Book Title: Sandeh Vishaushadhi Nam Kalpsutra Vyakhya
Author(s): Shravak Hiralal Hansraj
Publisher: Shravak Hiralal Hansraj
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020630/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra deha vyA0 1 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // zrIjinAya namaH // // atha zrIsaMdeha viSauSadhInAmakalpasUtravyAkhyA prArabhyate // pAvI prasiddha karanAra - paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja ( jAmanagaravALA ) dhyAtvA zrazrutadevIM / paryuSaNAkalpa DurgapadavivRttiH // svaparAnugrahahetoH / kiMcidiyaM likhyate I || 1 || hRdayAni sahRdayAnAM / paryuSaNAkalpa gocarA suciraM // raMjayatu paMjikeyaM / saMdehavipauSadhinAmA // 2 // paryuSaNAkalpasya cAdau keSucidAdarzeSu maMgalArthe paMcanamaskAro dRzyate, sa ca subodha eva yatra cAdhyayane tryaM vAcyaM, jinAnAM caritAni, sthavirAvalI paryuSaNAsAmAcArI ca. ta trApi varttamAnatIrthAdhipatitvenAsannopakAritvAt prathamaM zrIvarDamAnakhAminacaritamAhuH zrIbhadrabAhupAdA:, ' te kAle ityAdi ' te iti prAkRtazailIvazAttasmin kAle varttamAnAvasarpiNyAzcaturthIrikalakSaNe, evaM tasmin samaye tadvizeSe yatrAsau bhagavAn devAnaMdAyAH kukSau dazama devaloka gata puSpatravimAnAdavatIrNaH, NaM zabdo vAkyAlaMkAre, athavA saptamyarthe ArSitvAt tRtIyaiveyaM hetau vA ta For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- tastena kAlena tena ca samayena hetunRteneti vyAkhyeyaM, atha tabdasya pUrvaparAmarzitvAdatra tadA kiM parAmRzyate, iti ceta kAlasamayau bhagavatA RSabhasvAminA'nyaizca tIryakaraiH zrIvarSamAnasya SaSmAMka cyavanAdInAM kalyANakAnAM hetutvena kathitI, tAveveti brUmaH, zramaNastapastrI bhagavAna samagraizvaryayu| ktaH mahAvIraH karmazatrujayAdanvarthanAmA caramajinaH, paMcahalottaretti, haptAduttarasyAM dizi vartamAna tvAt , hasta uttaro yAsAM vA tA hastottarA uttaraphAlgunyaH, bahuvacanaM bahukalyANakApedaM, paMcasu cyavanaga pahArajanmadIdAkAnakalyANakeSa hastottarA yasya sa tathA. cyavanAdIni paMcottaraphAlgu nISu jAtAni, nirvANasya khAtau saMtatvAditi bhAvaH, hobatti anavat , paMcahastottaratvameva tadya thetyAdinA nAvayati sAharietti saMkrAmitaH, muMDetti anyabhAvamuMDitaH, AgArAd gRhavAsAnniSkramyetizeSaH, ana gAritAM sAdhutAM prabajitaH prakarSaNa gataH. aNaMte zyAdi, anaMtamanaMtArthaviSayatvAt, anuttaraM sarvottamatvAta , nirvyAghAtaM kaTakuTyAdibhirapratihatatvAt . nirAvaraNaM dAyikatvAt. kRtsnaM sakalAgrAhaka OM tapagabAdyanusAreNa paMcakalyANakAnyeva vadaMti. For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha tvAt, pratipUrNa sakalasvAMzasamanvitatvAta pArNamAsIcaM'maMDalavat. kevalavaranANadaMsaNeti, kevala yA. masahAya mata eva varaM jhAnaM ca darzanaM ceti jJAnadarzanaM, tataH prAkpadAnyAM karmadhArayaH, tatra jJAnaM vizeSAvabodharUpaM, darzanaM sAmAnyAvabodharUpamiti. gihANaMti, grISmasya, yA grISmazabdaH strIliMgo bahuvacanAMtazca, ThIpakeNaMti dinarAtrinyAmahorAlasyonayapadAtvAt SaSTyA ahorAtrasya rAtrau, kacitu chaThIdivaseNaMti vyakta eva pAThaH. tatra ca divasazabdena tithirucyate. mahAvijayetyAdi, mahAna vijayo yatra tathAvidhaM ca tat puSpottaraM puSpottarasaMjhaM ca, tadeva pravareSu zreSTeSu puMDarIkaM vimAnAnAM maraye nattamatvAt. vIsasAgarovamadhyiAna ' ztyanaMtaraM kacit 'AnakaeNaM navakaeNaM, vizkaeNaMti' dRzyate. tatrAyurdevAyuSkaM, navo devagatiH, sthitirAhAro vaikriyazarIre'vasthAnaM vA, teSAM kSayeNa, asyAM vAcanAyAmattaratra yAhAravakkaMtIe ityAdau vyatkrAMtizabdo vakSyamANayatyotpAdArtha vyAkhyeyaH, anyathA paunarutyaM syAt. 'aNaMtaraM cayaM cazttatti' avyavahitaM cyavaM cyavanaM cittA kRtvetyarthaH, athavA'naMtaraM devAnavasaMbaMdhinaM cayaM zarIraM tyaktvA vimucya 'zhevatti' dezataH pratyAsanne, na punarasaMkhyeyatvAGAMbUhIpAnAmanyateti nAvaH. 'dohiyatti' munisuvratanemyoH 'paMcahattarIe bA. For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cyA0/ zvAsAvapararAtra saMdeha- sehiM ' ityAdau tRtIyA saptamyarthe, yAvat -- vIikatehiMti ' pUvarattAvarattakAlasamayaMmitti, pUrvarAtra | zvAsAvapararAtrazca pUrvarAtrA'pararAtraH, sa eva kAlaladANaH samayo, na tu sAmAcArAdiladANaH, pUrvarA| vA'pararAtrakAlasamayastatra madhyarAtre ityarthaH. zha cArSatvAdekarephalope puvarattAvarattetyuktaM, aparAtrazabdo vAyaM, a: gate sarva gatamitinyA- yAdapagatA rAtriraparAtaH, kacica 'advarattAvaratteti ' pAThaH tatra cArAtatadaNo yo'pararAtastatreli jJeyaM. paMcahattarIe vAsehiMti, tatra hAsaptativarSANi nAvana bAyustanirvANAnaMtaraM ca varpavayaM sAchI zcASTau mAsAzcaturthArakaH, jogamuvAgaeNaMti, arthAccaMDeNeti, AhAravakaMtIetti, yAhArApakAMtena devAhAraparityAgena, zarIrApakrAMtyA vaikriyazarIratyAgena athavA thAhAravyutkrAMtyA pUrvAhArotpAdena, ma. nuSyocitAhAragrahaNenetyarthaH, evamanyadapi padadvayaM, 'kucisi ' kudau -- gapnattAe ' garbhatayA vyukrAMta natpannaH, 'cazsAmitti' yadyapi devAnAM paemAsAvazeSAyuSAM, mAvyamlAniH kalpavRdapakaMpaH / zrIhInAzo vAsasAM coparAgaH // dainyaM taMA kaamraagaaNgbhNgau| dRSTotirvepathuzcA'ratizca / / 1 // | iti nAvA jAyaMte, tathApi tIrthakarasurAH puNyotkarSAdijhAnakAMtyAdiyuktA bhavatIti cyavana naviSya For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha-| kAlaM bhagavAna jAnAti, cyavamAnastu na jAnAti, cyavanasyaikasAmayikatvena sUnAvAt . chAnasthi / pA. kajhAnopayogasya ca jaghanyato'pyAMtarmuhurtikatvAt cyavanakAlaM nagavAna jAnAti cyutastu jAnAti cyuto'smIti, pUrvabhavAyAtajhAnatrayasabhAvAt. jaM raNiti. yasyAM rajanyAM suttajAgaratti, suptajAgarA nAtijAgratI, zrata evAha-nahIramANI nahIramANI vAraMvAramIpani gachaMtItyarthaH. zmeyArUve. tti, zmAna mahAsvamAnitisaMbaMdhaH, etadeva varNitasvarUpaM rUpaM yeSAM svapnAnAM. na kavikRtaM nyUnamadhi vA te tathA tAn, jasale ityAdi, dArAna pradhAnAna kalyANAna kalyANAnAM zubhasamRSivizeSANAM kAraNatvAt. kalyaM vA nIrogatvamati gamayaMti iti kalyANAH tAniti, zivAnupadravopazama hetutvAtu, dhanyAna dhanAvahatvAta. maMgavyAna maMgale duritopazame mAdhuvAn . sazrIkAn sazobhAniti, ga. yavasahagAthA ' gajavRSannasiMhAH pratItAH, aniSeka iti zriyaH saMbaMdhI. dAma puSpamAlA, zazidinakarau pratIto. dhvajaH patAkA. kuMno ghaTaH, padmopaladitaM saraH padmasaraH. sAgaraH samudraH. vimAnaM devA. nAM bhavanaM prAsAdaH. ratnoccayo ratnabhRtaM sthAlaM. zikhi nidhUmo vahniH, yo devalokAdavatarati tanmAtA vimAnaM pazyati. yastu narakAdudhRtyotpadyate tanmAnA navanamiti caturdazaivaite svamAH. vimAnana For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha | vanayorekataradarzanAditi. ' dahatuhetyAdi ' hRSTatuSTA'tyartha tuSTA'thavA hRSTA vismitA, tuSTA toSavI, 'cittamAdiyatti cittenAnaMditA, yAnaMditaM vA cittaM yasyAH sA cittAnaMditA. makAraH prAkRtavAt, athavA hRSTaM vismitaM tuSTaM toSavaJcittaM yatra tattathA tadyathA javatyevamAnaMditA. tryANaMdiyA6 diyati pAThe tu ISanmukhasaumyatA dinAvainaMditA samRddhimupagatA tatazca naMditA samRdrataranAmupAgatA, prItirmanasi yasyAH sA prItimanAH paramaM saumanasyaM jAtamasyAH sA paramasaumanasthitA, da vana visarpavistArayAyi hRdayaM yasyAH sA tathA sarvANi prAya ekArthikAnyetAni pramodaprakarSaNatipAdanArthatvAt stutirUpatvAcca na duSTAni, yadAha-vaktA darpabhayAdini - rAkSiptamanAstathAstuva niMdana // yatpadamasakRdbrUyAt / tatpunaruktaM na doSAya // 1 // iti, dhArAnirjaladharavAridhArAbhirAdataM hataM vA tvaM tatkadevapuSpaM, tadiva samullasitAni romANi kUpeSu romaraMdhreSu yasyAH sA tathA. 'sumiNogAdaM karetti. ' svapnAnAM smaraNaM karoti. viziSTaphalalAbhArogyarAjyAdikaM vibhAvayatItyanye, turiyamityAdi ' khatiM mAnasautsukyAbhAvena, capalaM kAyataH, maMtrAMtanayA'ca latayA, ' avalaMbayA etti ' kvacit pAThaH tatrA'vilaMvitayA'vicinnayA, 'rApadaMsasa rietti' rA For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- jahaMsagatisadRzyA gatyA * jaeNaM vijaeNaM' zyAdi kacit paThyate. tatrajapaH parairanabhibhUyamAnatA vyA0 pratApavRSizca. vijayaH pareSAmasahamAnAnAmaninnavaH, athavA jayaH svadeze, vijayaH paradeze. AsabA bAsvasthA gatijanitazramA'nAgat , vIsalA ' vizvastA saMdobhA'nAvAdanu sukA, 'suhApaevaragayA' sukhena sukhaM vA zunaM vA AsanavaraM gatA yA sA tathA. karayacetyAdi, karatalAnyAM pra. rigRhIta aAttaH karatalaparigRhItaH, taM zirasyAvarttanaM prAdaviNyena parijamaNaM yasya sa zirasyAvaH taM, zirasA prAptaM ztyanye, dazanakhamaMjaliM mukulitakamalAkAraM mastake kRtvA evamavAdIt, devANu piyatti, he devAnAM priya sunnaga, athavA devAnapyanurUpaM prINAtIti devAnupriyaH, tasya saMbodhanaM he devAnupriya, kiM maho' ityAdi. manye iti vitarkArthe nipAtaH, ko manye kalyANakaphalavRttivi. zeSo bhaviSyatIti. socatti. zrutvA zrotreNAkarya nizamya hRdayenAvadhArya. "sumiNuggaraM kareti' svapnAvagrahamarthAvagrahataH, tata IhAM tadarthaparyAlocanaladaNAmanupravizati. 'apaNotti' AtmasaMbaMdhita nA khAnAvikena sahajena matipUrveNAninibodhikapranavena budhivijhAnena mativizeSabhUtotpAttikamAdibudhirUpaparivedena, athavA buddhiH sAMpratadarzinI, vijJAnaM pUrvAparAryavibhAvakamatItAnAgatavastuviSa. For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaMdeha yaM ztyarthaH, tayoH samAhAreNa budhivijJAnena, arthAvagrahaM svapnaphalanizcayaM karoti, tato'vAdIna. / jyA vAruggetyAdi, grArogyaM nIrogatA, tuSTiH saMtoSaH, dIrghAyuzcirajIvitvaM, arthavAna zyAdiSu " | naviSyatIti zeSo dRzyaH. evaM khadyutti, evaMrUpAduktaphalasAdhanasamarthAt svapnAdArakaM prajaniSyasIti saMbaMdhaH, sopasargatvAta sakarmako janiH, 'bahupamipunnANaM' atipUrNeSu SaSTyAH saptamyarthatvAt . arDa maSTamaM yeSu tAnyardhASTamAni, teSu rAtriMdiveSvahorAtreSu vyatikrAMteSu -- ahINetyAdi ' ahInAnyanyUnAni, lakSaNataH pratipUrNAni svarUpataH paMcApIMdriyANi yastithAvidhaM zarIraM yasya ma tathAH taM lakaNavaMjaeguNovaveyamiti ' ladANAni svastikacatrAdana, vyaMjanAni maSatilakAdIni. teSAM yo guNaH prazastatA, tenopapeto yukto yaH sa tathA taM. japa apa iti itizabdatrayasya sthAne za. kaMdhvAdidarzanAnupapeta iti syAt, athavA sahajaM ladaNaM pazcAcaM vyaMjanaM. guNAH saunnAgyAdayaH. 'mANummANapamANapaDipunnasujAyasavaMgasuMdaramiti' tatra mAnaM jaladroNapramANatA, kathaM? jalasyAtibhRte kuMDe pramAnavyapuruSe nivezite yAlaM nissarati. tadyadi droNamAnaM syAttadA sa puruSo mAnaprApta ucyate, tathA unmAnamarchannArapramANatA, kathaM ? tulAropitaH puruSo yadya:bhAraM tulatina | For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha dAsa nanmAnaprApta zayucyate, pramANaM tu svAMgunASTottarazatAMgulocyatA, yadAha-'jaladoNa | cyA0 mannAraM / sumuhAiM samUsina jo na ca // mANummANapamANaM / tivihaM khabu lakaNaM neyaM' / / ||1||sumuhaaiiti' sumukhAni hAdazAMgulapramANAni, navabhirguNitAni aSTottarazatamaMgulAna navati, zeSapuruSaladaNaM etat; tIrthakarAstu viMzatyaMgulazatamAnA bhavaMti, teSAM hi mastake dvAdazAM. gulamuSNISaM bhavatIti; tatazca mAnonmAnapramANaiH pratipUrNAnyanyUnAni sujAtAni suniSpannAni sa rvANi aMgAni ziraHprabhRtIni yasmiMstattathAvidhaM suMdaramaMgaM zarIraM yasya sa tathA taM, zazivat saumya yAkAro yasya sa tathA taM, kAMtaM kamanIyamata eva priyaM dRSTTaNAM darzanarUpaM yasya sa tathA taM, ata eva surUpaM zobhanarUpamiti. 'seviyANaM dArae' zyAdi, NaM vAkyAlaMkArAyaH, so'pitra dAraka unmuktabAlabhAvaH saMjAtASTavarSaH, viNAya pariNayamittatti ' vijJAtaM vijJAnaM pariNatamAtraM yasya sa tathA. kaci 'vimayapariNayamittatti' pAThastatra vijJa eva vijJakaH sa cAsau pariNatamAtrazca, buTyA dipariNAmavAneva vijhakapariNatamAtraH, iha mAtrazabdo buTyAdipariNAmasyA'bhinavatvakhyApanaparaH yauvanamanuprAptaH, "rinaveyajanaveyasAmaveyazrathavaNaveyatti' zda SaSTIbahuvacanalopadarzanAt RgvedaH / For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA. deha- yajurvedasAmavedAtharvaNavedAnAmiti dRzyaM. 'itihAsapaMcamANaMti' itihAsapurANamucyate, nirghaTuSa STAnAM nirghaTurnAmakozaH sAMgopAMgAnAM, aMgAni zidAdIni, napAMgAni tayuktaprapaMcanaparAH prabaMdhAH, sarahasyAnAmaidaMparyayuktAnAmityarthaH, 'canaNaM veyANaMti ' vyaktaM, sArakaH adhyApanahAreNa pravartakaH, mArako vA'nyeSAM vismRtasya sUtrAdeH smAraNAt , pAragaH paryaMtagAmI, kaci hArae dhAraetti' dRzyate, tatra vArako zuSpAuniSedhakaH, dhArako'dhItAn dhArayituM damaH, "samaMgavIti ' SaDaMgavit zi. dAdivicArakaH, jhAnArthe tu paunarutyaM syAt, SaSTitaMtravizAradaH SaSTirAstaMtritA atreti SaSTitaMtraM kA. pilIyazAstraM, tatra paMDitaH, arthAzca paSTirica lezataH-avidyAsitArAgadveSAninivezAstvime-1 moha 2 mahAmoha 3 tAmisrAM / dhatAmisra 5 saMjhAH, paMca viparyayacedAH, paMcAnAM bujhIMdriyANAM, paM. cAnAM ca karmeMdriyANAM manasazca yathAsaMkhyaM bAdhiryakuMThatAMdha vajaDatvAjighanAmUkatvakoNyapaMgutvaktavyo narodhanadAvartInmAdA utyekAdazeDiyaghAtAH. navavidhastaSTiviparyayo'STavidhasiddhiviparyayazceti, saptada zabudhividhA ztyaSTAviMzatividhA'zaktiH kAraNavaikalparUpA. tathA tuSTayazcatasraH AdhyAtmikyaH, prakR. tyupAdAnakalAnAgyAkhyAH, dhanaH salila naghaH vRSTiH zabdavAcyAH, bAhyAH punararjana 1 rakSaNa 2 For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha daya 3 noga 4 hiMsA 5 doSadarzanahetujanmAno viSayoparamarUpAH paMca, tAzca pAra 1 supAra 1 pAra ! pAra 3 anuttamAMnaH 4 uttamAMnasaMjhA iti nava tuSTayaH, aSTau ca sidhyaH, tavAdhyAtmikAdhibhauti| kAdhidaivikaladaNaduHkhatraya vighAtAtmikAstisraH siSyo mukhyAstAzca pramodamuditamodamAnanAmanni rgIyaMte, tadupAya nRtAzca paMcagauNyastavAdhyAtmikavidyAdhyayanaM 1 zabdato'rthazAnaM 2 nyAyena tatparIdaNAnmananaM 3 gurvAdisuhRtprAptiH / vivekakhyAtizudlidaNaM dAnaM 5 ceti, etAzca gauNasidhyastAra 1 sutAra 5 tAratAra 3 ramyaka 4 sadAmuditasaMjhAH / atra ca sidhirUpAdeyA, viparyayAzaktituSTayastu heyA iti, sarvamIlane paMcAzad budhisarganedA daza ca cUlikArthAH, arcitvAdaya iti SaSTiH, padArthAstathA ca rAjavArtikaM-pradhAnAstitvamekatva-marthavattvamathAnyatA / / pArAthye ca tathA naikyaM / viyogo yoga eva ca // 1 // zeSavRttirakartRtvaM / cUlikArthA daza smRtAH // viparyayaH paMcavidhastathoktA nava tuSTayaH / / 2 // karaNAnAmasAmarthya-maSTAviMzatidhA mataM / / iti SaSTiH padAryAnA-maTanniH saha sidhiniH||3|| ti. etadvizeSavyAkhyAnaM tatvakaumudyAdibhyo'vaseyaM, zha punaskRtatvAnocyate, iti prakRtameva prastu For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMdeha- maH, 'saMkhANatti ' saMkhyAne saMkalitavyavakalitAdigaNitaskaMdhe supariniSTita iti yogaH, kacit / yA0 'saMkhANe' ityanaMtaraM sikANe' ti dRzyate, tatra zidAmaNati pratipAdayati, zidaNamAcAropadezazAstraM, tatra pamaMgavedakatvameva vyanakti, 'sikakappetti ' zidA cAdarasvarUpanirUpakaM zAstraM, kalpazca tathAvidhayajhAdisamAcArapratipAdakaM zAstrameveti, zidAkalpaM, tatra vyAkaraNe zabdazAstrala daNazAstre, baMdasi padyavacanaladANanirUpake, nirukte padabhaMjanena zabdaniruktipratipAdake. 'josA mayaNetti' ayavayadaMDakadhAtuH, sarve gatyarthA jhAnArthI zati jyotiSAM prahAdInAmayane jhAne jyo. tiHzAsne ztyarthaH, anyeSu ca bahuSu 'baMbhaNaesutti' brAhmaNakeSu vedavyAkhyAnarUpeSu brAhmaNasaMbaMdhita Su brAhmaNahiteSu zAstreSvAgameSu vA 'supariThieyAvitti' suniSNAtazcApi naviSyati, ' kvacit / banamaesu' ityanaMtaraM 'parivAyaesu naesu' ityapi dRzyate, tatra parivAjakadarzanapramitheSu naye. vAcAreSu nyAyazAstreSu veti, jJeyaM, ' taM jarAlANamityAdi ' tamiti yasmAdevaM tasmAdArAdivi. zeSaNAH svapnA -- stumetti ' tvayA dRSTA iti nigamanaM, 'zati kaTutti' iti bhaNitvA nyo bhU. yo'nubaMdatyanumodayati, 'evameyamityAdi ' evametaditi. prativacane pratyayAviSkaraNametadeva sphuTa For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha | yati, * tahameyaMti, ' tathaitadyathA bhavaMtaH pratipAdayaMti, anenAnvayataH tahacanasatyatoktA, 'avimA tahameyaMti' anena vyatirekAnAvataH, 'asaMdichameyaM ' ityanena saMdehAbhAvataH zaMkAyA aviSa| ya ityarthaH. ata eva 'biyameyaMti' iSTaM IpsitaM vAsmAkametat, 'paDibiyameyaMti' pratISTaM pratIpsitaM vA yuSmanmukhAtpatadAgRhItama nyupagatamityarthaH, 'biyapamibiyameyaMti' zSTapratISTamIpsitapratIpsitaM vA, dharmadhyayogAta. atyaMtAdarakhyApanAya caivaM nirdezaH. 'sacceNaM esa atti ' sadajyo hitaH satyaH, prANihito'yamartha iti. itikaTaTutti ' ti bhaNitvA 'sahiMta'sAI. mAnaSyakAna manuSyocitAna 'bhoganogAhiMti' naugAhI bhogA nogabhogAstAna, prAkRtatvAnnapuMsakatvaM. ' teNaM kAleNamityAdi ' zakrasyAsanavizeSasyodhiSTAtA za. kraH, devAnAM madhye iMdanAt paramaizcaryayuktatvAddeveMdraH, deveSu rAjA kAMtyAdinirguNairadhikaM sijamAna: tvAt , vajraM kulizaM pANAvasyeti vajrapANiH, asurAdipurANAM dAraNAtpuraMdaraH, zataM RtUnAM kArtika zreSTibhavApedayA nigrahavizeSANAM zramaNopAsakapaMcamapratimArUpANAM vA yasyAmau zatakratuH sahasrAdaH, iMdrasya kila paMcamaMnizatAni, tadIyAnAM cAraNAmi'prayojanavyApRtataye'saMbaMdhitvena vidA For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- NAt, maghA mahAmeghA devavizeSA vA vaze saMtyasya sa maghavAna, pAkA balavaMto'rayastAna , pAko vA cyA0 dAnavavizeSastaM zAsti yaH sa pAkazAsanaH, dakSiNArdhalokasyAdhipatirmarodakSiNataH sarvasyApi tadA yattatvAt , dAviMzato vimAnazatasahasrANAM vimAnaladANAmadhipatiH, airAvaNo gajarUpaH suravizeSaH 14 sa vAhanaM yasya saH, surANAmiMdraH zrAhAdadAyakaH sureMDaH, athavA zobhanA rA dIptiryeSAM te surA dI. ptizAlinasteviMDaH zreSTaH, arajAMsi nirmalAni yAni aMbaravastrANi svabatayA aAkAzakalpavasanA. ni tAni dharati so'rajAMbaravastradharaH, bAlagitau yathAsthAnaM vinivezito mAlAmukuTo yena sa tathA athavAlagitamAlaM mukuTaM yasya saH, navAbhyAmiva prayagrA tyA mava hegnaH satkAnyAM cArubhyAM manoharA. nyAM citrAjyAmAzcaryakRdnyAM caMcalAnyAM itastatazcalanaparAnyAM kuMDalAbhyAM vilikhyamAnI gaMmau ka. polau yasya sa tathA, ' mahADhie ' mahatI RdhiH samastabatrAdirAjacinharUpA yasya saH, 'mahajjuI. e' mahatI gutirAnaraNAdisaMbaMdhinI dyutirvA naciteSTavastughaTanAladANA yasya sa mahAgRtirmahAyutirvA, mahAbalo mahAyazA mahAnunAvo mahAsaukhya iti vyaktaM, nAsurA dIptimatI boMditti vapuryasya saH, pralaMbA vanamAlA nRSaNavizeSaH pAdAMtalaMbinI paMcavarNapuSpamAlA vA yasya saH, 'seNaMti' For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha | sa iMdraH, pAmiti vAkyAlaMkAre, tatra devaloke vimAnAvAsA vimAnA eva, 'sayasAhassINaMti' | ApatvAtstrItve ladANAM, samAnayA iMdratudyayA aTyA caraMtIti sAmAnikA iM'samAnAyuSkAdinA. vAH, trayastriMzatA lAyastriMzAnAM mahattarakalpAnAM pUjyasthAnIyAstrAyastriMzA maMtrikaTapA vA, catvAro lokapAlAH somayamavaruNakuberA dikpAlane niyuktAH, agramahISyaH pradhAnapalyaH padmAzivAzacI. pramukhAH / / tathA cArSa-panamAzivAsaIaMjU / amalA aMbarA nAmiyA rohiNIti,' tisraH pariSado bAhyamanyaMtarA jaghanyamadhyamotkRSTaparivAravizeSatAH, saptAnIkAni hatyazvapadAtisthapananartakagAthakajanarUpANi sainyAni, saptAnIkAdhipatayo hasyanIkAdisainya svAminaH, canatrazcaturazI yazcaturdizaMnAvAt , yAtmaradA devasahasrANi, aMgaradakadevAnAM SaTtriMzatsahasrAdhikaM ladatrayamityarthaH, AhevacaM ti' zrAdhipatikarma rakSetyarthaH, sA ca radA sAmAnyenApyAradakeNa ca kriyate, tata pAha-porevaccaM ' purasya patiH purapatiH, tasya karma paurapatyaM, pauravartya vA, sarveSAmagresaratvaM iti bhAvaH, taccAgre. saratvaM nAyakatvaM aMtareNApi mavet , svanAyakaniyuktatathAvidhagRhaciMtakamAnyapuruSasyeva, tato nAyaka For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 16 saMdeha - tvapratipattyarthamAha-' sAmittaM ' nAyakatvamityarthaH, tadapi ca nAyakatvaM kadAcitpoSakatvamaMtareNApi navet, yathA dariNayUthAdhipaterhariNasya, tata graha - nartRtvaM poSakatvaM, ubhRJ dhAraNapoSaNayoritivacanAt, yata eva mahattarakatvaM gurutaratvaM tadapi ca mahattarakatvaM kasyacidAjJAvikalasyApi javati, yathA kasyaciNijaH svadAsadAsIvargaprati tata ghyAha- yAlAIsarase lAvaccaM ' yAjJayA Izvara AjJezvaraH, senAyAH patiH senApatiH, tasya karma yAjJezvarasenApatyaM, svasainyaMpratyadbhutamAjJAprAdhAnyamiti nAva:, ' kAremANetti yanyairniyuktaH kArayan, ' pAnemANetti' svayameva pAlayan, 'mada yAhametyAdi ' mahatA veNetiyogaH, ' Ayatti ' vyAkhyAtamavi, hataM vA'vyavacinnaM yannAyaM. nATakaM tatra yataM geyaM yAni ca vAditAni taMtrItalatAlabuTinAni, tatra taMtrI vINA, talanAlAzca dastAsphoTakhAH, talA vA hastAstAlA : kaMsikAH, ' tuDiyatti ' zeSasUryANi yazca ghanamRdaM gomeghadhvanirdalo yaca paTupaTahavAditamiti karmacArayagarbho daMha, tatazca teSAM yo vastena kacita punaH " C mahyAdayanadrugIyavAzya AhayasaMkhamaMkhiyakharamuhiyapoyApiripiriyApa eva paDahanaM nAhoraMjAne For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha rijhalaridaMduhitatavitataghaNasirataMtItalatAlatuDiyaghaNamuyaMgapamuSpavAzyaraveNaMti' dRzyate, tatra a. | yA hatAnyavyAhatAni nATyagItavAditAni, tathA aAhatebhyo mukhahastadaMmAdinirAkuTyamAnebhyaH zaMkhA dibhyo yo vastena mahatA vipulena, tatra zaMkhAH pratItAH, zaMkhikA hrasvazaMkhaH, kharamukhikA kAhalA, 17 poyA mahatI kAhalA, piripiriyA kolikapuTakAvanaSmukho vAdyavizeSaH, paNayo naMmpaTaho laghupaTa ho vA, tadanyastu paThaha zati, bhaMbhati DhakA, horaMbhatti rUdigamyA, nerI mahADhakkA, malarI valayAkA ro vAdyavizeSaH, dunnirdevavAdyavizeSaH, athoktAnuktasaMgrahagAthAhAreNAha-tatetyAdi, tatAni vI. pAdikAni, tAnitazabdA api tatAH, evamanyadapi padatrayaM. navasmayaM vizeSaH tatAdInAM. tataMvI pAdikaM jJeyaM / vitataM paTahAdikaM // ghanaM tu kAMsyatAlAdi / vaMzAdi zuSiraM smRtaM // 1 // tathA taM. trItyAdi prAgvat . paTunA dadapuruSeNa pravAdyata iti paTupravAditaH, sa cAsau ghanamRdaMgazca, prAkRtatvA vizeSaNasya paranipAtastata eteSAM khasteneti vyAkhyeyaM. 'divAiMti ' devajanocitAna : nogabhogAIti' atizayavanogAna, ApatvAnnapuMsakatA viharatyAste, 'maM caNaMti' kevalaH paripUrNaH sa cAsau kalpazca kAryakaraNasamartha iti kevalakaTapaH, For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- kevala eva vA kevalakalpaH samagraH, athavA paripUrNatAsAdhAt kevalakalpaH kevalajhAnasadRzastaM yA 'AbhoemANetti' thAbhogayana pazyan ' hantuSThacittamANaMdietti' prAgvat , tatazca naMdietti' | naMditaH samRStaratAmupAgataH 'paramANaMdietti' atIvasamRchinnAvaM gataH, dhArAhataM yatkadaMbasya nI7 pasya sunni kusumaM tadiva 'caMcumAlazyatti' pulakito'ta evo 'saviyatti' uccUinaromakUpazca yaH sa tathA. vikasitAni bhagavatpRthvItalAvataraNAnitAnaMdAtizayAphullAni varakamalAni tadda. dAnanaM ca nayane va yasya sa tathA, pracalitAni nagavarnotpattidarzanajanitasaMpramAtirekAta kaMpi. tAni, 'palaMbiyatti' pAThe tu prakarSaNa laMbitAni, tata eva helovatrastAni varANi pradhAnAni ca kaTakAni kaMkaNAni, tuTikAzca bAhuradakAH, keyUrANi cAMgadAni bAhumUlaviRSaNAni, mukuTaM ca kirITaM, kuMDale ca karNAbharaNe yasya sa tathA, hAravirAjahadA iti vyaktaM, tataH padaddayasya karmadhArayaH, prAlaMbo kuMbanakaM muktAmayaM pralaMvamAnaM laMbamAnaM gholataM' dolAyamAnaM yadubhUSaNaM yAnaraNaM ta ghArayati yaH sa tathA, samaMtramaM sAdaraM turiyaM sautsukyaM, capalaM vegavat kriyAvizeSaNAnyanyAni, | 'pacorahara' pratyavarohati avatastotyarthaH. For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra deha www.kobatirth.org. C vyA0 'verulietyAdi ' vaikuryeNa madhyavarttinA variSTe pradhAne riSTAMjane ratnavizeSau yayoste tathA nipuNe kuzalena zilpinA javayatti ' parikarmite, khata eva misimisiMtitti ' cikicikAyamAne, maNinitAdiniH ratnaizca karketanAdinimite bhUSite ye te tathA tataH padacatuSTayasya 195 karmadhArayaH, pADuke yavamuMcati, egasADiyaMti ' ekaH khaMDazATakamayamuttarAsaMgaM vaikadAkaM karoti, " chAMjalitti' aMjalinA khaMjalikaraNato mukulito mukulAkRtIkRtau vyagrahastau yena sa tathA, - cetti yAkuMcayati, 'sAhaTutti ' saMhRtya nivezya ' tikhkhuttotti ' viHkRtvA vIn vArAnityarthaH, treH suprAptAvapi pArSatvAt kRttvaM, 'nivesaitti ' nyasyatItyarthaH, 'IsiM pacchunnamatti ISa manAkpratyunnamati, avanatatvaM vimuMcatItyarthaH ' kamagatti ' kaTakAni kaMkaNAni truTikA bAhurAkA stAniH staMjite bhuje ' sAharaitti ' UrdhvaM nayati, staMnikopa me karotItyarthaH, iyoIstayoranyo'nyAMtaritAMgulikayoH saMkaTarUpatayA yadekatramIlanaM soMjalistaM karatakhAnyAM parigRhIto niSpAditaH karatalaparigRhItastaM, AvarttanamAvarttaH, zirasyAvartto yasyAsau zirasyAvarttaH kaMThe kAlAdivadaluksamAsaH, tataeva masta kRtvAthavA zirasA prAptamaspRSTaM, ' evaM vayAsitti evamavAdIt-- > For Private And Personal Use Only Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir d Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha namotthuNamityAdi ' namo'stu sarvatra saMbadhyate, Namiti vAkyAlaMkAre 'arahatANaM' sarvatra cyA prAkRtatve caturthyAH SaSTI, tato devAdinyotizayapUjAvaMdanAdyanyo namaH, bahuvacanamahatobedAdaha bahutvakhyApanArtha, namaskartuH phalAtizayajJApanArtha ca, tathA karmArihananAdarihaMtANaM, karmavIjA'mA ve nave'prarohAdarihaMtANaM, iti pAunayaM, bhagavadnyaH , yataH-jago'rkajhAnamAhAtmya-yazovairAgyamu ktiSu / / rUpavIryaprayatnebA-zrIdharmezvaryayoniSu // 1 // zyarkayonivarja bAdazArthanAyuktebhyaH, zrAdikarenyaH, zrutadharmApedayA nityatve'pi zabdApedayA svasvatIrthavAdI karaNAt, tIrthakarebhyaH, tIrya saMghaH AdyagaNadharo vA tatsthApanAta, svayaM saMbubhyaH svayameva paropa dezaM vinA samyak tatvAvabodhA. t, kuta etadityAha-yataH puruSottamebhyaH nagavaMto hi saMsAramapyAvasaMtaH sadA parAryavyasanina na pasarjanInUtasvArthA citakriyAvaMto'donabhAvAH kRtajhA devaguruvahumAnino gannIrAzayA iti navaMti, puruSANAmuttamAstebhyaH, uttamatvamevopamAtrayeNAha-puruSasiMhenyaH, karmazatruSu krUratvAt parISaheSu sAvajhatvA'pasargebhyo nirnayatvAca puruSAH siMhA zva puruSasiMhAstenyaH, puruSavarapuMDarIkebhyaH, karmapaMke jAtA divyabhogajalaimtiA nagavaMta nabhayaM tyaktvA jagasInivAsAstiryamarAmarasevyAzca puMDarIka For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH vadartate iti, puMDarIkANi dhavalakamalAni, varANi ca tAni puMDarIkANi ca varapuMDarIkANi, puruSeSu yA varapuMDarIkANIva puruSavarapuMmarIkANi tenyaH, dhavalatA cAmISAM sarvA'zubhamalImasarahitatvAt, evaM pu| rupavaragaMdhahastibhyaH, ItimArirnidaparacakrAdikRgajAnAM bhagavahihArapavanagaMdhAdeva bhaMgAt , na cAmI puruSANAmevottamAH kiMtu sakalalokasyApItyata Aha-lokottamebhyaH lokasya bhavyasaMghAtasyotamAzvatustriMzadatizayopetatayeti tenyaH lokottamatvamevAha-lokanAthenyaH lokasya navyalokasya nAthA yogakSemakAritvAta, tatrA prAptasya samyagdarzanAderlabhanAlabdhasya tasyaiva tattapatrvAnAvApAda. pAlanAca lokanAthAstenyaH, lokanAthatvaM ca tAtvikaM lokahitatve sati saMbhavatItyAha-lokahinatenyaH lokasyaikeMdriyAdiprANigaNasya paMcAstikAyAtmakasya vAyaMtikata'dAprakarSaprarUpaNena hito. padezAt samyakprarUpaNato vA hitA anukUlavRttayo lokahitAstenyaH. . yadetannAthatvaM hitatvaM ca tadbhavyAnAM yathAvasthitavastustomapradIpanena nAnyathe yAha-lokapradI. penyaH, lokasya dezanAyogyaviziSTatiryamarAmararUpasya pradIpA zva pradIpAH, dezanAMzubhirmithyAtvati| miranirAkaraNena prakRSTapadArthaprakAzakAritvAt. zdaM vizeSaNaM dRSTTalokamAzriyoktaM, atha dRzyaloka For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- mAzrityAha-lokapradyotakarenyaH lokasya lokAlokarUpasya samastavastvAtmakasya kevalAlokapUrvavyA0 kapravacanapranAmaMDalapravarttanena pradyotaM prakAzaM kurvatItyevaMzIlAH, athavA lokasyotkRSTamatergaNadharAdinavyasatvalokasya pradyotaM viziSTajJAnazaktiM tatkANahAdazAMgaviracanAnumeyaM karvanIta lokapradyotaka rAstenyaH, yanayadayenyaH saptannayaharaNAdabhayaM dayaMte dadatItyannayadayAH, athavA prANAMtikopasargakA. riSvapi nayaM na dayaMte zyanayadayAH, yahA'jayA sarvaprANinayaparihAravatI dayA kRpA yeSAM te'naya. dayAH, na kevalamamI prANinAmanarthaparihAramAtraM kurvatyapitvarthaprAptimapIti darzayannAha-cakSurdayenyaH carikha cakSuH zrutajhAnaM zunnA'zunArthavinAgopadarzakatvAt , taddayaMte iti cakrurdayAste tyaH, yathA hi loke kAMtAragatAnAM caurairviluptadhanAnAM baccakSuSAM cakurdatvA vAMnimArgadarzanenopakAra) navatyevamete'pi saMsArAraNyavartinAM rAgAdicauraviluptadharmadhanAnAM kuvAsanAbAditasadjhAnalocanAnAM tadapanayanena zrutacakSurdatvA nirvANamArga yavaMta napakAriNa iti darzayannAha-mArgadayenyaH mArga sabhyagdarzanAdikaM modapathaM dayaMte iti mArgadayAstebhyaH. yathA hi cakSurudghATanaM mArgadarzanaM ca kRtvA caurAdiviluptadhanAnnirupadravaM sthAna prApayan paramopakArI bhavatyevamete'pIti darzayannAha-zaraNadayenyaH zaraNaM trA. For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA. deha | NaM nAnAvidhopavatAnAM radAsthAnaM tacca paramArthato nirvANaM taddayaMte darzanAdyAsevanaM, tatprAptestasya ca teSAM dAyakatvAbaraNadayAstenyaH, yathA hi loke cakSurmArgazaraNadAnAd duHsthAnAM jIvitaM dadA. tyevamete'pIti darzayavAha-jIvadayenyaH jIvanaM jIvo nAvaprANadhAraNamamaraNadharmatvamityarthaH, taM dayaMta iti jIvadayAH, jIveSu vA dayA yeSAM te jIvadayAsta nyaH, kacid bohidayANaM' zyapi dR zyate, tatra bodhirjinapraNItadharmaprAptistatvArtharucirUpA tAM dayaMte te bodhidayAste nyaH. yaupaniSadikAstu vyAcadaMte'nayaM viziSTamAtmanaH svAsthyaM, niHzreyasadharma bramikAnibaMdhana jUtA paramA dhRtistaddadatItyabhayadAH, svArthakaH, tathA cakukhi carSiziSTa zrAtmadharmastatvAvabodhahetuH zraghA rUpaH, zradhAhInasyA'cakSuSmata zva rUpatatvadarzanA'yogAt, taddadatIti cakSurdAH, tathA mArgo viziSTa guNasthAnAvAptipraguNaH svarasavAhI dayopazamavizeSastaM dadatIti mArgadAH, tathA zaraNaM saMsArakAMtAra gatAnAmatiprabalarAgAdipIDitAnAM samAzvasanasthAnakalpaM tatvaciMtArUpamadhyavasAnaM taddadatItizaraNadAstanyaH iti. anaMtaroktavizeSaNakadaMvakaM ca nagavatAM dharmAtmakatayA saMpanna miti tAM vizeSaNapaMcake. nAha-dharmadayebhyaH dharma rgatipataGAMtudharaNasvannAvaM dezasarvacAritraM dayaMte iti dharmadayAstebhyaH, dha. For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha- medayatvaM cAmISAM kathamityAha-dharmadezakenyaH dharma zrutacAritrarUpaM dezayaMtIti dharma dezakA yathA na. vyamavaMdhyadezanAtastebhyaH, dharmadezakatvaM cAmISAM svAmitve sati, na punaryathA naTasyeti darzayannAha dharmanAyakenyaH dharmasya dAyikazAnadarzanacAritrAtmakasya nAyakAH svAminaH, tahazIkArAtaphalapraka| rSaparibhogAca tenyaH, dharmasArathibhyaH dharmarathasya sArathaya zca sArathayaH, yathA sArathI sthaM rathikamazvAMzca samyak pravarttayati radati ca, evaM bhagavaMto'pi cAritradharmAgAnAM saMyamAtmapravacanAkhyAnAM radaNopade. zArmasArathayo navaMti, tebhyaH, dharmavaracAturaMtacakravartivyaH, trayaH samudrAzcaturtho himavAn ete catvAraH pRthivyA aMtAH paryaMtAsteSu bhavAH svAmitayeti cAturaMtAH, te ca te cakravartinazca cAturaMtacakrava. rtinaH, dharmeSu varaH zreSTo dharmavaraH, tatra viSaye cAturaMtacakravartina zva dharmavaracAturaMtacakravartinaH, yathA di pRthivyAM zeSarAjAtizAyinazcAturaMtacakravartino bhavatyevaM bhagavaMto'pi dharmavaraviSaye zeSapraNetRSu madhye sAtizayatvAttathocyate, tenyaH athavA kutIrthidharmApedayA dharmavareNa, kIdRzena narakAdicatu. gatyaMtakaraNAcaturaMtena mithyAtvAdiripuchedakatvAcakreNeva vartituM zIlaM yeSAM te, tatheti vyAkhye. yaM, tenyaH // For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0/ __dIvottANaM' ityAdIni ninnasaMbaMdhAni padAni, caturthyarthaSaSTyaMtatayA yojyAni, tatra dIpa cha / | va dopaH samastavastuprakAzakatvAt , dvIpo vA saMsArasAgarAMtargatAMgivargasya nAnAvidhaduHkhakalolAnnighAtaduHsthitasyAzvAsahetutvAt , tathA trANamanarthapratihananaM, totutvAt trANaM, tathA zaraNamarthasaMpAdanaM tatatvAvaraNaM. tathAgata' gamyate daHsthitaiH susthitArthamAzrIyata iti gatiH, 'patti' pratimutyasyAmiti pratiSTA zrAghAraH, saMsAragarne prapatataH prANipUgasyeti, tathA'pratihatavarajhAnadarzanagharenyaH, apratihate kaTakuTyAdiniraskhalite avisaMvAdake vA, ata eva dAyikatvAdare zreSTe zAnadarzane ke. valAkhye vizeSasAmAnyAvabodhAtmake dhArayaMtItyapratihatavarajhAnadarzanadharAstebhyaH, kathameSAmapratihatava. rajJAnadarzanadharatvaM saMpannaM, AvaraNA'bhAvAditi brUmaH, etadevAha-vyAvRttachadmanyaH, ghAtikarmANi saM. sAro vA chama, tavyAvRttaM dINaM yenyaste vyAvRttamAnastebhyaH, udmA'nnAvazca rAgAdijayAjAto'mISAmityata Aha-jinebhyo, rAgAdijetRbhyaH, rAgAdijayazvAmISAM taUyopAyajhAnapUrvaka eva bhavatItyata Aha-zAyakenyaH jAti chAmasthikajhAnacatuSTayeneti jhAyakAstebhyaH, tArakenyaH tArayaMtyanyAnapi upadezavartina iti tArakAstenyaH. bujhenyaH ajhAnanihAprasupte jagati paropadezaM vinApi sva. For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMveditajhAnena jIvAditattvaM budhvaMto budhAstebhyaH, bodhakebhyaH jIvAditatvamanyAnapi bodhayaMtItibodhakAstebhyaH, muktebhyaH bAhyAnyaMtaragraMthibaMdhanAt karmabaMdhanAdA muktAH kRtakRtyAstebhyaH, mocakebhyaH, parA napi tasmAnmocayitAro mocakAstebhyaH, etAvaMti vizeSaNAni navAvasthAmAzrityoktAni, zratha si. ghAvasthAmAzriyocyate___ sarvajJebhyaH sarvadarzinyaH, (tatra jIvasvAbhAvyAvizeSapradhAnamupasarjanIkRtasAmAnyamarthagrahaNaMjJAnaM, sAmAnyapradhAnamupasarjanIkRtavizeSamarthagrahaNaM ca darzanaM, tatazca sarvasya vastustomasya vizeSarUpatayA jhAyakatvAt sarvajJAstenyaH, sAmAnyarUpatayA punaH saMpazyaMtIti sarvadarzinaH, na tu muktAvasthAyAM vai zeSikapuruSavaduSTyAdiguNojedena saMpannajamatvAH, atra ca- sabAne lagIna sAgArAvago vanatta ssa navavajjati, no aNAgArovanagovanattasse' tyAgamA utpattikrameNaiva kevalinAM prathamasamaye jhAnaM tato dvitIyasamaye darzana miti prathamaM sarvajJenyaH iti vizeSaNaM, tataH sarvadarzinya ti, chadmasthAnAM tu prathamaM darzanaM tato jJAnamiti kramaH, tathA 'zivamayalamityAdi ' zivaM sarvopa'varahitatvAt , acalaM svAbhAvikaprAyogikacalanakriyA For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha vyapohAt, arujaM manaHzarIrayoranAvenAdhivyAdhyasaMbhavAt , anaMtamanaMtArthaviSayajJAnasvarUpatvAt , akSyamanAzaMsAdyaparyavasitatvAta, adataM vA paripUrNatvAt, avyAvAdhaM pareSAmapImAkAritvAt, apu. narAvRtti punarbhavAvatArA'nAvAt , sidhyaMti niSTitArthA bhavaMti yasyAM prANinaH sA sibirlokAMtakSetra ladANA sA cAsau gamyamAnatvAt gatizca sidhigatiH, saiva nAmadheyaM nAma yasya tatsigitinAmadheyaM, tiSTatyasminniti sthAna vyavahArataH sighikSetraM, nizcayato yathAvasthitaM svasvarUpaM, sthAnasthAninoranedopacArAttu sidhigatinAmadheyaM tatsaMprAptAH samyagzeSakarmavicyutyA prAptAstebhyaH, jIvasvarUpavizeSaNAnyapi lokAgre napacArAdevAvaseyAni, AdyaMtakRto namaskAro madhye'poti paryate punarnamaskAramAha___namo jiNANaM jiyatnayANaMti ' namo jinenyo rAgaheSAdinnAvaripujetRbhyaH, jitanayenyo navaprapaMcanivRtteH dapitabhayenyaH, na cAta paunarutyaM doSAya, 'sazAyazANatava sahesu / navaesathu. zpayANesu // saMtaguNakittaNesu ya / na huMti puNaruttadosAna // 1 // ' iti vacanAt , ityevaM sA. mAnyena sarvanAvAItAM guNotkIrtanaM vidhAya punarapi adhikRtaM vIrajinaM stauti, 'namotthuNaM samaNa For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ssetyAdi' zramaNasya mahAtapaso nagavataH samagraizvaryAdiyuktasya mahAvIrasya divyAdyupasarga'pyavicaH | litasatvatayA mahAMtamapi parvata merumIrayatismeti vA devairmahAvIreti pratiSTitanAmnaH, Adikarasya pra. thamatayA zrutadharmakaraNazIlasya caramatIrthakarasya pUrvatIrthakaranirdiSTasya, yAvatkaraNAta 'sayaMsaMbudhasse. tyAdi ' ' sidhigaznAmadheyaM gaNaM' ityetadaMtaM dRzyaM. 'saMpAvinakAmasseti' yadyapi nagavataH sihiMgatau kAmo nAsti, 'mokSe nave ca sarvatra / niHspRho munisattamaH // ' iti vacanAt , tayApi tadanurUpaceSTanAt saMprAptukAma va saMprAptukAmastatra saMprApta zyarthaH tasya. 'tagayaMti ' brAhmaNakuMmagrAme devAnaMdAkudo sthitaM 'hAetti ' avasaudharma kalpe sthito. 'haM nagavaMtaM vaMde, kasmAdevamityata Aha-pAsezmetti' pazyati mAM nagavAna tavAna zhagataM jhAneneti zeSaH, "ti kanTu' iti kRtvA ti hetoH 'vaMdezatti' pUrvoktastutyA stauti, namaH syati zironamanena praNamati, "pAsenatti pAThe' pazyatu mAM bhagavatAMstatragata zhagataM, 'ti ka Tu' iti bhaNitveti yojyaM, 'purabAbhimuhe ' pUrvAbhimukhaH sanniSama japaviSTaH. 'ayameyArUve / yAdi' ayametapaH saMkalpaH samudapadyata, kayaM nRta zyAha-manogataH manasi gato vyavasthito | For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- nAdyApi vacasA prakAzitasvarUpa ti nAvaH, punaH kathaM bhUta ztyAha-AdhyAtmika yAtmanyadhi vyA0 adhyAtma, tatra nava AdhyAtmikaH, aAtmaviSaya iti nAvaH, saMkalpazca phedhA navati, kazcid dhyAnAtmako'parazciMtAtmakastatrAyaM ciMtAtmakaH, iti pratipAdanArthamAha-ciMtinazciMtA saMjAtAsminniti ciMtitazcitAtmaka iti bhAvaH, so'pi kacidanilASAtmako navati, kazcidanyathA, tatrAyamanilASAsmakastathA cAha-prArthanaM prArtho nijaMtAdal ' prArthaH saMjAto'sminniti prArthito'nilASAtmaka tinAvaH // 'aMtakulesuvetyAdi ' aMtyakuleSu jaghanyakuleSu aMtyavarNatvAt kSukuleSu vA, prAMtakuleSu yaH dhamAdhamakuleSu, tubakuleSu alpakuTuMbeSvalparSikeSu vA, daridrakuleSu sarvathA nirdhanakuleSu, kRpaNakuleSu kirATAdinidhanakuleSu, nidAcarakuleSu tAlAvarAdikuleSu brAhmaNakuleSu dhigjAtikuleSu 'zrAyAsu vA ' thAyAtidhAturAgame janmani prayujyate, tata AyAsiSurjajhire, yAMti jAyaMte, A. yAsaMti janiSyaMte, 'naggakulesu vA ' ityAdi, ugrA AdidevenAradakatve niyojitAH, ye va kuleSu tadvaMzajeSu nogAya tenaiva gurutvena vyavahRtAstadaMzajeSu, rAjanyA ye tenaiva vayasyatayA vya For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha vasthApitAstatkuleSu, zdavAkava zrAdyavaMzyAH datriyAstenaiva zeSaprakRtitayA sthApitA rAjakulInAste. byA0 SAM kuleSu, harivaMzakuleSu harivarSakSetrAnItayugalasamudbhavapuruSasaMtatiSu, anyatareSviti jhAtanaTamallakilebakikauravyAdikuleSu, tatra jJAtAH zrIRSanasvajanavaMzajAH zkSvAkuvaMzyA eva, nAgA vA nAgavaMza jAH, bhaTAH zauryavaMto yoghAH, mallakino lekinazca rAjavizeSAstenyo viziSTatarAH kauravyAH kuruvaMzajAH, visurAjAzkulavaMsesu jAtirmAtRkaH padaH, kulaM pitRsamuLe, vizujhe jAtikule yeSu tathAvidhA ye vaMzAH puruSAnvayAsteSu, abipuNetyAdi ' asti punarayamapi nAvo bhavitavyatAkhyaH padArtho jAtu samutpadyate, 'nAmagottassavetti' nAmakarmaNo gotrakarmaNo vA, athavA nAmnA saMjhayA gotraM nIcairgotrAkhyaM tasya 'akINassatti' sthiteradayAt 'aveyassatti' yaveditasya ta'sasyA 'nanubhUtatvAt 'aNipissatti' anirjIrNasya tatpradezAnAM jIvapradezenyo'parizATanAta, 'jopIjammaNatti' yonyA janmArtha niSkramaNena, 'jIyameyaMti' jItamAcaritaM kalpa ztyekArthAH, 'tIyapaccuppannatti' atItavartamAnAnAgatAnyAM, 'tIyatti' vAtItAdau zyanena akAralope tI. tamiti siddhaM, 'koDAlasagottassatti' koDAlaiH samAnaM gotraM yasyeti samAsaH, evaM ' jAlaMdharassa For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- gottAe ' ityAdi, 'nAyANaM khattiyANaMti ' jJAtA zvAkuvaMzavizeSAH, tisalAe khattiyANIe gapnetti' garnaH putrikAladaNaH ' sAharAvittAe ' saMkramayituM hariNaigamesiMti ' hareriM'sya naigameSI zrAdezapratIbaka iti vyutpattyA'nvarthanAmAnaM hariNaigameSi nAma padAtyanIkAdhipatiM devaM saddAve itti, yAkArayati, hareritasya saMbaMdhI naigameSinAmA deva iti kecit, evaMkhabbiti vAkyopakrame, 'mameyamANattiyati' mamemAmAjhaptiM yAjJAM diprameva pratyarpaya, madAjha caritArthIkRtyAgalya nivedayetyarthaH. 'thANA ityAdi ' AjhAyA thAdezasya vacanaM vinayena pratizruNoti, kartuma nyupagabati, tha. thavA bAiyeti tadAjhA pramANIkRtya vinayenAMjastikaraNAdinA vacanarmijAdezamiti, 'nattarapuranimaMti' IzAnakoNaM avakkamatti' apakrAmati brajati venaviya samugghAeNaMti' nattaravai. kriyakaraNAya prayatnavizeSeNa -- sAmohaNatti' samuuMti pradezAna nidipati, 'samohaNa' iti pAThe samudghanyate samudghAtavAna navati, tatsvarUpamevAha-saMkhijAti, ' daMDa zva daMDa kodha AyataH zarIkhAhavyo jIvapradezakarmapujalasamUhastaM visRjati, niSkAsayati, vitanoti. tatra ca For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- vividhapujalAnAdatte zati darzayannAda- taM jahA' rayaNANamityAdi, ratnAnAM karketanAdInAM, zva yA ca yadyapi ratnAdipujhalA audArikAH, vaikriyasamudghAte ca vaikriyA eva grAhyA navaMti, tathApIha te. SAM ratnAdipugalAnAmiva sAratApratipAdanAya ratnAnAmityAdyuktaM, tacca ratnAnAmivetyAdi vyAkhyeyaM, 31 dhanye vAhuraudArikA api te gRhItAH saMto vaikriyatayA pariNamaMti, tena ca daMDena ratnAdInAM yathA bAdarAnasArAna daMDanisargagRhItAna sAmastyenAdatte zyarthaH, 'doccaM pitti' dvitIyamapi vAraM samudghAtaM karoti, cikIrSati rUpanirmANArtha uttaravaikriyarUpaM navadhAraNIyavaikriyarUpAdanyayena devA mAnu paM lokamAyAMti, 'tAe nakkicAe ' ztyAdi, tayA devajana prasidhyA tatrotkRSTayA prazastavihAyogatinAmakarmaNA yaH svagatyatkarSastavatI tayA tvaritayA mAnasautsukyAta, capalayA kAyataH, caMDayA saM nAkhata , jayinyA zeSakarmajetRtvAt, nadhutayA zeSazarIrAvayavakaMpanAt, zIghayA vegavatvAta, a. nyetvAhuH natkRSTayA prazastavihAyogatinAmodayAt prazastayA, zIghasaMcaraNAtvaritayA, tvarA saMjAtA'syAmiti tvaritA tayA, zIvatarameva tayA pradezAMtarAkramaNamiti, capaleva vidyudiva capalA tayA, krodhA For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 - deha | viSTasyeva zramA saMvedanAJcaMmeva caMmA tayA, javanayA paramotkRSTavegaparimANopetayA, udhdhUtayA vAtodhdhatasya digaMtavyApino rajasa zva yA gatiH sA udhdhUnA, tayA, anyetvAhuH - hatayA taddarpAtizayena zIghrayA, niraMtaraM zIghratvaguNayogAt / kacica ' yAe ' iyapi dRzyate, tatra kayAs33 pAyaparihAranipuNayA, divyayA devaloko citayA devagatyA 'vIIvayamANe 2' ativrajan 2' ma mapreti madhyajAgena, khAloke darzanamAtre praNAmaM namaskAraM karoti, 'usoyaNiM dayaz dadAti, 'dhAvAdaMti bhagavato vizeSaNaM tatpIDAparihArAt 'pravAbAheAMti ' sukhena saMdarbharapi pImA'nAvAta, ghyathavA ' pavAvAhaM vAvAheNaMti ' sukhaM sukhenetyarthaH tathA ca bhagavatI sUtraM - , 'darINaM naMte ogamesI sakkadUe vIgabhaM sAdaramANe kiM gajAna gapnaM sAdare, gajAna jo sAhara, jolIna gabhaM sAdara5, joNIna joliM sAhara5 goyamA no gapnAna gapnaM sAha25, no gapnAna joNiM sAdara, parAmusiya ( 2 ) vAvAhaM vAvAheNaM joNina garbha sAhara, no jolI joNiM sAdara, pahUNaM naMte hariNegamesI sakkadue zvIgapnaM nahasiraMsi vA romakU sivA sAharitae vA niharitae vA, haMtA pahU no cevaNaM tassa gabhassa kiMci vyavAbAhaM vA vivA For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhA0 m maMdeha haM vA nRpazyA, vicchedaM puNa kArekAe suhumaM ca aaN sAharikA vA nihArikA vA iti, ' atra ca garbhAzayA meM garbhAzayAMtaraM saMdarati, pravezayati garbhe sajIvapudgala piMDamityeko bhaMgaH, tathA gadyoniM garbhanirgamahAraM saMdarati yonyodarAMtaraM pravezayatIti dvitIyaH, yonito yonidvAreNa ni. kAsya garne saMharati garbhAzayaM pravezayati iti tRtIyaH, yonito yoniM saMdarati nayati, yonyodaniSkAsya yonihAreNaivodarAMtaraM pravezayatIti caturthaH, pUrvoktasUtre tu zeSaniSedhena tRtIyo'nujJAtatatra parAmRzya parAmRzya tathAvidhakaraNavyApAreNa saMspRzya saMspRzya, 'pahUemityAdi ' tatsAmarthyadarzanasUtre, ' nadasiraMsitti ' nakhAgre, ' sAdarittaratti' pravezayituM 'nIharitapatti' vibhaktipariNA mena nakhaziraso romakUpAhA niSkAsayituM, ghyavAbAdamISadvAdhAM, vivAha, viziSTavAdyAM 'chavijJeyaMti' garbhasya vavichedakRtvA nakhAgrAdau pravezayitumazakyatvAt, e suhumaM catti, ' ityevaM ladhviti kR prasaMgena' jAmeva disaM pAnajJUetti' yasya dizo vadheH prArddhataH prakaTya nRdAgata iyarthaH, 'viggahehiMtti ' vIkhAjiH, ' uppayamANetti utpatannUrdhva gacchan ' vAsA Mti varSAkAlamA sAnAM zrAvaNAdInAM madhye tRtIya vyAzvino mAsaH paMcamaH pakSaH Azvinasya bahulaH kRSNastasyAzvinabahu , For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha vasya trayodazI tithistasyAH padaH pazvArdharAtririti nAvaH. 'aMtaratti' aMtarAle rAtrau, 'hiyANukaMpaeNaM ' tu hitaH zakrasya, svasya cAnukaMpako, jaga | vataH anukaMpA cAva naktiH, 'AyariyANukaMpAe / go aNukaMpinaM mahAbhAgotti' vacanAttatazca | nakta ityarthaH. 'sAharikissAmitti' ityAdi cyavanavad jJeyaM, saMharaNasyApyekasAmayikatvAt yaH dyapi cAMtarmuhUrttakAlo'pyatra saMnnAvyate, tathApi gadmasthikopayogAdapi saMharaNakAlaH sUdamatara zyAnAyikAH, kecittu 'sAhariGamANe jANazatti ' pati, na cAyaM pAThaH sArvatrikaH, ' taMsi tArisa gaMsitti' tasmiMstAdRzake vaktumazakyasvarUpe, puNyavatAM yogya ityarthaH, 'vAsagharaMsitti ' vAsanavane'nyaMtarato nittinnAge sacitrakarmaNi citrayukte 'bAhirana ' bAhyato 'dRmiyaghaDmaThetti' dRmiyaM dhavalitaM, ghRSTaM komalapASANAdinA. ata eva mRSTaM masRNaM yattattathA, tasmin vicitramAzcaryakRt na. socasya vitAnasya -- viJcittaM ' vividhacinayuktaM talamadhonAgo yasmiMstattathA, 'vicittanaloyavilli yataletti' pAThe tu vicitro vividhacitrayukta nalloka naparibhAgo yatra, viliyaM dIpyamAnaM talaM a. dhobhAgo yatra, tato vizeSeNa karmadhArayaH, 'maNirayaNapaNAsiyaMdhayAre' ti spaSTaM, tathA bahu a. For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha - tyartha samo na nimnonnataH paMcavarNamaNikuTTimakalitaH suvinaktaH kRtasvastiko bhUmibhAgo yatra tattathA, taba paMcavarNena sarasena suraniNA muktena diptena puSpapuMjaladANenopacAreNa pUjayA kakhitena, kAlAguru ca kRSNAgaru pravarakuMrukaM ca cImAbhidhAno gaMdhaddravyavizeSaH, turuSkaM ca sivhakaM, dhUpazca 36 | dazAMgAdigaMgha'vya saMyogaja iti iMde, teSAM saMbaMdhI yo maghamaghAyamAno'tizayavAn gaMdha udhdhUta na tastenAni me ramye, tathA suSTu gaMdhavarANAM pradhAnavAsAnAM gaMdho yasminnasti tatsugaMdhavaragaMdhikaM, takacita 'sugaMdha varagaMdhagaMdhietti' pAThastatra sugaMdhAH surabhayo ye varagaMdhAH pradhAnacUrNAsteSAM gaMdho yatrAsti tatsugaMdhavaragaMdhagaMdhikaM tatra, tathA gaMdhavarttirgadhadravyaguTikA bahuta sauranyAtizayA UMgha 'vya guTi kAkalye ityarthaH . tathA tasmiMstAdRzake zamanIye talpe ' sAliMgaNetyAdi ' sahAliMganavRttyA, zarIrapramANagaMmo padhAnena yattatsAliMganavarttikaM tasmina, ubhayata ubhau zitapAdAMtAvAzritya 'vincoyaNetti ' u padhAna ke ruke yatra tattathA tatra yata evobhayata unnate madhyena taM ca tabhIraM ca mahatvonnananIre, athavA madhyena ca madhyanAgena tu gaMbhIre'vanate; kacit pavagavibboyaNetti dRzyate, 6 For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 deha tatra vastuparikarmitagaMmopadhAna ityarthaH. gaMgApulinavAbukAyA yo'vadAlo'vadalanaM pAdAdinyAse dho. gamanamityarthaH, tena 'sAlisatti' sadRzake'tinamratvAt , dRzyate ca haMsatUbyAdiSvayaM nyAyaH, 'viyatti ' parikarmitaM yat daumamatasImayaM dukUlaM vastraM. tasya yugalApeDhyA yaH paTTaH ekazATakaH sa | pratibada bAAdanaM yasya tattathA, tatra kacit 'paDibanneti' pAThastatra tena paTTena pratibanne AbA. dite, tathA suSTu viracitaM zuci vA viracitaM rajastrANamAgadanavizeSa naparibhAgAvasthAyAM yasmiMstatathA tatra, tathA raktAMzukasaMvRtte mazakagRhAnidhAnavastrAvRtte suramye'tiramaNIye, tathA vAjanikaM carmamayo vastravizeSaH, sa ca khannAvAdatikomalo navati, rUtaM karpAsapakma, bUro vanaspativizeSaH, navanItaM pradaNaM, enistuvyaH sparzI yasya tattathA tatra sugaMdhAnyAM varakusumacUrNAbhyAM satpuSpajAtivAsa yogAnyAM yaH zayanasya zayyAyA napacAraH pUjA, tena kalite, puvastAvastakAlasamayaMsi' madhya rAne, zeSaM prAgvat. atha svapnavyAkhyA-taeNaM sA' ityAdi, tataH sA trizalA datriyANI tatprathamatayA naM svapne pazyati, atra ca prathamamabhidarzanaM sAmAnyavRttimAzrityoktaM, anyathA prathamajinajananI vRSanna For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha miva zrIvIramAtA prathamaM siMhamAdIditi vRdhAH, caturdataM caturdatamuzalaM, kvacit 'tana canadaMta' | tipAThastatra tatazceti yojyamAne 'taeNaM' ti paunaruktyaM syAt, tasmAttataujaso mahAbalAzva"| tvAro daMtA yasya sa tataujazcaturdatastamiti vyAkhyeyaM, 'nasiyaMti' nantiM, nirvinaktikapAThe tu 27 / 'galiyaM ' ityAdivizeSaNena saha karmadhArayaH, ' galiyatti ' nirjalaH, hAranikaraH puMjIkRtahAraH, dakarajAMsi zIkarAH, rajatamahAzalo vaitAbyaH tahatpAMmurataraM pAMjharAMgaM vA, samAgatA madhukarA yatra ta. thAvidhaM yatsugaMdhaM dAnaM madastena vAsitaM suranitaM kapolamUlaM yasya sa tathA, taM, kvacicca 'mahuyaratti' padaM na dRzyate, tatra samAgataM satataM vahamAnaM yadAnamiti vyAkhyeyaM, devarAjakuMjaramairAvaNaM varapramA NaM pAlakApyoktotkRSTamAnadehaM, 'sabalakaNakayaMbiyaMti' sarvaladANakadavaM jAtamasya sa sarvaladANakadaMbitastaM, varazcAsAvururvizAlazca varorustaM // 1 // tataH punarvRSanaM pazyati, kIdRzaM dhavalakamalapatraprAkArAdatirekAdhikA rUpapranA yasya taM, pranAsamudayopahAraiH prabhAsamudayo dIptijAlaM tasyopahArA vistaraNAni, taiH sarvataH sarvA dizo dIpayaMtaM, | atizrInara utkRSTazonAsaMbhArastena yatpreraNamiva preraNaM, tenaiva visarpaullasadeva kAMtaM dIptaM zo. For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH namAnaM cAru kakudaM skaMdho yasya taM, kila kakudaM svabhAvAdevollasadasti, tatrotpredAte, nedaM svayame vollasatyapitu sahajazobhAsaMnnAreNaiva preryate nallAsayati, tanuzucisukumAraromNAM snigdhA aviryasya vyA0 taM, sthiramata eva subaI mAMsalamata evopacitaM, laSTaM pradhAnaM suvibhaktaM yathAvatsaMniviSTAvayavaM suMdarama 35 gaM yasya taM, ghane nicite vRtte vartule valite laSTAdapyutkRSTe'tizreSTe zata yAvat , 'tuppagge' pradi tAgre tIdaNe zRMge yasya taM, 'kacituppapuSphaggatikasiMgamiti ' pAThastatra ca tuppe pradite puSpAgre puSpAkAraM gorocanAsadbhAvasUcakaM viMcurUpaM puSpaM tadastyuparinAge yayoH zrRMgayoriti jJeyaM, dAMta na jAtaM. zivamapa'vanivAraNaM samAnAstavyapramANA ata eva zojamAnAH zudhA nirdoSAH zvetA vA daMtA yasya taM, amitaguNAnAM maMgalAnAM mukhamiva mukhaM dAraM, 'amiyaguNamaMgalasahamiti ' pAThe tu amitaguNamata eva maMgalasahaM kalyANakaraNasamartha // 2 // sAdavapataMtaM avatarataM tato karetyAdi pUrvavata, ramaNIyamata eva prekSaNIyaM dRSTuM arha, sthirau dRDhau laSTau zreSTau 'laSI kAMtAviti | dhAtoH prayoge laSitau vA kAMtI prakoSTau kalAcike yasya sa tathA, vRttAH vartulAH pIvarAH sthUlAH / D ana FA na Gota fia G 1G tata prAva: For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- suzliSTA viziSTAstIdaNA yA daMSTrAstAnirvimaMbitamalaMkRtaM mukhaM yasya sa tathA, tato vizeSaNakarmadhAjA rayaH, vimaMbiyaM' vivRtamityanye, parikarmitAviva parikarmitI jAtyakamalakomalau pramANena mAtrayA | zonamAnau ' mAzyasobhaMtatti ' pAThe tu mAzyatti' mAnopeto mAyAnvitau vA krUratvAt, zobha40 mAnau laSTau naSTau yasya sa tathA taM, raktotpalapatravanmR sukumAlaM tAkSu, ca nirlAlitA niSkAsi tAgrajihvA yasya sa tathA taM, tAbusthAne ' talatti' kacid dRzyate, tatra ca raktotpalapatravanmRdutalaM yasyA evaM vidhA nirlAlitAgrA lapalapAyamAnA jihvA yasyeti vyAkhyeyaM, mUSAgataM yatpravarakanakaM ta. dapi tApitamata evAvarttamAnaM tavRtte vimalataDitsadRze nayane yasya sa tathA taM, Apa vAvizeSaNa vizeSyayoH pUrvaparanipAto niyamaH, vizAlau pIvarau varau kurU yasya sa tathA, paripUrNo'nyUno vima laskaMdho yasya sa tathA, tato vizeSaNakarmadhArayaH, mRdUni sukumArANi vizadAni dhavalAni sUkSmANi tanUni lakSaNaiH prazastAni prazastaladANAni vistIrNAni dIrghANi yAni kezarANi skaMdharomA. Ni teSAmATopenotatayA zobhitaM ucchUitamudagraM sunirmitaM kuMmlIkRtaM sujAtaM saMpUrNamAsphoTitamA | boTitaM lAMgUlaM punabaTA yena sa tathA, somaM saumyaM vA manasA'krUraM somAkAraM hRdyAkRti lIlAyaMtaM For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha - maMtharagatiM vadanasya mukhakudarasya zriye zonArtha pahnava zva raktatvamRhutvAnyAM vadanazrI pallava evaMvidhA prAptA prasAritA cArvI jihvA yasya sa tathA taM naca ' nillA liyaggajIha ' mityanena paunaruktyaM, vizeSaNAMta ropAdAnAt, kacit ' vayaNasiripalaMbapattacArujIdamiti dRzyate, tatra cecaM gamanikA, vadanasya zrIH zonA yayA sA tathAvidhA pralaMbA laMbamAnA patracArvI pavavatalinA jihvA yasya sa tathA taM // 3 // 41 tataH punaH pUrNacaMdravadanA trizalA himavacailazikhare padmahRdAMtaH kamalavAsinIM diggajeMdrorupIvarakarAniSicyamAnAM bhagavatIM zrIdevIM pazyati, kIdRzImuccamAgataM prAptaM, athavA ucca unnato'gaH parvato himAvAMstatra jAtamuccAgajaM yatsthAnaM kamalaM tatra laSTaM yathA javatyevaM saMsthitAM, tathA prazastarUpAM supratiSTau samatalanivezau kanakamayakUrmasyonnatatvAtsadRzamupamAnaM yayostathAvidhau caraNau yasyAH sA tathA tAM, atyunnataM pInamaMguSTAdyaMgaM, tatra rajitA mRgaramaNAdanyavApyanuSaMgalopavAdimatAzrayaNAt raMjitA va lAkSArasena, mAMsalA unnatA madhyonnatAstana vastalinAstAmrA praruNAH snigdhA nakhA yasyAH sA tathA tAM yathavA atyunnatAnapi nijarUpadapadhdhurAnapi prINayaMtItyunnataprINA iti na dA For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha-| khAnAmeva vizeSaNaM kArya, kamalasya palAzAni patrANi tahatsukumAraM karacaraNaM yasyAH sA cAsau | vyA0 | komalA varAMgalizca sA tathA tAM, kuruviMdAvata RSaNavizeSaH, AvartavizeSo vA tadadvRttau vRttAnu pUrve jaMghe yasyAH sA tathA tAM, nigUDhajAnumiti, gajavarakarasadRzapIvarorumiti, cAmIkaracitamekhalA42 yuktakAMtavistIrNazroNicakramiti, ca spaSTaM, jAtyAMjanabamarajaladaprakara zva varNena jAtyAMjanabamarajaladaprakarastathA nRtA RjvI saralA, samAviSamA, saMhitA niraMtarA, tanukA sUkSmA, zrAdeyA sunagA laTannA suvilAsA, sukumArenyopa zirISapuSpAdinyo'pi mRddI sukumAramRddI, ramaNIyA manojhA romarAjI yasyAH sA tathA tAM. nAbhimaMDalena saMdaraM vizAlaM prazastaM suladANatvAghanaM yasyAHsA tathA tAM karatalena muSTinA mAzyatti meyaM mAnaM vA prazastatrivalikaM zobhanavalitrayayuktaM madhyaM yasyAH sA tathA tAM, nAnAmaNikanakaratnavimalamahAtapanIyAnaraNabhUSaNavirAjitAMgopAMgAM, tatra maNayazcaMDakAMtAdyAH, ratnAni vairyAdIni kanakaM pItavarNa, tapanIyaM tadeva raktaM, tacca jAtyatvAdimalamahababdAnyAM vizeSitaM, teSAM yAnyAnaraNAni aMgaparidheyAni, yAni ca RSaNAnyupAMgaparidheyAni, tairvirA jitAni yathAsaMkhyamaMgopAMgAni, aMgAni zirohRdayAdIni, napAMgAni aMgukhyAdIni yasyAH sA ta For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha - thA tAM, dAreNa virAjatkuMda mAlayA pariNaUM ' jalajalitatti ' jAjvalyamAnaM, 'jalajakhajalitatti ' pAThe tu jalavaddedIpyamAnaM vA stanayugalameva vimalau kalazau yasyAH sA tathA tAM yAdRtaiH sAdaraiH pratyayitairAptairvijJAnikairviSitena viracitamaMmalena sujagairdRSTihArinirjAlakairguccha vize Sairujjva43 |litamuktAkalApenopalakSitAM yathavA yA maryAdayA sthAnaucityena citA nyastAH patrikA marakata - patrANi tAnirviSiteneti yojyaM, kacit 'yAtiyapattiyaTTi ' dRzyate, tatra vikaM pRSTavaMzasyAthastAt samIpopaladito'grabhAgo'pi trikaM, tatra vikAta vikaM yAvat prAptiravakAzo yasya tadAvikaprAptikaM, evaMvidhaM bhUSitaM vijUSA yena muktAkalApena tadavadhipralaMbamAnatvAditi ghaTanA, naraHsthayA dInAmAlayA viracitena virAjitena vA kaMThamaNisUtreNa kaMThastharatnamayasUtreNa copalakSitAM. yAtvA sopasaktamiti vizeSaNamapi paraM, tatoMsayoH skaMdhayorupasaktaM lagnaM yatkuMmalayugalaM tasyollasaMtI proccakhaMtI zobhamAnA satI prazastA prajA yatra, tathA bhUtenAnana kauTuMbikena, yathA kila rAjA kauTuMbikaiH zote, evamAnanamapi zonAsamudayeneti, mukhanareMdrasya kauTuMbika prAyeNa zobhAgusamudayena copalakSitAM, tatra zobhA dIptiH, sa eva guNaH tasya samudayaH prAgjArastena, kamalAma For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- lavizAlaramaNIyalocanAmiti vyakta, prAgvat paranipAte prajjvalaMto dIptimaMtau yo karau tAnyAM gR. | vyA0 hItAnyAM kamalAnyAM muktaM darattoyaM makaraMdaraso yasyAH sA tathA tAM, lIlayA na punaH svedApano. dArtha, khedasyaivA'nAvAt , vAtArtha vAtAvakSepArtha kRto yaH padakastAlavaMtaM tenopalakSitAM, keciJca li. lAvAdakRtapadakeNeti, lIlA zobhA tadartha paraiH saha spardhayA vA vAdo lIlAvAdastava kRto vihitaH padaH pratijhAparigraho yena sa tathA, kapratyayeneti, zobhAguNasamudayasya vizeSaNatayA vA vadayate, taca durAMtaritatvAttataH prItaye iti, suvizadaH spaSTo na punarjaTAjUTavadavivRttaH, kRSNaH zyAmo ghano. 'viralaH sUkSmastalino laMbamAnaH kezahastaH kezapAzo yasyAH sA tathA tAM // 4 // dAmasvapnaH sugama eva, na varaM sarasakusumaM yanmaMdAradAma, tena ramaNIyataM ramyasaMjAtaM sarva . kaM yatsuranikusumamAvyaM tena dhavalaM ca tahilasatkAMtabahuvarNanakticitraM ceti karmadhArayaH, anena dha. valavarNasyAdhikyaM laditaM, SaTpadI madhukarI jamarA varNAdiviziSTA bramarajAtivizeSAsteSAM gaNaH sa | gumagumAyamAno madhuraM dhvananilIyamAnaH sthAnAMtarAdAgatya tatra lIyamAno guMjana zabdavizeSaM kurvana dezanAgeSu tasmiMstasmin deze yasya dAnaH, gamakatvAdevamapi samAsaH, tataH pAzcAtyavizeSaNaM karma For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha | dhArayeNa saha SaTpadAdivizeSaNasya punaH karmadhArayaH // 5 // yA0 tataH punaH zazinaM ca pazyati, godIraphenadakarajorajatakalazapAMmuraM zubhaM hRdayanayanakAMtaM pratipUrNamiti spaSTaM, timiranikareNa ghanagaMnnIrasya vanakuMjAdevitimirakara, timirANAmabhAvo vitimiraM tatkaraNazIlaM vitimirakara, pramANapakSayovarSAdiparimANanibaMdhanayoH zuklakRSNapadayoraMtamadhye rAjaMtI lekhA yasya sa tathA taM, athavA cAM'mAsApekSyoretayoH paurNamAsyAM rAgadA harSadAyinyo lekhAH kalA yasya taM saMpUrNakalamityarthaH, kumudavanavivodhakamiti vyaktaM, nizAyAH zonakaM zobhayitAraM nizA zonakaM, suparimRSTena darpaNatalenopamA yasya sa tathA taM, haMsasyeva paTurdhavalo varNo yasya sa tathA taM, tamoripumiti spaSTaM, 'tamaritu' miti pAThe tu tamasoMdhakArasya na Rturna prastAvo yasmin sati tathA taM, akAraprazleSAttamaricamiti sihaM, madanasya kAmadevasya zarApUramiti zarApUra, zarairApUryate zarApUrastUNIrastaM, nadite hi caM'masi ladIkaroti kusumazaraH kAminaH svazarANAM, samu'sya dakaM pAnIyaM pUrayati, caM'kalayA tajulasanAt samudradakapUrastaM, dharmanaskaM dayitavarjitaM janaM virahiNIlokaM pAdaiH kiraNaiH zoSayaMtaM, tApAtirekakaraNAta, pAdakairiti prazaMsAyAM kan, punariti yojitameva, For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 saMdeha- saumyacArurUpamiti vyaktaM, peca pazyati, sA trizalA, gaganamaMDalasya vizAlaM saumyaM caMkramyamANa / yA jaMgamaM tilakamiva viSAhetutvAt 'gagaNagamaNitti' pAThe tu gamyate tenAsminniti vA gamanaM | mArgaH gaganasya gamanaM, zeSaM pUrvavat, rohiNyA nadAtravizeSasya manazcittaM tasya hitado'nukUladAyI | vallanaH priyastaM, ekanarAnurAgamAtreNApi kila vasannaH syAdityekapAdikapremanirAsArtha hitada iti vizeSaNaM, sarvanadavAdhipatye'pi yadatra rohiNIvallana iti vizeSaNaM, tallokarUDyA, pUrNo'vikalazcaMdra thAhAdo'smAditi caMdraH, athavA pUrNazcaMdro dIptiryasya, meghAdyanAvaraNAtsa tathA taM, ata eva samullAsaMtaM pratidaNaM dedIpyamAnaM // 6 // tataH sUrya pazyati, atamaHpaTalaM parisphuTa, tamaHpaTalasyA'nAvo'tamaHpaTalaM, tena parisphuTaM sarva dikha prakaTaM, athavA tamaHpaTalaM parisphoTayatIti tamaHpaTalaparisphoTaH, 'svarANAM svarA' iti tatra taM ceva zabdasyA'vadhAraNArthasya vyavahitasaMbaMdhAttejasaiva prajjvalapaM, prakRtyA hi sUryamaMDalavarttivAdarapRthivIkAyikAH zItalA eva, athavA cevatti samuccayArthaH, raktAzokazca prakAzat kiMzukazca puSpitapa. lAzastathA zukamukhaM ca guMjArdhazca teSAM rAgeNa sadRzaM, AraktatvAt, kamalavanamalaMkaroti vikAzaH | For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH sumarAsidiMgabuyaniyarAtireyaredaMtasarise' iti pAThastatra ca baMdhujIvakaM puSpavizeSaH, pArApatasya ca / yaa| raNo nayane ca, parabhRtasya kokilasya suraktasya jAtyatvAnmadhurakaMThasya locane netre, parabhRtasya vA surate suzabdena kopAviSTatvaladaNAt kopArakte locane, 'jAsuyaNakusumarAsitti' japApuSpaprakaraH, hiMgulakanikaraH, suvartitakuruviMdagulikA, etenyo'tirekeNAdhikyena rAjamAnaH san sadRzasta smin, aruNatvamAtreNa sadRzaH, viziSTadIpyA vatirikta iti bhAvaH, kamalAkarAH padmotpattisthAnanRtA hRdAdayasteSu yAni khaMDAni nalinavanAni teSAM bodhako vikAzako yaH sa tathA, tatra nabite nagate sUre khau, kiM jUte sahasrarazmI tathA dinakare dinakaraNazIle tejasA jvalati sati, tasya ca - karapahArAparakaMmitti' karAH kiraNAsteSAM tairvA prahArobhighAtastenoparakhe vinAziteMdhakAre 'pa. hariti chan / vRdyarveti prAkRtaladANena isvaH, bAlAtapI kuMkumamiva, tena khacita va piMjarita va jIvaloke madhyajagati zayanIyAdanyuttiSTati. 'aTTaNasAletyAdi ' aTTanazAlA vyAyAmazAlA, anekAni yAni vyAyAmAya vyAyAmani| mittaM yogyAdIni tAni tathA, tatra yogyA ca guNanikA valganaM colalanaM, vyAmaInaM ca paraspareNa For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- bAhvAyaMgamoTanaM, malayuddhaM ca pratItaM, karaNAni cAMganaMgavizeSA manazAstraprasighAni, taiH zrAMtaH sA | mAnyena parizrAMtoMgapratyaMgApedayA sarvataH zatakRtvA yatpakkamaparAparauSadhIrasena saha zatena vA kArSApapAnAM yatpakvaM tatapAkamevamitaradapi sugaMdhivaratailAdinnirabhyaMgairiti yogaH, zrAdizabdAghRtakarpUrapAnIyAdigrahaH, kiMbhUtaiH prINanIyaiH rasarudhirAdidhAtusamatAkArinirdIpanI yairagnijananaiH madanI yairmada navivardhanairvRhaNIyairmIsopacayakAriniH, darpaNIyaibalakaraiH, sarvaiDiyANi sarvagAtrANi ca prahlAdayaMtIti sarvaiDiyagAtramahAdanIyaiH karttaryanIyastairanyaM gaiH snehanairatyaMgaH kriyate sma yasya so'nyaMgitaH san tatastailacarmaNi tailAbhyaktasya saMvAdhanAkaraNAya yacarmatUlikopari kaDalaM talacarma tatra saMvAhite sa. mANetti yogaH, kairityAha puruSaiH kathaM taiH pratipUrNAnAM pANipAdAnAM sukumAlakomalAnyatikomalAni talAnyadhonAgApedayA yeSAM te tathA taiH, tathAbhyaMganaparimardanojjvalanAnAM pratItArthAnAM karaNairye guNavizeSAsteSu nirmAtAH sadatyastA ye tathA taiH, kairavasarajhairdisaptatikalApaMDitairiti ca vRkSAH, dadaiH kAryANAma| vilaMbitakAribhiH, praSTairvAgmibhiriti vRdhavyAkhyA, athavA praSTairagragAminniH kuzalaiH sAdhubhiH saMvAdha For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 .: deha | nAkarmaNi, medhAvinirapUrvavijJAnagrahaNazaktini hai:, ' nijaNehiM nija sippovagaehiMti ' ca ka. cid dRzyate, tatra nipuNairupAyakuzalaiH, nipuNAni sUkSmANi yAni zilpAni aMgamarddanAdIni tAnyupagatAnyadhigatAni yaiste tathA taiH, jitaparizramaiH, vyAkhyAMtare tu chekaiH prayogajJaiH dadaiH zIghrakA63 ribhiH, ' pattaThehiMti prAptArthairadhikRtakarmaNi, niSzaM gataiH kuzalairAlocitakAribhiH, medhAvibhiH sakRtzrutadRSTakarmajJairnipuNairupAyAraMbhinirnipuNazilpopagataiH sUkSmazilpasamanvitairiti, astrAM sukhahetuvAdasthisukhA tayA evaM zeSAeyapi padAni sukhA sukhakAriNI parikarmaNA yaMgazuzruSA sukhaparikarmaNA tayA, tasyAzca bahuvidhatvAt katamayetyAha-saMvAhaNAetti' saMvAdhanayA saMvAdanayA ca, vi zrAmaNayA vyapagataparizramaH kvaci ' davagayakheyaparissameti pAThaH, tatra khedo dainyaM khid dainye iti vacanAt, parizramo vyAyAmajanitaH zarIrA'svAsthyavizeSaH, ' samuttajAlAbhirAmetti ' samukte na muktAphalayutena jAnA kulo' nirAmazca ramyo yaH snAnamaMDapaH sa tathA, pAThAMtareNa 'samaMta jAlAjirAmotti' samaMtAt sarvato jAlakairvicitticidravad gRhAvayavavize SairAkulo vyApto'bhirAmazca ramayo yaH sa tathA, pATAMtareNa 'samaMta jAlAnirAmotti ' tava samastaH sarvo jAlakairabhirAmo yaH " For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 64 gaMdeha- sa tathA tatra, tathA vicitramaNiratnAcyAM kuTTimatalaM baghamikA yatra, tattathA tatra, puSpodakaiH puSpahA rasamitraiH gaMdhodakaiH zrIkhaMDAdirasamitraiH, naSNodakairekataptodakaiH, zunodakaiH pavitrasthAnAhRtaiH tIrtho dakaiH, sukhodakairvA nAtyuSNairityarthaH, zuzodakaizca svAbhAvikaiH, kathaM maGita ityaah| tabatti, tatra snAnAvasare kautukAnAM radAdInAM zatAni taiH, 'kallANagatti' kalyANAni, kA. yatyAkArayati kalyANakamevaMvidhaM yatpravaramaUnaM tasyAvasAne 'pamhaletyAdi ' pAlA padamavatyata e. va sukumAlA gaMdhapradhAnA kASAyikA kaSAyaraktA zATikA tayA bUditaM virUdita aMgaM zarIraM yasya sa tathA taM, ahataM malamUSakAdiniranutaM pratyagramiyarthaH sumahA bahumU zyaM yat dRSyaratnaM pradhAnavastraM tena susaMvataH parivRtaH, yahA suSTu saMvRttaM parihitaM yena sa tathA, kvacit 'nAsAnisAtavAyavajaya khkhuharavaNapharisajuttahayalAlApelavAregadhavalakaNagasvaciyaMtakammadUsaramaNasusaMvue ' iti dRzyate, tatra nAsAniHzvAsavAtena vAhya haraNIyaM zradaNatvAt cakurharayAtmavazaM nayati viziSTarUpAtizayakali. tatvAt cakSurharaM caturdharaM vA cakSurodhakaM ghanatvAt , varNasparzayuktaM pradhAnavarNasparza, hayalAlAyAH sakA. | zAt pelavaM mRDa, atirekeNAtizayena dhavalaM yattattathA, kanakena khatritaM maMDitamaMtayoraMcalayoH ka For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha - rma vAnaladANaM yasya tattathA tena puSyaratnena susaMvRttaH zucinI pavitre mAlA ca puSpamAlA varNavilepanaM ca maMmanakAri kuMkumAdivilepanaM yasya sa tathA, yadyapi varNakazabdena nAmakoze caMdanamabhidhIyate, tathApi - vyA0 65 " 'sura digosIsacaMdaNA pulittagatte ' ityanenaiva vizeSaNena tasyoktatvAt ida varNakacaMdanamiti na vyAkhyAtaM, yAvidhAni parihitAni maNisuvarNAni yasya sa tathA maNimayaM suvarNamayaM cetyukte na dhAtvaMtaramaMyaM tasya bhUSaNamiti nAvaH kalpito vinyasto hAro'STAdazasariko'rddhahAro navasarikaH, trisarikaM ca pratItameva yasya sa tathA, prAlaMbo cuMbanakaM pralaMbamAno yasya sa tathA kaTisUtreNa sArasatakavyAnaraNavizeSeNa suSTu kRtA zonA yasya sa tathA, padatrayasya karmadhArayaH vyathavA kalitA dArAdiniH suSTukRtA zobhA yasya sa tathA, tathA pinadyAni parihitAni grIvAyAM graiveyakAni kaMThakA - khyagrIvAbharaNAni yena sa tathA, chAMgulIyakAnyaMgulyAjaraNAnyUrmikA lalitAni kacAbharaNAni puSpAdIni yasya sa tathA kacit ' piNDavidyagala liyaMgayalaliyakayAnaraNeti pAThastatra pinadyAni grIvAdiSu graiveya kAMgulIyakAni grIvAnaraNAMguvyAnaraNAni yena sa tathA tathA khalitAMga ke For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- lalitazarIre anyAnyapi lalitAni zonAvaMti kRtAni vinyastAnyAnaraNAni yasya sa tathA, padavyA0 dhyasya karmadhArayaH, athavA pinahAni aveyakAMgulIyakAni lalitAMgade ca kacAbharaNAni ca kezA bharaNAni puSpAdIni yena sa tathA, tathA varakaTakatuTikaiH pradhAnahastAbharaNabAhvAbharaNavizeSairbahutvAtte. SAM, taiH staMnnitAviva staMnnitI bhujau yasya sa tathA, adhikarUpeNa sazrIkaH sazonoM yaH sa tathA, tathA kuMmalodyotitAnanaH, mukuTadiptaziraska ti pratIta, hAreNAvastRtamAgaditaM te naiva suSTu kRtara. tikaM ca vada naro yasya sa tathA, tathA mudikAH saratnAnyaMguTyAnaraNAni tAniH piMgalA aMgulayo yasya sa tathA, tathA pralaMbena dIrghaNa pralaMbamAnena sukRtaM paTenottarIyakamuttarAsaMgo yena sa tayA, tathA nAnAmaNikanakaratnamilAni mahArhANi maharghANi nipuNena zilpinA ' naviyatti' parikarmitAni, 'misimisititti' dIpyamAnAni yAni viracitAni nirmitAni susaMdhIni viziSTAnyanyenyo vizeSavaMti laSTAni manoharANi thAvidhAni parihitAni vIravalayAni yena sa tathA, sunnaTo hi yadi kacidanyo'pyasti vIravratadhArI tadAsau mAM vijItya mocayatvetAni valayAnIti spayana yAnikaTakAni paridadhAti, tAni vIkhalayAnItyucyate, kiMbahunA varNiteneti zeSaH, kalpavRda vA For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH laMkRtavicaSitastatrAlaMkRto dalAdinnirvijUSitazca phalapuSpAdinniH kalpavRdAH, rAjA tu mukuTAdini vyA0 rakhakRto vijUSitastu vasrAdibhiriti. |. 'sakoraMTamaladAmeNaM ' sakoraMTakAnnidhAnakusumastavakavaMti mAvyadAmAni puSpasrajo yatra tattathA, 67 tena, koriTakaH puSpavRdAjAtistatpuSpANi mAlAMteSu zonArya dIyaMte, mAlAyai hitAni mAvyAni puSpANi, dAmAni mAlAH, iti dhariGamANeNaM' dhriyamANena, vAcanAMtare sUryAnavadalaMkAravarNakaH sa caivaM-egAvalipaNike ' ityAdi rAjapraznIyasUtraM, tatraikAvalI vicitramaNimayI, muktAmayI kevalamuktAmayI, kanakAvalI sauvarNamaNimayI, ratnAvalI ratnamaya), aMgadaM keyUraM ca bAhyAnaraNavizeSaH, etayozca yadyapi nAmakoze ekArthatoktA tathApIhAkAravizeSAnedo'vagaMtavyaH, kaTakaM kalAcikAnaraNavizeSaH, tuTikaM bAhuradakAH, kaTisUtraM sArasataM, dazamudrikAnaMtarakaM hastAMgulimudrikAdazakaM, vadAHsUtraM hRdayAnaraNataM suvarNazRMkhalakaM, vebIsutaMti' tatra vaikakSikAsUtramuttarAsaMgaparidhAnIyaM zRMkhalakaM, mukhI murajAkAramAnaraNaM, kaMThamukhI tadeva kaMgasannatarAvasthAnaM, prAlaMbo kuMbanakaM, kuMDalAni ka. naraNAni, mukuTaH ziroSaNaM, cUDAmaNiH sarvarogAzivAdiprazamanaM kezAlaMkaraNaM, ' syaNasaMkA. For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- kati ' ratnasaMkaTaM ca tatkaTaM cotkRSTaM ratnasaMkaTotkaTaM, 'gaMthimetyAdi ' iha graMthimaM graMthananivRttaM mA. sUtragrathitamAlAdi, veSTimaM veSTananiSpannaM, puSphalaMbUsakAni pUritaM yena vaMzazalAkAmayapaMjarakAdi kU _dirvA pUryate, saMghAtimaM tu yatparasparato nAlasaMghAtena ghAtyate, 'alaMkiyatti' alaMkRtazcAsau 67 kRtAlaMkAro'ta eva vikRSitazca saMjAtaviSazvetyalaMkRtavibhUSitaH, 'veruliyanisaMtadameM' vaisUryasya 'nisaMtatti ' bhAsamAno daMDo yasya sa tathA taM, 'palaMbasakoriMTamajhadAmaM ' pralaMbAni sakoriTAni koriMTakapuSpagunbayuktAni mAvyadAmAni puSpamAlA yatra, caM'maMDalaninaM paripUrNacaMdramaMmalAkAramupari dhRtaM yattena tathA, 'nANAmaNItyAdi' nAnAmaNikanakaratnAnAM vimalasya mahArhasya tapanIyasya ca satkAmujjvalo vicitrau daMDau yayoste tathA, kanakatapanIyayoH ko vizeSaH, nacyate, kanakaM pItaM, tapanIyaM raktamiti, vijiyAnatti' dedIpyamAne lIne ityeke, 'saMkhakakuMdatti' zaMkhAMkakuMdadakarajasAmamRtasya mathitasya tato yaH phenapuMjastasya ca sannikAze ye te tathA, zda cAMko ratnavizeSaH. 'cAmarAna zati' yadyapi cAmarazabdo napuMsakastasya ca kaliMge rUDhamtathApIha strIliMgatayAna| rdiSTastathaiva gauDamate rUDhatvAditi-atha prastutavAcanAnuzriyate, 'maMgaletyAdi ' maMgalamUto jaya For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 // gaMdeha zabdaH kRta Alokena yasya sa tathA, lokakRtamArgadAna zyanye, aneke ye gaNanAyakAH prakRtima 0 hattarA daMmanAyakAstaMtrapAlA rAjAno mAMDalikA IzvarA yuvarAjAH, aNimAdyaizvaryayuktA zyanye, ta lavarAH parituSTanarapatipradattapaTTabaMdhavibhUSitA rAjasthAnIyAH, mAmaMtrakAzcitramaDaMbAdhipAH, kauTuMbikAH katipayakuTuMbapranavo, avagalakA grAmamahattarA vA, maMtriNaH sacivAH, mahAmaMtriNo mahAmAyAH maMtrimaMDalapradhAnAH, hastisAdhanAdhyadA vA, gaNakA jyotiSikAH, bhAMDAgArikA vA dauvArikAH pratIhArA rAjahArikA vA, amAtyA rAjyAdhiSTAyikAH, ceA pAdamUlikA dAsA vA, pIumardA aAsthAne zrA. sannA zrAsannasevakA vayasyA ityarthaH. vezyAcAryA vA, nAgarA nagaravAsiprakRtayo rAjadeyavibhAgAH, nigamAH kAraNikA vaNijo vA, zreSTinaH zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTaviSitottamAMgAH, senApatayo nRpatinirUpitAzcaturaMgasainyanAyakAH, sArthavAhAH sArthanAyakAH, datAH anyeSAM gatvA rAjAdezanive. dakAH, saMdhipAlA rAjyasaMdhiradakA eSAM daMDaH, tatastaiH. iha tatIyAvahavacanalopo dRSTavyaH, 'sahiM ti' sArtha sahetyarthaH, na kevalaM tatsahitatvameva, apitu taiHsamamiti samaMtAtparivRtaH parikarita ti, narapatirmaUnagRhAt pratiniSkAmatIti saMbaMdhaH, kiM cUtaH priyadarzanaH, ka zva dhavalamahAmeghaniH / For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha - rgata iva zazI, tathA ' sasivatti ' tatkaraNasyAnyatra saMbaMdhaH, tato grahagaNadIpyamAna tArakagaNAnAM madhye zva varttamAna iti, narapatirnarANAM rakSitA, nareMDo nareSvaizvaryAnujavanAt, naravRSabho rAjyadhurAdharaNAta, narasiMhaH zauryAtizayAt, anyadhikarAjatejo lakSmyA dIpamAnaH 'seyavaca pacchayA10 iMti zvetavastreNa dhavalavAsasA pratyavasRtAnyAccAditAni yAni tAni tathA, tathA kRtaH sidhAka pradhAno maMgalAya maMgalanimittaM upacAraH pUjA yeSu tAni tathA prAkRtatvAt kRtazabdasya madhye nipAtaH, ' adRrasAmaMtetti ' dUraM viprakarSaH sAmaMtaM samIpamubhayoranAvo'dUrasAmaMtaM, nAtidUre nAtisamIpecitadeze ityarthaH . 'nANAmapItyAdi ' yavanikAmAcchAdayatIti saMbaMdhaH, nAnAmaNiratraizcaMdrakAMtAdiniH, karketanAbhiDatA sA tathA vyadhikaM prekSaNIyA'valokanIyA yA sA tathA tAM, kvacit 'yahiya pecaNikArUpa miti pAThastatAdhikaM prekSaNIyarUpaM yasyA rUpANi vA yasyA sA tathA tAM, tathA mahArSyA cAsau varapattane varavastrotpattisthAne ugatA ca tAM varapattanAdyA pradhAna veSTanakAGgatA nirgatA yA sA tathA tAM, ' sadapaTTattisayacittatANaMti sUkSmA paTTasUtramayA naktizata citrastAnastAnako yasyAH sA ta For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir deha thA tAM, kvacid nattisayacittaThANaMti ' dRzyate, tatra ca zladaNAni bahubhaktizatAni yAni citrAvyA0 Ni teSAM sthAnaM, ata eva satatasamucitAM sarvakAlaM yogyAM, IhA mRgA vRkAH RSanaturaganaramakaravihagAH pratItAH vyAlAH zvApadAbhujagA vA, kinnarAvyaMtaravizeSAH, rUravo mRganedAH, zaranA parAzarAH, aSTApadA mahAkAyAH ghATavyapazavaH, camarA pAThavyA gAvaH. ' apniMtarayaMti' prAsthAnazAlAyA thanyaMtarabhAgavartinI yavanikAM kAMDapaTI 'aMDAveza' AkarSayati, AyatAM kAsyatItyarthaH, 'aberaetyAdi ' Astarakena pratItena mRmasUrakeNa vAvastRtamAgaditaM, athavA astarajasA nirmalena mR. jamasurakeNa vAvastRtaM, zvetavasreNa pratyavastRtamuparyAgAditaM sumRkaM jukUlaM komalamata evAMgasya su. khaH sukhakArI sparzI yasya tadaMgasukhasparza, viziSTaM zonanaM. aThaMgetti, aSTAMgamaSTAvayavaM, divyotpAtAMtaridabhaumAMgasvaraladANavyaMjanabhedAdaMgavidyAharivaMzAvazyakacUrkhAyuktAMgasvapnasvarannaumavyaMjanaladaNotpAtAMtaridabhedAdASTanedaM yanmahAnimittaM, parodArthaprati pattikAraNavyutpAdakaH zAstravizeSaH, tasya yau sUtrArthI tau dhArayati pati vA, tayorvA pAragA ye te tathA, anena pAThavayaM vyAkhyAtaM, 'dhArae pADhae pArae iti. haThatti' yAvatkaraNAt 'hantuScitta For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha mANaMdiyatti' dRzyaM, karayalatti ' yAvatkaraNAt -- pariggahiyaM dasanahaM sirasAvattaM malae aMjaliM yA0 kaTTu' evaM 'devo tahatti bANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNatitti' asyArthaH-pratizRevaM yanyupagati vacanaM, vinayena, kiM tenetyAha-evamiti yathaiva yUyaM bhASatha tathaiva, devotti' he deva 'tahattitti' nAnyathA, AjhyA navadAdezena kariSyAmaH, ityevamanyupagamasUcakapadacatuSTayabhaNana rUpeNeti, 'kayavalikammetyAdi ' snAnAnaMtaraM kRtaM balikarma yaiH svagRhadevatAnAM tattathA, tathA kRtA. ni kautukamaMgalAnyeva prAyazcittAni duHsvapnAdivighAtArthamavazyakaraNIyatvAdyastaistathA, tatra kautukAni maSItilakAdIni, maMgalAni tu sirvArthadadhyadatA kurAdIni anyevAhuH 'pAyazcittA' pAdena pAde vA buptAzcakurdoSaparihArArtha pAdacchuptAH, kRtakautukamaMgalAzca te pAdacchuptAzceti vigrahaH, tathA zudhAtmAnaH snAnena zucIkRtadehAH, - vesAti' vastrANIti yogaH, ve. Se sAdhUni veSyANi, athavA zudhAni ca tAni pravezyAni ca rAjasabhApravezocitAni ceti vina haH, maMgavyAni maMgalakaraNe sAdhUni, vastrANIti vyaktaM, pravarANi pradhAnAni parihitA nivasitAH, | tathA alpAni stokAni mahA_Ni bahumUvyAni yAnyAnaraNAni tairalaMkRtaM zarIraM yeSAM te tathA, For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha tathA sighArthakAH sarSapAH, haritAlikA ca purvA kRtA maMgalanimittaM mUrdhani zirasi yaiste tathA, yAsaehiMti' svakenyaH yAtmIyenyaH ztyarthaH, 'navaNavaratti' navanavareSu haryeSu avataMsaka jJa " zekhara va navanavarAvataMsakastasya pratihAraM mUladAraM samIpadAraM tatra, 'jaeNaM vijaeNaM kAviti' 73| jayena vijayena ca tvaM varSa khetyAcadaMta ityarthaH. jayavijayau ca prAgvyAkhyAto, 'baMdiyatti' vaMdi. tAH sadguNotkIrtanena, pUjitAH puSpaiH, satkAritAH phalavastrAdidAnataH, sanmAnitAH abhyubAnAdipratipattyA, anye tyAhuH-pUjitAH vastrAbharaNAdinniH, satkAritA abhyubAnAdinA sanmAnitAH, thA. sanadAnAdinA kacit, 'acciyavaMdiyamANiyapUzyatti' pAThastatrArcitAzcaMdanacarcAdinA, mAnitA dRSTipaNAmataH, zeSaM prAgvata; 'sammANatti' saMtaH 'puvanasu' pUrva nyasteSu anamaneNa sahiM saMcAliMtatti' anyo'nyena saha saMcAlayaMti, saMvAdayaMti paryAlocayaMtItyarthaH, kvacit 'saMlAtitti' pAThastatrApi sa evArthaH, 'laSThA' ityAdi, labdhArthAH svataH, saMgRhItArthAH parAbhiprAyagrahaNataH, pR. TArthAH saMzaye sati parasparataH, tata eva vinizcitArthAH, ata eva cAnigatArthAH, avadhAritArthAH, athavA labdhArthAH arthazravaNataH, gRhItArthA avadhAraNataH, pRSTArthAH saMzaye sati adhigatArthAH, a. For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- nigatArthA vA, arthAvabodhAt vinizcitArthAH, aidaMparyopalaMnnAt , ' sumiNatti' sAmAnyaphalAH, 'mavyA. hAsumiNatti ' mahAphalAH, gabhaMvakamamANaMsitti' garna vyutkrAmati pravizati satItyarthaH, garne vA | vyutkAmatyutpadyamAne 'puSpagaMdhetyAdi ' puSpANyagrathitAni gaMdhA vAsAH, mADhyAni grathitapuSpANi, | alaMkAro mukuTAdisteSAM samAhAraiMghaH 'sakAre' pravaravastrAdinA 'sammANeza' tathAvidhavacanAdipratipattyA pUjayati, 'jIviyArihaMti ' jIvikocitaM AjanmanirvAhayogyaM vA dadAti. vesamaNakuMDadhAriNotti' vaizramaNasya kuMDamAyattatAM dhArayati ye te tathA tiryaglokavAsino jUMnakA devAstiryagnakAH, 'sakkavayaNeNaMti' zakreNa vaizramaNa AdiSTastena ca ta iti nAvaH, se ztyatha zabdArtha, purA pratiSTitatvena purANAni ciraMtanAni, purApurANAni mahAnidhAnAni trumigata. sahasrAdisaMkhyA vyasaMcayAH, prahINaH svalpItaH svAmI yeSAM tAni prahINasvAmikAni, prahINA apIbhUtAH sektAraH secakA dhanakSeptAro yeSAM tAni prahINasektRtAni, prahINasetukAni vA, seturmArgaH prahINaM viralInatamAnuSaM gotrAgAraM svAmigotragRhaM yeSAM tAni prahoNagotrAgArANi, gotraM dhanasvAmino'nvayaH, agAraM gRhaM. For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha , evamutsanno niHsattAkIcUtaH svAmI yeSAmityAdi pUrvavat, zRMgATakaM siMghATakAbhidhAnaphalavi- | zeSAkAraM trikoNaM sthAnaM trikaM yatra sthAne rathyAtrayaM milati, catuSkaM yatra rathyAcatuSkamIlanaM syAt, catvaraM bahurathyApAtasthAnaM, yatra bahavo mArgA milaMti, caturmukhaM caturdAraM devakulAdi, mahApatho rAjamArgaH, grAmasthAnAni grAmapurAtananivAsabhUmayaH, nagarasthAnAni nagarasyodasitA bhuvaH, grAmaniImanAni grAmajalanirgamAH, khAlamiti prasighAH, evaM nagarani:manAni nagarajalanirgamanamArgAH, thApaNAni haTTAH vyavahArasthAnAni, devakulAni yadazivAdyAyatanAni, sanAjanopavezasthAnAni, ArAmA vividhalatopetA ye kadalyAdiprabannagRheSu strIsahitAnAM puMsAM krImAsthAnamayaH, udyAnAni patrapuSpaphalabAyopagatavRdopazobhitAni, bahujanasya vividhaveSasyonnatamAnasya bhojanArtha yAnaM yeSvi. ti vyutpattyA nAnikAsthAnAni, vanAnyekajAtIyavRdANi, vanakhaMDAnyanekajAtIyottamadANi zmazAnaM pitRvanaM, zUnyAgAraM, zUnyagRhaM, girikaMdarA gRhAH, zAMtigRhAH zAMtikarmasthAnAni, kacicca saM. ghiti pAThaH, tatra saMdhigRhaM bhittyoraMtarAle prabannasthAnaM, zailagRhaM parvatamutkIrya yatkRtaM, napasthAnagRha mAsthAnamaMDapastataH zmazAnAdInAM hRdaH. For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha vacica navaNagihesu vA ityapi dRzyate, tatra navanagRhAH kuTuMbivasanasthAnAni teSu, kacitpuH | yA naH 'siMghAmaesu vA ' ityasmAtpUrva -- gAmAgaranagarakhemakatvamamamaMdoNamuhapaTTaNAsamasaMvAhasaMnive | sesu ' iti dRzyate. tatra karAdigamyA grAmAH, AgarA lohAgutpattinmayaH, naiteSu karo'stIni na karANi, kheTAni dhUlipAkAropetAni, karbaTAni kunagarANi, mamaMbAni sarvato'rdhayojanAparato'vasthitagrAmANi, droNamukhAni yatra jalasthalapathAvubhAvapi staH. pattanAni yeSu jalasthalapayayoranyatareNa paryAhArapravezaH, AzramAstIrthasthAnAni munisthAnAni vA, saMvAhAH samanamau kRSi kRtvA yeSu durga bhUmiSu dhAnyAni kRSIvalAH saMvahaMti radArtha. saMnivezAH sArthakaTakAdestato baMdasteSu. kacicca 'sa. nivezaghosesu' iti pAThastatra ghoSA gokulAni, teSu sannikhittAI' samyag nidiptAni. kaci. t sannihiyAI guttA citi' ti dRSTaM, tatra sannihitAni samyanidhAnIkRtAni, guptAni pi. dhAnAdyanekopAyastiSTaMti. 'sAharatti ' pravezayaMti niHkSepayaMtIti. 'hiroNamityAdi ' hiraNyaM rUpyaM, aghaTitasuvarNamityeke, suvarNa ghaTitaM, dhanaM gaNimadharimameyaparijedyabhedAcaturdhA. tathA coktaM___ gaNimaMjAIphalapuSphamAI / dharimaM tu kuMkumagumAz / meyaM coppamaloNAz / syaNavA pa. For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- ribiGa // 1 // dhAnyaM caturviMzatidhA zAbyAdi, rAjyamamAtyAdisamudAyAtmakaM rASTra dezaH, balaM caturaMgaM, vAhanaM vegasarAdi, kozo nAMDAgAraH, koSTAgAraM ca dhAnyagRhaM, puraM nagaraM, aMtaHpuraM prasiddhaM; janapado lokaH; kacit 'jasavAraNeti ' pAThaH; tatra yazovAdaH sAdhuvAdaH. punaH vipulaM dhanaM gavA. di; kanakaM ghaTitAghaTitarUpyaM; nidhinedamapi; ratnAni karketanAdIni; maNayazcaMdrakAMtAdyAH, mauktikAni zuktikozAdipranavAni, zaMkhA dakSiNAvartAH, zilA rAjapaTAdirUpAH, pravAlAni vimANi, raktaralAni, padmarAgAH, AdizabdAt vastrakaMbalAdiparigrahaH, tatastena, etena kimuktaM bhavatItyAha-savidyamAnaM na punariMujAlAdAvivAvAstavaM sArasvApateyaM, pradhAnadravyaM, tena prItirmAnasikI kheDA, sa. kAro vasrAdinirjanakRtaH, tataH samAhAradaMDhe tena, 'gonnatti' gauNaM guNebhya thAgataM, kimuktaM na vatItyAha___guNaniSpannaM, gauNazabdo'pradhAneapi vartate zyata naktaM guNaniSpannamiti, prazastaM nAmaiva nAmadheyaM 'taeNamityAdi ' mAturanukaMpanArtha, kRpayA mAtari vAnukaMpA naktistadathai, mayi parispaMdamAne mA mAtuH kaSTaM nRyAditi, mAtari vA naktiranyeSAM vidheyatayopadarzitA navaviti nizcalazcalana For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0/ saMdeha- kriyAyA annAvAt , niHspaMdaH kiMcicalanasyA'pyabhAvAt. ata eva ca 'akSINetyAdi' A ISa. sIna thAlInoMgasaMyamanAt, prakarSaNa lInaH pralInaH, upAMgasaMyamanAt, ata eva guptaH parispaMdanAbhAvAta, tato vizeSaNakarmadhArayaH. vApIti samuccayArthaH. 'haDe ityAdi ' hRto mama sa garnaH kenacidde. | vAdinA, mRtaH kAladharma prAptaH, cyutaH sajIvapuUlapiMDatAlakSaNAt paryAyAt paribhraSTaH, galito 'vatAmApadya daritaH, caturvapi padeSu kAtkAvikalpapratItiH, ejati kaMpate. napahatamanaHsaMkalpA, japahataH kAbuSyakavalito manasi saMkalpo yasyAH sA tathA tAM, ciMtayA garneharaNAdidhyAnena yaH zokaH sa eva sAgarastava saMpraviSTA, karatale paryastaM nivezitaM mukhaM yayA sA tathA, bArtadhyAnopagatA ma. nojhaviSayaviprayogasmRtimamatvAhAraM prAptA, jUmigatadRSTikA bhUmisaMmukhameva kiMkartavyajaDatayA vIkSyamANA dhyAyati. tadapi ca sighArtharAjabhavanamuparataM nivRttaM, mRdaMgataMtrItalatAlaiH prANyAkhyAtairnATakIyairnATakahitairjanaiH patiH. 'mAUtti' bhAvapradhAnatvAnnirdezasya manoDalaM cArutA yasmAttattathA. yA thavA napastamRdaMgataMtrItalatAlanATakIyajanaM, tathA 'aNuti ' anUrjamanojaskaM vA, yA eva donaM vimanaskaM viharatyAstasma. -- egadeseNaMti ' aMgubyAdinA, etaca yanagavatA mAturanukaMpAya kRta For Private And Personal Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- mapi tasyA atitayA paryaNaMsIt tadAgAmini kAle kAladoSAdguNo'pi vaiguNyAya kalpyate iti sU / vyAH canArthamiti pUjyAH. ganane cevatti' padAdhikamAsaSaT ke vyatikrAMta ityarthaH. ' nAzsIehimityAdi ' zItAdiSu hi kAniciddAtikAni paittikAni zleSmakarANi vA syuH, naktaM ca vAgbhaTe-vAtalaizca bhave. manaH / kubjAMdhajaDavAmanaH // pittalaH khalatiH paMgu-zcitrI pAMmukaphAtmanniH ||1||'svttlymaannetti' Rtau yathAyathaM najyamAnAH sevyamAnAH sukhAH sukhahetavo ye tairbhojanAbAdanagaMdhamAvyaiH, tatra bhojanamAhAragrahaNaM, bAgadanamAvaraNaM, gaMdhAH paTavAsAdayaH, mADhyAni puSpamAlAstaiH. -- vavagae. tyAdi ' rogA jvarAdikAH, zoka iSTaviyogAdijanitaH, moho mUrchA, jayaM bhItimAtraM, paritrAso'. kasmAtrayaM, paritrAsasthAne parizramo vA vyAyAmaH, hitaM garbhasyaiva maMdhAyurAdivRdhikAraNaM, mitaM pari. mitaM, nAdhikamanaM vA, pathyamArogyakAraNatvAt. kimuktaM navati ? garnapoSaNaM deze nacitapradeze kAle tathAvidhAvasare vivittamanaehiti viviktAni doSaviyuktAni, lokAMtarAsaMkIrNAni vA, mRta kAni ca komalAni yAni tathA taiH, 'parikatti' pratiriktayA tathAvidhajanApekSyA vijanayAta For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- eva sukhayA zunnayA vA mano'nukUlayA vihAratamyA caMkramaNAsanAdibhUmyA 'pasachetyAdi ' prazasta | vyA0 dohadA aniMdyamanorathA, saMpUrNadohadAnilASapUraNAta, saMmAnitadohadA prAptAnilaSitasya nogAt, thavimAnitadohadA'navajJAtadohadA kaNamapi nApUrNamanorathetyarthaH, ata eva vyavabinnadohadA buTi| tAkAMdA, dohadavyavacchedasyaiva prakarSAnidhAnAyAha-vyapanItadohadA, sukhasukhena garnAnAbAdhayA 'pAsa' yAzrayati staMbhAdi, zete nidrayA, tiSTatyUrva, niSIdatyAsane upavizati, svavartayati nidrAM vinA zayyAyAM viharati kuTTime. 'nacaghANetyAdi ' grahANAmuccasthAnAnyevaM.. ajavRSamRgAMganAkArkamInavANijAMzake'zvinAAcAH, dazazikhyaSTAviMzatitithIMdriyavighanavaMze viti. sarvagrahANAmuccatvamaMzakAdyapedaya ghaTanIyaM. prathame caMdrayoge prathamazabdasya pradhAnArthatvAt , caMdrayoga caMdrabale'rthAnnRpAdInAM, athavA tadAnIM sUryasya meSasthitatvAdbhagavatazca madhyarAtre janmannAvAttadA ca makarakhamasya sanavAt , prathamAyAM vAMdyAM horAyAM samarAzau caMDatIdaNAMzoriti vacanAta, anyathA vA sudhiyA TopadezAjJAvanIyaM. tathA saumyAsu rajovRSTyAdyabhAvAt , zAMtAsu vitimirAsu nagavaUnma| kAle sArvatrikodyotasanAvAcaMdrajyotsnayA dhvastadhvAMtAsu, vizughAsUlkApAtAdyabhAvAnirmalAsu, jyo. For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha 'styeSviti jayikeSu jayadAyiSu sarvazakuneSu kAkolapotakyAdiSu. tathA pradakSiNazvAsAvanukUlazca | pradakSiNAnukUlastasmina, jagavataH pradakSiNavAhitvAdanukUle misarpiNi mRttvAt . caMDavAto hAccaiH sarpati, ato bhUmisarpiNItyuktaM. tAzi mArute pravAte vAtumArAbdhe, niSpannasarvazasyA medinI yatra tAdRze kAle tau, pramuditAH subhidAsausthyAdinA, prakrImitAzva vasaMtotsavAdinA kImitumArabdhAH, tato vizeSaNakarmadhAraye pramuditaprakrIDiteSu janapadeSu lokeSu satsu, bahutra nacahANeyAdi' na dRzyate. arogAnAbAdhA | mAtA arogamanAvAdhaM dArakaM prajAtA suSuve. janiH sopasargatvAt sakarmakaH. jaM rayaNi ' yasyAM rAtrau navayaMtehiM navayamANehiM vA' avapatadbhivatadbhiH, "nappayaMte. hiM nappayamANehiM vA ' natpatadbhivaM gatiH 'nappiMjalamANanyatti' napiMjalo bhRzamAkulaH sa zvAvataratItyAcAre vipi zatari ca zatrAnaza iti prAkRtaladaNena mANAdeze napiMjalamANeti sihaM, tadbhUtA, jUtazabdasyopamArthatvAt napiMjalaMtIva napiMjalAyamAneva, 'kahakahatti' anya ktavarNo nAdastad jUtA harSATTahAsAdinA kahakahAravamayIva hubA abhavat sA rajanI. kacit 'nappiM. For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha jalamAlAcyA' iti pAThaH, tata napiMjalAnAM bhRzAkulAnAM devAdInAM mAlA zreNistAM jUtA prA. | vyA0 seti. kacica 'navayaMtehi ya devuGoe egAloe loe devasannivAyA nappiMjamANanyA kahakaha nUyAyAvihobA' iti dRSTaM, tatra 'hobatti' pratyeka saMbaMdhAt devodyoto'navat ekAlokazca ndyotAdvaitabhAk, lokazcaturdazarajjvAtmakaH bhuvanaM vAbhavat. devasannipAtAzcaturvidhA devanikAyA napiMjalajUtAH kahakahatAzcApyabhavan. 'hiraNavAsamityAdi ' hiraNyaM rUpyaM, varSamalpataraM, vRSTistu maha. tI, mAvyaM grathitapuSpANi, gaMdhAH koSTapuTapAkAH, cUrNI gaMdhadravyasaMbaMdhI, varNazcaMdanaM, 'dhannavAsaMvatti' pAThe dhAnyavarSAH. avAMtare priyannAsitAbhidhA ceTI rAjAnaM vardhApayati. yathA piyacyAe piyaM nivezmo piyaM ne bhavana ' ityAdi kacid dRzyate, tacca bahuSvAdazeSu na dRSTaM, tasyA api vAcanAyA napari kazciyAcaSTe iti, tatrApi kiMcidivIyate. piyacyAe' prItyartha 'piyaM nivezmo' priyaM miSTaM vastu putrajanmaladANaM nivedayAmaH 'piyaM me navana' etacca priyanivedanaM priyaM navaviti. ta syA dAnaM 'manaDavaGati ' mukuTasya rAjacihnatvAt strINAM cAnucitatvAttasyeti tarjanaM. 'jahAmAliyaM ' yathA dhAritaM, 'malamaladhAraNe' ti, yathA parihitamityarthaH. 'namoyaM' a. For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 deha vamucyate paridhIyate yaH so'vamocakaH, thAnaraNaM taM ' malae dhauya ' aMgapraticArikANAM mastakAni dAlayati dAsatvApanayanArtha, svAminA dhautamastakasya hi dAsatvamapagavatIti lokavyavahAraH. 'nagaraguttietti' purAradAn , cArakazodhanaM baMdimocanaM, mAnaM samAnyaviSayaM, nanmAnaM tulArUpaM tayobaMdhanaM. ' sapniMtaravAhiriyaM ' ityAdi, sahAnyaMtareNa nagaramadhyannAgena, bAhirikA nagarabahirnAgo yatra tattathA, kriyAvizeSaNaM cedaM. AsiktaM gaMdhodakabaTakadAnAt , sanmArjitaM kacavarazodhanAt , napa. liptaM gomayAdina. bhaMgATakAdayaH prAkhata. 'pahesatti' paMthA sAmAnyamArgaH tathA siktAni janA ta eva zuconi pavitrANi saMmRSTAni katravarApanayanena samIkRtAni vA rathyAMtarANi rathyAmadhyAni, ApaNavIthayazca haTTamArgA yasmiMstattathA. tathA maMcA mAlakAH predaNakadRSTTajanopavezananimittaM, a. timaMcAsteSAmapyupari ye taiH kalitaM, tathA nAnAvidharAgaiH kusunnAdiniSitA ye dhvajAH siMhagaruDAdirUpakopalakSitabRhatpaTTarUpAH, patAkAzca taditarAstAbhimaMDitaM. tathA 'khAzyaM ' chagaNAdinA mau lepanaM, nalozyaM seTikAdinA kuDyAdiSu dhavalanaM, tAnyAM mahitaM pUjitaM, te eva vA mahitaM pUjanaM yatra tattathA. anye tu liptamullocitamulocayuktaM mahitaM ceti vyAcadate. gozIrSasya caMdanavizeSasya | For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha- sarasasya pratyagrasya raktacaMdanavizeSasyaiva dardarasya dardarAbhidhAdrijAtasya zrIkhaMDasya gozIdinirvA daH | nA. tAnyastAH paMcAMgulimUlA hastakA yasmin kuDyAdiSu tattathA dardareNa capeTArUpeNa dattaM paMcAMgulita| lamityeke. anye tvAhurdadaraM cIvarAvana; kuMmikAdinAjenamukhyaM tena gAlitena gozIrSAdiraseneti, | tathauSadhinA upanihitA gRhAMtaHkRtacatuSkeSu caMdanakalazA maMgalapaTA yatra tattayA, sukRtAstoraNAni ca pratihAraM dvArasya dvArasya dezanAgeSu yatra tattathA. kacid ghaTasthAne 'ghaNatti' dRzyate, tatra caMdanA caMdanamAlA ghanAni pratAni sukRtAni toraNAni ca pratihAraM yatreti vyAkhyeyaM... navaciyacaMdaNaghaDasukayatoraNapamiduvAradesa nAgati' kacitpAThaH, tatropacitA nivezitAzcaMdanaghaTA maMgavyakalazAH, suSTukRtatoraNAni ca dvAradezanAgaM nAgaMprati yasmiMstattathA. dezanAgazca de. zA eva. tathA yAsikto bhUmilamaH, natsaktazvopari lamo vipulo vistIrNo vRtto vartulo 'vagyArijatti' pralaMbitaH puSpagRhAkAro mAvyadAnAM puSpamAlAnAM kalApaH samUho yatra tattathA. tathA paMcavarNAH sarasAH surabhayo ye muktAH karapreritAH puSpapuMjAstairya napacAraH pUjA bhUmestena kalitaM. kA. lAguru ztyAdi pUrvavata. naTA nATakakartAraH, nartakA ye svayaM nRtyaMti, aMkellA ityeke, jallA varatrA For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir deha khelakAH, rAjJaH stotrapAThakA ztyanye, malAH pratItAH, mauSTikA mallA eva ye muSTibhiH praharaMti, vi. yA maMbakA vidUSakAH, velaMbakA vA ye samukhavikAramutbutyotlutya nRtyaMti, kathyakAH sarasakathAvaktAraH, ". paThakAH sUktAdInAM, kvacit pavaga iti dRzyate, tatra plavakA ye natplavaMte gartAdikaM UMpAnilaMghayaMti, nadyAdikaM vA taraMti, lAsakA ye rAsakAna dadati, jayazabdaproktAro vA bhaMmA ztyarthaH, prAradAkAstalArA yAkhyAyakA vA ye zubhAzubhamAkhyAMti. laMkhA vaMzAnakhelakAH, maMkhAzcitraphalakahastA bhidA kA gaurIputrakA prati prasighAH. tUNalA bhaskavacitatUNAnidhAnavAdyavizeSavaMto vA, tuMbI pikA vINAvAdakAH, athavA tuMbA kinnarI bAlapanyAdivAdakAH, vINikA vINAvAdinaH, aneke ye tA. sAvarAstAlAdAnena predAkAriNastAlAna kuTTayaMto vA ye kathAH kathayaMti. tairanucaritaM sevitaM yattattathA. kuruta svayaM kArayata vAnyaiH. 'sabArohaNaM' ityAdi, samastAMtaHpuraiH puSpANi agrathitAni, gaMdhA vAsA vastrANi dukUlAdIni, mAvyAni prathitAni puSpANi, alaMkAro mukuTAdiretaladANA yA viSA tayA, sarvANi yAni buTikAni vAditrANi teSAM yaH zabdo yazca ninAdaH pratizabdaH sa ta| thA tena 'savatuDiyasahasaMnivAraNaMti ' pAThe tu sarvatUryANAM yaH zabdo dhvaniryazca saMgato ninAdaH For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 maMdeha- pratiravastena mahatyA RThyA yukta zati gamyaM. yuktiyutiryutiriti yAvat, tatra yuktiruciteSTavastughaTa nA, yutirmelA, tirdIptirAnaraNAdonAM, balena sainyena, vAhanena zibikAvesarAdinA, samudayena saM. gatAbhyudayena parivArAdisamudAyena vA tUryANAM yamakasamakaM yugapatpravAditaM dhvanitaM tena, zaMkhaH kaM. buH, paNavo mRtpaTahaH, merI DhakkA, mallarI caturaMgulanAliH, karaTIsadRzI valayAkArA nanayato nache. tyanye, kharamukhI kAhalA, humukkA tivilitulyA, murajo mardalaH, mRdaMgo mRnmayaH, uMcannirdevavAdya, eSAM nirghoSo mahAdhvaniH, ninAditaM ca pratizabdastaDpo ghoravastena. 'nassukamityAdi ' nacnukvAmunmuktazukvAM sthitipatitAM karotItisaMbaMdhaH, zuklaM vikretavyatnAMprati maMpikAyAM rAjadeyaM dravyaM, utkarAmunmuktakarAM karoti, gavAdInaprati prativarSa rAjadeyaM dravyaM, natkRSTAM, karSaNaM kRSTaM nanmuktaM kRSTaM yasyAM sotkRSTA tAM, lanye'pyAkarSaNaniSedhAt. zradeyAM vikrayaniSedhena na kenApi kasyApi deyamityathaiH. ameyAM krayavikrayaniSedhAdevAvidyamAnobhayaM, na rAjAjhAdAyinAM nartRputrAdipuruSANAM pravezaH kuTuMbigRheSu yasyAM sA tathA tAM. tathA | daMDena nirvRttaM daMjhimaM, kudaMDena nirvRttaM kudamima, rAjadeya'vyaM tannAsti yasyAM sA tathA tAM. kudaM | For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parAdhino'parAdhe vyA0 saMdeha - DimaMDimAM, tava daMDo'parAdhAnusAreNa rAjagrAhyaM dravyaM kurdamastu kAraNikAnAM prajJAparAdhAn mahatyayarAjagrAhyaM dravyaM kaciddamakudaMmimamiti pAThaH, tatra daMmalabhyaM dravyaM daMmaH, zeSamuktavat. vyadharima vidyamAnaM dharima RNaDavyaM yasyAM sA tathA tAM. kacid aharimamiti dRSTaM tatra mAM kApi vastunaH kenApyaharaNAt kvacid adhAriNi ' mityapi dRzyate, tatra vyava dyamAno vAraNIyo'dhamaraNo yasyAM sA tathA tAM, gaNikAvarairvilAsinI pradhAnairnATakI yairnATakapratiba pAtraiH kalitA yA sA tathA tAM. kvacit ' agaNiyavaranAmazka liyamiti ' dRzyate, tatra ga NitaiH pratisthAnaM bhAvAdasaMkhyAtairvaraiH zreSTernATakI yaiH kalitAmiti vyAkhyeyaM anekatA yA carAnucari tAM, prekSAkAravizeSAsevitAM, tathA anuddhRtA AnurUpyeNa vAdanArthamutdiptA, anuSdhUtA vA vAdanAmeva vAdakairatyaktA mRdaMgA mardalA yasyAM sA tathA tAM. amkhAnAni mAnyadAmAni puSpamAlA ya syAM sA tathA tAM pramudito hRSTaH prakrIDitazca krIDitumArabdhaH saha purajanena jAnapado janapadakhokoyasyAM sA tathA tAM. 'pamuzyapakkI liyAbhirAmaM ' iti kvacitpAThaH, tatra pramuditaiH prakrIDitaizva ja nairanirAmaM. vAcanAMtare |vajayavejazyaMti ' dRzyate, tatra cAtizayena vijayo vijaya vijayaH, sa For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha- prayojanaM yatra sA vijayavaijayikI tA. -- dasadivasaMti ' dazadivasAn yAvat, sthitau kulamaryAdAyAM, vyA0 patitAMtaratA yA putrajanmotsavasaMbaMdhinI vardhApanAdikA prakriyA sA sthitipatitA tAM. 'dasAhi yAe' ityAdi, dazAhika yAM dazadivasapramANAyAM 'saeyatti' zatikAna zataparimANAn sAha srikAna sahasraparimANAn zatasahasrikAn ladapamANAn 'jAeyatti' yAgAn devapUjAH, 'dAeyati' dAyAna parvadivasAdau dAnAdi. 'bhANyatti' nAgAna dravyavinnAgAna mAnitadravyAMzAna vA 'da lamANeyatti' dadat ' devAvemANeyatti' dApayan 'laMne paDibamANeyatti' lAnAna pratIbana gRhNa na paDilavemANeyatti' pratigrAhayana -- viharatti ' viharatyAste. 'ammApiyaro' zyAdi, mAtApitarau prathamadivase sthitipatitaM kulakramAMtarjutaM putrajanmocitamanuSTAnaM kArayataHsma. tRtIye divase caMdrasUryadarzanikAmutsava vizeSaM, yatrAdyakavye zizordarpaNadarzanaM kAryate, jAgarayataH SaSTIjAgaraNaM, ka. cid 'dhammajAgariyaMti ' dRzyate, tatra dharmeNa kuladharmeNa lokadharmeNa vA SaSTyAM rAtrijAgaraNaM dharmajAgarikA tAM 'nivattietti' nirvartite kRte azucInAmazaucavatAM janmakarmaNAM prasavavyApArANAM nAlabedananikhananAdInAM yatkaraNaM tattathA, tatra 'bAramAhadivasetti' hAdazAkhyadivase, athavA dvA For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ||shriijinaay nmH|| // zrIsaMdeha viSauSadhInAmakalpasUtravyAkhyA // KIRAN upAMvI prasiha karanAra paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja ( jAmanagavAna ) vIrasaMvata-243e...vikramasaMvat-1eIe. sane-1513. kiM. ru.-3-4-2 For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tar jAmanagara zrojainanAskarodayagapakhAnAmAM bApyu. bha For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha-| dazAnAmahnAM samAhAro hAdazAhaM tasya divaso yena hAdazAhaH pUryate tatra 'nava kaThAvititti' nu. vyA0 paskArayataH, rasavatI niSpAdayataH. mittanAza' ityAdi, mitrANi suhRdaH, jhAtayaH sajAtIyAH, mAtApitRvAtrAdayaH, nijakAH svakIyAH putrAdayaH, svajanAH pitRvyAdayaH, saMbaMdhinaH zvazuraputrazvazurAdayaH, parijano dAsIdAmAdiH 'nAyakhattiyA ' jhAtadAtrA RSanasvAmivaMzotpannAH datriyA ityAdi. 'thAsAemANA' zyAdi, A ISatsvAdayaMtI bahu ca tyajaMtau IkukhamAderikha, vizeSeNAdhikyena svAdayaMtAvalpameva tyajatau kharjUrAdekhi. parivaMjamAnAH sAmastyenopanajAnAvalpamapyatyajaMtI nojyaM parinojayaMtAvanyenyo yasto khAdyavizeSaM pUrvoktaiH svajanAdinniH saha mAtApitarAviti prakramaH. 'jimiyatti' jimitau bhuktavaMto bhuttuttarAgayatti' bhuktottaraM nojanAnaMtarakAlaM AgatAvupavezanasthAne iti gamyate 'samANati' saMto, kiMbhUtAvityAha-yAcAMtI zuddhodakena zuddhodakayogena kRtazocau codo lepasikthAdyapanayanena, ata eva paramazucitAvatyarthaM zucIjUtAviti. puSpavastragaMdhamAvyAlaMkArasatkArasanmAna vyAkhyA prAgvat, 'evaM vayAsitti' evamavAdiSTAM 'evamAhititti' evamAkhyAyaMte'dhIyaMte. vA For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra vyA0 (U0 www.kobatirth.org. C sadasaMmuzyApatti' saMmuditA rAgadveSAbhAvaH ' sadatti' sahabhAvinI saMmuditA sahasaMmuditA, yacUNiH - saMmuI rAgadosara diyayA zramaNa iti nAma zrAmyatIti zramaNastaponidhiH, zramU ca khedatapasoriti vacanAt bhayamakasmAdvairavasiMhAdibhayaM, tayorviSaye'calo niHprakaMpastadagocaratvAt, parISadopasargANAM kutpipAsAdidivyAdinedAd dvAviMzatiSoDazavidhAnAM dAMtikAmaH dAMtyA kSamate ta tvasamarthatA yaH sa dAMtidamaH pratimAnAM bhAdInAmekarAtrikyAdInAM vA tattada nigrahavizeSANAM vA pAlakaH pArago vA dhImAn jJAnacatuSTayavAn, paratiratisadaH paratirayoH sadaH samarthaH, tannigrahAta' davietti 'vyaM tattadguNabhAjanaM dravyaM ca javye iti zabdaprAbhRtavacanAt rAgadveSarahita 5ti vRddhAH vIryasaMpannastasya siddhigamane'pi nizcite'pi tapazcaraNAdau pravartanAta vyato mahAvIra iti nAma devaiH kRtaM. ' giNI sudaMsaNatti ' jamAlermAnA, ' dhUyatti ' tasyaiva jAya ' nattuItti ' dau hitrI 'daraka ' ityAdi, dadAH kalAsu, dakSA pratijJAta siddhipAragAmitayA paTvI pratijJA yasya sa tathA, pratirUpastattadguNasaMkramaNadarpaNatvAt viziSTarUpo vA ghyAlInaH sarvaguNairAzliSTo gupteMdriyo vA bhadrakaH saralaH, nadraga iti vA nadravad vRSanavavati nadrado vA sarvadAyitvAt vinIto vinayavAna Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / deha - suzikSito vA jiteMdriyo vA, vinayo hIMdriyajaya iti vacanAt etAni ca vizeSaNAni jogAvasthAM varSayaM bhAvayatidazAM ca pratItya yathAsaMbhavaM yojyAni tathA jJAtaH prakhyAto jJAto vA jJAtavaMzyatvAt, yata evAda vyA0 1 nAyaputta jJAtaputraH jJAtaH siddhArthanRpastasya putro jJAtaputraH, na ca putramAtreNaiva kAcitsichiriyAda - jJAtakulacaMdra H 'videhe ' iti viziSTadehaH, vajraruSajanArAca saMhananasamacaturasrasaMsthAnopetatvAt yathavA 'dihIM kalepe ' vigato deho'smAditi videho nirlepaH, jogeSvapi yatra tava ratinAma kavairAgyavAda. 'videhadinnatti ' videhadinnA, trisalAdevI tasyA apatyaM vaidehadattA trizavA tasyA evaurasaputratvakhyApanArtha vizeSaNamAha - videhajArcA videhA, bhImo bhImasena iti nyAyAvidehadinnA trizalA tasyAM jAtaH, videhajAca zarIraM yasyAsau videdajArcaH yathavA videho farai deho'naMga ityarthaH, sa yAtyaH pImayitavyo yasyAsau videhajAtyaH tathA videhastamAce, vize dahyate, lipyate tattatparigrahAraMnasaMbhRtaiH pApapaM kailipyate jIvo'sminniti videdo gRhavAsaH, tathaiva sukumAraH zabdAdiviSayasukhalAlitaH, na punarbratAvasthAyAM tatretaraDurviSahaparISahakAlaraktA nighA. For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha - tApasargasane vajrakarkazatvAt, viMzataM varSANi videhe gRhavAse kRtvA sthitvA, eteSAM ca padAnAM kApi vRttirna dRSTA, to vRddhAmnAyAdanyathApi bhAvanIyAni. vyA0 mAtApitrordevatvaM gatayoH 'gurumahattarediti ' guruNA jyeSTayAtrA naMdivardhanena mahattarakaizca rA2jyapradhAnairanyanujJAtaH pravrajyArtha dattAnumatiH sa hi nagavAnaSTAviMzativarSAte zrI siddhArtharAja vizalAdevyormA keMdrakalpamAcArAMgAniprAyeNa tvanayoH zrIpArzvanAthopAsakayoranazanaM kRtvA'cyutakalpamupagatayornadivardhanamanujJApitavAn, yadArya pUrNo mamAbhigrahastataH pravrajAmIti, tatastenoktaM baMdhI dAte dAraM mA kSepsI, mAtApitRvirahArtasya mama dussahastvaviraha iti sthIyatAM varSahayaM svadarzanenAnugRhyatAmayaM janaH, iti taDuparodhAdyastrAlaMkAranAsvarazarIro'pi niravadyavRttirbhAvamunInUya varSayaM gRhe sthi vAn. tataH prathame varSe tato lokAMtikA devA brahmalokavAstavyA Agatya bhagavaMtaM svayaM budhamapikapa iti kRtvA dIkSAyai bodhayaMtismeti tato gurumahattarakAnanujJApya sAMvatsarikaM mahAdAnaM datvA prAvAjIdbhagavAna, yata uktaM gurumahattarakairanyanujJAtaH, yataH samAptapratijJaH ' nAhaM samaNo dohaM amApiyaraMmi jIvaMte iti garbhAvasthA gRhItAnigrahasya varSadayAvasthAnAnigrahasya ca pAragamanAta, pu For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- narapIti vizeSadyotane, ekaM tAvatsvayameva samAptapratiko vizeSatazca lokAMtikai vairbodhita iti ga / cyA0 myate, tRtIyAyA anyathAnupapatteH, lokAMte navA lokAMtikA brahmalokavAstavyAH sArasvatAdayaH, e. | kAMtasamyagdRSTayo devavizeSAH, na ca bhagavAMstaupadezamapedate svayaMbughtvAt , kiMtu teSAmayamAcAra (e3 ztyetadevAda-jIyakappiehiMti ' jItamavazyAcaraNIyaM kalpitaM kRtaM yaiste jItakalpinastaiH, jI tena vAvazyaMbhAvena kalpa itikartavyatA jItakalpaH, sa eSAmastIti jItakaThipakAstaiH, 'tAhiM' ityAdivinnaktivyatyayAte lokAMtikA devAstAbhiriSTAdivizeSaNopetAbhirvAgnirgIrbhiranavarataM nagavaM tamaninaMdayaMtaH samRdhimaMtamAcadANA aniSTuvaMtazca guNakortanayA evamavAdiSurvyajijhapan. zTAdI. nAM vyAkhyA prAgvata, na varaM gaMjIrAnimahAdhyanibhirapanaruktAniriti vyaktaM. kacit 'miyamaharagaM bhIragAhiyA' iti pAThaH, tatra duravadhAryamapyartha zrohana grAhayaMti yAstA grAhikAstataH padacatuSTayasya karmadhAraye tAbhiH. 'asazyAhiM' iti kacid dRzyate tatrArthazatAni yAsu saMti tA arthazatikAstAbhiH, athavA 'sazyatti ' bahuphalatvaM, arthataH 'sazyAna asazyAna tAhi jyjyetyaadi| | jayajayeti saMvame rvicanaM, jaya jaya tvaM jayaM lanasva ? naMdati samRko navatIti naMdastasyAmaMtraNa For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha midamiha ca dIrghatvaM prAkRtatvAta. athavA jaya tvaM jaganaMda bhuvanasamRdhikAraka, jayajaya bhaddA prAgva dhyAt, na varaM bhaDaH kalyANavAna kalyANakArI vA, bhaI te navatviti zeSaH. 'hiyasuhanisseyasakaraMti' | hitaM pathyAnnavat , sukhaM zarma zunnaM vA kalyANaM niHzreyasaM modastatkara, dharmatIrtha dharmapradhAnaM pravacanaM 74 | tIrthAtarIyatIrthavyavacchedArtha dharmatIrthamityuktaM. keSAM hitasukhaniHzreyasakaraM naviSyatItyAha sarvalokasarvajIvAnAM sarvasmina loke ye sarve jIvAH sUkSmavAdarAdinnedaninnAsteSAM radopadezA dinA hitAditvAt. purvipiNaM' zyAdi, mAnuSyakAnmAnuSyocitAd gRhasthadharmAvivAhAdeH pUrvamapinagavato'nuttaraM nerazyAdevatibaMkarA ya nahissa bAhirA huMti pAsiMti savana khalu sesA dese. Na pAsaMti ' sarvotkRSTaM zrAbhogikaM thAnogaprayojanamapratipAtyanivartakaM thAkevalotpattehAnadarzanaM avadhijJAnamavadhidarzanaM cAsIt. taca paramAvadheH kiMcinnyUnaM. -- Ahohie' iti kacitpAThaH, tavAdho'vadhiradhaH paribedabahalo'pyaMtarAvadhirityarthaH. tathA ca cUrNiH-'ahohiyatti' agniMtaro'vadhiH ata evoktaM ' nerae' ityAdi, atra hi avAhiratti' atyaMtarAvadhayo zrAkhyAtAH. 'taeNaM' ztyAdi, ' AnAe ' vilokyati, hiraNyAdivyAkhyA prAgvana. 'ciccA' tyaktvA, tathA tathA viva For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * vyA0 deha | ye vizeSeNa tyaktvA, niSkramaNamahimakaraNato vicavA kRtvA, vicardo vistAraH, tathA tadeva guptaM sadvigopya prakAzIkRtya dAnAtizayAta, athavA gupi gopanakutsanayoH tato vigopya kutsanIyametadasthiratvAt ityuktvA dIyata iti dAnaM dhanaM. ' dAyArehiMti ' dAyAya dAnArthamAkRti ' paddhativAvi dAyArA yAcakAstenyo dAnArhenyaH paribhAjya paribhAvya vA vyAlocya etebhya idamidaM dAtavyamiti. athavA dAtRniH svaniyuktapUruSairdAnaM paritrAjya dApayitvA tathA dAyo bhAgo'styeteSAM te dAyikA gotrikAstenyo dAnaM dhanavibhAgaM parimAjya vibhAgazo datvA 'pAiNagAmiNIe ' pUrvadiggAminyAMbAyAyAM ' porisIe ' pAzcAtya pauruSyAM pramANaprAptAyAM koTiprAptAyAmaninirvRttAyAM jAtAyA divase vijayAkhye muhUrtte caMdraprajAyAM zivikAyAmArudamiti gamyaM tanmAnaM tvevaMpaMcAsa vyAyAmA / vicinnA paNavIsaM / chattIsayamuvidyA / sIyA caMdappA bhaNiyA ||1|| sadevamanujAsurayA svargamartyapAtAlavAsinyA pariSadA janasamudAyena samanugamyamAnamanuvrajyamAnaM gavaMta vAtazca zaMkhikAdyaiH parivRtaM tAniriSTAdivizeSaNopetA nirvAgniraninaMdato'bhiSTuvaMtazca For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- prakramAkulamahattarAdisvajanA evamavAdiSuH. tatra zaMkhikAzcaMdanagarbhahastA maMgalakAriNaH zaMkhavAdakA mA0 vA, cAkrikAzcanAharaNAH kuMbhakAratailikAdayo vA, lAMgalikA galAvalaMbitasuvarNAdimayalAMgalA | kAradhAriNo naTavizeSAH karSakA vA, mukhamaMgalikA mukhe maMgalaM yeSAM te tathA cATukAriNa zyarthaH, vardhamAnAH skaMdhAropitapuruSAH, 'pUsamANatti' puSyamANAMtikA mAgadhA mAnyA vA, ghaMTayA khaMtIti ghAMTikAH, rAnaliyA iti rUDhAsteSAM gaNAstaiH.. kacit ' khaMDiyagaNehiMti' pAThaH, tatra khamikagaNAzchAtrasamudAyAstaiH, kimavAdiSurityAhajayajayetyAdi prAgvat. na varaM dhanamaniraticaurainidarzanacAritrairupaladitastvaM ajitAnyajeyAni vA jaya vazIkuru DiyANi zrotrAdIni, jitaM ca sAtmyapApannaM pAlaya zramaNadharma dAMtyAdidazaladaNaM, nirvighno'pi ca tvaM he deva vasa nivasa sidhimadhye. api ceti samuccaye. atra sidhizabdena zramaNadharmasya vazIkAraH, tasya madhyaM ladaNayA prakarSastatra tvaM niraMtarAyaM tiSTetyarthaH. ata eva rAgahe. pau malau nijahi nigrahANa tapasA bAhyAnyaMtareNa sAdhakatamena. tathA dhRtau saMtoSe dhairye vA dhaNiya| matyarthaM vaThakadaH sana mardaya aSTakarmazabUna. kena kRtvA ? dhyAnena, tatrApi Artaro'niSedhArthamAha For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha 'nattameNaMti ' nattamasA tamo'tItena, tatrApi karmazatrumardane pradhAnasAdhanaM zuktadhyAnamevetyAvyAha-zukvena zukvAkhyena apramattaH pramAdarahitaH san "harAditti' gRhANa vArAdhanApatAkAM, vIreti | nagavadAmaMtraNamaMkakAravAcakaM, trailokyaraMgamadhye tribhuvanamahAdavATakAMtare prApnuhi ca vitimiramanuttaraM e kevalaM varaM jhAnaM, gaba ca modaM paraM padaM jinavaropadiSTena RSanAdijineMdroktena mArgeNa ratnatrayaladANena prazAMtavAhitAtmakena vA'kuTilena kaSAyaviSayaparihArAt, akSepeNa modaprApakatvAca saranena, hatvA parISahacamUM jaya datriyavaravRSabha, jAtyadatriyo hi paracamU haMti, divasAH praharASTakAtmakA a. horAtrA ityarthaH, padAH paMcadazatithyAtmakAH, mAsA dvipadAtmakAH, Rtavo hemaMtAdyA dimAsAtmakAH ayanAnyuttarAyaNadakSiNAyanarUpANi SaNmAsAtmakAni, saMvatsarANi dAdazamAsAtmakAni, abhItaH parISadopasargebhyo nayabhairavANAM bhairavanayAnAM dAMtidamaH dAMtyA damo na tvasAmarthyAdinA sa dAMtidamaH. kvacit 'yannibhaviyagAmakaMTage' ityapi dRzyate, tatra grAmakaMTakAna iMdriyagrAmapratikUlAna cha. vAkyajaTpatparAdInanninyApakarya dharme prastute saMyame te tavAvighnaM nirvighnatA bhavatu. 'zati ka. Tu' zyuktvArya jayajayazabdaM prayuMjate svajanA eva. 'taeNaM' ityAdi, nayanamAlAH zreNisthi For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- tajananetrapaMktayastAsAM sahasraiH, evamagre'pi 'vayaNatti' vacanAni vadanAni vA 'anithuvamANe' abhiSTuyamAnaH hRdayamAlAsahasrairjanamanaHsamUhairunaMdyamAna natpAbavyena samRdhimupanIyamAno jayajIvanaMdetyAdi paryAlocanAditi nAvaH. kacit 'janazGamANe' iti pAThaH, tatronnati kriyamANa nanati prApyamANaH 'vichippamA. tti ' manorathamAlAsahakhairetasyAjhAvidhAyino navAma zyAdinirjanavikaTapairvizeSeNa spRzyamAnaH, kAMtirUpaguNai tutaiH prArthyamAno bhartRtayA svAmitayA vA janenAnilaSyamAnaH. 'dAUmANeti' daryamAnaH 'pamichamANe ' pratIbana gRhNan ' samazcamANe' samatikrAman nalaMghayan. 'taMtItale. tyAdi ' taMtryAdInAM truTikAMtAnAM prAguktArthAnAM, gIte gItamadhye yadAditaM vAdanaM tena yo khaH za. bdastena madhureNa zrotramadhuravarSiNA manohareNa manonnirAmeNa jayazabdaghoSamizritena jayazabdocAraNamizritena maMjumaMjunA na jhAyate ko'pi kimapi jalpatIti, atikomalena vA ghoSeNa ca lokAnAM svareNa pratibudhyamAnaH sAvadhAnInavana. kvacit ApaThipubamANeti' pAThaH, tatra Apatiprabana praznayana praNamatAM sukhAdivAtI. 'savihIetyAdi' sarvAM samastananAdirAjacinharUpatayA sa. For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha tyA thAnaraNAdisaMbaMdhinyA sarvagutyA vA citeSTavastudhaTanAladANayA sarvavalena hastyazvAdInAM kaTake | na sarvavAhanena karanavesarazivikAyAnayugyagillivillisyaMdanAnikasaMgrAmikapAriyAnikAdinA sarvasa mudayena paurAdimelakena sarvAdareNa sarvocityakRtyakaraNarUpeNa sarvavibhUtyA sarvasaMpadA sarva viSayA epa samastazonayA sarvasaMtrameNa pramodakRtotsukyena sarvasaMgamena sarvasvajanamelApakena sarvaprakRtiniraSTAdazanaigamAdinagaravAstavyaprakRtibhiH, sarvanATakairityAdi sugamaM. sarvatUryazabdAnAM mIlane yaH saMtato ni nAdo mahAghoSastena, alpeSvapi RSyAdiSu sarvazabdapravRttirdRSTA, zyata Aha 'mahayA ivIe ' datyAdi prAgvat. 'sIyaM gavetti ' zivikAM kUTAkArAbAditamaMpavizeSAM sthirIkArayati. 'paJcoruhara' pratyavarohati avataratItyarthaH. 'muMDe navittA' zyAdi, muMDo nRtvA dravyetaH ziraHkUrcajhuMcanena, nAvataH krodhAdyapanayanenAgArAd gRhAniSkramyeti zeSaH, anagAratAM sAdhutAM avajito gataH, vibhaktipariNAmAhAnagAstiyA pravajitaH zramaNIbhUtaH. 'paMcamudhyiMti' eka yA muTyA kUrcasya locaM, catasRnizca zirasaH. 'devadUsaMti ' iMDeNa vAmaskaMdhe'rpitaM divyavastravizepaM, prako rAgaheSasahAyavirahAta aditIya ekAkyeva, na punaryathA RSanazcatuHsAhasyA rAjJAM, maji For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha | pArzvo tribhistribhiH zataiH, vAsupUjyaH SaTzataiH, zeSAH sahasreNeti. ' te paraM ' ityAdi tataH para sAdhikamAsAnvitasaMvatsarAdu dakSiNavAvAlAsannasuvarNavAlukAna dI pulinavarttitarukaMTake vilame devaduSyArthe patite jagavAn siMhAvalokitena tadaDAdIt, mamatvenetyeke, sthaMmile patitamasthaMDile ve - 100 tyanye, sahasAkAreNetyanye, ziSyANAM bhAvinAM vastrapAtraM sulanaM nAvi na veti kecit kaMTaka dRSTvA vRvAdena tu svanAvisaMtateH kaSAyabAhulyAta kaMTakaprAyatAmA kalayya nirmamatayA punarna jagrAha tadardhe hi dIkSA pratipattyanaMtaramatiyAcamAnAya pitRmitrAya dijAyAnukaMpayA sphATayitvA svAmI dadau, tatra ca tena gRhamAgatya tunnakAyArpitaM tena ca dvitIyamapyardhamAhara yathA supratisaMdhAnaM syAdityukte payA punarmArgayitumazaknuvan sa hijo bhagavataH pRSTalamo varSe yAvadajrAmyat, tataH zeSArdhe kaMTakalagne prabhu bhUyo'pyagRhIte tena ca gRhIte'celako'jani bhagavAn yAvajIvaM, 'pANiparigahiyatti' pANipatadyadikaH pANipAtraH svAmI hi sAcaraNadharmavyavasthApanArtha yathA devadUSyaM parigrahaM kRtavAn tathA prathamapAraNakaM sapAtradharmaprajJApanArtha pAtra evaM kRtavAMstataH paraM pANipAtra zyAmnAyaH. vosa kA ' vyutsRSTakAyaH parikarmavarjanAt tyaktadehaH pariSadAdisadanAt 'sammaM saha For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- ityAdi, samyaksahate nayAnAvena, damate krodhAnAvena, titidAte dainyAnavalaMbanena, adhyAsayati aH / vyAH vicalitakAyatayA, 'zariyAsamie' ztyAdi, ryAyAM gamanAgamanAdau samitaH samyakpravRttaH, eSaNA yAM dvicatvAriMzaddoSavizudhabhidAgrahaNe samitaH, zrAdAne grahaNe napakaraNasyeti gamyate, bhAMDamAtrA yA vastrAgupakaraNarUpaparibadasya bhAMDamAtrasya copakaraNasyaiva, athavA nAmasya vastrAdema'nmayabhAjana sya vA mAtrasya ca pAtravizeSasya niHkSepaNAyAM vimocane yaH samitaH supratyupedAtAdikrameNa samyapravRttaH sa tathA, naccAraH puriSaM, prazravaNaM mUtraM, khelo niSTIvanaM, siMghAno nAsikAmalaH, jallaH zarIramalaH, teSAM pariSTApanA parityAgaH, tatra samitaH zudhasthaMDilAzrayaNAt. etaccAMtyasamitidvayaM jaga vato nAMmasiMdhAnAdyasaMbhave'pi nAmAkhaMDitArthamitthamuktaM. 'maNasamie ' ityAdi, manaHprabhRtInAM kuzalAnAM pravartaka ityarthaH, cittAdInAmazujAnAM niSedhakaH, yataH samitiH satpravRttirguptistu ni rodha ti. ___ata eva guptiguptaH sarvathA guptatvAta. 'gutidiyavaMbhayAritti ' guptAnIMdriyANi zabdAdiSu rA gadeSAbhAvAt zrotrAdIni, brahma ca maithunaviratirUpaM vasatyAdinavaguptimacaratyAsevate ityevaMzIlo yaH For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha- sa tathA, kvacit 'gutidie' zabdAdiSu rAgAdirahitaH 'gutvaMbhayAritti' guptaM vasatyAdiguptibrahma yA caratItyevaM zIlaH sa tathA, 'kohe ' ityAdipratItAni, ata eva 'saMtetti' zAMtotarvRttyA, pra | zAMto bahirvRttyA, napazAMta nannayataH, athavA manaHprabhRtyapedayA zAMtAdIni padAni. anye vAhuH102 | zAMta napazamI, prazAMta iMghiyanoiMDiyaiH, upazAMtaH krodhAdyakaraNena, athavA zrAMto navabhramaNAt, prazAMtaH prakRSTacittatvAt , napazAMto nivRttaH pApebhyaH, prazamaprakarSAya caikArtha padatrayamidaM, ata eva pa. rinivRttaH sakalasaMtApavarjitaH, anAzravo'vidyamAnapApakarmabaMdho hiMsAdinivRtteH, amama AniSvagi kamametizabdavarjitaH, akiMcano nirDavyaH, chinnagraMtho muktahiraNyAdigraMthaH. kvacit chinnasoetti' pAThastatra binnazokaH, ninnazrotro vA chinnasaMsArapravAha ityarthaH. nirupalepo dravyabhAvamalarahitaH, tatra ucyato nirmaladehatvAt , nAvato nirupalepastu mithyAdarzanAviratyAdikarmabaMbahetuvarjito vA. atha nirupalepatAmevopamAnarAhakAMsyapAtrIva muktaM tyaktaM toyamiva toyaM baMdhahetutvAt sneho yena sa ta. thA. zaMkha va niraMjano raMjanaM raMgaNaM vA rAgAparaMjanaM tasmAnnirgato jIva zvApratihata iti, sarva traucityenAskhalitavihAritvAt , saMyame vApratihatavRttiH. gaganamiva nirAlaMbano dezagrAmakulanagarA For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH dinizrArahitatvAt. vAyuviAprativachaH kSetrAdau pratibaMdhAnAvenaucityena satatavihAritvAt. 'gAme vyA0 egarAzyaM ' ityAdivatranAt. zAradasalilamiva vizuhRdayaH kAbuSyAnAvAt , puSkaraM padmaM tasya patramiva nirupalepaM, paMkaja lakalpasvajanaviSayasneharahitatvAt , kUrma va kabapa zva gupteMdriyaH, sa hi kadAcid grIvApAdacatuSTayaladANAMgapaMcakena gupto bhavati, evaM nagavAnapIMdriyapaMcakeneti. khako gaMDakastasya viSANaM zRMgaM tadekameva navati tahadeko jAtaH, ekajUto rAgAdisahAyavaikalyAt , vihaga va viSamukto muktaparikaratvAdaniyatavAsAca, nAraMmapadIvApramatto nidrAdyabhAvAta, nAraMmapakSiNoH kilaikaM zarIraM pRthagnIvaM tripAdaM ca bhavati, tau cAtyaMtamapramattatayaiva nirvAhaM lannata iti tapamA. kuMjara va zauMmIraH karmazatrusainyaMprati zUraH, vRSanna va jAtasthAmA svIkRtamahAvratamAravahanaMprati jAtabalo nirvAhakatvAt , siMha va urdharSaH parISadAdimRgairanabhinnavanIyaH, merusviAnukUlapratikUlopasargapavanairavicalitasatvaH, sAgara zva gaMbhIro harSazokAdikAraNasaMparke'pyavikRtacittaH, caMdra zva somalezyo'nupatApahetumanaHpa| riNAmaH, sUra zva dIptatejA dravyataH zarIradIptyA, nAvato jhAnenApareSAM donakatvAhA, jAtyakanaka For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH miva jAtarUpo jAtaM saMpanaM rUpaM svarUpaM rAgAdikudravyavirahAdyasya sa tathA, apagatadoSaladANakudravya tvenotpannasvasvabhAva ityarthaH, vasuMdhareva pRthvIvatsarvAnanukuletarAn zItoSNAdIn viSahate yaH sa tathA, | suhutahutAzana zva tejasA jvalan, suSTu hutaM diptaM ghRtAdi yatrAsau suhuto ghRtAditarpitaH, sa cA. 184 sau hutAzanazca vahnizva, tahattejasA jJAnarUpeNa tapastejasA vA jvalana dIpyamAnaH. atra ca '3. mesi payANiMdANiM saMgahaNigAhAna ' iti vAkyapUrvike / gAthe kvacidAda" dRzyete____ kaMse saMkhe jIvega-gaNevAna ya sAyarasalile ya / pukhkharapatte kumme / vihage khagge ya nAruMDe // 1 // kuMjaravasane sIhe / nagarAyAceva sAgaramazoe // caMde sUre knnge| vasuMdharA ceva suhu. yahUyavahe // 2 // naviNaM' ityAdi, nAstyayaM pado yata tasya bhagavataH kutracidapi pratibaMdho na vati. kSetraM dhAnyajanmamiH, khalaM dhAnyamelanAdisthaMDilaM, nanna AkAza, samayaH sarvanikRSTaH kAlaH, natpalapatrazatavyatimedajarapaTTazATikApATanAdidRSTAMtasAdhyaH, tatra zrAvalikAyAmasaMkhyAtasamayarUpAyAM 'yANApAAe' cvAsaniHzvAsakAle, stoke saptanavAsamAne, dANe bahutaronvAsarUpe, lave saptastokamAne, muhUrte lavasaptasaptatimAne, ahorAtre triMzanmuhUrtamAne, padAdayaH prAgvyAkhyAtAH, dii| For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- rghakAlasaMyoge yugapUrvAdI, naye ihalokAdinedAta saptavidhe, hAse hAsye harSe anabhivyaktamAyAlo| bhasvapnAve'bhiSvaMgamAtra premaNi, dveSe'nannivyaktakodhamAnasvarUpe aprItimAtre. athavA rAgaH sukhAnijJasya sukhAnusmRtipUrvaH, sukhe tatsAdhane'pyabhimate viSaye garvastasmin, dveSo 105 | khAnikasya chaHkhAnasmRtiparvo phraHkhe tatsAdhane vA'prItistasmina, kalahe'satyavacanarAThyAdau. a nyAkhyAne sadoSAviSkaraNe, paizUnye prabannamasadoSAviSkaraNe, paraparivAde viprakIrNaparadoSavacane, a. ratistyAM aratirmohanIyodayAJcittohegaphalA'ratiH, ratirmohanIyodayAcittAbhiratI ratiH, aratizca ra tizceti samAhArastasmina, mAyAmoSe vA veSAMtaranASAMtarakaraNena, paravaMcanaM mAyA, mAyayA saha mRSA mAyAmRSaM, mAyayA vA moSaH pareSAM mAyAmoSastasmin. mithyAdarzanazavye mithyAdarzanaM mithyAtvaM za. vyamivAnekaduHkhahetutvAt mithyAdarzanazavyaM tasmin. evamamunA prakAreNa tasya nagavato na bhavati pratibaMdha iti prakRtaM. "seNaM bhagavaM' ityAdi, varSAsu prAvRSi vAso varSAvAsastabarjamaSTamAsAn graiSmahaimaMtikAna grISmahemaMtasatkAn, grAme ekarAtrikaH, ekarAze vAsamAnatayAsti yasya sa tathA, evaM nagare paMcarAtrikaH. vAsIMcaMdanayoH pratItayorathavA vAsIcaMdane zva vAsIcaMdane apakArakopakArake, ta For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha- yoH samAno nirdeSarAgatvAt samaH kalpo vikalpaH samAcAro vA yasya sa tathA, samAni tulyAni na. pedaNIyatayA tRNAdIni yasya sa tathA, 'samasuhaHkhetyAdi ' vyaktaM.. evaM ca NaM vIharatti' evamIryAsamityAdiguNayogeneti. 'zraNuttareNaM nANeNaM zyAdi' jhAnaM matyAdicatuSTayaM tena, darzanaM cakurdarzanAdisamyaktvaM vA tena, cAritreNa mahAtratAdinA, Alayena stryAdyasaMsaktavasatyAdinA, vihAreNa dezAdiSu caMkramaNena, vIryaNa viziSTotsAhena, Arjavena mAyAnigraheNa, mArdavena mAnanigraheNa, lAghavena kriyAsu dadAtvena, ayavA lAghavaM dravyato'lpopa dhitvaM, bhAvato gaurakhavayatyAgastena, dAMtyA krodhanigraheNa, muktyA nirlonatayA. kacit 'guttIe' ztyapi pAThaH, tatra guptyA manogupyAdikayA, tuSTyA manaHpratyA, satyasaMyamatapaHsucaritasopacitaphalanirvANamArgeNa, satyaM suvrataM, saMyamaH prANidayA, tapo dvAdazabhedaM, teSAM suSTu vividhAcaritamAcara NaM satyasaMyamatapaHsucaritaM, japacayanamupacitaM sahopacitenopacayena vartate iti sopacitaM, satyasaMyamatapaHsucaritena sopacitaM sphItaM phalaM muktiladaNaM yasya sa tathA, sa cAsau nirvANamArgazca ratnatra| yaladANastenAtmAnaM nAvayato vAsayato vA saMyataH, anenAtmajhAnameva modasya pradhAnasAdhanamityuktaM For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA deha- 'aMtarA vaTTamANassatti ' trayodazasya varSasya madhye padAdhikaSaemAsaladANe vartamAne zyarthaH. ___'viyAvattassa cezyassa' vyAvRttacaityatvAdhyAvRttaM tasya jIrNodyAnasyetyarthaH. jIrNavyaMtarAyatana sya vA vijayAvarta vA nAma caityaM tasyAdRrasAmaMte'dUrAsane ucitadeze zyarthaH, gRhapateH kauTuMbi107 kasya kakaraNaMsi ' kSetre dhAnyotpattisthAne 'mANaMtariyAe ' iti zukdhyAnaM caturdhA-pRthaktvavitarka savicAraM 1 ekatvavitarkamavicAraM 2 sUkSma kriyamapratipAti 3 natsannakriyamanivarti 4, teSAmAdyamedaddaye dhyAte pretananedaddayamapratipannasya kevalajJAnamutpannamityarthaH. 'aNaMte' ityAdi, ahanna zokAdimahApUjArhatvAt, kacita aha zati pAThastatrArIna rAgAdIna haMtIyarihAH, avidyamAnaM vA ra. raha ekAMtaM prabannaM sarvajhatvAdasya so'radAH 'jAe ' jAtaH saMpannaH. ____ kacit 'jANae ' iti dRzyate, tatra jhAyako jhAtA rAgAdinAvasaMbaMdhinAM svarUpakAraNaphalAnAmiti. jino rAgAdijetA, kevalAni saMpUrNAni zudhAni anaMtAni vA jJAnAdIni yasya saMti sa kevalI, ata eva sarvajJa ekasmin samaye vizeSAvabodhAt , sarvadarzI hitIyasamaye sAmAnyAvabo| dhavAn , sadevamanujAsurasya lokasya paryAya, jAtAvekavacanaM, paryAyAnutpAdavyayaladANAna jAnAti For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha kevalajhAnena, pazyati kevaladarzanena, na ca paryAyAnityukte dravyaM na jAnAtIti zaMkanIyaM, utpAda vyA. vyayayonirAdhArayoranupapatteH, tayotiyoravizvagnAvena vartiSaNu anvayidravyamapi jJAtameva syAt, tathA cAhuH-dravyaM paryAyaviyutaM / paryAyA dravyavarjitAH // ka kadA kena kiMrUpA / dRSTA mAnena ke 100 na vA // 1 // ArSe'pyuktaM-jaM jaM je je nAve / pariNama panaMgasA davaM // taM taha jANa ji. No / apaUve jANaNA navi // 2 // ata evAha- sabaloe' ztyAdi, sarvaloke sarvalokavatinAM sarvajIvAnAmekeMdriyAdInAmAgatiM gatiM sthitiM cyavanamupapAtaM tatkaM mano mAnasikaM bhuktaM kRtaM pariSevitaM pratisevitaM vA zrAvikarma rahakarma jAnAti pazyati ceti mamarukamaNinyAyenAtrApi saMba dhyate.tatrAgatiryataH sthAnAdAgati vivaditaM sthAnaM jIvAH, gatiryatra mRtvotpadyate, sthitiH kAyasthitirnavasthitizca, vyavanaM devalokAddevAnAM manuSyatiryadevavataraNaM, upapAtaM devanArakANAM janmasthAnaM, tatkaM manasteSAM jIvAnAmidaM tatkaM tadIyaM, manazcittaM, mAnasikaM cittagataM ciMtArUpApannapulajAtaM. ya. dyapi manomanogatayornAsti vAstavo nedastathApi vyavahAranayAnusaraNAdastyeva nedaH, tathA ca vaktA| ro navaMti, mamedaM manasi varttate iti, bhuktamazanapuSpAdi, kRtaM cauryAdi, pratisevitaM maithunAdi, prA. For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- vikarma prakRtikRtaM, rahaHkarma prabannakRtaM, 'arahA' ityAdi pUrvavat , arahasya jAgI, na bhagavAnekAMcyA0 taM najate, jadhanyato'pi devakoTisevyatvAt. 'taM taM kAlamiti' tatra tatra kAle manovacanakAya" yogavartamAnAnAM sarvaloke sarvajIvAnAM sarvanAvAna jAnana pazyaMzca viharatItyanvayaH. amI hi jI. vAH kadAcinmanoyoge evaM vartate, kadAciddAgyoge kadAcitkAyayoge, athavA saMjhipaMceMDiyAstriSvapi vartate, asaMjhipaMceMdriyacatussidIDiyA vAkkAyayogayoH, ekeMdriyAstu kAyayoge eva, sarvabhAvAnatItAnAgatavartamAnaguNaparyAyAn , tatra sahanAvino guNA jhAnAdayaH, kramabhAvino harSAdayaH, etAvatA ca graMthenAjIvaparijhAnaM vApi noktaM, atastatsaMgrahArtha akAraprazlezAt sarvAjIvAnAM dharmAstikA. yAdInAM pujlAstikAyAMtAnAM sarvanAvAn sarvavivartAna jAnAtIti vyAkhyeyaM. 'teNaM kAleNaM' 3 tyAdi, asthikyAmo yatra dhanadevasArthavAhavRSajaH kutapipAsAyadhisahanena zUlapANiyadatAmApannaH, khamAstinRNAmasthIni rAzIkRtya tapari caityaM janaiH kAritavAn, pUrva hi sa grAmo vardhamAna ti rUDho'bhUt. tasyAsthikagrAmasya nizrayA prathamamaMtarAvAsaM varSArAnaM 'vAsAvAsaMti' varSAsu vasanamupAgataH, aMtarAvAsa iti varSArAvasyAkhyA, naktaM ca-aMtaraghaNasAmalonayati ' varSArAtraghanazyAma For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha - ityarthaH, tatacaMpAM ca praSTicaMpAM ca nizrAyAlaMvya trayo varSArAtrAH, evaM vaizAlI vANijagrAmaM ca ni. zrAya dvAdaza, rAjagrahaM nAlaMdiM ca nizrAya caturdaza, nAlaMdA rAjagrahabAhirikA, rAjagrahADuttarasyAM zAkhApura vizeSaH, Sam mithilAyAM, dvau bhadrikApurthI, ekacAbhikAyAM, ekaH paNitamau vajra nUmA110 khye'nAryadeze ityarthaH. vyA0 ekaca pazcimo varSArAtro madhyamapApAyAM hastipAlarAjJo rajjukasabhAyAM vyapazcima iti pazcimazabdaH paryetavAcI maMgalArthaM cApazcima ityuktaM rajjukA lekhakAsteSAM sanA paribhujyamAnA karaNazAlA tatra jIrNazulka zAlAyAmityarthaH prAkkila tasyA nagaryA apApeti nAmAsIt devaistu pApetyuktaM yena tatra bhagavAn kAle gata iti. udmasthakAle jinakAle ca sarvasaMkhyayA hicatvAriMzadvarSA vAH. ' tacaNaM ' ityAdi, ' jeseyatti ' yasminnaMtarAvAse varSAMrAtre ' paraketi ' divase caramA rajana dinApekSayA pacAnAvinI rAtriH, vyathavA caramA rajanI yamAvAsyArAtriH, paryaMtakAla gataH kAyasthitibhavasthitayoH kAlAgataH vyatikrAMtaH saMsArAt, samudghAtaH samyagudghAto na sugatAdivat, te hi svadarzanAdinikArAt punarbhave'vataraMti, yataH - -jJAnino dharmatIrthasya / kartAraH paramaM padaM // gatvA - For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- gabaMti nUyo'pi / navaM tIrthanikArataH // 1 // iti vacanAt. jinaM jAtyAdInAM baMdhanaM hetu nUtaM karma vyA0 yena sa tathA, sikaH sAdhitArthaH, bucho jhaH, mukto navopagrAhikarmAzenyaH, aMtakRt sarvazuHkhAnA, pa. | rinirvRttaH karmakRtasakalasaMtApavirahAt. kimuktaM bhavatItyAha sarvapuHkhapahINaH sarvANi puHkhAni zArIrANi mAnasAni ca prahINAni yasya sa tathA, 'caMdenAma ' ityAdi, yuge hi paMca saMvatsarANi, tRtIyapaMcamAvanivardhitAkhyau, zoSastrayazcaMdrAkhyAH, tacca dvitIyaM caMdravatsaraM tasya pramANaM trINi zatAni catuHpaMcAzadadhikAni ahorAtrANAM hAdaza ca viSaSTinAgA dinasya, prItivardhano mAsaH, kArtikasya hi prItivardhana iti saMjJA sUryaprAptI, naMdivardhanaH padaH, 'amgivasatti' taddinasya nAma, kacit 'subbayaggI' iti nAma dRzyate 'navasamatti' zabdo vAkyAlaMkAre, napazama ityapi tasya nAmetyarthaH, devAnaMdAnAma sA rAjanI, sA amAvAsyArajaniri tyapyucyate. yasmin lave nagavAna siddhiM gataH sa lavo'rcAkhyaH, evaM sattuprANApAnaH, sUpto nAma kaci. nmukto nAma kvacinmuhUrto nAma, sa ca stokaH sidyo nAma, tacca karaNaM ekAdazakaraNAMtavartI za For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdehaH kunyAdisthirakaraNacatuSTayamadhye tRtIyaM nAgaM nAmo'mAvAsyAyA uttarArdhe hi tadbhavati. evaM sa muhUvyA. taH sarvArthasiko nAma. 'taM rayaNiM ca NaM jIvassetyAdi ' jyeSTasyAMtevAsina iti yojyaM. gautama sya gotreNa iMdrabhRternAmnA 'nAzyatti' jhAtaje zrImahAvIraviSaye piGabaMdhaNe' iti snehabaMdhane 112 vyavabinne truTite kevalamutpanaM. ana cUrNiH- goyamo nagavayA paTTavina amugagAme amugaM vo hehi tehiM garna viyAlo ya jAna tava vulo Navari pana rattiM devasannivAyaM, navanatto nAyaM jahA nagavaM kAlagato tAhe ciMteti aho bhagavaM nippivAso kathaM vA vItarAgANa neho navati ! ne. DharAgeNa ya jIvA saMsAre amaMti. khaMtare NANamuppannaM, bArasavAsANi kevalI viharajaheva bhagavaM, na varaM yatisayarahito dhammakathaNAparicAroya taheva pannA aUsuhammassa nisirati gaNaM dohAnatti kAlaM panA aUsudhammassa kevalanANamuppannaM, sovi adhvAse vitarittA kevalipariyAraNa aUjaM. bunAmassa gaNaM dAnaM siddhiM gati'. .. bhussvaadshessu 'vAravAse viharatte' ti dRzyate, tacca ciMtyamAvazyakena saha visaMvAdAt, tatra hi | paMcAzadarSANyagAravAsaH sudharmasvAminaH zataM ca sarvAyuruktaM, gautamasya tvagAravAsastAvAneva, dinavati For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 deha ca sarvAyurasmiMzra mukte tasya kevalotpattiriti. ' navamallAI' ityAdi, kAzIdezasya rAjAno mallakijAtIyA nava, kozala dezasya rAjAno lekha kijAtIyA nava, te kAryavazANamekaM kurvetIti, ga rAjAno'STAdaza ye ceTaka mahArAjasya jagavanmAtulasya sAmaMtAH zrUyaMte, te tasyAmamAvAsyAyAM pAraM 193 paryaMtaM bhavasya bhogayati pazyati yaH sa pArAbhogaH saMsArasAgarapAraprApaNapravaNastaM tathAvidhopavAsaM pAraMparyataM yAvadAnogo vistAro yasya sa pArAnogaH, aSTaprAharikaH prajAtakAlaM yAvat saMpUrNa iyarthaH tathAvidhaM pauSadhopavAsaM pauSadhayuktopavAsaM 'pachavisutti' prasthApitavaMtaH kRtavaMtaH kacicca 'vArAbhoe ' iti paThaMti, tatra ca dvAramAbhogyate'valokyate yaiste dvArAbhogAH pradIpAstAn kRtavaMtaH yA dAratyAgapauSadharUpamupavAsaM vAkArSuriti ca vyAcakate. etadarthAnupAtyeva cottarasUtraM 'gae se' iyAdi, gataH sa bhAvodyoto' nANaM nAvukona ' iti vacanAt jJAnajJAninoH kathaMcidanedAt, sa varUpa jJAnamayo nagavAna gato nirvANaM, yataH sAMprataM vyodyotaM pradIpalakSaNaM kariSyAma iti tastaidapAH pravartitAstataH prabhRti dIpotsavaH saMvRttaH kArtika zuklapratipadi ca zrI gautamasya kevalamahimA devaizcakre, atastatrApi janapramodaH. naMdivardhananareMdrazca bhagavato'staM zrutvA zokArttaH san For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 maMdeha | sudarzanayA bhaginyA sAdaraM saMbodhya svavezmani dvitIyAyAM bhojitaH, tato bhrAtRdvitIyAparvi purAvidaH 'khuddAra' ityAdi, kuDAtmA krUrakhanAvo bhasmarAzistriMzattamo graho divarSasahasrasthitirekarAzau etAvataM kAlamavasthAnAta, uditanaditaH sphItaH sphItaH pUjAnyuccAnAhAradAnAdiniH, satkA114 ro vastrAdiniH, yata eveMdreNa vijJaptaH svAmI yat daNamavasthAya janmato saMkramato nasmakasya mukhaM viphalayatu prabhuryena tvayi modIM gate'prajaviSNurasau mahAgrahaH pazcAdravadIyatIrthasya bAdhAyai na kalpate. tataH prabhuNoktaM nakha truTitamAyuH saMghAtuM jineMdrairapi pAryate, yato'vazyaM nAvinI tIrthabAdhA, ka kini ca kunRpe mazItivarSAyuSi saMghopaplavapuSi javatA nigRhIte varSasahasradaye pUrNe manmanaharstra vyatitrAM kalki putra dharmadattarAjyAdArabhya navitA zramaNa saMghasya pUjAsatkAra iti. 'kuMthu ' ityAdi, kurnU mistasyAM tiSTatIti kuMthuH prANijAtirnortuM zakyata iyanuharI sUkSmaM dehaM dharatItyanurIti cUrNiH sthitA ityasya vyAkhyAnaM acalamAneti cakruHsparza dRSTipathaM hRvaM zIghraM bhaktAni pratyAkhyAtAni anazanaM kRtamityarthaH kimAhurmadaMtA guravaH kiM kAraNamanucharyA utpattau bhaktapratyAkhyAne vA bruvate pUjyapAdAH, iti ziSyeNa pRSTe gururAha - yadyaprabhRti rArA For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 deha dhaH saMyamo naviSyati, jIvakulAkulatvAt pRthivyAM saMyamaprAyogyakSevAnAvAt pAkhaMmisaMkarAca. 'te. eM kAleNaM' ityAdi sAhasInatti' ApatvAt strItvaM, sulasA nAganAryA dvAtriMzatputrajananI, revatI maMkhaliputramuktatejorjAitaraktAtisArasya nagavatastathAvidhauSadhadAnenArogyadhAtrI. aji115 NANaM' ityAdi, asarvajJAnAM satAM sarvatulyAnAM sarve'dArasannipAtA varNasaMyogA jJeyatayA vidyate yeSAM te tathA, teSAM jina zvAvitayaM satArtha vyAkurvANAnAM kevalizrutakevalinoH prajJApanAyAM tuvyatvAta. 'azsesapattANaMti' atizeSA atizayA AmarpoSadhyAdayastAna prAptAnAM saMninneti' saMbhinne simsenadivAkaramate'nyonyamilite ekasamayanAvinI vare zreSTe jhAnadarzane dhArayati ye, avadhRtasighAMtahRdayajinannadragaNidamAzramaNAniprAyeNAnutsasabhyagabhinne pRthagsamayanAvinI varajhAnadarzane iti vyAkhyeyaM. athavA saMnine saMpUrNe 'vinalamaINaMti ' vipulA bahuvidhA vizeSaNopeta. manyamAnaciMtyamAnavastugrAhitvena vistIrNA matirmanaHparyAyAnaM yeSAM te tathA, tathAhi ghaTo'nena ciMtitaH sa ca vyataH sauvarNAdiH, kSetrataH pATalIputrakAdiH, kAlataH zAradAdiH, nAvataH kAlava dirityevaM vipulamatayo jAnaMti. Rjumatayastu sAmAnyata eva teSAM tathAtRtIyAMgulanyUne manu. For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA0 maMdeha- jadane vyavasthitAnAM saMjhinAM manomAtragrAhakA RjumatayaH, itare tu saMpUrNa iti. manaHparyAyajhAne darzanAnAvAt 'jANamANANaM' ityevoktaM, na 'pAsamANANaMti' yacca zrIRSabhacaritre kaciubhayaM dRzyate tatra pazyatAmiva pazyatAM sAdAtkaraNAditi vyAkhyeyaM.. 116 gazkaloNANaM' ityAdi, gatirdevagatirUpA kalyANI yeSAM, evaM sthitirdevAyUrUpA kalyANI natkRSTA yeSAM, athavA gatau manuSyagatau kalyANaM yeSAM te, tathA sthitau devanave'pi kalyANaM yeSAM vItarAgaprAyatvAt. jaM kAmasuhaM loe / jaM ca divaM mahAsuhaM / / vIyarAyasuhasseyaM / NaMta nAgapi nA. gghara // 1 // iti vacanAta. ata evAgamiSyadbhANAmAgAmini nave sesyatvAta. athavA gatI prANa. gamanepi, sthitI jIvite'pi kalyANaM yeSAM, tavaniyamasudhyiANAM / kallANaM jIviyaMpi maraNaMpi / jIvaMti jatti guNA / aGiANaMti sugaI naviMti mayA // 1 // itivacanAdabhayakumArAdInAmiva te tathA teSAM uvihA aMtagamamItti' aMtakRto navAMtakRto nirvANayAyinasteSAM miH kAlotaka bhUmiH. ' jugaMtakamabhUmitti' iMha yugA iti kAlamAnavizeSAstAni ca kramavartIni tatmAvAdye karmavartino guruziSyapraziSyAdirUpAH puruSAste'pi yugAni, taiH pramitAMtakRd RbhiryA sA yugAMtakRd miH. For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha pariyAyaMtakaDabhRmIyatti' paryAyastirthakarasya kevalitvakAlastamAzrityAMtakRd miryA sA tathA | tatra 'jAvetyAdi ' iha paMcamI dvitIyArthe dRSTavyA, tato yAvattRtIyaM, puruSa eva yugaM puraSayugaM tR. tIyaM, praziSyaM jaMbUsvAminaM yAvadityarthaH, yugAMtakRmirijInasyAnavat. vIrajinAdAravya tattIrya tR. 117 | tIyaM puruSaM yAvatsAdhavaH sighAH, zrIvIraH sudharmasvAmI jaMbUsvAmIti. tataH paraM sidhigamanavyavacchedo' bhUta iti hRdayaM. 'canavAsapariyAetti' caturvarSaparyAye kevaliparyAye kevaliparyAyApedayA nagavati jine sati aMtamakADhunavAMtamakarottattIrtha sAdhuH, nArAkazcidapIti kevalotpattezcatuSu varSeSu sichi gamanAraMnaH, tathA ca vRkSAH- vIrassa sidhigamaNAna tinni purisAna jAva sibatti, esa jugaMtaka rajamI, teNaM paraM nasthi nivANaM, vIrajiNakevalAnaM canavarisaM na koI sirvi saMpatto kevalijatto vijaIpaUyaMtakaracUmIsA ''chanamabapariyAyaM pAnaNittA' iti umasthaparyAya banasyatvaM prApya pUra yitvetyarthaH, 'desUNAti ' padAdhikaSaNmAsonAni 'ege abIetti' ekaH karmasahAyavirahAta, advitIya ekAkI, na punaryathA RSanAdayo dazasahasrAdiniH sAdhubhiH sahitA modaM jagmustatheti. 'paccusatti' pratyUSakAlaladANo yaH samayo'vasarastava 'saMpaliyaMkanisanetti' saMgataH paryakaH pa. For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- jhAsanaM, tatra niSaNa napaviSTaH paMcapaMcAzatsu kalyANavipAkAdhyayaneSvekaM marudevAdhyayanaM 'vinAve | mANe' iti nAvayan prarUpayan. navavAsasayAti ' zrIvIranirvRtternavasu varSazateSvazItyadhikeSu vya. tIteSu zvaM vAcanA jAtetyarthaM vyAkhyAyamAne na tathA vicAracAturIcaMcUnAM cetasi prItirasya sUtra 117 sya zrIvardhamAnanirvANAnaMtaraM saptatyadhikavarSazatenotpannena zrIbhadrabAhusvAminA praNItatvAta. tasmAdiyati kAle gate zyaM vAcanA pustakeSu nyasteti saMnnAvyate, zrIdevagiNitamAzramaNairhi zrIvIranirvAjAnnavasu varSazateSvazItyuttareSvatIteSu graMthAna vyavabidyamAnAn dRSTvA sarvagraMthAnAmAdime naMdyadhyayane sthavirAvalIladAeM namaskAraM vidhAya graMthAH pustakeSu likhitA ityata evAna graMthe vakSyamANasthavirAvalIprAMte devadimAzramaNasya namaskAraM vakSyati. pUrva tu guruziSyANAM zrutAdhyayanAdhyApanavyavahAraH pustakanirapeda evAsota. kecitvidamAhuH-yadiyakAlAtikrame dhruvasenanRpasya putramaraNArtasya samAdhimAdhAtumAnaMdapure, saMprati kAlanagaramahAsthAnAkhyayA rUDhe sanAsamadamayaM graMtho vAcayitumAradha iti. 'samaNassa NaM bhagavana mahAvIrassa jAva savalapahINassa dhuvaseNarAzNo puttamaraNe ege vAsasahasse asIzvAsAhie vIka | For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shei Kailassagarsuri Gyanmandir 11 deha- te ' ityapi kvacidAdarza dRSTaM, bahuzrutA vA yathAvahidaMti. trinavatiyutavarSanavazatapakSe kiyatA kAle | na paMcamyAzcaturthA paryuSaNAkalpaH pravavRte. teNanayanavasaehiM / samakaMtehiM vaghmANAnaM // pa. josvnncnbii| kAlayasarihito viyA // 1 // vIsehiM diNehiM kappo / paMcagahANIhiM kappaThavaNAya // navasayateNanaehiM / vubinA saMghayANAe // 2 // sAlAvAhaNeNa snA / saMghAeseNa kA. | riyaM bhayavaM // pajjusavaNacanatthI // canamAsaM canadasie // 3 // canamAsagapaDikkamaNaM / paskiya | divasaMmi canavido saMgho // navasayateNanaehiM / thAyaraNaM taM pamANaMti // 4 // iti tIrthojArAdi Su bhaganAta. // iti zrIvardhamAnasya caritramabhihitaM. // sAMprataM pArzvanAthasya lezatastadabhidhIyate- teNaM kAleNaM' ityAdi, puruSAdAnIyaH puruSA NAM madhye AdAnIyaH, Adeyo grAhyanAmA puruSAdAnIya iti pUjyAH, puruSazvAsau puruSAkAravartita | yA vAdAnIyazcAdeyavAkyatayA puruSAdAnIyaH puruSavizeSaNaM tu puruSa eva prAyastIrthakara iti khyA For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha panArthamiti vAdivetAlaH. ' honaNaM kumAre pAse' iti, asmina garnasthe sati zayanatalasthitA | jananI tamasi sarpataM kRSNasarpa pazyatismeti pArzvaH. kacit kevalotpattau ' chaTheNaM natteNaM' iti i. zyate, kacicca ahameNaMti'. 'gaNA' iti ekavAcanikA yatisaMghA gaNAH, gaNadharAstannA| yakAH sUrayaste'STau, thAvazyake tu dazagaNA daza gaNadharA ti. tadiha sthAnAMge ca dAvalpAyuSkavAnoktAviti saMnnAvyate. RjumativipulamatInAM vizeSaH prAgevoktaH. yugAMtarabhUmau zrIpArzvanAthAdArabhya caturtha puruSayugaM yAvasidhigamaH pravRttaH, paryAyAMtakarabhUmau kevalotpAdAt triSu varSeSu sidhigamanAraMbhaH. ' vagghAriyapANitti ' kAyotsargasthitatvAtpralaMbitabhujaH, modagamane pUrvAhna eva kAlaH. 'puvarattAvarattakAlasamayaMti' iti pAThastu lekhakadoSAnmatodAhA 'jvAlasavAsasayAti' zrI pArzvanAthanirvANAdanaMtaraM zrIvIramukteH paMcAzadadhikena varSazatadayena jAtatvAt. atha zrIneminAthacaritra-' nakhkhevanatti ' prAguktAlApakocAraNaM citrAnilApatetyarthaH, 'u. ttIsasAgarovamatti kacit trayastriMzatsAgaropamANi dRzyate -- daviNasaMharaNA' iti piturvezmani niH | For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deh| nidhAnanikSepAdi arighnemI nAmeNaMti' riSTaratnamayaM nemi divyutpataMtaM mAtA svapne'drAdIt, iti riSTanemiH. apazcimazabdavannapUrvatve'pi riSTanemiH. 'kumAratti' apariNItaH, atrApi kevalotpa tau 'uTheNaMti ' dRzyate, graMthAMtare tvaSTamena, 'canarAsIzvAsasahassAIti' neminirvANAt tryazI. 11 | tyA sahasrairardhASTamazataizca varSANAM zrIpArzvasya sidhigamanAt. tataH paramardhatRtIyazatAbhyAM zrIvIrasya ni vRttiriti. ataHparaM graMthagauravanayAnnamyAdInAM pazcAnupUrvyA'jitAMtAnAmaMtarAtakAlamevAha- nami ssa NaM' ityAdi, sugamazcAyaM tathApi ziSyAnugrahAya vyaktataraM likhyate-naminirvANAnneminirvANaM paMcavarSaladaiH, munisuvratamodAnamiH SavirSaladairmuktaH, mallimodAnmunisuvratazcatuHpaMcAzatAvarSaladairmuktaH, aramodAirSakoTisahasreNa manirmuktaH, kuMthumodAdarSakoTisahasronapavyopamacaturthAze nyUne 'ro muktaH, zAMtimodAt pavyopamArdhana kuMthurmuktaH, dharmamodAt pabyopamatricaturnAgonaisminniH sAga ropamaiH zAMtirmuktaH, anaMtamodAcaturbhiH sAgaropamaidharmo muktaH, vimalamodAnavaniH sAgaropamairanaMto muktaH, vAsupUjyamodAta triMzatAsAgaropamairvimalo muktaH, zreyAMsamodAccatuHpaMcAzatA sAgaropamairvAsupUjyo muktaH, zItalamodAtsAgarazatonayA SaTSaSTiladapaviMzatisahasravarSonayA ca sAgarakoTyA For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir maMdeha- zreyAMso muktaH, suvidhimodAnavabhiH sAgarakoTibhiH zItalo muktaH, caM'prannamodAnnavatyAsAgarako vyAH TinniH suvidhirmuktaH, supArzvamodAt sAgarakoTInAM navazatyA caMdraprano muktaH, padmapranamodAt sAgara koTInAM navaniH sahasraiH supAryo muktaH, sumatimodAt sAgarakoTInAM navatyA sahasraiH padmaprabho muktaH, aninaMdanamodAta sAgarakoTInAM navanirladaH sumatirmuktaH, saMnavamodAt sAgarakoTInAM daza bhirkhauranninaMdano muktaH, ajitamodAt sAgarakoTInAM triMzalaH saMnavo muktaH, RSabhamodAt sAgarakoTInAM paMcazatAladarajito mukta zati. atha zrIRSabhanAthacaritraM- teNaM kAleNaM' ityAdi, kozalAyAmayodhyAyAM bhavaH kauzalikaH, ataM ' pravizaMtaM ' sesAna gayaMti' zeSA jinajananyaH prathamaM gajaM pazyaMti, zrIvIramAtA tu siMhamiti. yAsADhAhiti ' uttarASADhAniH, paDhamajiNeza vA' iti, prathama kevalajJAnI, rdhAkyAlaMkAre, raUvAsamajhAvasamANetti' rAjavAsamadhye vasan 'lehAzyAna ' lipyAdikA dAsaptatikalAstvimA naMdyAmannihitAstadyathA-lehaM 1 gaNiyaM 2 ruvaM 3 naTuM / gIyaM 5 vAzyaM 6 srg| yaM 7 puskaragayaM samanAlaM e juyaM 10 jaDavAyaM 11 pAsagaM 15 aghAvayaM 13 poregavvaM 14 dagama For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 113 / rAsasa saMdeha TTIyaM 15 annavihiM 16 pANavihiM 17 vilevaNavihiM 10 vavihiM 15 sayaNavihiM 20 apahe. liyaM 21 mAgahiyA 22 gAhA 13 gIzyA 24 sIlogA 25 hiramajuttI 26 suvamajuttI 27 cuNa| juttI zA AharaNavihi 27 taruNipaDikammaM 30 bilakaNaM 31 purisalakaNaM 35 hayalakaNaM 33 gayalakaNaM 34 goNalakaNaM 35 kukkuDalakaNaM 36 uttalakaNaM 37 daMDalakaNaM 30 asilakaNaM 3e kAgiNilakaNaM 40 maNilakaNaM 41 vacchaviGa 42 khaMdhAvAramANaM 53 nagaramANaM 44 vUhaM 45 paDivUhaM 46 cAraM 4 paDicAraM 4 cakavUhaM e garuDavUha 50 sagaDavUhaM 51 julaM 55 nijuLaM 53 jubAjuI 54 abijuLa 15 muhijuLaM 56 bAhujuDaM 57 layAjuddhaM 57 isabaM 55 ruppavAyaM 60 dhAveyaM 61 hiraNapAgaM 62 suvaNapAgaM 63 muttakhemaM 64 vatthakhemaM 65 nAliyAkhemaM 66 pattabiGa 67 kaDagabiGa 60 sajIva 65 nijI 70 manaNaruyamiti 71-72. ___mahilAguNAH strINAM kalAzcatuH SaSTiriti. tAsu caturviMzatiH karmAzrayA gItanRttavAdyAdayaH, viMzatirdAnAzrayA ApaprAptyadavidhAnAdayaH, SoDaza zayanopacArikAH puruSannAvagrahaNasvarAgaprakAzadAnAdayaH, catatra uttarakalAH sAzrupAtaM ramaNazvazApana, ityAdaya iti mUlatazcatuHSaSTistatrApyaMtara For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 maMdeha- kaTAH paMcazatAnyaSTAdazAdhikAni, tanmadhyAhinajya catuHSaSTiretA vAtsyAyane sAdhAraNAdhikaraNatRtI. vyA. yAdhyAye naktAstadyathA-gItaM 1 vAdya 2 nRtta 3 mAlekhyaM / vizeSakaledyaM 5 citrakarmANi 6 taMga lakusumabalivikArAH 7 puSpAstaraNaM . dazanavasanAMgarAgAH e maNibhUmikAkarma 10 zayanaracanA 11 nadakavAdya 12 jadakAghAtAH 13 citrAzvayogAH 14 dauAgyaDiyapalitIkaraNAdayaH 15 mAvyagra thanavikalpAH zekharakApImayojanaM 16 nepathyaprayogAH 17. karNapatranaMgAH 10 gaMdhayuktiH 15 bhUSaNayojanA 20 aiMDajAlAH 21 kauTumArAzvayogasumagakaraNAdayaH 25 hastalAghavaM 23 vicitrazAkayUSajadayavikArakriyApAnakarasarAgAsavayojanaM 24 sUcIvAnakarmANi 25 tatra krImA 26 vINAjhamarukavAyaM 27 prahelikA za pratimAlA aMtyAdariketyarthaH 27 durvacakayogAH 30 pustakavAcanaM 31 nATakAkhyAyikAdarzanaM 32 kAvyasamasyApUraNaM 33 paTTikAvetravAnavikaTapAH 34 tarkukarmANi 35 ta. tdANaM 36 vAstuvidyA 30 rUpyaratnaparIdA 37 dhAtuvAdaH 30 maNirAgAkarajhAnaM 40 vRdAyurdaivayogAH 41 meSakukkuTalAvakayudhavidhiH 42. ___zukasArikApralApanaM 43 nanmAdane kezamardane ca kauzalaM U4 adaramudrAkathanaM 45 mlekhita For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha vikalpaH 46 dezabhASAvijJAnaM 4 puSpazakaTikA yaMtramAtRkA Ue dhAraNamAtRkA 10 saMpAdyaM vyA0 51 mAnasI 55 kAvyakriyA 53 annidhAnakozaH 54 baMdojhAnaM 55 kriyAkalpaH 56 balatrikayogAH 57 vastragopanAni 17 gatavizeSAH 10 AkarSakImA 60 bAlakrImanakAni 61 hastyazvazidAdivainayikavijJAnaM 65 zastravidyAdivaijayikavidyAjJAnaM 63 mRgayAdivaiyAmikavidyAjhAnaM 64. atha cAsAM prayogikAzcatuHSaSTimahilAguNAste ce-yAliMganacuMbananakhabedyadazanabedyasaMvezanasI| skRtapuruSAyitaupariSTakAnAmaSTASTavikalpabhedAdaSTaveSTakAzcatuHSaSTiH, tatra spRSTakaM vidakamupRSTakaM pIDitakaM latAveSTitakaM vRdAdhirUDhakaM tilataMmulakaM dIrajalakamityAliMgana vikalpAH. nimittakaM sphuritakaM gha. TitakaM samagrahaNaM tiryagrahaNaM bhrAMtaM avapIDitaM naSTapIDitakamiti cuMbanavikalpAH. naphulakaM vijUM. bhitaM iMdrANIpArzvasaMpuTaM nattAnasaMpuTaM pImitakaM ceSTitakaM vADavakamiti najhumakaM vijUMnitakaM pIDita kamardhapIDitakaM veNudAstikaM zUlAMcitakaM kArkaTakaM padmAsanakamiti saMvezanavikalpAH. hiMkArastanita ruditakUjitasUtkRtapUtkRtadUtkRtAnIti saptAvyaktAdArANi aMbAvimarthamodaNArthaprayogazcASTamamiti. | pArApatAdivirutanedAdAzIkRtavikalpAH. For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shei Kailassagarsuri Gyanmandir naMdeha- ___ atha hastakaM prasRtakaM muSTiH samalaM kIlAkarpUrIviddAmadaMsikAbhedAdaSTadhA praharaNaM tu sItkRta evyA0 vAMtavRtaM prahaNanonacatvAcItkRtasyeti. napasthaSNakaM maMthanaM hulovardanaM pImitakaM nirghAto varAghAto vRSAghAtazcaTakavilasitaM saMpuTakaM saMzo bhramarakaH kholitamiti vikalpAnAM kacitkeSAMcidaMtarbhAve'STau 126 puruSAyitavikaTapAH. nimittakaM pArzvadaSTaM bahiH saMdaMzaH, aMtaH saMdaMzaH, cuMbitakaM parighRSTamAtra RSitakaM sAgara zyaupariSTakavikalpAH, eteSAM parijhAnaM kauzalaM catuHSaSTimahilAguNAstAn, eteSAM sarveSAmapi vyAkhyAnaM jayamaMgalAto'vaseyaM. zilpazataM ca kuMbhakAralohakAracitrakArataMtuvAyanApitazilpAnAM paM. cAnAM pratyekaM viMzatibhedatvAt , tathA cArSa-paMceva ya sippaaii| ghamlohe cittaNaM ca kAsavae / ekekassa ya itto / vIsaM vIsaM bhave neyA // 1 // * kammANaMti' karmaNAM kRSivANijyAdInAM madhye zilpazatamevopadiSTavAna, ata evAnAcAryopadeza karma, AcAryopadezajaM tu zilpamiti ka. mazilpayoH prati vizeSamAmanaMti. ___ karmANi hi krameNa svayamutpannAni, etAni trIeyapi dvAsaptatikalAcatuHSaSTimahilAguNazi| pazatAkhyAni vastUni prajAhitAya bhagavAnupadizatismetyarthaH. 'canamuThiyaM loyaMti' ekAM hi mu. For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha STiM kezAnAmavaziSyamANAM pavanAMdolitAM kanakakalazopari nIlotpalApidhAnAnukAriNImunayataH skaM | vyA dhopari bulaMtI vIdaya pramuditahRdayena zakreNa soparodhaM vijhato nagavAna raditavAn. 'uvihA aMta kaDanamItyAdi ' yugAMtarbhUmirasaMkhyeyAni puruSayugAni jagavaMto'nvayakrame sighAnIti. paryAyAMtaka mistu nagavataH kevale samutpaneMtarmuhUrtena svAminI marudevAMtakRtkevalitAM prApteti, 'susumadhusamAetti ' tRtIyArake ekonanavatipadAvazeSe bhagavAna sikaH. 'nappiMti' naparyaSTApadazailazikharasya 'canaddasameNaM bhatteNaMti ' upavAsaSaTkena caturdazanaktaparityAgAt. // iti caturviMzatijinacaritrANi samAptAni. // 17 'cajaddasame mAnanavatipadAvazeSanA marudevAMtakRtvAsAnAti. paryAyAMta sAMprataM sthavirAvalI vaktukAmaH prakramate- teNaM kAleNaM' ityAdi, 'se keNacheNaM' ityatra saMzabdo'thazabdArthaH, praznayitusyamabhiprAyaH kila, 'jAvazyA jassa gaNA tAvazyA gaNaharA tassetti ' vacanAmaNadhasmAnA eva gaNAH sarvajinAnAM, zrIvIrasya tu kimayaM nava gaNA ekAdaza ga. NadharA iti. prAcArya Aha-samaNassetyAdi' akaMpitAcalabhrAtrorekarUpaiva vAcanA, evaM metArya For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha - prabhAsayorapIti yuktaM nava gaNA ekAdaza gaNadharA iti. ekavAcanAcArasamudAyo hi gaNa itijA - va. ' maMyiputtatti' maMDikazcAsau nAmnA puvazca dhanadevasyeti maMDikaputra iti samAsaH kecicca maMmita iti nAma vyAcate, dhanye ca ' maMmyitti ' maMDitasya putro maMDitaputra iti samarthayaMti vyA0 120 tava ca maMmita iti dhanadevasya nAmAMtaramUhyaM, maMmitamauryayorekamAtRkatvena jAtrorapi yanni govAnidhAnaM tatpRthakUjanakApeyA, taMtra maMDikasya pitA dhanadevo mauryaputrasya ca mauryaH, mAtA tu vijayadevye vaikA pravirodhazca tatra deze ekasmin patyau mRte dvitIyapatidharaNasyeti vRddhAH. '. ko ' iti, he yArya nava gaNadharA jagavati jIvatyeva siddhiM prAptAH, iMdrabhRtisudharmANau tu tasmin siddhiM gate sAvityetadAda - save ee' ityAdi, dvAdazAMgina yAcArAdidRSTivAdAMta zrutavaMtaH svayaM praNayanAt, caturdazapUrviNaH, dvAdazAMgina ityetenaiva caturdazapUrvitve labdhe yatpunaretaDupAdAnaM tadaMgeSu caturdazapUrvANAM prAdhAnyakhyApanArtha, prAdhAnyaM pUrvapraNayanAdaneka vidyAmaMtrAdyarthamayatvAnmahAvamANatvAcca dvAdazAMgitvaM caturdazapUrvitvaM ca sUtramAtre grahaNe'pi syAditi tadapodArthamAda samastaNipiTaka dhArakAH, gaNo'syAstIti gaNI nAvAcAryastasya piTakamiva ratnAdikaraMDaka mi For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- va gaNipiTakaM hAdazAMgI tadapi, na dezatA sthUlanajasyeva, kiMtu samastaM sarvAdarasannipAtatvAt. ta. ma hArayati sUtrato'rthatazca ye te tathA 'aGAttAe' dhAryatayA adyatanayuge vA. 'avaccikA' a. - patyAni tatsaMtAnajA ityarthaH, nirapatyAH ziSyasaMtAnarahitAH, svasvamaraNakAle svasvagaNasya zrIsudha12 makhAmini nisargAt. saMdiptavAcanAyAM -- suThiyasupamibughANaMti ' susthitau suvihitakriyAniSTau, su pratibachau sujhAtatatvau tato vizeSaNakarmadhArayaH. koTikakAkaMdikAviti nAmAnau, anye khibamAcadaMte susthitasupratibadyAviti nAma, koTikakArkadikAviti virudaprAyaM vizeSaNaM. koTizaH sUrimaMtrajApaparijhAnAdinA koTiko, kAkaMdyAM nagaryA jAtatvAta kAkaMdakI, tato vizeSaNasamAsaH. ____ ye tu susthitasupratibucha ityekameva nAma manyate tadabhiprAyaM na vidmo dvitva vyAghAtAta, yadi paraM madhukaiTananyAyena susthitena saha caritaH supratibuchaH susthitasupratibucha iti padaH zaraNaM, tatra ca pUjyatvAhahuvacanaM jJeyaM. vistaravAcanA sugamaiva, navaraM bahavo'tra vAcanAnedA lekhakavaiguNyAjAtAH, tattatsthavirANAM ca zAkhAH kulAni ca prAyaH sAMprataM nAnuvartate, nAmAMtaratirohitAni vA naviSyaMti, ato nirNayaH kartu na pAryate pATheSu. tathAhi-zAkhAsu kacidAdarza kauTuMbANIti dRzyate, kacit For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. 3 vyA0 naMdeha | kuMDadhArIti, tathA kacit ' pusapattiyA' iti, kvacita ' supaNapattiyA ' iti evaM kutreSvapi kaci tU ' gavatayaMti pAThaH, kvacita ' yadanalagaMdhatazyaMti tasmAdatra bahuzrutA evaM pramANaM, mAjUsUtramiti tatra kulamekAcArya saMtatiH, zAkhAstu tasyAmeva saMtatau puruSavizeSANAM pRthagpRthaganvayAH 130 | eka vAcanAcArayatisamudAyo gaNaH, tacca kulaM viSeyaM / egAyariyassa saMtatIjArja || do eda kulAmaho / sAvikAeM gaNo ho || 1 || iti vacanAt vyathavA zAkhA vivaditAdyapuruSasya saMtAno yathA vairasvAminAmnA vairazAkhA'smAkaM kulAni tu taviSyANAM pRthagpRthaganvayAH, yathA cAMM kusaM nAgeMdraM kulamityAdi. ' hAvacA ' iti yathArthAnyapatyAni yathApatyAni na pataMti yena jAtena durgatAvayazaH paM vA pUrvajAstadapatyamiti hyapatyalakSaNaM, suziSyAzca sattAH pUrvajAn pratyuta prajAsayaMtIti ta evAnijJAtAH prakhyAtAH paNAsthAne kacitselA iti dRzyate. 6 rohati vipratipattyavasthAyAM dravyaguNakarmasAmAnyavizeSasamavAyAkhyaSTU padArthaprarUpakatvAta, gotreNa janakatvAt nabUkaH, SaT cAsAbubUkazca SamulUkaH nabUkatvameva vyanakti' kosichAgotteti ' nabUka kauzikazabdayornArthinedaH. ' terAsiyatti ' trairAzikA jIvAjIvano Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha jIvAkhyarAzitrayaprarUpiNaH, taviSyapraziSyAH. ayaM hi aMtaraMjikAyAM puri podRzAlAnidhaM parivAjayA kamavAdinaM vRzcikyAdisaptavidyAprauDhaM gurudattamadAryAdividyAniH pratihatya tena rAziyakadAyAM kadI | kRtAyAM tabuSpirinavArtha rAzivayaM vyavasthApya taM vAde parAjitya gurusamIpamAgaya sarva svavRttaM vya jhapayata, guruNoktaM vatsa sAdhvakArSIH, paraM rAzitrayaprarUpaNamutsUtramiti dadasva mithyAduSkRtaM, saca ka. thamiva tathAvidhAyAM pariSadi tathA prajJApya svavacanamapyapramANayAmItyavalepAnna pratyapAdi gurunirupapA. dyamAnamapi rAzidhyaM, tataH SaNmAsI yAvadAjasannAyAM vAdamAsUtrya catuzcatvAriMzena pRbAzatena ni. rloTya kathamapyAgrahamamuMcaMtamamuM guruH kopATopAtkhelakamAtrakanasmakSepeNa mUrdhni guMDayitvA saMghabAhya makarot , tatastasmAt SaSTanihnavAt rAzikA jAtAH, krameNa vaizeSikadarzanaM tataH prarUdamiti. 'ko muMbANI' iti kacit kuMmadhArItyuktaM. AryarohaNaH 1 najyazAH 5 meghaH 3 kAmarmiH / susthitaH 5 supratibudhaH 6 raditaH 7 rohaguptaH / RSiguptaH e zrIguptaH 10 brahmA 11 somaH 15 ti hAdazagaNadharAH sudastiziSyAH. 'puNapattiyA ' ti, kacit 'suvaNapattiyA' iti. aha 'nalagabata. zyaMti' kacit 'nalagaMtha' iti pAThaH, 'parihAya saMhotti' kacit 'paribhAsiyaM' iti pAThaH, For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- anyatra parihAsayaM iti. vidhAnAgaratti' kvacit -- vaUnAgaritti' 'aGAsemiyaMti ' kacit | mA. 'aUcemayaMti' pAThaH. ___ 'paehavAhaNayaMti ' praznavAhanakule maladhArigalaH, ata evAsmAbhirnAmAMtaratirohitAnIti prA. ganyuhitaM, 'baMnadIviyA sAhitti' AryasamitAcAryA hi nadyAM yogacUrNa niHkSipya pAdapralepamAtreNa jaloparigamanavismAyitajanasya pAkhaMDino darpakhaMDanaM vidhAya pravacanapranAvanayA brahmahI pikAMstApasAn pratyabU budhan. tenyo brahmahIpikA zAkhA nirgatA. zratAMtare 'vaMdAmi phaggumittaM ca ' zyAdi. gAthAvRMdaM bahuSvAdazeSu na dRzyate, katipayapustakeSu ca 'therassa NaM aphaggumittassa goyamagutta ssa aGAdhaNagirI there aMtevAsI vAsiSssa gotte' ityAdi yAvat 'therassa eM aAsIhassa kAsavagottassa akAdhamme there aMtevAsI kAsavagotte, therassa NaM aUdhammassa kAsavagottassa aUsaMmile there aMtevAsI ' iti paryaMtaM dRzyate, tadanaMtaraM ca 'vaMdAmi phaggumittaM ca ' zyAdigAthAH, tatra ca gadyokto'rthaH punaH padyaiH saMgRhIta iti na ponaruktyaM bhAvanIyaM. 'kutsaMti ' kutsamagotaM, ' kaMTetti' kacit -- kaNhetti aUnAMgati ' kacit ' agaMgaM. For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha ti' dRzyate. 'jehilaMti ' kacit 'jeliMti' dRSTaM. 'saMpaliyaMti' kvacit 'appaliyaMti'. vyA0 | 'gimhANetti ' grISmazabdaH strIliMgo bahuvacanAMtazca, grISmasya prathamamAse caitre 'suhassatti' zuklapakSe kAlagataM. varamuttamaMti' varA zreSTA mA lakSmIstasyA nattamaM una vahati yasya zirasi dhAraya ti, devaH pUrvasaMgatikaH ko'pi, 'mijamadavasaMpannati' mRDanA madhureNa mArdavena mAnaparityAgena saMpannaM, athavA mRduM karuNArDahRdayaM, adravasaMpannaM na draveNa narmaNA saMpannamadravasaMpannaM. zyaM ca sthavirA valI maMgalArtha paThyate, yaduktaM niyuktau-purimacarimANa kppo| maMgalaM vachamANatibaMmi // to parikahiyA jiNapari-kahAya therAvalI ceva // 1 // atra cUrNiH-pusmipachimajiNANaM esa ma. go ceSa, jahA vAsAvAsaM paGosaveyavaM, pamana vAsaM mAvA mazimagANaM puNa bhayaNiUM aviyA vaghmANatibaMmi maMgalanimittaM jiNagaNaharAvaliyA savesiM ca jiNANaM, samosaraNANi parikadi. DAMtitti, samavasaraNAni varSAcaturmAsikAvasthAnarUpANi. gatA sthavirAvalI.. sAMprataM paryuSaNAsAmAcArI vivarAdau paryuSaNA kadA vidheyeti zrImahAvIrataNadharataviSyAdi| dRSTAMtenAha- teNaM kAleNaM' ityAdi 'vAsANaMni ' thApADhacaturmAsakadinAdArabhya saviMzatirAtre | For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- mAse vyatikrAMte bhagavAn 'par3osavetti ' paryuSaNAmakArSIt. ' se keNetyAdi ' praznavAkyaM 'ja- | vyA0 naNaM' ityAdi nirvacanavAkyaM, agAriNAM gRhasthAnAM agArANi gRhANi, 'kamiyA' kaTayuktA". nijakaMpiyAI' dhavalitAni 'chanAI' tRNAdinniH 'littAI' gaNAdyaiH, kvacit 'guttAI 134 | ti ' pAThaH, tata guptAni vRttikaraNahArapidhAnAdibhiH 'hA' viSamabhUminnaMjanAt 'maghAI' zladaNIkRtAni, kacit 'saMmaghAti ' pAThaH, tatra samaMtAna mRSTAni masRNIkRtAni saMmRSTAni. . saMpadhUmiyAI' saugaMdhyApAdanArtha dhUpanairvAsitAni 'khAtodagAI' kRtapraNAlirUpajalamArgANi, 'khAyanighamaNAti' khAlaM gRhAt salIlaM yena nirgabati. 'appaNo aghAe' zrAtmArtha svArtha gRhasthaiH kRtAni parikarmitAni, karoteH kAmaM karotIyAdAviti parikarmArthatvAt paribhuktAni taiH, svayaM paribhujyamAnatvAt, yata eva pariNAmitAni acittIkRtAni navaMti. tataH saviMzatirAtre mAse gate amI adhikaraNadoSA na navaMti, punaH prathamameva sAdhavaH sthitAH sma iti brUyustadA te prabajitAnAmavasthAnena subhidaM saMbhAvya gRhiNastaptAyogolakalpA daMtAlakSetrakarSaNagRhabAdanAdIni | kuryuH. tathA cAdhikaraNadoSAH, atastatparihArAya paMcAzatAdinaiH sthitAH sma iti vAcyaM, cUrNikArastu | For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha kaDiyAhiM pAsehiMto kaMbiyANi variM ' ityAha, sthavirAH sthavirakalpikAH. 'aUttAe' iti adyakAlInAH, AryatayA vratasthaviratvena zyeke, 'aMtarAviya' ityAdi aMtarApi ca, arvAgapi " kalpate paryuSituM, na kalpate tAM rajanI nA'padazuktapaMcamI 'javAyaNAvittaetti' atikramituM. iha hi paryuSaNA didhA gRhijhAtAjhAtanedAt , tatra gRhINAmajhAtA yasyAM varSAyogyapIThaphalakAdau yatne kalpoktA dravyakSetrakAlannAvasthApanA kriyate, sASADhapaurNamAsyAM paMcapaMcadinavRkSyA yAvannAdrapadasitapaMcamyA vaikAdazasu parvatithiSu kriyate. gRhI jJAtA tu yasyAM sAMvatsarikAticArAlo vanaM buMcanaM paryuSaNAkalpasUtrakarSaNaM caityaparipATI aSTamaM sAMvatsarikapratikramaNaM ca kriyate, yathA sA ca vrataparyAyavarSANi gaNyate sA nabhasya zuklapaMcamyAM kAlikasUryAdezAcaturthyAmapi janaprakaTaM kAryA, yatpunaranivardhitavarSe dinaviMzatyA paryuSitavyamiti ucyate tatsighAMtaTippanAnAmanusAreNa, tatra di yugamadhye pauSo yugAMte cASADha eva vardhate, nAnye mAsAstAni cAdhunA na samyagjhAyaMte, ato dinapaMcAzataiva paryuSaNA saMgateti vRkSAH, tatazca kAlAvagraho jaghanyato nanasyasitapaMcamyA Aratya kA rtikacaturmAsAMtaH saptatidinamAnaH, natkarSato varSAyogyadevAMtarAbhAvAdASADhamAsakalpena saha vRSTisa- | For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha dAvAnmArgazIrSaNApi saha paemAsA iti. dravyakSetrakAlanAvasthApanA caivaM-dravyasthApanA tRNaDagaladAramanakAdInAM paribhogaH, sacittAdInAM ca parihAraH, tatra sacitta'vyaM ziSyo na patrAjyate, atizraddhaM rAjAmAtyAdikaM vA vinA a. 136 cittadravyaM vastrAdi na gRhyate, mizravyaM zaidaH sopadhikaH, evamAdAravikRtisaMstArakAdi'vyeSu pari. nogaparihArau yojyau. dotrasthApanA sakrozaM yojanaM, kAraNe bAlaglAnavaidyauSadhAdau catvAri paMca vA yojanAni. kAlasthApanA catvAro mAsA yatra tatra kalpate, nAvasthApanA krodhAdInAM vivekaH, zyA. nASAdisamitiSu copayoga rati kRtaM vistareNa. vAsAvAsaM ' ityAdi, varSAvAsaM paryuSitAnAM nigraMthAnAM nirgrathInAM vA sarvatazcatasRSu dicha sa. maMtAdidikku ca sakrozaM yojanaM avagrahamavagrahya yathAlaMdamapi stokakAlamapyavagrahe sthAtuM kalpate, tatrodakArDaH karo yAvatA zuSyati tAvAna kAlo jaghanyaM laMdaM utkRSTaM paMcAhorAtrastayoraMtaraM madhyaM, ya. thA rephaprakRtirapyarephaprakRtirapIti, evaM laMdamapyavAhe sthAtuM kalpate, alaMdamapi yAvat SaNamAsAna ekatrAvagrahe sthAtuM kalpate, upAzrayAtsAdhakozaddayaM catasRSu dikhaUrdhvAdhomadhyagrAmAna vinA gajeMDa For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha - | padAdigirermekhalAgrAmasthitAnAM tu SaTsu dikka gamAgamena paMcakrozAvagrahaH, yaddAnaMtaraM vididivatyuktaM tadvyAvahArikavidigapekSAyA, jayaMti di grAmA mUlagrAmAdAgneyyAdividikSu naizvayikavidikSu caikapadezAtmakatvAnna gamanAgamana saMbhava iti. TATavIjalAdinA vyAghAte tu tridiko vidika ekadiko vA137 vagrado nAvanIyaH. ' jatthaNaM nadI ' ityAdi, nityodakA nityastokajalA, nityasyaMdanA satatavAdiirAvatInAmanadI kuNAlApurvI dvikrozaM sadA vadati tAdRzIM nadIM baMghituM na kalpate, stokajalatvAt ' jattha sakkiyA ' yatra zaknuyAt 'siyA' yadyekaM pAdaM jale jalamadhye nikSipya ekaM ca pAda sthale yAkAze kRtvA hAnyAM pAdAbhyAM vyaviloDayana gaMtuM zaknuyAttadA tatparataH sthite grAmAdau nicaryA kalpate, nAnyathA, ekaM pAdaM jalAMtaH dipati, dvitIyaM jalADaparyutpATayati . yatra ca padadvayenApi jalaM vilojyate tatra gaMtuM pratyAgaMtuM ca na kalpate ityarthaH yatra ca na zaknuyAtvA pratyAgaMtuM tatra na gaccheta. yava jaMghAI yAvadakaM sa dakasaMghaTTaH, nAbhiyAvahnepaH, tatparato popari, tata RtukAle bhikSAcaryAyAM yatra vayodakasaMghaTTA varSAsu ca sapta naveyustatkSetraM nApa For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- hanyate, caturAdiniraSTAnnizca tairupadanyate, te ca RtubaLe gatAgatena SaTa varSAsu caturdaza syuH, le. yA pazcaiko'pi kSetramupahaMti, lepopari tu kiM vAcyaM !! tathA yadi caturo mAsAnekaditryAdidinonAghA napoSitaH sthAtuM na zaknoti tadA jaghanyato'pi pUrvakrameNa namaskArasahitAdeH pauruSyAditapovRti kuryAditi. 'abegazyANaM ' ityAdi, astyetadyade keSAM sAdhUnAM purataH, evamuktapUrva navati, guruniriti gamyate. cUrNau tu ' agazyANaM thAyariyA' ityuktaM, 'aba nAsez thAyarita' iti vacanAt, artha evAnuyoga eva, ekAyitA ekAgratA arthaikAyitAsteSAmathavAstyetadyadekeSAmAcAryANAmidamuktapUrva navatItyevaM vyAkhyeyaM, tatra ca SaSTI tRtIyArthe, tatazcAcAryairidamuktaM navati. naMtetti' he nadaMta kalyANin sAdho 'dAve ' iti glAnAya dadyAH, svArthiko po vA dApayeddadyAH, azanAdikamAnIyeti gamyate. anena ca glAnadAnadezenAdyacaturmAsakAdau svayaM mA pratigRhNIyA ityuktaM, evamukte se tasya sAdhoH kalpate dAtumarthAdglAnAya, na svayaM pratigRhItuM guruNAnanu. jhAtatvAt. atha guruNoktaM svayaM pratigRhNIyA gkhAnAyAnyo dAsyati na vAdya nodayate iti, tataH pratigR. | For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- hItuM kalpate, na glAnAya dAtuM, atha guruNoktaM syAnadaMta dadyAzca khAnAya pratigRhNIyAzca, yadadya tvamadamo'sIti, tato dAnaM svasmai pratigrahaNaM ca kalpate, anuktazcedglAnAyAnayati svayaM vA gRhNA. ti, tataH pariSTApanikAdoSo'jIrNAdiglAnatvaM vA mohovo vA dIrAdau ca dharaNAdharaNe zrAtmasaMyamavirAdhaneti. 'daghANaM ' ityAdi, hRSTAnAM taruNatvena samarthAnAM, yuvAno'pa kecit sarogAH myurityAha-arogANAM kvacit 'AroggANaMti ' pAThastatrArogyamastyeSAmityabhrAditvAdapratyaya ArogyAsteSAM, yuvAno'pi nIrogA api kecita kRzAMgAH syurityAha balikazarIrANAM rasapradhAnA vikRtayastA abhIdaNaM punaH punaH prAharayituM na kalpate, rasagrahaNaM tAsAM mohonnavahetutvakhyApanArtha, abhIdaNagrahaNaM puSTAlaMbane kadAcittAsAM parinogAnujJArya, navagrahaNAt kadAcita pakvAnnaM gRhyate. vikRtayazca vividhAH, saMcayikA asaMcayikAzca. tatra dugdhadadhipakvAnnavikRtayo'saMcayikA glAnatve vA gurubAlatapasvigabopagrahArtha vA zrAvakAdaranimaMtraNAdA grAhyAH, ghRtatelagumAkhyAH saMcayikAstAH pratilAbhayana gRhI vAcyaH, mahAn kAlo'sti, tato glAnAdikArya gRhISyAmaH, sa vadedgRhNIta caturmAsI yAvat pravRtAH saMti, tato grAhyA bAlAdInAM ca deyAH, na ta. For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha - ruNAnAM niSkAraNaM. yadyapi madyAdivarjanaM yAvajIvitamastyeva, tathApi kadAcidatyatApavAdadazAyAM grahaNe'pi kRtaparyuSaNAnAM sarvathA niSedhaH ' vegazyA' ityAdi, astyetadekeSAM vaiyAvRttyakarAdInAvamukta pUrvavati, guruM pratIti zeSaH. he jadaMta bhagavannarthaH prayojanaM glAnasya vikRtyeti. evaM 140 | vaiyAvRttikAreNokte' se ya vazyA' sa ca gururvadet ' se ya puDhe ' iti, taM ca khAnaM sa vaiyAvR tyakaraH pRcchati . kvacit ' se ya putriya' iti pAThaH, tatra sa khAnaH pRSTavyaH, kiM pRcchatItyAha - ' kevaie ' kiyatA vikRtijAtena dIrAdinA tavArthaH ? tena ca glAnena svapramANe nakte sa vaiyAvRkaro gurora vyAgatya brUyAta 'evazeAM yo gilAeNassa' zyatA chArtho glAnasya, tato gururAha jaM se ' iti yatsa glAnaH pramANaM vadati tatpramANena ' se ' iti tadvikRtijAtaM grAhyaM tvayA, ' se ya viSNavitA ' sa ca vaiyAvRttyakarAdirvijJapayet yAceta gRhasthapArzvAt, vijJavidhAturava yAtrA - yAM, sa ca yAcamAno labheta tadastu tacca pramANaprAptaM ca paryAptaM jAtaM. tatazca 'hona khAhitti sAdhusiti zabdArthe bhavatviti padaM 'alAhitti ' zrutamityarthaH, chAlAdi nivAraNe iti For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 141 deha vacanAdanyanmAdA iti vaktavyaM syAd gRhasthaMprati. tataH sa gRhI prAha kimAhu bhaMte' aya kivyA0 mAhurnadaMtAH, kimartha zrutamiti bruvate navaMta ityarthaH, sAdhurAha evaeNaM aTho gilANassa' etA vatArtho glAnasya 'sayA' kadAcit evaM sAdhumevaM vadaMtaM paro dAtA gRhI vedat , kiM vadediyAha'ajo' ityAdi, he Arya pratigRhANa tvaM pazcAdadhikaM tattvaM nodayase luMjIthAH pakvAnnAdi, pAsyasi pibestvaM dIrAdi, kacita pAhisisthAne 'dAhisitti' dRzyate, taccAtIva hRdyaM svayaM vA muM. jIthAH, anyasAdhorvA dadyA iti. evamukte gRhiNA se tasya sAdhoH kalpate pratigRhItuM, na punarlAnanizrayA gArthyAtsvayaM gRhItuM, glAnArthe yAcitaM maMDalyAM nAneyamityAkUtaM. 'tahapagArAiM' zyA. di, tathAprakArANi ajugupsitAni gRhiNAM kulAni ' kaDAti' kRtAni tairanyairvA zrAvakatvaM zrAchatvaM vA grAhitAni, ' pattiyAti' pratyayitAni prItikarANi vA. 'thiGAti ' sthairyamastyeSviti sthairyANi, prItau dAne ca sthirANi 'vesAsiyAti' dhruvaM lapsye'haM tatreti vizvAso yeSu tAni vaizvAsikAni, "saMmayAIti ' saMmatayatipravezAni 'bahuma yAti ' bahavo'pi sAdhavo, naiko dvau vA matau yeSu, bahUnAM vA gRhamanuSyANAM mataH sAdhupravezo ye For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- Su tAni bahumatAni. 'pANumayAti ' anumatAni dAtumanujhAtAni, aNurapi kSullako'pi mato ye ghu, sarvasAdhusAdhAraNatvAt, na punarmukhaM dRSTvA tilakaM karSatItyaNumatAnIti vA yeSu kuleSu, 'se' ta sya sAdhoH 'adakhkhu ' iti vAcyaM, vastvadRSTvA na kalpate vaktuM yathAsti te AyuSmannamukamamukaM 142 vA vastviti, yataH ' saDhItti' zraghAvAn dAnavAsaniko gRhI tatsAdhuyAcitaM vastu gRhNIta vA mUvye na krINIyAt , mUlyAnAve yatyartha stanyamapi kuryAt cauryeNApyAnIya vitaret tadastu naMdanasakthumaM makAdi pUrvakvathita naSNodake pugdhe vA kSipet . ApaNAdA Anayet . prAmityekaM kuryAditi. kRpapagRheSu tvadRSTvApi yAcane na tathA doSA ityarthaH. 'niccannattiyassatti' nityamekAzaninaH 'egaM goyarakAlaMti' ekasmin gocaracaryAkAle sUtrapauruSyArthapauruSyanaMtaramityarthaH. 'gAhAvazkulaM ' gRha sthavezma, 'nattAe vA ' bhaktArtha 'pANae ' pAnArtha 'panavetyAdi ' ekAro vAkyAdAvalaMkArArthaH, anyatrAcArya vaiyAvRttyAta, AcArya vaiyAvRttyAdanyatra tabarjayitvetyarthaH. AcArya vaiyAvRtyaM hi yayekavAramuktena kartuM na pArayati tadA hirapi muktAM, tapaso hi vaiyAvRttyaM garIyaH, evamupAdhyA| yAdiSvapi. For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'avaMjaNayA jAyaeNaMti ' na vyaMjanAni bastikUrcakadAdiromANi jAtAni yasyAsau anya janajAtastataH svArtha kaH, zravyaMjanajAtakAt krullakAdanyatra yAvadadyApi tasya vyaMjanAni noniyaMte, tAvad hirapi bhojanaM na suSyatItyarthaH. atra ca prAcAryazca vaiyAvRttyamasyAstIti abhrAditvAdapratyaye vaiyAvRttyazca vaiyAvRttikara AcArya vaiyAvRttyau, tAnyAmanyatra, evamupAdhyAyAdiSvapi neyaM. prAcAryopA. dhyAyatapasviglAnacalakAnAM hinaktasyApyanujhAtatvAdevamapi vyAkhyA. 'ayamevae' ityAdi. zra yaM vadayamANa etAvAna vizeSo yatsa AcAryopAdhyAyatapasviglAnakullakenyo'nyasAdhuH caturthanojI prAtarna caramapauruSyAM niSkamyopAzrayAdAvazyikyA nirgatya pUrvameva vikaTamujhamAdizuddhaM bhuktvA prAzu. kAhAraM, pItvA ca takrAdikaM saMsRSTakalpaM vA patadgrahaM pAtraM saMlikhya nirlepIkRtya saMpramRjya ca pradAbya -- seyatti ' yadi saMstarenirvahettadA tatra dine tenaiva bhaktArthena bhojanena parivaseta. atha na saM staret stokatvAttadA 'docaMpitti ' dvitIyavelAyAmapi nikSetetyarthaH. SaSTanaktikasya dvau gocarakAlau, yena sa kanye'pyupavAsa kartA, aSTamannaktikasya trayaH, na ca prAtaraTitameva dhArayeta, saMcayasaMsaktisAMghANAdidoSaprasaMgAta. -- -- vikiTha bhattiyassatti' aSTamAdUrdhva tapo vikRSTabhaktaM, 'save go. For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha - yarakAletti ' caturo'pi praharAna. evamAhAravidhimuktvA yatha pAnakavidhimAha - vyA0 'savAI pAegAIti pAnaiSaNoktAni vayamANAni vA 'navocchedimAdIni ' tatrotsvedimaM piSTajalaM piSTabhRtahastAdikAlanajalaM vA, saMkhedimaM saMsekimaM vA, yatparNAdyutkAvya zItodakena si144 cyate tat, cAlodakaM taMruladhAvanodakaM, tilodakaM mahArASTrAdiSu nistvacitatiladhAvanajalaM, tu SodakaM vrIhyAdidhAvanaM, yavodakaM yavadhAvanaM, vyAyAmeko'vastravaNaM, sauvIrakaM kAMjikaM, zuru vikaTamuSNodakaM. 'usiviyaDetti' uSNajalaM tadapyasiktaM yataH prAyeNASTamordhva tapakhino dehaM devatA vyadhitiSTati. nattapaDiyAirikayassatti' pratyAkhyAtanattasyAnazanina iyarthaH. 'paripUetti' vastragalitaM vyaparipUte tRkASTAdergale laganAt, tadapi parimitaM, anyathA'jIrNa syAt, kacit, sevi yaNaM bahusaMpunne no cevaNaM abahusaMpunne ' iti dRzyate. tatra ISadaparisamAptaM saMpUrNa bahusaMpUrNa, nAmnaH prAgbahurvetti bahupratyayaH, , astokatare hi tRNamAvasyApi nopazama iti. ' saMkhAyadattiyassatti ' saMkhyayopalakSitA dattayo yasyeti saMkhyAdattistasya dattiparimANavata ityarthaH ' loNAsAyAMti ' lavaNaM kila stokaM dIyate, yadi - vA tanmAtraM praktapAnasya gRhNAti sApi dattirgaNyate, to lavaNAsvAdanamAtramapi pratigRhItA dattiH For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir vyA0 deha- syAt, paMcetyupaladaNaM, tena catasrastisro Dhe ekA SaT sapta vA yathAbhigrahaM vAcyAH, kadAcittena paM. ca dattayo nojanasya labdhAstisrazca pAnakasya, tataH pAnakasatkA avaziSTA nojane nikSipati ta. dardhayatItyarthaH. nojanasatkA vA pAnake ityevaM samAvezo na kalpata zyarthaH. 'jAva javassayAna' 14 zyAdi, japAzrayAbayyAtaragRhAdAranya yAvat saptagRhAMtaraM saptagRhamadhye 'saMkhaDienRpatti' saMskriyata ti saMskRtirodanapAkastAmetuM gaMtuM na kalpate piMmapAnArtha thAhArArtha tatra na godityarthaH. teSAM gRhANAM sannihitatayA sAdhuguNahRtahRdayatvenomamAdidoSasaMbhavAt , etAvatA zayyAtaragRhamanyAni ca SaDAsannagRhANi varjayediyuktaM. kasya na kaTapata ityAha-sanniyaTTacArissa' niSiSgRhenyaH sanivRttaH saMzcarati viharatIti sannivratacArI pratiSivarjakasAdhustacca. bahavastvevaM vyAcadAte, saptagRhAMtaraM saMkhamiM ca janasaMkulajemanavAraladANAM gaMtuM na kalpate, yAktaM pratinAti taTyAkhyAnaM pramANIkartavyaM. hitIyamate zayyAtaragRhamanyAni ca saptagRhANi varjayedityuktaM. tRtIyamate zayyAtaragRhamanaMtaragRhaM sapta vAnyAni varjayedityuktaM. 'avassayassa pareNaMti ' upAzrayAta parataH saptagRhAMtarametuM na kalpate, paraMpareNaMti ' paraMparayA vyavadhAnena saptagRhAMtarametuM na kalpate, zayyAtaragRhAdanaMtarame. For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. saMdeha - kaM gRhaM, tataH saptagRhA iti paraMparatA. vyA0 ' pANipaDiggahiyassatti ' ' kaNagaphusiyA phusAramAtraM vyavazyAyo mahIkAvarSe vA vRSTikAyokAvRSTiH ' yahiM sitti nAbAdite cAkAza ityarthaH, piMDapAtamAdAraM pratigRhya 'posa 146 vittae prahArayituM na kalpate. kadAcidardhabhukte'pi vRSTipAtaH syAt. nanu jinakalpikAdayo dazapUrvaratvenAtizayajJAninastaizca prAgevopayogaH kRto bhaviSyati, tatkathamarthabhukte vRSTisaMbhavaH ? satyaM, bAdmasthikopayogastathAvAsyAdanyathA veti na doSaH ' posavemANassatti ' AkAze guMjAnasya yadi varSettadA piMpAtasya dezamekaM bhuktvA dezaM vAdAya pANimAhauraikadezasahitaM pANinA di. tI hastena paripidhAyAccAdya urasi hRdayAgre nilIyeta nikSipeddA. ' ' iti taM sAhAraM pAliMkadAyAM vA saMdaredaMtarhitaM kuryAt evaM ca kRtvA yathAchannAni gRhiniH svanimittamAtrAditAni nilayAni gRhANi upagacchedavRdamUlAni vA yathA se tasya pANau dakAdIni na paryApadyate na virAdhyaM te , Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pataMti vA, tava dakaM bahavo biMdavaH, dakarajo biMDumAtraM, dagaphusiyA phusAraM avazyAya iyarthaH. uktamevArtha nigamayannAha - vAsAvAsaM ityAdi, ' kaNagaphusiyamittaMpatti kaNo lezastanmAtraM " For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha- kaM pAnIyaM phusiyA phusAramAtraM kaNakasya phusiyA kaNakaphusiyA. nuktaH pANipAtasya vidhiH, zdA vyAH nI patadgrahadhAriNastamAha pamiggahadhArissetyAdi ' patadgrahadhAriNaH sthavirakalpikasya -- vagdhAriyavuSThikAnaM' anchi147] nadhArA vRSTiH yasyAM vA varSAkalpazcotati, nIvaM vA varSAkalpaM vA nitvA aMtaHkAyamAyati vRSTista tra vitu na kalpate, apavAdAttvazivAdikAraNairbhidAkAlAdyakAlavarSimeghAdyayogyakSetrasthAH zrutapAukAstapasvinaH kSudasahAzca nidArtha pUrvapUrvAbhAvenaurNikenauSTrikeNa jAyamAnena sautreNa vA kalpena tathA tAlapatreNa palAzautreNa vA prAvRtA viharaMtIti. 'sAMtaruttaraMsitti' aMtaraH sautrakalpaH, nattara karNikastAnyAM prAvRtasyAlpavRSTau gaMtuM kalpate, athavA aMtaramiti kalpaH, uttaramiti varSAkalpaH kaMbavyAdiH. cUrNikArastvAha-aMtaraM rayaharaNaM paDiggaho vA, nuttaraM karaNakappo, tehiM sahatti. 'nigiziya nigiziya' ti sthitvA sthitvA varSati ahe navasmayaM vA ' iti, AtmanaH sAMnogikAnAmitareSAM vA napAzrayasyAdhastadannAve vikaTagRhe AsthAnamaMmapikAyAM yatra grAmyaparSadupavizati, tatra hi sthito velAM vRSTeH sthitAsthitasvarUpaM ca jAnAtyazaMkanIyazca syAt, vRdamUle vA nirgalaka For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha- rIrAdau, tatra vikaTagRhe vRtamUle vA sthitasya sAdhoH. vyA0 puvA gamaNeNaMti' yAgamanAtpUrvakAlaM, athavA pUrva sAdhurAgataH, pazcAdAyako rAdhuM pravRtta ti, pUrvAgamanena hetunA pUrvAyuktastaMgalodanaH kalpate, pazcAdAyuktobhiliMgastapo na kalpate, tatra 14 pUrvAyuktaH sAdhvAgamAtpUrvameva svArtha gRhasthaiH paktumArabdhaH, sAdhau cAgate yaH paktumArabdhaH sa pazcA dAyuktaH, sa ca na kalpate, namAdidoSasaMbhavAt , pUrvAyuktaH kalpate, dAlirumidadAlirvA sasnehasUpo vA, evaM zeSAlApakaddayamapi vyAkhyeyaM. saMgrahamAha-je se tabetyAdi ' spaSTaM, atrake vadaMti, yattulyAmAropitaM tatpUrvAyuktaM, anyetvAryatsamIhitaM tatpUrvAyuktaM, samIhitaM nAma yatpAkArthamupadaukitaM, etau ca dAvapyanAdezo, zrAdezastvayaM yatsAdhorAgamanAtpUrva gRhinniH svArthamupaskriyamANaM tatpUrvAyuktaM, tathA cAgamaH-pubAnattADabhitaM / kesiMvi samIhiyaM tu jaM taba / / etena hu~ti punni | vi / puvapavattaM tu jaM taba // 1 // anAdezatve tvayaM hetuH-puvArahite ya samIhite ya / kiM buSnaI na khabu anaM // tamhA | jaM khalu naciyaM / taM tu pamANaM na zyaraM tu // 1 // iti. 'velaM navAyaNAviyattaetti' velAmati For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 14 deha kramayituM tatra ca tiSTataH kadAcirSa noparamati tatra kiM vidheyamityAha-viyaDagaM' zyAdi, vi. kaTamujhamAdi vizuddhaM bhuktvA pItvA ca ekatrAyataM subaI nAMDakaM pAtrakAdyupakaraNaM kRtvA vapuSA saha prAvRtya varSatyapyanastamite sUrye vasatAvAgaMtavyameva, bahirvasatebahavo doSA ekAkinastAvadAtmaparonayasamutthAH, sAdhavo vA vasatisthA atiM kuryuriti. tatra vikaTagRhamUlAdI kathaM stheyamityAha 'no kappara egassetyAdi ' zaMkAdidoSasaMbhavAt , ekA kitvaM kathaM tasyeti cet ucyate-saMghATikA napoSito'sukhitovA syAtkAriNako vA sa ekAkIti. 'asthiyavikezatti ' asti vAtra kazcitpaMcamaH, 'abiyaiM ca kezatti ' pAThe tu tha iti vAkyAlaMkAre, 'abiyAIti' nA. SAmAtramasti vetyarthaH. 'khuDDae vA khuDDiyAvatti' kulakaH sAdhUnAM kukhikA sAdhvInAM, sAdhuryAtmanA dvitIya nasargataH, saMyatyastu jyAdayaH, SaTkarNo nidyate maMtra iti nyAyAta. anesi vA saMloe itti ' yatra kullakAdirna syAt tatrAnyeSAM dhruvakarmikalohakArAdInAM varSayapyamuktasvakarmaNAM saMloke | dRSTipathe, tatrApi sa pratihAre sarvato dvAre sarvagRhANAM vA hAre 'evaNhaM ' iti evaM kalpate sthA| tuM ' ehaM ' iti vAkyAlaMkAre. evaM nigraMthasya agArIsUtre nigraMthyA zrAgArasUtre ca jJeyaM, agArama For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. " vyA0 saMdeha - syAstItyavAditvAdapratyaye'gAro gRhI, 'pariNaevaM ' ityAdi, tvaM mama yogyaM zanAdyAnayeritya pariptenAbhANi tena zrahaM tava yogyamazanAdyAniSye ityaparijJaptasyAnuktasyArthAya kRte'zanAdi pratigRhItuM na kalpate. atra praznayati ' se kimAhu naMtetti ' chAtra kiM kAraNaM bhadaMtA khAhurgururAda' ityAdi vA cedasti te tadA paro yasmai yAnItaM sa bhuMjIta zvA anojanarucizvetadAna bhuMjIta, yadi ca paro'nichan dAkSiNyAhuMkte tato glAnistasyAjIrNAdinA na bhuMkte cettadA varSAsu jaladarita bAhulyena sthaMDila daurlanyAtpariSTApane doSastasmAtpRSTvAneyamiti. 150 6 unale ' ityAdi, udakArDe galaDiMyuktena sasnigdhena ISadakayuktena ' se kimAhu bhaMte ' sa jagavAMstIrthakaraH kimADhAtra kAraNaM, gururAha sarvvatyAdi ' sapta snehAyatanAni jalAvasthAna sthAnAni yeSu jalaM cireNa zuSyati, pANI hastau, pANirekhA vyAyUrekhAdayastAsu ciramudakaM tiSTa ti. nakhA pakhaMDA nakhazikhAstadagranAgAH, jUnaivordhva romANi vyaharUDhA dADhikA, uttaroDhA zmazrUNi iti vigatodako viMDarahitazchinnasnehaH sarvathA nahInaH. ' suhumAI' ityAdi, sUkSmatvAdalpAdhAratvAca sUkSmANi, yajIdAM punaH punaH yatra yatra sthAne niSadanAdAna nikSepAdi karoti, jJAtavyA Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dehaH ni sUtropadezena, dRSTavyAni cakSuSA, jJAtvA dRSTvA ca prItilekhitavyAni, parihartavyatayA vicAraNI yAni. 'tamiti' tadyathA-prANasUna paMcavidhaM prApta tIrthakaragaNadharairekaikasmin varNe sahasrazo ne. dAH, bahuprakArAzca saMyogAH, te sarve'pi paMcasu kRSNAdiSvavataraMti, prANasUdamaM tu hIMjyiAdayaH, prANo yathAnudharIkuMthuH, sa hi calanneva vibhAvyate, na sthitaH sUkSmatvAta. 1. pannaka nasI, sa ca prAyaH prAvRSi bhUmikASTanAMmAdiSu jAyate, yatrotpadyaba tadvya samavarNazca nAma pannatte iti, nAmeti prasiau . bIjasUkSmaM kaNikA zAbyAdivIjAnAM nahIti rUDhA nakikA. 3. haritasUkSmaM navobhinaM pRthvIsamavarNa haritaM, tatsvalpasaMhananatvAtstokenApi vinazyati. 4. puSpasUkSmaM vaTouMbarAdInAM tatsamavarNatvAdaladayaM, tacconvAsenApi virAdhyate. 5. aMmasUmaM udaMzAmadhumadikAmatkuNAdyAsteSAmaMjhamudaMzAMma, natkalikAMmaM bUtApuTAMjha, pipIlikAMmaM kITikAMma, dalikA gRhakokilA brAhmaNI vA tasyA aMmaM | haslikAMma, halohaliyA ahiloDI saraDI kakkiMDItyekArthAH, tasyA aMDaM, etAni hi suMdamANi syuH. 6. layanamAzrayaH satvAnAM yatra kITikAdyanekasUkSmasatvA bhavatIti layanasUkSma, yathA nattiMgA svapakA gardanAkRtayo jIvAsteSAM layanaM nUmAvutkIrNagRhaM uttiMgalayanaM, bhRguzuSkabhUrAjI jalazoSAnaM For Private And Personal Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 155 saMdeha taraM kedArAdiSu sphuTitA dAlirityarthaH. 'najjuetti ' bilaM tAlamUlakaM tAlamUlAkAra, adhaH pRthu | vyA0 rupari sadamaM vivaraM, zaMbUkAvarta bhramaragRhaM . snehasUdana : nassatti' avazyAyo yaH khAtpatati, himaM styAnodaviMDaH, mahikA dhUmarI, karakA ghanopalAH, haratanu niHsRtatRNAgrabiM'rUpo yo yavAMkurAdau dRzyate. 7. aSTAsvapi, 'se taM ' iti, tadetat. atha RtubavarSAladANakAlayasAmAnyA sAmAcArI varSAsu vizeSeNocyate, 'AyarIyaM vA' ztyadi, AcAryaH sUtrArthavyAkhyAtA digAcAryo vA. upAdhyAyaH sUtrAdhyApakaH. sthaviro jhAnAdiSu sIdatAM sthirIkartA, udyatAnAmupabRMhakazca, pravartako jhAnAdiSu pravartayitA, tatra jhAne paTha guNaya zR. Nu uddezAdIna kuru iti, darzane darzanaprabhAvakAna saMmatyAditarkAnanyasyeti cAritre prAyazcittamuddaha? aneSaNAHpratyupeditAdi mA kRthAH, yathAzakti dvAdazadhA tapo vidhehItyAdi. gaNI yasya pA. dhai AcAryAH sUtrAdyabhyasyaMti, gaNino vAnye yAcAryAH sUtrAdyarthamupasaMpannAH, gaNadharastIrthakRviSyAdiH, gaNAvichedako yaH sAdhUna gRhItvA bahiHkSetre Aste, gArtha kSetropadhimArgaNAdau prabhAvanAdikartA sUtrArthobhayavit, yaM cAdhipatitvena sAmAnyasAdhumapi puraskRtya viharati. 'te ya se viyari For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir deha- jA' te vAcAryAdayaH se tasya vitareyuranujJAM dAH ' se kimAhu naMteti ' prAgvat. vyA0 zrAcArya Aha thAyariyA paJcavAyaM jANaMtitti' ityAdi bahuvacanAMtA gaNasya saMsUcakA navaMtIti nyAyAdAcAryA zrAcAryAdayaH pratyapAyamapAyamapAyaparihAraM ca jAnaMti, pratikUlopAyasya pratya. 153 pAya ti vigraheNApAyaparihAre'pi pratyapAyazabdo vartate, anApRcchya gatAnAM vRSTiA pateta, pratya nIkAH zaikSasvajanA vopadraveyaH, kalaho vA kenacidAcAryabAlaglAnakapakaprAyogyaM vA grAhyamanavi Syat, te cAtizayazAlinastatsarva viditvA tasmai adApayiSyan. evaM vihAramizcaityAdigamanaM, vi. cArabhUmiH zarIraciMtAdyartha gamanaM, anyachA prayojanaM lepasIvanalikhanAdi navAsAdivarja sarvamApR. cchayaiva kartavyamiti tatvaM, gurupArataMtrasyaiva jhAnAdirUpatvAta. grAmAnugrAmaM 'hiMDikAetti' hiMmituM bhidAdyartha kAraNe bAlaglAnAdau, anyathA hi varSAsu prAmAnugrAmaM hiMmanaM anucitameva. 'evazyaM vA' zyatIyaM vA -- evazkhuttozatti' etAvato vArAn atra pratyapAyA asyA vikRtergrahaNe'syAyama| pAyo mohoghnavAdiglAnatvAdasya guNo veti, te khaMti vAtikapaittikazleSmikasAnnipAtikarogANA| mAtusvaidyapraticArakabhaiSajyAdirUpacatuSpAdAM cikitsAM. tathA coktaM-niSadravyANyupasthAtA / rogI / For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha- pAdacatuSTayaM // cikitsitasya nirdiSTaM / pratyekaM taccaturguNaM // 1 // dadastIrthAttazAstrAryo / dRSTakarmA zucibhiSag // bahukalpaM bahuguNaM / saMpannaM yogyamauSadhaM // 2 // anuraktaH zucirdado / budhimAna pra. ticArakaH // zrArogI niSagyazyo / jhApakaH satvavAniti // 3 // 154 'thAnaTTittaetti ' kArayitavyaM AnaTTidhAturAgamikaH karaNArthe, 'tavoka-maMti' ardhamAsikAditapaH, yatra pratyapAyAM samartho asamartho vAyaM vaiyAvRttyakaro vAyaM anyo vA vaiyAvRttyakaro'sti, nA. sti vA pAraNakayogyaM lAjAtaraNAdisaMdhudaNamasti nAstivetyAdikAnAcAryA eva vidaMti, apazcima caramaM maraNaM apazcimamaraNaM, na punaryatpratidaNamAyurdalikAnunavaladamAcIkkimaraNaM, tadevAMto'pazcimamaraNastatra navA vArSatvAuttarapadavRchau apazcimamaraNAMtikI, sA cAsau saMlekhanA ca saMlikhyate kRSIkriyate zarIrakaSAyAdyanayeti saMlekhanA, sA ca dravyabhAvanedanninnA, 'cattAri vicittAI' zyAdikA thapazcimamaraNAMtikasaMlekhanA tasyA ' jUsaNatti' joSaNaM sevA tayA 'jUsietti' dipatazarIro'ta eva pratyAkhyAtanaktapAnaH pAdapopagataH kRtapAdapopagamano'ta eva kAlaM jIvitakAlaM maraNakAlaM vAnavakAMdannananilaSyan vihartumibet. atra ca pratyavAyA ayaM nistArako na vA samAdhi For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yA0/ deha- pAnakaM niryApakA vA saMti na vetyAdayaH, dapakasya hi nadaramalazodhanArtha tvagelAnAgakesaratamAla | patramithasazarkarakkathitazItaladAraladANaM samAdhipAnakaM pAyayitvA pUgiphalAdidravyairmadhuravirekaH kArya | to niryApakA zuddhatAdyarthamaSTacatvAriMzat 'parivavittaetti' vyutsRSTuM dharmajAgarikAM thAjhApAyavipA155 kasaMsthAnavicayanedadharmadhyAnavidhAnAdinA jAgaraNaM dharmajAgarikA tAM jAgaritumanuSTAtuM vavaMce tyA: di' pAdapoMgnaM rajoharaNaM yAtApayituM punaH punaH, anAtApane natsApanakAdayo doSAH, vastrAApadhAvAtape datte bahirgatuM yAvatkAyotsarge'pi sthAtuM na kalpate, vRSTinayAdyadi sannihitayatirasti tadA tamupadhiM ciMtayati tadA kalpate ciMtakAbhAve tu jalakledacauraharaNAkAyavirAdhanopakaraNahAsyAdayo doSAH sthAnamUlasthAnaM tacca kAyotsargaladANaM, maM tA' ityAdi, daM vastrAdi tAvanmuhUrttakaM mu. hUrttamAtraM jAnIhi vinAvayeH, 'jAvattAvatti' nASAmAtra, yAvadarthe sa ca sannihitaH sAdhuH se tasya japadhiciMtanebAkArakartuH pratizRNuyAdaMgIkuryAcanamiti zeSaH, evaM spaSTaM. ___ 'aNanniggahiya ' ityadi, ananigRhItazayyAsana evAnannigRhItazayyAsanikaH, svArthe / | kaH, tathAvidhena bhavituM na kaTapate, na yuktaM, varSAsu yatinA maNikuTTime'pi pIThaphalakAnigrahavataiva For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha mAvyaM ityarthaH, anyathA zItalAyAM mau zayane kuMvAdiprANivirAdhanAjIrNAdidoSAzca syuH, thA. vyA0 sane tu kuMvAdisaMghaTTaniSadyAmAlinyApkAyavadhAdayaH. zrAyANameyaMti ' karmaNo doSANAM vA thA. sanamupAdAnakAraNametadanabhigrahItazayyAsanikatvaM. athavAbhigraho nizcayaH svaparigRhItameva zayyA. 156 sanaM me bhoktavyaM, nAnyagarigRhItamiti. AdAnatvameva dRDhayati- aNabhiggahietyAdi' ana. bhigRhItazayyAsanikasyetyuktavata. anuccAkucikasya kuca parispaMde, akuco aparispaMdA nizcalA yasyA: kaMbilA na caTaMti, zradRDhabaMdhane hi saMgharSAnmatkuNakuMvAdivadhaH syAt. nacA DhastAdiM yAvayena pipIlikAvadho na syAt , sAdirvA na dazeca. 'jacAvAsAvazkuccAcocA' kucA kaMbAdimayI zayyA, sA vidyate yasyAsAvucAkuciko, na jaccAkuciko'nuccAkuciko, nIcasaparispaMdazayyAkastasya anarthakabaMdhinaH, padamadhye anarthakaM niHprayojanaM ekavAropari hau trIna caturo vA vArAna kaM. bAnAM baMdhAna dadAti. catarupari bahani vAdakAni banAti. tathA vastrApAyapalimaMthAdayo doSAH. yadi caikAMgikaM caMpakAdidalaM lanyate tadA tadeva grAhya baMdhanAdiprakriyAparihArAta. amitAsanikasya abaghAsanasya sthAnAtsthAnAMtaraM hi muhurmuhuH saMkrameNa satvavadhaH pravartate, a. For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 deha | nekAni vA vAsanAni sevamAnasya yanAtApinaH saMstArapAtrAdInAmAtape'dAtustatra ca panakasaMsa tyAdayo doSAH, upanoge ca jIvavadhaH, upabhogAnAve copakaraNamadhikaraNameveti, samitasyeyadiSu, taveryApAriSTApa nikAsamityorasamitaH satvAn daMti, jASAsamitAvasamitazca saMpAtimAn, eSa17 NAsamitAvasamitastvayamapkAyaH pariNato na veti snehavedaM na veti jyAdAnanikSepasamitAva samitaH punaH sthAnaniSadanAdAnanideopAdau jIvAn virAdhyatIti. abhIdaNaM yajIdaNaM punaH punarapratilekhanAzIlasya cakSuSA dRSTvA pramArjanAzIlasya rajoharaNAdinA pramRjya sthAnAdikartuH pratilikhitaDuH pramArjitama pratilikhitApramArjitameva, natra kutsArthatvAta tathA tathA tena tenAnanigRhItazayyAsanikatvAdinA prakAreNa saMyamo DurArAdho DuHpratipAlyo bhavati, yathA yathA tAni sthAnAni karoti, tathA tathA saMyamArAdhanA duSkarA bhavatItyarthaH ityAdAnamuktvAnAdAnamAda - khANAyANAmeyaMti karmaNo'saMyamasya vAnAdAnametat, zayyAsanAnigrahavatA jAvyaM, uccAkucA ca zayyA kartavyA, chA rthAya sakRca padAMtadhanIyA, kaTukAni catvAri kAryANi, bakAsanena jAvyaM, kAraNa evocAnAt saMstArakAdInyAtapanIyAni, pratilekhanApramArjanAzIlena nAvyaM yathAyathaitAni sthAnAni karoti tathA For Private And Personal Use Only " Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha tathA saMyamaH khArAdhitaH sukaro vA bhavati, tatazca modaH. 'tana nacArapAsavaNamIna ' iti, a. vyA0 nadhisahiSNostisrotaH, adhisahiSNozca bahistisro dUravyAghAte madhyA taTyAghAte AsannA zyAsa namadhyadUrabhedAta tisraH, pArSatvAd grISmazabdo bahutve strIliMgazca. 'nasannaM ' ityAdi, nasannaMti prA. ye bAhulyenetyarthaH, prANAzca zaMkhana'gopAdayaH, tRNAni ghAsaH, bIjAni tattaddanaspatinAmadhuno. jitAni. pannakA ulayaH, athavA 'pANAyataNAyatti' prANAnAM jIvAnAM yAyatanAni sthAnatA. ni bIjAni panakaharitAni veti yojyaM. kacit 'pANAyaNaMti ' dRSTaM, tatra prANAyatanamityAdi vyAkhyeyaM. 'tanamattayatti' vINi mAtrakANi, tadabhAve hi velAtikrameNa vegadhAraNe AtmavirAdhanA, varSati ca bahirgamane saMyamavirAdhanA, ana cUrNiH____ cANihiM tassa gummiyAdigahaNaM teNa sattae vosiritA bAhiM NicA parisaveza pAsavaNevi tha. bhiggahito dhareza tassAIsa jo jAhe vosira so tAhe dhAreza, Na nirikavara, suvaMto vA nabaM. gevi tayaM ce navIra daMDayaM vA doreNa baMdhatigo se asaMsitayAe bhRmIe annabaparigaveyatti. pa. | ripaGosavaNAna' ityAdi, paryuSaNAtaH paramASADhacaturmAsakAdanaMtaraM golomamAtrA api sthApanIyAH, For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir RA deha pAsatAM dIrghAH. dhuvalona na jiNANaM / niccaM therANa vAsavAsAsu // iti vacanAta. yAvattAM raja nI nA'padasitapaMcamIrAtri nAtikramayet, paMcamyA rAtreAgeva locaM kArayet, ayamabhiprAyo yadi " samarthastadA varSAsu nityaM locaM kArayet , tadasamartho'pi tAM rAtriM noTlaMghayet, paryuSaNAparvaNi aba150 zyaM locaM vinA atikramaNasyAkaTapyatvAt. "navAyaNAvittaetti' atikramayituM kezeSu hyapakAyo lagati, sa ca virAdhyate, tatsaMgAca SaTpadikAH saMmUti, tAzca kaMmyamAnaH khaMDayati, nakhadAti ca zirasi karotIti golomamAtrA api kezAH sthApayituM na kalpate, yadi ca kSureNa muMDApayati kataryA vA kartayati, tadA yAjJAnaMgo'navasthA mithyAtvaM saMyamAtmanovirAdhanA ca SaTpadikAzvidyate, nApitazca pazcAtkarma karoti, apabhrAjanA ca zAsanasya, tasmAloca eva zreyAn , yadi vA'sahiSAjhece kRte jvarAdirupadravo vA kasyacit, bAlo vA rudyate, dharma vA tyajet , tato na tasya locaH kAryaH, kSureNa muMDanIyaH sa ityetadevAha 'aGoNamityAdi ' AryeNa sAdhunA kuramuMDena vA buMcitazirojena navitavyaM syAta. "na. bukkatti ' dhuMcitAH zirojAH kezA yasya sa tathA tena, apavAdato bAlaglAnAdinA kuramuMDena, na. For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha tsargato jhucitazirojenetyarthaH. kevalaM prAsukodakamAtmanA gRhItvA ziraH pradAvya nApitasyApi ha. stakSuradAlanAya tadeva deyamiti yatanA. yastu kSureNApi kArayitumadamo vRNAdimabirAstasya ke zAH kartaryA kalpayitavyAH. ' paskiyArovatti' pAdikaM baMdhadAnaM saMstArakadavarakANAM pade pade baMdhA maujavyAH pratilekhitavyAzcetyarthaH. athavA AlocanAprAyazcittaM pado pada grAhyaM sarvakAlaM, vizeSato varSAsuH mAsie khuramuMDetti ' mAse mAse'sahiSNunA muMDanaM kAraNIyaM, 'aghamAsie kattarimuMDe si' yadi kartaryA kArayati tadA paDhe paLe guptaM kAraNIyaM, kurakartayozca locaprAyazcittaM nizIthoktaM laghugurumAsaladANaM deyaM. 'chammAsie loe saMvabarIe vA therakappetti ' pAemAsiko locaH sthavi. rANAM vRdyAnAM jarAjarjaratvenAsAmarthyatvAd dRSTiradArtha ca, arthAttaruNAnAM cAturmAsikaH saMvatsaro va rAtraH saMvatsaraM vApi. paraM pamANaM bIyaM ca / vAsaM na tehiM vasikA / / iti vacanAt. ____tataH saMvatsare varSAsu navaH sAMvatsariko vA locaH sthavirakaTape sthavirakalpasthitAnAM, varSAMsu hi jinakalpikasthavirakalpikAnAM loca ti, vA zabdo vikaTapArthaH, apavAdato nityalocAkaraNe. | api paryuSaNAparvaNyavazyaM locaH kArya iti sUcayati. athavaiSa sarva ApRlaya nidAcaryAgamana vikRtigra For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMdeha / nalliMvahasAgapattehiM // 1 // jaM aUiyaM caritaM / desRNAevi puvakomIe // taMpi kasAyamitto / / vyA0 hAre naro muhutteNa // 1 // ityAdibhirupadezaiH 'saMma' zobhanA matiH, rAgadveSarahitatA, tatpUrva vA saMpRbatA sUtrArtheSu glAnAglAnAnAM vA tahahalena navitavyaM, rAgahaSau vihAya yena sArdhamadhikara162 NamAsIttena saha sUtrArthasaMpraznaH kartavyaH, ta'daMtazca soDhavyaH. nanvekatarasya damayato yadyako nopazA myati tadA kA gatirityAha- jo navasamazyAdi ' ya upazAmyati upazamayati vA kaSAyAt ta. syAsyArAdhanA jJAnAdInAM, viparyayaH sugama eva, 'sAmannaM' zramaNanAvaH, napazamasAramupazamapradhAnaM khu nizcaye, sAmannamANucaraMtassa / kasAyA jassa nakkaDA hu~ti / / saMnAminacnupuSpaM va / niSphalaM tassa sAmannaM // 1 // iti vacanAt. 'tana navasaggA' ityAdi, varSAsUpAzrayAzrayo grAhyaH, saMsaktijalaplAvanAdinayAt. taM zatipadaM tatretyarthe saMbhAvyate. venadhiyA pamilehA' cicca 'venaTTiyA paDilehA' iti dRzyate. nabhayatrApi punaH punarityarthaH. 'sAjhiyA pamANAtti' ArSaH je nikhkhU habakammaM kareza, karitaM vA sAjaz, iti vacanAt, ijidhAturAsvAdane vartate, tata napa| bhujyamAno ya napAzrayaH, se kayamANe kaDetti nyAyAt ' sAjhinatti ' bhaeyate, tatsaMbaMdhinI pra. For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 , saMdeha - haNAdimAtra kAvasAnaH sAMvatsariko varSAsaMbaMdhI sthavirakalpaH sthaviramaryAdA vA, vAzabdaH kiMcinipakAnAmapi sAmAnyamiti pakSAMtaraM sUcayati, prAyastu sthavirANAmevAyaM kalpa iyarthaH. 'ahi gAMva ditta' ityAdi, adhikaraNaM rATistatastatkaraM vacanamapyadhikaraNaM 'yakappeNaMti Arya 161 | kalpenAnAcAreNa vadasIti sa vaktavyaH, paryuSaNAdine vA yadadhikaraNamutpannaM tatparyuSaNAyAM dAmitaM, yacca tvaM paryuSaNAtaH paramapyadhikaraNaM vadasi so'yamakalpa iti nAvaH ' niyUdiyadhesiyA' iti, tAMbUla pavana niSkAsyaH syAt, upazAMtopasthitasya ca mUlaM dAtavyaM. 'iha khalu 5tyAdi, da pravacane gadhe paryuSaNAdine ' karavaTa : ' iccaiH zabdaH kaTuko jakAramakArAdirUpo vigradaH kalahaH samutpadyeta, zaikSyo'vamarAtnikaH prathamasAmAcArI vitathakaraNe'parAdhaH, tathApi zaikSyeNa rAnikaH damaNIyaH.. zaio'puSTadharmastadA rAtrikastaM prathamaM damayati, tasmAt damitavyaM svayameva, damayivyaH paraH pravyaktatvAnnapuMsakatvaM yathA kiM tasyA garbhe jAtamiti tathA upazamitavyamAtmanopazamaH kartavyaH, upazamitavyaH paraH. jaM vyakyiM samI khalu / ehiM tavaniyamavaMnamazehiM | sAhutayaM kalahaMtA For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir deha mArjanA sAjiyA, yasminnupAzraye sthitAstaM prAtaH pramArjayaMti, punarnidAM gateSu sAdhuSu, punarmadhyA yA Dhe, punaH pratilekhanAkAle tRtIyapraharAMte iti vAracatuSTayaM pramArjayaMti varSAsu, Rtubake triH, ayaM | ca vidhirasaMsakte, saMsakte tu punaH punaH pramArjayaMti, zeSopAzrayayaM tu pratidinaM pratilekhaMti pratyave163 | daMte, mA ko'pi tatra sthAsyati mamatvaM vA kariSyatIti, tRtIye divase pAdapoMunakena pramArjayaMti. ata uktaM venadhiyA paDilehatti ' kacit ' sAjiyA pamilehatti' dRzyate, tatrApi pratilekha. nApramArjanayo rekyavivadayA ma evArthaH. 'annayariM' ityAdi, anyatarAM dizaM pUrvAdidizamanudizaM AgneyyAdikAmavagRhyodizyAhamamukAM dizamanudizaM vA yAsyAmItyanyasAdhunyaH kathayitvA ca naktapAnaM gaveSayituM vihartu kalpate 'se kimAhu bhaMtetti' kimatra kAraNaM? prAcArya zrAha nasannaM prAyeNa zramaNA nagavaMto varSAsu tapasaM prayuktAH prAyazcittavahanArtha saMyamArtha snigdhakAle mohajayArtha vA SaSTAditapazcAriNo navaMti, te ca tapasvino urbalAstapasaiva kRzAMgAH. ata eva klAMtAH saMto mUyurvA prapateyurvA, tatra mUrbAyAM iMdriyamanovaikalyaM, prapatanaM darvivyAd myAdiSu patanaM, tameva dizamanudizaM vA zramaNabhagavaMtaH pratijAgrati praticaraMti, gaveSayaMte, ayaM For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vyA0 saMdeha- bhAvArthaH-bhaktAdyarthe grAmAdau yasyAM dizi vidizi vA gajeyustAM gurvAdinyaH kathayitvA gabaMti, ye na teSAM tatra gatAnAM tapakvamAdinA mUrDitAnAM prapatitAnAM ca pAzcAtyAH sAdhavamtasyAM dizi vidizi " | gatvA yatisArAM kurvati, akathayitvA tu gatAnAM digaparijhAnAtkathaM te sArAM kuyuriti. 'jAva ca164 ttAri paMca' ityAdi, varSAkalpauSadhavaidyArtha glAnasArAkaraNArtha vA, yAvacatvAri paMcayojanAni gatvA pratinivartate, tatprAptau tadaiva vyAghuTeta, na tu yatra labdhaM tatraiva vaset, svasthAna prAptumadamazvAMtarApiksena tu tatraiva vaset , evaM hi vIryAcAra dhArAdhito bhavati, yatra dine varSAkalpAdi labdhaM ta. dinarAtri tatraiva nAtikramayet , yasyAM velAyAM talabdhaM tasyAmeva velAyAM nirgatya bahistiSTet, kA. raNe tu tAdRzi tatrApi vasediti hRdayaM. iti paryuSaNAsAmAcArImanidhAya tatpAlanAyAH phalamAha___ JceyaM' ityAdi, ti rUpapradarzane, etaM pUrvoktaM sAMvatsarikaM varSArAtrikaM sthavirakalpaM yadya pi kiMcijinakalpikAnAmapi sAmAnyaM, tathApi junA sthavirANAmeva, sAmAcArIti sthavirakaTipakamaryAdAM yathAsUtraM yathA sUtre naNitaM, na sUtravyapetaM, tathA kurvataH kalpo bhavati anyathA tvakalpa 3. ti yathAkalpaM. evaM kurvatazca jhAnAditrayaladaNo mArgayati yathAmArga yathAtathaM yathaiva satyamupadiSTaM naH | For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir .. deha | gavahnistathA samyagyathAvasthitaM 'kAepatti ' upalakSaNatvAtkAya vAgmanobhiH yathavA kAyazabdenaiva yogavayaM vyAkhyAyate, tathA hi-kAyena zarIreNa, kai gai re zabde, kAyate uccAryate iti kAya vacanaM tena, kaM jJAnaM tadevAtmasvarUpaM yasya taccAtmamanobuddhyAtmakatvAnmanasastena, tatazca kAyavArama 165 nobhirityarthaH. vyA0 spRSTvA yAsevya pAlayitvA aticArebhyo rayitvA zojayitvA zojayitvA vidhivatkaraNena tIrayitvA yAvajIvamArAdhya yAvajIvamArAdhanayAMtaM nItvA vA kIrtayitvAnyenya upadizya vyArAdhya, na virAdhya yathAvatkaraNAt yAjJayA jagavaDupadezenAnupAcya pUrvaiH pAlitAt pazcAtpAlanena 'accheyatti saMtyeke ye'tyuttamatayA tatpAlanayA tasminneva navagrahaNe bhave siddhyaMti uttamayAnupAla - yAta ve, madhyamA tu tRtIye, jaghanyayApi saptASTau vA javagrahaNAni nAtikrAmaMtIti samu dAyArthaH, tatra siddhyaMti niSTitArthA navaMti, saMbuddhyaMte kevalajJAnena, mucyaMte javopagrAhikarmAzenyaH, parinirvAti, karmakRtsakalasaMtApa virahAcItIjavaMti kimuktaM navati ? sarvaduHkhAnAM zArIramAnasAnAmaMtaM vinAzaM kurvetIti na caitatsvamanI pikayocyate, kiMtu jagavaDupa dezapArataMtryeNetyAda - teNaM For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 166 saMdeha- kAleNaM ' ityAdi sugama, na varaM tasmin kAle caturthArakarAMte tasmin samaye rAjagRhasamavasaraNAva sare madhyagataH zramaNAdidevyaMtapariSanmadhyavartI ' cevatti' avadhAraNe, madhyaga eva na punarekAMte, ghanenodghATya zira ityuktaM. kacit 'sadevamaNuyAsurAe parisAe mazagaetti' pAThaH, tatra pari sarvataH sIdatIti pariSat , pariSadgrahaNAtsamavasaraNe gRhiNAmapi kathyata ityuktaM, evamAkhyAti yathoktaM kathayati evaM nASate vAgyogena, evaM prazApayati anupAlitasya phalaM jhApayati, evaM prarUpaya. ti darpaNatala va pratirUpaM zrotRRNAM hRdaye saMkramayati. idAnImAkhyeyasya nAmadheyamAha paryuSaNAkalpanAmAdhyayanamidaM bhUyobhUya upadarzayati, vismaraNazIlazrotranugrahArthamanekazaH pradarzayati, dvivacanaM nikAcanArtha, 'sabaThati ' sArtha prayojanayuktaM, na punaraMtarga:kaMTakazAkhAmardanavat, tathAvidhavarNAnupUrvImAtravahA sahetudoSadarzanaM hetuH, ananupAlayato'mI doSA iti. arya vA he. tu nimittaM yathA 'savIsajhAe mAse vazkate posavez . zyukte kiM nimittaM pAraNaM agArI NaM AgArAI' ityAdiko hetuH, tena sahitaM sahetu, tathA sakAraNaM kAraNamapavAdo yathA 'AreNAvi kappaz paGosavittae' iti, tena sahitaM sakAraNaM sasUtraM sArtha sonayamiti pratItaM. For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha sArthatvaM kathamadhyayanasya, nahyatra TIkAdAvivArthaH pRthagvyAkhyAto'sti, satyaM, sUtrasyArthatAMtagayakatvAdadoSaH. tathA savyAkaraNa. vyAkaraNa pApanArthakathanaM tatsahitamityarthaH 'jati bemitti' " | ti bravImi, zrIbhabAhusvAmI svaziSyAna prati brUte, nedaM svamanISikayA bravImi, kiMtu tIrthakara gaNadharopadezeneti, anena ca gurupArataMtryamabhihitamiti. iteH svarAMtazca hiriti zlope takArasya ca hitve 'navadaMsatti' itirUpaH 'paGosavaNAkappo samattotti' paryuSaNAkalpaH samApta iti. paryuSaNA varSAsu ekakSetranivAsastasya saMbaMdhI kalpaH, samAcArI sAdhUna pratItya vidhipratiSedharU. pezati kartavyatA, tadabhidheyayogAdadhyayanamapi paryuSaNAkaTapo ratnaparIdAgajaziSyAdivata , sa ca da| zAzrutaskaMdhamadhyayanaM, samAptaH samarthita iti. // zrIrastu // thA graMtha zrIjAmanagaranivAsI paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAje svaparanA zreyamATe potAnA zrIjainabhAskarodaya gapakhAnAmAM gapI prasiha ko je. // samApto'yaM graMtho guruzrImacAritravijayasuprasAdAta // For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIpAnApurI jImeM mAgayA // iti zrIsaMdehaviSauSadhI samAptA / For Private And Personal Use Only