Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 89

૭ર
‘તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ ? ઉપયોગ કર્યો છે. એજ રીતે નારકોની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિનું સૂત્ર જે નં.૬ નું છે તેમાં પરા શબ્દ વડે જ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ કહી છે. અધ્યાય ચોથામાં “વરHપત્યોપમHઘરું ર' (૩૯) દિગંબરોના હિસાબે પણ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિમાં “TRI'પદનો જ પ્રયોગ માન્ય છે. તો પછી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિથી પ્રતિપક્ષ એવી જઘન્ય સ્થિતિ દર્શાવવામાં “મપરા એવા જ પદનો પ્રયોગ થાય. પરંતુ દિગંબરોએ પોતાની ટેવ મુજબ કંઈક પણ તફાવત કરવો જોઈએ એમ વિચારીને અહીં ‘પુની જગ્યાએ “વ' કરીને “ વિશે' એમ કરી | નાખ્યું છે.
(૨૪) સૂત્ર નં.૩૯માં શ્વેતાંબર લોકો “તિર્થ યોનીનાં 'એવો પાઠ માને છે આ જગ્યાએ દિગંબરોએ “તિય યોનિનાનાંવ' એવો વાંકો પાઠ કેમ બનાવ્યો ? શુ તિર્થગ્યોનિ શબ્દ વડે તિર્યંચોનો બોધ થતો નહોતો? જો દિગંબરોનું એમ માનવું હોય તો તે અત્યન્ત અનુચિત છે કેમકે તિગ્મોનિ શબ્દથી તિર્યંચ નહીં લેશું તો પછી “તિર્યજ્યોનિન' શબ્દ જ તિર્યંચો માટે કેવી રીતે હોવાનો? વાસ્તવમાં સૂત્રકારે તો ઉતર્યોનિ” એવો જ શબ્દમૂક્યો છે. જુઓ અધ્યાય ચોથાનું સૂત્ર ૨૭ “મપરિવેશ મનુષ્ય: શેષાતિર્યયોનયઃ” અહીં તિર્યંચોનું લક્ષણ કે સંજ્ઞા આપવામાં પણ તિર્યયોનિ એ જ શબ્દ કહ્યો છે. અહીં સૂત્રકારે તિર્યોનિનાદ' એવો દિગંબરોએ બદલેલો પાઠ સૂત્રમાં પણ આવ્યો નથી અને દિગંબરોએ એવું માન્યું પણ નથી. એવી જ રીતે “નાયા તૈયોની આ સૂત્રમાં તિર્યનિન શબ્દ તિર્યંચ માટે નથી માન્યો. અહીંતો આયુષ્ય દર્શાવવામાં તૈયોન' શબ્દ તદ્ધિતાન્ત છે. સૂત્રકાર મહારાજે તો “
તિનિ ' શબ્દથી જ તિર્યંચો લીધા છે. અને દિગંબરોએ માત્ર પોતાની આદતથી અન્યથા કહીને તિર્યંચોનું આયુષ્ય દર્શાવ્યું છે. એથી સ્પષ્ટ થાય છે કે દિગંબરોએ જ આ પાઠ બગાડયો છે.
(૨૫) અધ્યાય ચોથામાં દિગંબરો “માહિત્રિપુ તાંતા ” એવું સુત્ર માને છે. ત્યારે શ્વેતાંબરો “તૃતીયઃ તિજોયઃ' એવું સૂત્ર માને છે. આ વિષયની સમીક્ષા સુત્રની અધિક્તાના વિષયમાં થઈ ગઈ છે. તેથી આ વાત ત્યાંથી જ સમજી લેવી ઉચિત છે. બીજું એ કે જો સૂત્રકારે જ બનાવેલું આ સૂત્ર હોત તો એવું અસ્તવ્યસ્ત કદાપિ ન હોત, કેમકે ત્રણ નિકાયના દેવોની વેશ્યા કહેવી હોત તો વીતાન્ત ' આટલું જ સૂત્ર બનાવત અને વૈમાનિકની વેશ્યાનો તો પહેલેથી જ અપવાદ છે. બીજું એ પણ છે કે તાન્ત તૈયા: 'બહુવ્રીહિની છાયાવાળું પદ મૂક્ત જ નહીં. કિંતું તાત્તા જોયા' એવું સ્પષ્ટ કહેત. ત્રીજું એ પણ છે કે