________________
ક૨૪ .
વ્યાખ્યાન સાહિત્ય સંગ્રહ
ચતુર્થ આ રીતે ભટજી પિતે પૈસાની સારી મુડી ને સ્થાવર મીલકતને ઘણુ થયો, • પણ ધંધે તે ભિક્ષાને ને ભિક્ષાનો રાખે ગયે. જાહેર વાતચિત ને સરકાર દરબારમાં
પણ પ્રસિદ્ધ રીતે ભિક્ષાને ધંધેજ ચલાવ્યે જાય. એ વાતની કાંઈ લાજ કે શરમ લેલેખવે નહી. એક વખત કોર્ટમાં ભટઝની કેઇએ સહિતી આપી સમન્સ કઢ , તેથી કેર્ટમાં હાજર થવું પડ્યું. ત્યાં આગળ તેમ ધંધે પૂછવામાં આવ્યો કે ભિક્ષાવૃત્તિને બેધડક રીતે લખાવ્યો ને સાહેદી તે ખરે ખરી પૂરી. મૂળ કાટે તે ભટજીના ભીખારી ધંધાનો ખ્યાલ નહી લાવતાં તે સાહેદી ઉપર વજન રાખી ફેસલે આપે. તે કામની છેવટ અપીલ હાથકેરટમાં થઈ. વિદ્રાન જડજે ભી. ખારી ભટજીની સાહેદી ઉપર મોટી ટીકા કરી તેના બલવાને નીચે ની કોટે વજન આપ્યું હતું તે ભૂલ ઠરાવી ભીખારી સાહેદી ઉપર ભરોસે નહીં રાખતાં નીચેની કેર્ટને ઠરાવ ફેરવ્યો. આ ઉપરથી વાંચનાર એ ધંધા ની કેટલી આબરૂ તે સમજશે?
એક વખત ભટજીએ વેવના મંદિરમાં શ્રીમદ્ ભાગવતની સપ્તાહ માં હતી. તેની પૂતિને રોજ કેડીલા વૈષ્ણએ મહારાજ સાહેબને હાથી પૂરતા સાજ સહિત માગી આણું, ભટજીને હાથી પર બેસાડી ઘેર મૂકવા ચ થા. શ્રીકાંત વૈષ્ણએ વસ્ત્રાલંકારથી ભટજીને રાજવંશી જેવા બનાવી દીધા હતા. આગળ ઢાલ, ત્રાંસ, નગારાં વાગે જાય છે, સેવકનાં ટેળાં ચાલ્યા જાય છે. વચ્ચે વચ્ચે ઉડતા ગુલાબથી આકાશ રાતું થઈ રહ્યું છે. પાછળ ભાવિક સ્ત્રીએ ઇશ્વર વિવાહનાં ગીતે મધુર રાગથી ગાય છે, તેમાં ભટ્ટણી પણ ચાલી આવે છે. એવી અનેક તરેહની શોભા થઈ રહી છે. ચાલતાં ચાલતાં વરઘેડે શાકપીડ આગળ આવી પહોંચ્યું; ત્યા આગળ એક ગૃહસ્થ ધર્મ દાખલ ભૂળ વહેંચતે હા, ને બ્રાહ્મણ સાધુને અકેક મૂળો આપને હતું, તે જોઈ હાથી પર બેઠેલ ભટએ જાણ્યું કે, “માગ્યા વિના મા પણ પિરસતી નથી” તે બેથા વગર રહેતી ની છેડતે શું ખબર પડશે કે આ બ્રાહ્મ છે, તેને મૂળ આપું ? અરે! તેમ થયું તે મૂળ છે તો! “મસ્ત કે મૂકી કેલે જેસી મજ” આવવાની નહિ ! અહો જીવ! આતે ઠીક નહિ, એમ ધારી તુક્ત લાંબે સાથી સાથે, તે લેવા ભાણ ઉભી રહી
એ વખતે એક પરદેશી કવિ ભટજીની સ્વારી જેવા ઉભે હતો, તે અપાર સુધી ભટજીને માટે જમીનદાર કે સરકાર જાગુતે હ, પણ તેણે મેળો માગે, તેથી સમયે કે આ કઈ લેભી અને ભિક્ષુક છે. તેને ઘણે ફિટકાર આપે, અને ભટ્ટાણું જે મૂળ લેતી હતી, તેના પ્રત્યે કહ્યું કે.
કંથડો કુંજર ચઢ, કનક કડદે હાથ; માગ્યાં મુક્ત ફળ મળે, (પણ) ભિખને માથે ભઠ્ઠ.”