Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
‘તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ ?'
દિગંબર લોકો જ શ્વેતાંબરોથી નીકળ્યા છે. આનું વિશેષ વિવેચન તો આ વિષેના સ્વતંત્ર લેખમાં થાય તે જ ઉચિત છે, પણ જો દિગંબર લોકો શ્વેતાંબરોમાંથી ન નીકળ્યા હોત તો તેઓ દિગંબર શબ્દ જે ‘વસ્ત્ર’ ના જ પ્રશ્નોત્તર રૂપ છે તેના વડે પોતાની જાતને ઓળખાવત નહીં. પાઠકો ! જો દૂરદર્શિતાથી વિચાર કરવામાં આવે તો સ્પષ્ટ જણાઈ જશે કે બન્નેના નામને છેડે ‘અમ્બર’ શબ્દ લાગેલો છે. જે કે વસ્ત્રનો વાચક છે. એથી એક કહે છે કે અમે સંફેદ વસ્ત્રવાળા છીએ અને બીજા કહે છે કે અમે દિશારૂપ વસ્ત્રોવાળા છીએ - અર્થાત્ બન્નેએ અંબર શબ્દ તો પોતાના નામમાં રાખ્યો જ છે. અસલમાં એમ જણાય છે કે જ્યારે દિગંબર સંપ્રદાય શ્વેતાંબર થી જુદો થયો ત્યારે ઈતર લોકોએ એમને પૂછ્યું કે તમારી પાસે બીજા જૈન સાધુઓ જેવા કપડાં ક્યાં છે? તો દિગંબરોએ કહેવું પડયું કે અમારે દિશારૂપી જ વસ્ત્રો છે. આ પ્રકારે કહેવા પરથી જ આ સંપ્રદાયને લોકો જૈન ન કહેતા દિગંબર કહેવા લાગ્યા અર્થાત્ દિગંબરપણું લોકોએ જ લગાડયું.
કદાચ એકવાર માની લઈએ કે દિગંબર સંપ્રદાયમાંથી શ્વેતાંબર સંપ્રદાય નીકળ્યો તો એ વાત બરાબર નથી લાગતી. કેમ કે દિગંબરોમાંથી શ્વેતાંબરો નીકળ્યા હોત તો તેમનું નામ સામ્બર અર્થાત્ ‘વસ્ત્રવાળા' એવું હોવું જોઈતું હતું. કારણ કે જો વસ્ત્ર વગરના દિગંબરોમાંથી નીકળ્યા હોત તો વિશિષ્ટતાવાળા વસ્ત્રસહિતપણાનું નામ ‘સામ્બર' જ રાખ્યું હોત. જેવી રીતે શ્વેતાંબરોમાં ત્યાગી વર્ગમાંથી નીકળેલ યતિવર્ગને ‘પરિગ્રહવાળા’ કહે છે તેવી જ રીતે અહીં પણ ‘સાંબર’ જ નામ હોત, ન કે શ્વેતાંબર. તેથી એ જ નિર્ણય કરાશે કે શ્વેતાંબરોમાંથી જ દિગંબરો નીકળ્યા છે, પણ શ્વેતાંબર લોકો દિગંબરોમાંથી નીકળ્યા નથી.
સૂત્ર ચર્ચા
દિગંબરો તરફથી એમ કહેવાય છે કે જો આ સૂત્ર શ્વેતાંબરોનું હોત તો એનું પ્રતિપાદન શ્વેતાંબર શૈલીથી થયું હોત, પણ એમાં આવું પ્રતિપાદન જ નથી. શ્વેતાંબરોએ જીવાદિ નવ તત્ત્વો માન્યા છે. અને આ સૂત્રમાં જીવાદિ સાત તત્ત્વોનું જ પ્રરૂપણ છે. અર્થાત્ શ્વેતાંબર લોકો પુણ્ય અને પાપ તત્ત્વો સાથે જ રાખીને જીવાદિ નવ ને તત્ત્વો માને છે. કિન્તુ આ સૂત્રમાં તો જીવાદિ સાત તત્ત્વોનું જ નિરૂપણ કરીને પુણ્ય અને પાપને તત્ત્વની કોટિમાં લીધા જ નથી.
એવી જ રીતે પ્રાયશ્ચિત્તના વિષયમાં પણ જ્યારે શ્વેતાંબર શાસ્ત્ર આલોચનાથી માંડી પારાંચિત સુધીના દસ પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવે છે ત્યારે આ જ સૂત્રમાં
