Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 98

“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?'
આ જગ્યાએ સૌથી વધુ ધ્યાન આપવાનું તો એ છે કે અહીં અધિકરણ પદો સમાસમાં આવી ગયું છે. તેથી ગૌણના પરામર્શ હોવાનું ન માનીને આગળના સૂત્રમાં “ધરનીવીનીવાદ' એમ કહીને અધિકરણ શબ્દ સ્પષ્ટ લેવાની જરૂરત પડી. એજ રીતે બીજા સ્થાનોમાં સમસ્તપદોની અનુવૃત્તિ કરવી સૂત્રકારને ઈષ્ટ નથી, એ વાત નિશ્ચિત થઈ જાય છે,
(૩૮) એ જ અધ્યાયમાં સૂત્ર ૧૩માં દિગંબરલોકો ‘વાયોદ્રયાતીવ્રપરિણામ શાંત્રિમોહચ” એવું સૂત્ર માને છે, ત્યારે શ્વેતાંબર લોકો “પાયોદ્રયાતીત્રા ત્યપરિણામસ્થાત્રિમોહચ' એવો પાઠ માને છે. શ્વેતાંબરોનું કહેવું એમ છે કે અહીં “માત્મ' શબ્દ ન મૂકીએ તો કોઈ મુનિ મહારાજને કોઈ અધમ માણસે કષાયોદયથી તાડન-તર્જન કર્યું તો શું કષાયોદયથી મુનિરાજના શરીરમાં જે પર્યાજોર થયો, તે મુનિરાજને ચારિત્રમોહને બંધાવનારો થશે? માનવું જ પડશે કે, વૈરાગ્યવાન્ મુનિરાજને તો એનાથી નિર્જરા થાય છે તો પછી અહીં પરિણામની| સાથે “માત્મ' શબ્દ લગાવો જરૂરી છે જ. બન્ને સંપ્રદાયવાળાઓએ આ ગ્રંથના જ બીજા અધ્યાયના ઓપશમિવાળા સૂત્રમાં દિયિક પરિણામની પૂર્વે જ “તત્વ' શબ્દ કહેવાનું માન્યું છે. તેથી આ પણ માને જ છે કે કર્મોદયજન્ય પરિણામ પણ જીવ અને અજીવ બન્નેમાં થાય છે. એટલે અહીં “માશબ્દ હોવો જ જોઈએ.
(૩૯) એ જ રીતે સૂત્ર૧૪માં દિગંબરો દ્વારHપwહત્વ ના સ્થાયુષ એવું સુત્ર માને છે ત્યારે શ્વેતાંબરો “વહાર-પરિબ્રહ– ૨ નાર સ્થાયુષઃ | એવો પાઠ માને છે. શ્વેતાંબરોનો આશય એ છે કે જેમ બહુ આરંભાદિથી નરકનું અવિરત એવા ચક્રવર્તી વગેરે જીવો આયુષ્ય બાંધે છે એ જ રીતે તંદુલમસ્ય, કરટોત્કર્ટ વગેરે જીવો પણ કષાયોદયની તીવ્રતાથી નરકના આયુષ્યનો આશ્રવ કરે છે, માટે “ર” કારની જરૂરત છે. અને તેથી જ દેવ, ગુરૂ, ધર્મની આશાતના કરનારને અને માસાદિકનું તપ કરીને આહાર કરવાવાળાને પણ નરકાદિકનું આયુષ્ય બાંધવાનો સંભવ મનાશે. * :
(૪૦) સાતમાં અધ્યાયમાં દિગંબર લોકો હિંસાદ્રિષ્યિામુત્રાપાયાવદર્શન' એવો પાઠ માને છે, ત્યારે શ્વેતાંબર લોકો હિંસાદ્રિષ્યિદામુત્ર વાયાવદર્શન | એવો પાઠ માને છે. અહીં તો સ્પષ્ટ જણાઈ આવે છે કે “રૂદ' અને “મુત્ર' નો સમુચ્ચય કરવા માટે “” શબ્દની જરૂર છે અને સૂત્રકારે “ઘ' કાર કહ્યો પણ હશે, પરંતુ માત્ર શ્વેતાંબરોનું સૂત્ર લઈને કોઈ પણ પ્રકારે જેમ તેમ કરીને ઉલટ-પલટ