Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 91

૭૪
‘તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ?
(પહેલાના દેવલોક કલ્પપપન્ન છે, આ તો “UT hયવેગો વન્ય:' એવું જ આ અધ્યાયનું જ ૨૩મું સૂત્ર દિગંબરોએ પણ માન્યું છે. તેથી સ્પષ્ટ છે તો પછી સ્વયં સૂત્રકારે પોતે જ બાર ભેદોનો ઉદ્દેશ કર્યો તો પછી નિર્દેશમાં સોળ ભેદ કયાંથી કહેવાય? બીજું એ પણ છે કે ઈશાન દેવલોક સુધીના દેવતાઓ તો કાયાવડે મૈથુન સેવવાના પ્રવિચારવાળા હોય છે. અને આગળના સ્પર્શ, રૂપ, શબ્દ અને મનથી પ્રવિચાર કરવાવાળા છે જો કે અહીં શ્વેતાંબર લોકો તો એ બેમાં સ્પર્શાદિકનો પ્રવિચાર માને છે અને સૂત્રકારે પણ “યોદ્ધા ' એમ કહી ૩-૪માં સ્પર્શ, ૫-૬માં રૂ૫, ૭-૮માં શબ્દ, ૯-૧૦-૧૧-૧૨માં મન, એ રીતે પ્રવિચાર માટે સ્થિતિ માની જ છે. ત્યાં દિગંબરોના હિસાબે પહેલા સ્પર્શ વિષે તો બે દેવલોક લેવા પડશે. સૂત્રકારને એ કેવી રીતે ઈષ્ટ હોય? કેમકે એકમાં બે, અને ત્રણમાં ચારચાર દેવલોક લેવા પડે અને કંઈ પણ સંખ્યાનો ઉલ્લેખ ન કરે ? દિગંબરોના હિસાબે તો સૂત્રકારે , દ્વિવતુચતુદ્ધિપુ' એમ કહેવું જરૂરી હતું. એવી શંકા નહીં કરવી જોઈએ કે અન્યના ચાર દેવલોક તો મન:પ્રવિચારમાં શ્વેતાંબરોને લેવા જ છે. તો મનના વિષયની જેમ અહીં ત્રણમાં પણ ચારચાર દેવલોક માનવામાં શું ખોટું છે? એ શંકા ન કરવાનું કારણ આ છે કે સૂત્રકાર મહારાજે જ “માનત-પ્રાતિ' ને અને “મારા-મ_ત' ને એકઠા ગણ્યા છે. અને તે માટે જ સૂત્રકારે સ્વયં “માનતપ્રાત:” અને “મારVIબુતયો:' એવા જુદાજુદા અને એકત્ર સમાસ કરી બતાવ્યા છે. એટલું જ નહીં, પણ “મારVIબુતાતૂર્ણ૦' આ ૩રમા સૂત્રમાં આચાર્ય મહારાજે પોતે જ આરણાશ્મતનું એકત્રપણું જણાવ્યું છે. તેથી આનત અને પ્રાણતને, આરણ અને અય્યતને તો બે ગણવાનું સૂત્રકારના વચનથી છે. પરંતુ રૂ૫ અને શબ્દની બાબતમાં ચાર ચાર દેવલોક લેવા, એ તો સૂત્રકારના “યોર્કયો વચનોની વિરુદ્ધ જ છે. આગળ વળી એ વિચારવું આવશ્યક છે કે દિગંબરોના હિસાબે માહેન્દ્રદેવલોકની સ્થિતિના સૂત્ર પછી “ત્રિસર્ણનવૈવાદ્રિ ત્રયોદ્દેશ વંશપથાનિતુ આ સ્થિતિના સૂત્રમાં ૭+૩=૧૦, ૭*૭=૧૪,
+૯=૧૬, +૧૧=૧૮, +૧૩=૨૦, +૧૩=૨૨, આ રીતે છ દેવલોકની જ સ્થિતિ જણાવી છે. અને આગળના સૂત્રમાં રૈવેયકાદિની સ્થિતિ જણાવી છે. અહીં શ્વેતાંબરોના હિસાબે સૂત્રના પ્રારંભમાં વિશેષ' શબ્દ માટેન્દ્રની સ્થિતિ માટે છે. પછી ૫-૬-૭-૮ આ ચાર દેવલોક સ્વતંત્ર અને ૯-૧૦નો એક, પછી ૧૧૧રનો એક, રીતે છ સ્થાન બની જાય છે. પરંતુ દિગંબરોના હિસાબે તો અહીં