Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
૯૨
તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ ?''
---
-
માટે સૂયગડાંગ, આચારાંગ, ઉપાસકદશાદિમાં, અતિચારો માટે ઉપાસક દશાંગ, શ્રાદ્ધપ્રતિક્રમણાદિમાં, કર્મના ભેદો માટે સ્થાનાંગ, પ્રજ્ઞાપના,ભગવતી કર્મપ્રજ્યાદિમાં, કર્મોની સ્થિતિ માટે સ્થાનાંગ, સમવાયાંગ, પ્રજ્ઞાપનાદિમાં, સંવર માટે ઉત્તરાધ્યયન, દશવૈકાલિક, આચારાંગાદિમાં, પરીષહ માટે ઉત્તરાધ્યયન ભગવત્યાદિમાં, તપસ્યા માટે ઉત્તરાધ્યયન, ઓપપાતિક, સ્થાનાંગ, ભગવત્યાદિમાં, ધ્યાન માટે આવશ્યક નિર્યુક્તિ, ઓપપાતિક, સ્થાનાંગાદિમાં નિગ્રન્થોના સ્વરૂપ માટે ભગવતી, ઉત્તરાધ્યયન
દિ, સર્વનો અર્થ એમ છે કે શ્રીમાનું ઉમાસ્વાતિવાચકજીએ તત્ત્વાર્થ સુત્રમાં જે હકીક્ત કહી છે તે સૂત્રોમાં અનુપલબ્ધ નથી. ત્યારે, એવું છે તો પછી એવું અલગ સૂત્ર બનાવવાથી તો વિદ્યાર્થી વર્ગ લોકો આનાથી જ સંતુષ્ટ થઈ જશે અને આગળ સૂત્રો જોવાનો પ્રયત્ન કરશે નહીં. અને એમ થવાથી સૂત્રકાર ગણધર મહારાજની અવજ્ઞા થવાની. જોવામાં આવે પણ છે કે દિગંબર લોકો આ તત્ત્વાર્થને જ મંજૂર કરે છે અને બધા સૂત્રસિદ્ધાંતોને ઉડાવી દે છે. જો વાચકજી મહારાજે આ સુત્ર ન બનાવ્યું હોત તો દિગંબરોને આવું સૂત્રાપાપનું મહાપાપ અંગીકાર કરવાનો અવસર ન પણ આવત. પૂર્વોક્ત શંકાના સમાધાનમાં પહેલા તો એ જ સમજી લેવું ઉચિત છે. કે જૈનોમાં નતો “પૂર્વપૂર્વમુનીનાં પ્રીમાળે એવો નિયમ છે અને ન “ઉત્તરોત્તરમુનીનાં પ્રાર્થ' એવો નિયમ છે પરંતુ પૂર્વાપર અવિરૂદ્ધ સ્યાદ્વાદમય પદાર્થને માનવો, એ જ નિયમ છે. તેથી શ્રદ્ધાળુઓને તો પદાર્થ સૂત્રમાંથી મળે કે બીજા ગ્રંથોમાંથી મળે | તેમાં કોઈપણ જાતનો વાંધો નથી. વાસ્તવમાં સૂત્રના અધિકારી હોવા છતાં આદ્યથી જ બધાય કંઈ સર્વ સૂત્રોના અધિકારી હોતા નથી. તેથી આઘાધિકારીઓને લાભ પમાડવો તે આ ગ્રંથનો ઉદ્દેશ્ય છે. બીજો મુદ્દો એ પણ છે કે આપના કથનથી પણ આ વાત તો સ્પષ્ટ છે કે આ તત્ત્વાર્થસૂત્રમાં કહેલા વિષયો શ્રી ગણધર પ્રણીત સૂત્રોમાં છે. પરંતુ વિપ્રકીર્ણ છે, તો આવા વિપ્રકીર્ણ પદાર્થોને એકત્ર કરીને કહેવા - એ ઓછું ઉપયોગી નથી. ત્રીજો મુદ્દો એ પણ છે કે સૂત્રોમાં જ્યાં જ્યાં પદાર્થોનું સ્વરૂપ કહ્યું છે ત્યાં અને બધા વિદ્યાર્થીગણ આવા વિસ્તાર યુક્ત અને સવાંગપૂર્ણ તત્ત્વને અવધારણા કરવા સમર્થ ન હોય, તેથી તેવાઓ માટે આવો લઘુસંગ્રહ બનાવવાની આવશ્યક્તા ઓછી નથી. ચોથા મુદ્દો એ પણ છે કે શાસ્ત્રોમાં જે રૂપે જીવાદિક તત્ત્વોનું સ્વરૂપ કહેવામાં આવ્યું છે તેથી અહીં કાંઈક ઓર જ (બીજા જ)| રૂપે જીવાદિ તત્ત્વો કહ્યાં છે - એટલે કે જેમ અહીં સમ્યગદર્શનાદિક ક્રમથી જીવાદિ પદાર્થો નિરૂપિત છે તેવો ક્રમ કોઈ પણ સૂત્રમાં નથી. પાંચમાં મુદ્દામાં અભ્યાસીઓને
