Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 53

૩૬
‘તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ ?’
જ
નથી તો પછી એવી સ્થિતિમાં ‘‘સમ્યવત્વમ્’' આ સૂત્ર કેમ થાય? લેવું પણ હોય તો સરાગ સૂત્રમાં જ લેવું પડશે અને હૈં તો અહીં વ્યર્થ જ છે. આ કારણેથી સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે વાસ્તવમાં દિગંબરોએ શ્રીમાન્ની કૃતિમાં આ સત્ર ઘુસાડી દીધું છે, એમ શ્વેતાંબર લોકો માને છે.
(૧૭) આગળ જતાં સાતમા અધ્યાયમાં ‘‘તત્ત્વŕર્થ ભાવનાઃ'' આવું સૂત્ર કહીને મહાવ્રતની પાંચ પાંચ ભાવના બતાવનારૂં સૂત્ર બન્નેય સંપ્રદાયવાળાઓ સ્વીકારે છે કિંતુ એ સિવાય પણ દિગંબરો દરેક મહાવ્રતની પાંચ પાંચ ભાવના બતાવવા માટે પાંચ સૂત્રો બીજા માને છે. એ સંબંધિ શ્વેતાંબરોનું કહેવું એમ છે કે જો આચાર્યશ્રીને દરેક મહાવ્રતની ભાવના સૂત્ર વડે દર્શાવવી હોત તો પંચ પંચની સાથે જ સૂચના કરી દેત. જેમકે બીજા અધ્યાયમાં ઔપશમિકાદિના ભેદોની સંખ્યા દર્શાવીને ભેદ દર્શાવવા હતા તો ‘‘યથામં'' કહ્યું. આગળ ઉપર પણ દેશિવરતિના અતિચારો વખતે ‘‘વ્રતશીલેવુ પંચ પંચ યયામમ્'' જ કહ્યું. અર્થાત્ સંખ્યાથી કહ્યા પછી જયારે અનુક્રમથી બતાવવાનું હોય તો ત્યાં ‘‘યથામ’’ શબ્દ કહે છે. આઠમા અધ્યાયમાં બંધના અધિકારમાં જ્ઞાનાવરણાદિ ભેદોની પાંચ, નવ આદિ સંખ્યા દર્શાવી. અને પછી એના ભેદ ગણાવવા માટે સૂત્ર બનાવવું હતું તો ત્યાં પણ એમ જ કહ્યું નવમાં અધ્યાયમાં પ્રાયશ્ચિત્તાદિના ભેદોની સંખ્યા દર્શાવવા માટે ‘‘નવદ્યુતુર્દશ પંચન્દ્વિમેવાઃ યથાક્રમ'' આવું સૂત્ર કરતી વખતે પણ આગળ ભેદોનો સ્પષ્ટ નિર્દેશ કરવાનો હોવાથી ‘‘યથામં’’કહ્યું છે. એ પરથી આ વાત નિશ્ચિત થાય છે કે જયાં આગળ સંખ્યાથી ભેદ બતાવીને વિવેચનપૂર્વક ભેદ જણાવવાના હોય ત્યાં શ્રીમાન્ આચાર્યમહારાજ ‘યથા મં’' શબ્દ મૂકે છે. પરંતુ અહીં ભાવના માટે ‘‘પંચપંઘ’’ કહીને ‘‘યથામં’' નથી કહ્યું, એથી સ્પષ્ટ થાય છે મહાવ્રતોની ભાવનાઓના સૂત્રો આચાર્યશ્રીના બનાવેલાં નથી. આચાર્યશ્રીની શૈલી તો એવી છે કે જ્યાં આગળ માત્ર ભેદની સંખ્યા જણાવવી હોય અને ભેદોનું વિવેચન નહીં કરવું હોય ત્યાં ‘‘યથામં’’ નથી કહેતા. જેમકે બીજા અધ્યાયમાં ક્ષાયિકાદિ ભેદોમાં દાનાદિ-લબ્ધિ, ગતિ, કષાય, લિંગ, લેશ્યાદિકની સંખ્યા દર્શાવી. પરંતુ આગળ વિવેચન કરવું નહોતું તો ત્યાં આગળ ‘‘યથામં’’ નહીં કહ્યું. તેવી જ રીતે છઠ્ઠા અધ્યાયમાં પણ આશ્રવના વર્ણનમાં “इन्द्रियकषायाव्रतक्रियाः पंचचतुः पंचपंचविंशति संख्या पूर्वस्य भेदा: ” આ સૂત્રમાં ઈંદ્રિયાદિકના ભેદોની સંખ્યા તો વિષયમાં બતાવી પણ તેનું વિવેચન
,,