nAnaMtara bahutvAbhidhAnAya bahuvacanakina spAditi cenna samityA rAma dAbuna dizA svatale nAmAniyadikatvAzaya tuyo pApo ghAma hRSansa milsa minTa saritsaridi 471 gara zAdameva 6 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri vRkSaSTarUmitI tyA dezA devapratItera pisattvenAne kama tiitiniymaabhaavnetyrthH| 24 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyatroklasamAdhAnamavyAyakamanina pAgananAyauna utpamityavahApipapapalaronava banavenApAnipadikatvArAetaccabhASyaevaspahAyudayanaraMgekavAvahadohiskArthasaMkhyA naranirAkAtaraveninabar3avacanAvalatAbahatvAvadhamAnayinasyazAbavAdhAviSayatvoM dityAtadekhicinyAhIvahavakhapatyAdIbAyanasakAyaspatIlyAzmiranayana siMgAtAsAdhutvArthatibhitaritivensaminsAmadityatrAyitathaivogAISTRY katvAhaikvananenisihAparvatArahasvArtha havI cinAtasmAnsa vantvanAbAniyAhikatvAiDakvananetipAkiyanAminiyAka canInehayarivigahizedevApUrarasamAsa nivAnikArAvagebhyAtiAyaMcampayADa ritipaMcamIparyadhadhasAyari zirasobhAraMdhArayatInpatrAdhArAdheyabhAvamAtra vivati nasAmAgAnenavasatatatsatvadhinahivacana mitibhAvAvAkyAdAsadara saMdarenIvAvadhA dirAmetritaspAlayAsamanikopaUnsaneAMbADinamasananiyayAyathacanAyomopinAso Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1vImAzIpAlAnuvartatenanamadhyastheparervarjanaityAdI anirdezanAkAlAvirahAcA satyapisaMbhavaitiyAyenabahabIhivadrAvena 6vacanasyavAzmasamApanenevobhayavidhIyatAMtiyaTasantatidhanayannAhU candayamAmArItyA atirazikasamAsaratimAdAya kaiyaTa4 sirasa vacata sAhamanitAvimASAkUrnavyAnimAyokegaekaMvaGabIhivauddhikataratikevalasyA 42 nidarzakAlAbhAvAditibhAvarAvabhAgeani sarvanInAtimAna Itiya bhoka pUrvabhAgaspavitrata lArAnenanonarasyemuvajJAvAviyAvavinimnehapravanatAsAmA naadhikrraayaabhaavaadi| nivigayaitpananuhantAvakAzaleyukAvinagayonidAnaprasaMgatiharadAtA kAnana bhyAmu4 6kaiyarAbhitapAtaligenaeksyavasUnisihotAtAavayaha vizeSatAekaeka nizpada nAyamAnabhAva vAdakAskaekayA eka 4chandasiha cApiekaikAparinisAnapatrAvagrahahArdhamenapaThatiAinAdhecAgarne gatiAeM, dhAna kaspAevammanaka yAhAkathanAnsa mAnAdhikaragastriIliMgamanarayadamastInikhiyA ye zrAvaeka vadAyinenivaDAvAnidezasAmIDannarapadatvasyAyilAbhAnAnandavananetyatrana rAma meM rityatranasaphailAyA zapAyAnapatrAtarayadAdhikArAvizaghAyumaDakalanyAvanasamAsai47 lekAniTakizavapAsatamyAyanavavAhivar3IvavidhAnasAmadhyAdavasuvanasamudAyassAsuvantatvapAtapAda kaeNtvAsanakitatavaMpana:sUkhutpativAdhyAnisamAsanapAtipadikatvamtanApatyayAtyanuvanyAtanniyA dazamrimitAnudAlaneSTasitidika Jak. Dignized by eGangory nAba rAmavAnale yo Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyanatyamAsayaharAAnuvarnanAmakhAsamAsaevanalopanineppoklegnanasAnadhiSTenakA yitvenAnimitatvabAdhAnajAmanonarapadaravanlopaMparanecAataevAcArahApohatya nenamAbhadaiityatrophaspahilekubonetyAzaMkyasAMtAdhinanimitavenakAba tvabAdhyataihAtamAkonavanavasAyakAbhyAminisvasthAnakavalamA paripatraIradharinisamAsAnazvaspAditivAcAvanasamAsanyunasihAvalokitanyA yenanabhyAminyatrasamAsaityApramukhasamAevanasabhyomityasyevalapampayo mAnAbAjIhImakanyenizvayadapalanisvarakamaktyavAnasamAsanpapAsakhAnAsa mAsAtopisakhyasamAsaevaSavanatasamAsAccatASayAditpanAsamAsAnAtisasa mAsaitpUnarjanAtAkAraguNAvacanaspAbhadasAipayAyakArazahAzakabahAmA kArivAlasAvakArAyavetranikamAyavahArArAnatrayArayAnAhitIyasyagayA Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirasa minyAhAsApeitiAvadbhAvaraniAyuMvatkarmadhArayetyanenetibhAvAnacanakopadhApArayA 473 dAnaviSayadhipravannatikarmadhArayavadinpaDhatephalAnaramAyabodhyAya paMDI nizhihirvacanajAnIparobodhAneSyata nivAmanAjiyAdityastajAtIyavidhIvizeSa koraityarthabhedamAzrityasamAdadhauninusiMhomArAbakaranyAdAvayisporAlalagAyA siMhazaSspayuvacana vAnarAmavAvacanahosAmadhitayAyerAvacananvenapAna DAklodayasteevamghanazyAkararAddhAnAdiyAtrAyenavyAcAragoyaDane nAkavalaragoniubhayavidhayahAvAkhyAnezarInavInavobhavanApatravAsAyAhi tvaanenahityesabalaspAganacaprakAravicanenataspabAdhuHzakSAmitradi ghayatvAniyakoTilyaganAvipatravAnapayahAhAkavevasAyadhAnavanavAda ra navAbhirAdadeitpatra yuvanAkAmInabhAnaivenyatravenasAiMzyokauhitApAtrAvapibhItA 473 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na.ayAna DInai tisamAsobodhyAvinAvinaHziravarikhapadaMnyasparganAsiyavenimaghAitajAlo devAcAkavayaninyAyenayodhyAkhdAvasyAumedevakulyavAsAnavAyaliyA avavAnikAnpAhAyAnacyAttiAvApsAmAvAdAraMbhAsazramanicAyala patharAtrA supranipAdanaMcAyalAnyAyAsazanAyAvAdazavaHsaMbodhyArthayatyatinAva yAyalayavasApinvAranA nyUthAhAhanAhanpattaevanivAkAprayogAMnA yAsamamihArahutiyAna puyazAthazvakipAsemabhihAralAyonaHpunyamavanityanala kama nAnAspavayadhyaminyAhAmazAthA invAthAmidamaniyaghetAvadevaSayojanA nAhizArthainyavavayAnabAhAloTAsahenisamucinyeninanyayAkathitvAcana syAkiyAsamAbhahotyahagonsanyAyAbAyanazatibhAvAravacaninyavAsayarityA nityagrahaspana pamityavadhAyatrAmIharoyabhavanaitivaMyamuvAnakovijetA (c)Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 gatavyA nAvasanIndasUklAmAlanAmavasamAsavA 174 yara sisva tyAdinihArtikeyarthasnegasiddhavAnAanDalArAmulaMneyukriyAvirudapanInerne 44 danityamitrApAgnehi tvavidhIyataininAtivayamityAbhanaoNnarIyAyikaiyyarezva niyavinAvAnarastAmatidAtinA bhAvAkamavyanihAraniyama sayasavAlahavAmAnya niyamavasamAsavaDAvabalagrahonasabaMdha SAMavacitAhitIyAMdonAmevasvAdazApidhIyanAunnaralAyahitIye vanaprabhamAtitrApyekavacanamevanAcanAnarogItigariziSTakaMThAbharegAdi the yaM aspayAcA yinadevAsasTaneta sarvabhATyAnatvAdayogInIyaminidhvanayanvanInara madAharaniyanpAnyAvipAdAmahAkaviyayogakrimathapAnAvanyAmpamAna nibhASyakaippaTayovizavAjatadaviruddhAmApAnimAvAyatrakeciditiprakriyAkA rAma rAdayAsvamatamAhAanyavitiAmAdezamitinizciAsatpatyayatvamAMtaspanI 474 karata Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAdaladdayazanAsaMgrahalokApAcInonabhASyakaipaTaramAatiprasaMgAditiAtathAce kazeSapanibaMdhAdirvacanasyApirativanAzakaMjApAnipadikArthanirdiyAyovibhaktimA zrIyatubudiruyajAyanesAsAAzrayitavyAkArakacehijAnIyAghAyAma pailasAbhavAda dipacapurasminnakathitasvabhAvyavirodhAditibhAvAna sadevani prayarAdhiyoM inyalokikeTAhayasyAbiyodhAgavinimukihitvabahatvAderamAvAsanaraMpaikavacana TAvabhavanItibhAvAspAdeta priyapriyazavasyAvibatatvAprAtipadikAvAbhA vikasvatyanisimAsaMgrahaganiyamAminisiddhAMtArAnaevAnidezaka samAsatvasatpavirabapIlugavaDalabhaprAtipadikavAbhAvAtAnacasamAsagrahaNAma zvavidhyarthaminivAcAprapayaityanuvapaniyamAvasyavasvIranavAnAenacAdi Dharmartha Trust J&K Digitized by eGangotri Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagya sirama narezAniyinanatrAsmAmiganacabAbIhivanakarmadhArayavaditpanidezasAmAnsapAla ginivAcAsvaravadrAvAyanayAtranidezasApalyAtatriocyateviroin inirastra ekakasthatiliMgenasarvasvapahAsamAdheyAtidihAlIbacanitina hasvatvati DAyathAyathamitijJA netyasyodanavAkarmatiSiyAyAtrAyAnalAkAtanidhA nahitIpaikavacanAnametaditibhAvAbhivyaktIvitAlokesAhacaryA prasiddhA vityarthAnehahIyudhiSThirAjanIatisahacaritanvAbhAvAvA anyAyAniniyA cana seka mAnepAselokAzrayatvAliMgaspanibhagavAnyanajalirAhAvyatAtira cArthaziliMgAsavaresiDapAzrI pharAdibhASyAdivibhAvyayatnataHsiddIta rAma rtnaakrmvisttnetriiiraamlmorrchiyshcitteneshdaurshhriiprsaadnaa||10494 yntiaapaamdhnvaataavrnaakrtthliivikoprkriyaaNpaaktteshprsaadtH|24 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sirakha zeSA sheyaarthsiddhaankaumudiimnighaavyaacisyaasmhaashessyaacyyaanvint|| 476 soparatnAkareyatrokhimalAvyAnarIyogamanpathamananoDAmalogoviMdamAnasa ||shraa|| itizrAmakuTA dimahAtmananimalamahAtmaja rAmakaharabhahaka kAma haatkomudaavyaakhyaanvaiyaakrraasiddhaanrtnaakreshviiii| savata 4AkArakata 476 Dharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na062 patra isane 476 pUre he ena.62. yel siddhAMtaralA karanI I 15 Rela ODharmartha Trust J&K. Digitized by eGangotri