Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
શ્વેતાંબર કે દિગંબર?'
૫૫
(રીતે ઘાલી દીધું તેની ખબર નથી કારણ કે પહેલાના “પૂર્વપ્રયો: અને
વિદ્ધ છુ તીન %ઃ 'ઈત્યાદિ આ બે સૂત્રોથી સિદ્ધ મહારાજની લોકાંત સુધી ઊર્ધ્વગતિ થવાનો હેતુ અને દૃષ્ટાંત દર્શાવ્યા છે, અને તે ગતિમાં જો હેતુ લેવામાં આવે ત્યારે તો એમજ કહેવાનું થાય કે “તાવસ્તિવયિતિ' એટલે કે લોકાંત સુધી જ ધર્માસ્તિકાય છે. તેથી સિદ્ધ મહારાજની ગતિ લોકાંત સુધી જ ઊર્ધ્વમાં હોય પરંતુ અહીં તો દિગંબરોએ સૂત્ર ઉલ્લું મૂકી દીધું છે, એટલે કે હેતુમાં કહ્યું કે ધર્માસ્તિકાયનો અભાવ છે, તો શું ધર્માસ્તિકાયના અભાવમાં સિદ્ધોની ઊર્ધ્વમાં લોકાંત સુધી ગતિ થાય છે, એવું માને છે? કયારેય એમ માનવાનું ન હોય પહેલા જ પાંચમા અધ્યાયમાં સાફસાફ કહ્યું છે કે “પરિસ્થિત્યુપગ્રહો ઘઘર્મયોપારદ' એટલે કે જીવ અને પુદ્ગલોની ગતિમાં ધર્માસ્તિકાય જ અવલંબન આવે છે. અને એ બન્નેની સ્થિતિમાં અધર્માસ્તિકાય અવલંબન આપે છે. જ્યારે આ વાત નિશ્વિત છે તો પછી ધર્માસ્તિકાયના અભાવમાં સિદ્ધોની ગતિ છે એવું કેમ કહી શકાય? કદાચ માની લેવામાં આવે કે સંસારી જીવોની ગતિમાં ધર્માસ્તિકાય કારણ છે પરંતુ સિદ્ધમહારાજની ગતિ માટે ધર્માસ્તિકાયને હેતુ માનવાની જરૂરત નથી. પરંતુ એવું કોઈ પણ સંપ્રદાયવાળો માનતો નથી. જો એમ માની લેવાય અને તેથી જ સિદ્ધ મહારાજની ગતિમાં ધર્માસ્તિકાયના અભાવને હેતુ માની લેવાય તો પહેલો તો સૂત્રકારે પોતે કહેલી લોકાંત સુધીની ઉર્ધ્વ ગતિ જ નહીં રહેશે કારણ એ છે કે લોકાંત સુધીના સર્વ સ્થાનોમાં ધર્માસ્તિકાય વ્યાપ્ત જ છે. સૂત્રકાર મહારાજે પણ “નોછાવાનુવાદ ઇથર્મયોઃ કૃ —' એમ કહીને સમગ્ર લોકમાં ધર્માસ્તિકાયનું હોવું (અસ્તિત્વ)
સ્વીકાર કરેલ છે. તો પછી લોકો સુધી પણ મુકતોની ગતિ કેમ હોવાની? આ બધા પ્રશ્નોની વણઝારથી છૂટવા માટેનો એક જ રસ્તો છે અને તે એ કે ધર્માસ્તિકાયનો અભાવરૂપ હેતુ સિદ્ધમહારાજની ગતિમાં ન રાખવો. કેમકે ધર્માસ્તિકાયનો અભાવ તો સર્વ-અલોક માં છે અને ધર્માસ્તિકાયના અભાવથી સિદ્ધ મહારાજની ગતિ માનીએ તો એમની ગતિ સર્વ અલોકમાં હોય અને અલકાકાશનો અંત જ નથી. તેથી સિદ્ધ મહારાજની હરદમ ગતિ થતી જ રહે. આ હેતુથી સિદ્ધ મહારાજની ગતિમાં ધર્માસ્તિકાયના અભાવને કારણે નહીં માનવું જ યોગ્ય છે. પરંતુ લોકાંતથી આગળ ધર્માસ્તિકાયનો અભાવ હોવાથી લોકાંતથી આગળ સિદ્ધ મહારાજની ગતિ નથી એવું જ દર્શાવવા માટે આ સૂત્ર-છે-એટલે કે ધર્માસ્તિકાયનો અભાવ હોવાથી સિદ્ધની આગળ ગતિ નથી થતી. જો કે આ રીતે દિગંબરોનું માનવું બરાબર થઈ
