Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?”
૩૩ (આ દિગંબરોએ એ સૂત્રને ઉડાડી દીધું અને ધર્માધર્મની સાથે જ “ઈવ નીવે” કહીને જોડી દીધું.
(૧૪) વળી દિગંબર લોકોએ “સ દ્રવ્ય તક્ષi' આવું સુત્ર જેસંધાતાર્યા સૂત્ર પછી અને “ઉત્પાદ્રવ્યય' આ સૂત્રની પૂર્વે માન્યું છે. પરંતુ શ્વેતાંબર લોકો આ સુત્રને નથી સ્વીકારતા. શ્વેતાંબરોનું કહેવું એમ છે કે જો સૂરીશ્વરજીને દ્રવ્યના લક્ષણમાં સત્ત્વપણું લેવું હોત તો “TUJપર્યાયવત્ દ્રવ્ય' એવું જે દ્રવ્યનું લક્ષણ કહ્યું તે જ જગ્યાએ કે તે જ સૂત્રમાં સમાવેશ કરીને કહી દીધું હોત. એ સિવાય જો વિચારપૂર્વક જોવામાં આવે તો આ સૂત્ર જ જૈનધર્મની માન્યતાથી વિરુદ્ધ છે. તેનું કારણ એ કે જિનેશ્વર મહારાજ ને માનનારા દ્રવ્ય, ગુણ અને પર્યાય આ ત્રણેયને સદુ માને છે. અને “સ દ્રવ્ય નક્ષ' આવું સૂત્ર બનાવવાથી ગુણ અને પર્યાય, બન્ને અસતું થઈ જાય છે, એટલું જ નહીં પણ દ્રવ્યનું આવું લક્ષણ જો ઈષ્ટ હોત તો TUJપર્યાયવત્ દ્રવ્ય” આ સૂત્ર જુદું શા માટે કરત ? મતલબ કે “સત્ દ્રવ્ય | તક્ષ' સૂત્ર ન તો જૈનમન્તવ્યતાનું છે અને ન આ સૂત્ર-રચનાને અનુકૂળ છે. શ્વેતાંબર લોકો તો કહે છે કે જો આ સુત્ર ઉમાસ્વાતિજી ને ઇષ્ટ હોત તો “સ દ્રવ્ય | એટલું જ લક્ષણ સૂત્ર પર્યાપ્ત હતું. ઉદાહરણાર્થ “TVT પર્યાયવ દ્રવ્ય' આ સૂત્રમાં તક્ષણ શબ્દના પ્રવેશની જરૂર જ નથી. એ જ રીતે અહીં પણ તક્ષUT શબ્દ કહેવાની કંઈ જ જરૂર નથી. કેમ કે “ઉદ્યવિધેય’ વિધિ વડે જ લક્ષણનું પણ ભાન થઈ જતું હતું. એ સિવાય બીજા દર્શનકારો પણ એમના સૂત્રમાં લક્ષણ શબ્દનો પ્રયોગ ક્યારેય પણ કરતા નથી. તો પછી અહિં લક્ષણનો અર્થ આવી જવા છતાં લક્ષણ શબ્દનો પ્રયોગ કરવો સૂત્રકારને તો યોગ્ય નથી. “ઉપયોનો ક્ષUT આ સૂત્રમાં તો લક્ષ્યનો નિર્દેશ ન હોવાથી નક્ષ' શબ્દ કહેવો ઉચિત જ છે અને અહીં તો લક્ષ્ય તરીકે દ્રવ્ય શબ્દ કહ્યો જ છે.
એ જ પાંચમા અધ્યાયમાં તાવઃ પરિમ:' આ સૂત્ર પછી શ્વેતાંબરોએ ‘૩ નાવિરાટ્રમાંa, ઋMિરિમાન, યોગોપયોગી નીવેy,” આ ત્રણ સુત્રોમાં પરિણામના ભેદ દર્શાવી, આદિવાળા પરિણામ રૂપીમાં સાક્ષાત્ દર્શાવીને , અનાદિ પરિણામનો સદ્ભાવ શેષમાં (બાકીનામાં) સૂચવે છે. એમને સમ્યક્ત, જીવ, ઉપયોગ વગેરેમાં લક્ષણ અને ભેદ દર્શાવવો યોગ્ય હોવા છતાં પણ દિગંબર લોકો નવું કરવાની ટેવને લીધે જ મંજૂર નથી કરતા. આ સૂત્રોના અભિધેયને એ લોકો પણ મંજૂર કરે છે.
