Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
‘તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ ?”
‘બર્ળાવ્યુત્તાપૂર્છા૦’આ સૂત્રમાં પણ દેવલોકનું નામ લેવાની જરૂ૨ છે કારણકે આરણઅચ્યુત ને એક સાથે ગણવા અને એજ રીતે આનત પ્રાણતને પણ સમસમાસવાળા હોવાથી એક સાથે ગણવા-આ વાત સ્પષ્ટ થઈ જાય. એજ રીતે પ્રતિગેવેયકમાં એક એક સાગરોપમ વધારવા માટે નવપ્રૈવેય’ એમ કહ્યું અને બધાવિજયાદિચારમાં એક જ વધારવામાટે ‘વિનયવિપુ’ એહ્યું છે. અને સર્વાર્થસિધ્ધમાં અજઘન્યાનુત્કૃષ્ટ તેત્રીશ સાગરોપમ સ્થિતિ છે. એ દર્શાવવા માટે તેનું પણ નામ સ્પષ્ટ કહ્યું છે. અન્ને, આ સર્વ વ્યવસ્થા અધિકાર સૂત્ર કહેવાવડે જ થઈ છે, અને ચોથા વગેરે દેવલોકોના નામ પણ અધિકાર સૂત્રની સત્તાથી જ કહેવા નથી પડ્યાં.
(૩૨) આગળ પણ અહીં ચોથા અધ્યાયમાં વ્યંતર અને જ્યોતિષ્પો વિષે જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિમાં સૂત્રકારના પાઠ ભિન્ન ભિન્ન છે. પરંતુ તે બાબતમાં સૂત્રકાર મહારાજનું એવું કોઈ સ્વતંત્ર વચન નથી કે જેથી ઘુસાડનારને અથવા ઉડાડનારને પકડી શકાય. જોકે એજ સૂત્રનું ભાષ્ય સ્વોપન્ન હોવાથી અને એ જ આચાર્યનાં બનાવેલાં બીજા બીજા ગ્રંથોના આધારવડે વિપર્યાસ કરવાવાળાનો નિર્ણય કરી શકાય છે, પરંતુ તેમાં હમણાં અન્ય ગ્રંથમાં ઉતરવાનું યોગ્ય ન ગણી આં સ્થાનમાં સંકોચ જ ઉચિત છે.
(૩૩) પાંચમાં અધ્યાયમાં દિગંબર લોકો તિસ્થિત્યુપગ્રહો ધર્માધર્મયોપાર્ઃ' એવો પાઠ સત્તરમા સૂત્રમાં માને છે. ત્યારે શ્વેતાંબર લોકો ‘હ્યુવપ્રો’ એવો પાઠ માને છે. અહીં સમજવાનું એટલું જ કે દરેકનો ઉપકાર અલગ અલગ છે. દરેકના બે ઉપકાર ન હોવાથી ‘૩પદ્મદ્દૌ’ એવું દ્વિવચન કરવાનું ઉચિત જ નથી. અને જો બન્નેને માટે દ્વિવચન રાખવું હોય તો ‘ઘઘર્મયો સ્ને’ ત્યાં પણ એક વચનાન્ત જ અગવાહની અનુવૃત્તિ માટે મુશ્કેલ થશે, ત્યાં પણ ‘અવગ્રહો’ એમ જ કરવું પડશે.
'
,
(૩૪) આ અધ્યાયમાં જ ૨૮મા સૂત્રમાં શ્વેતાંબર લોકો ‘ભેવસંધાતામ્યાં ચાક્ષુષાઃ’ એવો પાઠ માને છે. ત્યારે દિગંબરો ‘ભેવસંધાતામ્યાં ચાક્ષુષઃ' એમ માને છે. હવે આ જગ્યાએ જો પ્રેસ કે શોધકની ભૂલ ન હોય તો કહેવું જોઈએ કે શ્વેતાંબરોએ માનેલો પાઠ જ યોગ્ય છે. અને દિગંબરોનો પાઠ અયોગ્ય જ છે. કારણકે પહેલા સૂત્રકારે ‘ઝળવઃ ધાર્શ્વ' એવું સૂત્ર બનાવીને બહુવચનાંત જ સ્કંધ શબ્દ મૂક્યો છે. અને દિગંબરોએ પણ ‘સંઘાતભેદ્દેશ્ય ઉત્પદ્યન્તે' એવો સૂત્ર-૨૬નો પાઠ માન્યો છે. તેથી ઘ શબ્દ ત્યાં પણ બહુવચનાંત જ માન્યો છે.
૭૮
