Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 80

“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?'
અવિગ્રહાપણું દર્શાવવા માટે છે. અને તેથી જ ગતિમાં જેટલો સમય લાગે તેમાંથી એક સમય ઓછો કરીને બાકીના સમયો વિગ્રહ તરીકે ગણી શકીએ છીએ. નિયમ પણ એ જ છે કે ગમે તેટલા સમયની વક્રગતિ હોય પરંતુ આઘસમયમાં તો જુ ગતિ જ હોવાની. આ જગ્યાએ બુદ્ધિમાન માણસો સમજી શકે છે કે જો શાસ્ત્રકારને અવિગ્રહાનો વખત જ કહેવો હતો તો “વિપ્રદ નીવચ્ચે સમયા' એવું “સમય વિપ્રદ નીવસ્ય' એવું અથવા નીવચ્ચે સમય વિપ્રદા' એવું અથવા “વિપ્રહ ની વચ્ચે સમય' એવા પાઠ બનાવત. પરંતુ વિપ્રદરતી વ સંસારિક પ્ર િચતુર્થ એવો વિગ્રહગતિનો અધિકાર શરૂ કરીને વચ્ચે અવિગ્રહનો અધિકાર ન લેત, એટલું જ નહીં બલ્લે “ઇ તો ત્રી ન્હSનાદાર” એવો વિગ્રહના અનાહારકપણાનો વખત દર્શાવનાર સૂત્રની વચ્ચે કોઈ પણ હિસાબે ન જ મૂક્ત. અતઃ સ્પષ્ટ છે કે કોઈક દિગંબરે પોતાની અક્કલ લગાડીને ગતિની સાથે જોડવા માટે આ સૂત્રમાં “ઈસમયગવિગ્રહ' એવું કરી મૂકયું છે.
(૧૦) સુત્ર ૩૦માં દિગંબરોના મતે “ તૌ ત્રીવૂડનાદારઃ' એવો પાઠ છે, જયારે શ્વેતાબંરોના મતે “ઇ તો વISનાહી?' એવો પાઠ છે. અહીં વિચારવાનું એ છે કે જ્યારે પહેલાના સૂત્રમાં પ્રા વતુર્થ' કહીને ત્રણ જ સમય સુધી વિગ્રહનું હોવું માન્ય છે અને તેમાં એક સમય વિગ્રહ તરીકે માનવાનો જ નથી તો પછી ત્રણ સમય અનાહારકના કયાંથી થવાના? અને ત્રણ સમયની ગતિમાં ત્રણેય સમયો અનાહારનાં માનશો ત્યારે તો એક સમયનો અવિગ્રહ કયાં રહેશે? અને ઋજુ ગતિમાં પણ અનાહારકપણું માનવું પડશે. તેથી “$ ઢો વાંચનહિરઃ' એમ કહેવું યોગ્ય થશે. એવી શંકા નહીં કરવાની કે વિગ્રહગતિ પાંચ સમય સુધીની હોય છે. કેમકે જે અધોલોકના ખુણામાંથી ઊર્ધ્વલોકના ખુણામાં ઉત્પન્ન થશે તેને પાંચ જ સમય થશે. આઘસમયમાં વિદિશામાંથી દિશામાં આવશે, બીજા સમયમાં ત્રસનાડીમાં આવશે, ત્રીજા સમયમાં ઊર્ધ્વલોકમાં જશે, ચોથા સમયમાં દિશામાં જઈને પાંચમાં સમયમાં વિદિશમાં જશે. જ્યારે એવી રીતે પાંચ સમયની ગતિ થઈને ચાર વક્ર થાય છે તો પછી અહીં જ વક્ર કેમ કહ્યા? એવી શંકા ન કરવાનું કારણ એ છે કે આવો સંભવ હોવા છતાં ઘણું કરીને એવી ગતિ નથી થતી. અને એજ કારણથી ભગવતી સૂત્રમાં પણ ચાર સમયની ગતિનો જ અધિકાર લીધો છે. ચાર સમયની ગતિમાં આદ્યાન્ત સમયમાં અનાહારક ન હોવાથી બે જ સમય અનાહારીપણું રહે છે અને એટલેજ અહીં એક કે બે સમય જ અનાહારકપણું