________________
વ્યાખ્યાન સાહિત્ય સગ્રહ.
પંચમ
તેમાં ખડકીનાં બારણાં ઉઘાડાં મૂકી વચમાં ઉભા ઉભે કહેવા લાગ્યા “ એ જાલમખાં જીમી, હુમેરા ઘરકી લાજ લેતા હૈ ! એ સખ હુમેર ઘરકે મીજબાન હૈ. ઉન્હે કુ મારનેક આયા તે ઉનકી પેહેલા મૈ' તુમેરી સાથે લડુંગા મૈલી સિપાઈ બચ્ચા હાં ! લડનેમે કુચ્છ કમતી નહિં ડોં ! »
૩૫૪
જાલમખાંએ આ ખેલવાની કાંઇ ગણત્રી કરી નિહુ. તે જાણતે હતે કે “ ઉને પાણીએ કાંઈ ઘર બળવાનુ નથી ! ” પડ્યું હજી ગ મડીઆએ ડગ્યા નહિ, માટે કાંઇ તડાકા ભડાકા તા બતાવ્યા વિના છૂટકો નથી એમ ધારીને બંદુક હાથમાં લીધી પાંચ દશ ગાળે! પણ દીધી, અને “ અમે તેખાં ઉસ્કુ' નીકાલત હ્રય કે નહુિ ઢેખ તેરીખી કમબખ઼ી આઇ હૈ ! ” એમ કહી ખાલી બંદુકના બહાર કરવા માંડ્યા. આથી પટેલીઆએને ચટપટી થઇ તે તુરત ઉભા થઇ નાશી જવાના રસ્તા શેધવા મ’ડીપડ્યા, પણ વિચાર થયે કે તેખાં તેમની તક્થી જખરી લડત કરશે એની આશાથી મન · ને જવાનું બંધ રાખ્યું, વળી સાંજ પડી જવા આવી હતી તેથી ખીજે ક'ઈ જવું ગમતું પણ નહેાતું. આવી રીતનુ પટેલીઆએનુ નિડરપણુ જોઇ ગાળી ભરી બંદુક તૈયાર કરી તેમાં ઉપર તકી ( મનમાં તે ભીંત સમી વંશાની કરી હવે પછી એવા હાલ બધાના કરવાની ચેતવણી આપત્રાને હેતુ હતે. ) તુરત તેનેા બહાર કર્યાં. તેખાંએ પ્રયમથી જાણ્યુ હતુ કે ગે!ળી વાગવાની નથી. તેથી તેણે ખશી જવાની તજવીજ કરી નહુિ. તે ગે ળી છૂટી તે હાથપર વાગી, તેથી લેહી વેડુંવા માંડયું. આ દેખાવ પટેલીઆએ જેયે કે પેાતાના હાથ હેઠા પડય!. તે તુરત વ‘ડી ઉપરથી ફેંકી ઠેકીને ખીજે રસ્તેથી નાઠા તે નજીકના ગામમાં અંધારૂ થતાં પાંચી ગયા.
તેખાંને વાગી જવથી જાલમખાં દીલગીર થયે, પણ તેમની લડઈના હેતુ જશને જશ મેળવી પટેલીઆએને ખવરાવ્યા વિના નસાડવાને હવે તે પાર ઉતશૈલે જોઇ સતાષ થયા.
તેખાંએ તેના મિત્ર જાલમખાંને કહ્યું કે તુમ કહેતેથે કે, જશા જાન ગયે મીલે એ માત સચ્ચ હૈ.
ફેકટનેા જશ મેળવા ઇચ્છવુ એના જેવી નાદાની ખીજી થે ડીજ હશે તે ખરેખરૂં કપટ છે, ને કેઇ રીતે ગુપ્ત હેતુ નો. ખાખરતા જાહેર થાય છે જ, તે વખત જશને બદલે જીતીઆં ખાવાં પડે છે, તેમજ કેઇ ફાટમાં જશ લેવા જાય છે તે તેને અસત્ય, વિશ્વાસઘ ત વગેરે નીચ પાપી કઞા કરવાં પડે છે, ને છેવટ પેાતાના જાન પણ જોખમમાં ઉતારવા પડે છે; એમ બતાવવાના આ વાતને હેતુ છે, માટે તેવા પ્રપ’ચથી સદા દૂર રહેવું જરૂરનું છે.