________________
પરિચ્છેદ
દુર્જનાનંદા અધિકાર.
૩૩
એક નાર ( જંગલમાં ) ઝરાની અંદર પાણી પીતેા હતેા, તેજ વખતે એક ઘેટા પણ નારના નીચા ભાગમાં પાણી પીવા લાગ્યા, તેને જોઇ નાર ખેલ્યું, ( અરે મૂર્ખ'! ) તારા મુખમાંથી ( અ ુ' ) પાણી ( મારી તરફ ) આવે છે એ તુ જોતા નથી ? ઘેટા ( નરમાશથી ) બેયેા કે નરભાઇ! હુ· પાણીના ઢાળ ( નીચાણુમાં ) માં છું, ( એટલે ત્યાં પાણી આવવા સભવ નથી. ) ત્યારે નાર ( શરમાઈને યુકિત કરી બેયે કે ) (હે મૂર્ખ ! આ વાત આજની નહીં પણ ) એક વર્ષ પહેલાની કહું છું; જવાખમાં ઘેટે જન્યુાવ્યું કે હું નારસાઇ ! તે વખતે તે મારો જન્મ પણ નહતા. ( એ જવાબ સાંમળતાંજ ખીજી યુતિથી) તે એલ્યે કે આવી જાતના અપ રાધ તારા પિતાએ કર્યાં છે ( એમ સત્યાસત્ય સમજાવી નજર ચુકવી કુદકે! મારી ) તે ઘેટાને પકડી લીધા.
આને સારાંશ એ છે કે ગરીબ માણસમાં ઢાષ ન હોય તે પણ તેમના ઉપર દોષના આરોપ કરી ખળ પુરૂષ તેને અનેક રીતે પીડે છે.
કાયલ સામે કાગડાની અસ્થાને સ્પર્ધા. यस्याकर्ण्य वचः सुधाकवलितं वाचंयमानामपि, व्यग्राणि व्यथयन्ति मन्मथकथां चेतांसि चैत्रोत्सवे । रेरे काक वराक साकममुना पुंस्कोकिलेनाधुना, स्पर्धाबन्धमुपेयुषस्तव नु किं लज्जाऽपि नो जायते ॥ १३ ॥
ચૈત્ર માસના વસંતના ઉત્સવમાં અમૃતના ઉદ્ગારવાળા જેના શબ્દને સાંભળીને વાણીને નિયમમાં રાખનારા મુનિ લે કેાનાં ચિત્ત કામદેવની ક્થા તરફ વ્યગ્ર ( આસકત ) થઇ વ્યથાને પ્રાપ્ત થાય છે. એવી મીઠી કાયલ સાથે સ્પર્ધા કરતાં અરે તુચ્છ કાગડા ! તને શરમ કેમ . નથી આવતી ? કેમકે હું ક્રાગડા ! તુ' કયાં ? અને કાયલ થયાં ? ૧૩
સત્પુરૂષ ઉપર ખળની ખળતા, सम्यग्मार्गपुषः प्रशान्तवपुषः प्रीतोल्लसचक्षुषः, श्रामण्यर्धिमुपेयुषः स्मयजुषः कन्दर्पकक्षप्लुषः । सिद्धान्ताध्वनि तस्थुषः शमजुषः सत्पूज्यतां जग्मुषः,
सत्साधून् विदुषः खलाः कृतदुषः क्षाम्यन्ति नोद्यदुषः || १४ ||
બીજા ઉપર ખાટી રીતે દેષાના આરેપ કરનારા એવા જે દ્વેષી ખળ પુરૂષો છે તે; ભગવત્ પ્રણીત શાસ્રને પેાષણ કરનારા, પ્રશાંત અંતઃકરણ તથા શરીરવાળા, શત્રુને જોઇને પણ પ્રફુલ્લિત નેત્રવાળા, પાંચમહાવ્રત (પ્રાણાતિપાત, ક્રૃષાવાદ, અનુ