Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?'
(૪૪) આઠમા અધ્યાયના ૧૩મા સૂત્રમાં દિગંબર લા કો રાનનામોનોપમ વર્યાન' એવો પાઠ માને છે, જ્યારે શ્વેતાંબર લોક
નાવીના' એટલું જ સૂત્ર માને છે. શ્વેતાંબરોનું કહેવું છે કે શ્રીમાનુશ્રીએ બીજા | અધ્યાયના ચોથા સૂત્રમાં જ ક્ષાયિકના ભેદ ગણાવતાં ધન, લાભ, ભોગ, ઉપભોગ અને વીર્ય-આ પાંચેય ભેદ યથાક્રમે ગણાવ્યાં છે અને સૂત્રકારની પદ્ધતિથી એક વાર કહેલ બીજીવાર કહેવું ઉચિત પણ નથી.
(૪૫) એ જ અધ્યાયના ૨૦મા સૂત્રમાં દિગંબરો “ષા //મન્તર્મુહૂર્તા” એવો પાઠ માને છે ત્યારે શ્વેતાંબરો “પINTIમન્તર્મુહૂર્ત' એવો પાઠ માને છે. શ્વેતાંબરોનું કહેવું છે કે અન્તર્મુહૂર્ત આ શબ્દ અવ્યયીભાવથી બનેલ હોવાથી નપુંસક લિંગનો છે. તેથી જોહૂર્ત એમ જ હોવું જોઈએ. અને શેષ સર્વે કર્મોની જઘન્ય સ્થિતિ એક એક અન્તર્મુહૂર્તની હોવાથી અન્તર્મુહૂર્ત શબ્દની આગળ બહુવચન) વિરૂદ્ધ છે. કદાચ એમ કહેવામાં આવે કે એક એક કર્મની અન્તર્મુહૂર્તની જઘન્યસ્થિતિ હોવાથી બધા શેષ કર્મોની અપેક્ષાએ અન્તર્મુહૂત હોવાથી અન્તર્મુહૂત શબ્દની આગળ બહુવચન મૂકવું ઉચિત છે પરંતુ એમ કહેવું વ્યર્થ છે. તેનું કારણ એ છે કે ઘણાં કર્મોની અપેક્ષાએ સ્થિતિમાં બહુવચન માનીએ તો પૂર્વે જ્ઞાનાવરણાદિ ચારકર્મોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ત્રીશ કોડાકોડી સાગરોપમ કહી છે ત્યાં “ટિંશતઃ' એમ કહેવું પડશે અને નામગોત્રની સ્થિતિ વીશસાગરોપમ કોટાકોટિ દર્શાવી છે તો ત્યાં “áાતી'! એમ કહેવું પડશે. એ જ રીતે દેવતાઓની સ્થિતિમાં પ્રત્યેક દેવતા અને દેવલોકની | જુદીજુદી સ્થિતિ હોવાથી પલ્યોપમ અને સાગરોપમમાં બધાં સ્થળોએ બહુવચન મૂકવું પડશે આ બધા કારણોથી સ્પષ્ટ થાય છે કે એ “મન્તર્મુહૂર્ત એવો જ પાઠ હોવો જોઈએ.
(૪૬) નવમા અધ્યાયના ૩૦મા સૂત્રમાં દિગંબરો “માર્તિકનોજ્ઞ૨૦' અને ૩૧મા વિપરીત મનોજ્ઞચ' એવો પાઠ માને છે. શ્વેતાંબરો “સાર્ધમમનોજ્ઞાના” એવો પાઠ માને છે. ત્યારે શ્વેતાંબરોનું કહેવું છે કે અનેક પ્રકારના અમનોજ્ઞ વિષયો હોય છે અને ધ્યાનનો કાળ મુહૂર્ત સુધીનો હોવાથી અમનોજ્ઞવિષયોના વિયોગમાં ધ્યાન થાય છે અને અનેક વિષયોના સમૂહરૂપે પણ વિમુક્ત થવાના લીધે ધ્યાન થાય છે તેથી બહુવચન રાખવુ એ જ ઉચિત છે.
(૪૭) સૂત્ર ૩૩માં શ્વેતાંબરો “નિદાન ' એવો સૂત્ર પાઠ માને છે અને દિગંબરો “નિદાન વાનોપદતવિતાનાં' એવો સૂત્ર પાઠ માને છે. શ્વેતાંબરો અને
