Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?
(જરૂર નથી રહેવાની. એટલું હોવા છતાં પણ શ્વેતાંબરોની માન્યતા મુજબ તો મોહાદિના ક્ષયમાં અને કત્ન કર્મના ક્ષયમાં – બન્ને માં-બંધ હેતુનો અભાવ અને નિર્જરા એ હેત હોઈ શકે.
કારણ કે “ઉત્પત્વમાવ૦' આ અલગ સૂત્ર વચ્ચે મૂકયું છે અને વચ્ચે અલગ સૂત્ર હોવાથી દેહલી-દીપક' આદિ ન્યાય વડે બન્ને તરફ લાગુ પડશે. એટલે કે મોહાદિ ક્ષયથી કેવળજ્ઞાન થાય છે, પરંતુ મોહાદિનો લય તો બંધના હેતુઓના અભાવ થવાથી અને નિર્જરા થવાથી જ થાય છે, એ પણ અર્થ થશે. - બન્ને સંપ્રદાયવાળાઓને આ વાત તો સ્વીત જ છે કે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરનારને દશમા ગુણઠાણા પૂર્વે જ મોહનો બંધ નાશ પામે છે અને દશમા ગુણઠા ણામાં સત્તામાં રહેલું મોહનીયકર્મ પણ નાશ પામે છે. એવી જ રીતે દશમા ગુણઠા Iણાનો અંત થતાં જ્ઞાનાવરણાદિના બંધની દશાનો પણ અંત થાય છે અને બારમાં ગુણઠાણામાં શેષ સત્તામાં રહેલા જ્ઞાનાવરણાદિ ઘાતી કર્મોની સત્તા પણ નિર્મળ થઈ જાય છે. તેથી મોહાદિક્ષયમાં જ એને લગાડવું યોગ્ય છે. સમગ્ર કર્મક્ષયરૂપ મોક્ષને માટે તો કેવળજ્ઞાન થયા પછી શાતાવેદનીય સિવાયના અઘાતી કે ઘાતી કર્મના બંધનું કોઈ કારણ જ નથી અને વેદનીય, આયુ, નામ અને ગોત્રની નિર્જરા થઈ છે, પરંત એથી ઘાતી-અઘાતી - બન્નેની સાથે બંધહેતનો અભાવ અને નિર્જરારૂપ હેતુને જોડી શકીશું. પરંતુ કેવલ્ય થવામાં જેટલા પ્રતિબંધકો છે તે બધાના બંધહેતનો અભાવ અને તે કર્મોનું નિર્જરણ કેવલજ્ઞાનની પૂર્વે અનંતર કાળમાં રહે છે. સમગ્રકર્મના અભાવરૂપ મોક્ષ હોવાથી સમગ્ર કર્મના બંધહેતુનો અભાવ તો અન્ય અન્ય ગુણઠાણાના કાળમાં છે અને સમગ્ર કર્મનું નિર્જરણ પણ અન્ય-અન્ય ગુણસ્થાનકોમાં છે. અર્થાત્ મોક્ષ થવાના અનંતર પશ્ચાત્કાળમાં ન તો સમગ્ર કર્મના બંધ હેતુઓ હતા અને ન સમગ્ર કર્મોની નિર્જરા પણ અનન્તર પશ્ચાત્કાળમાં થાય છે. તેથી જ શ્વેતાંબર લોકો આ “
વિન્યત્વવિ૦' સૂત્રને બન્નેમાં એટલે કે કેવળજ્ઞાનના કારણરૂપ મોહાદિકના લયમાં જ હેતુપણાથી લગાડે છે અને એ જ યુક્તિયુક્ત હોવાથી મોક્ષના સૂત્રમાં તેને સંયુકત કરવું આ દિગંબરોના ભવભય નિરપેક્ષતાથી ભરેલો અન્યાય છે.
(ર૬) દશમા અધ્યાયમાં મોક્ષના લક્ષણ પછી દિગંબરોએ એવા સુત્રો માન્યા છે કે “માનવામિત્રત્વાનાં ’ ‘સત્ર વસ્તીત્વજ્ઞાનન સિદ્ધત્વેઃ ' અર્થાત્ આ બન્ને ભાગના બે સૂત્રો માન્યા છે. શ્વેતાંબરોએ આ સ્થાન
