Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
“શ્વેતાંબર કે દિગંબર?
૫૯
(પણ જો એમ જ હોય તો પછી કેવલજ્ઞાનનો વિષય દર્શાવનારા સૂત્રમાં
સર્વદ્રવ્યપર્યાપુ' શા માટે કહેવું? જયારે ત્યાં સર્વ દ્રવ્ય અને સર્વ પર્યાયનો વિષય બતાવવા માટે ત્યાં સર્વશબ્દ લેવાની જરૂરત છે તો પછી અહીં સર્વ શબ્દને શા માટે છોડી દેવો? કદાચ મતિશ્રતનો વિષય સર્વ દ્રવ્યો છે, એમ નહીં માને તો અહીં સર્વ શબ્દની જરૂરત નથી રહેતી, તો એ માનવું પણ વ્યર્થ છે. એમ માનવામાં છબસ્થને મૃષાવાદની અને પરિગ્રહની વિરતિ સંપૂર્ણ નહી હોય, કેમકે મૃષાવાદ અને પરિગ્રહ બધા દ્રવ્ય વિષયક છે એટલે અહીં સર્વ શબ્દ ચોક્કસ રહેવો જોઈએ.
(૪) બીજા અધ્યાયમાં ક્ષાયોપથમિકના અઢાર ભેદો દર્શાવતા શ્વેતાંબરો જ્ઞાનજ્ઞાનનતાનાહિત ધયઃ' એવો પાઠ માને છે ત્યારે દિગંબર લોકો “જ્ઞાનજ્ઞાનના ધ્યયઃ' એવો પાઠ માને છે હવે અહીં એટલી વાત તો સ્પષ્ટ છે કે બન્ને સંપ્રદાયવાળાઓ આમષષધિઆદિ અનેક લબ્ધિઓ માને છે એટલેકે એકલી (માત્ર) દાનાદિ પાંચજ લબ્ધિઓ નથી જ્યારે એમ છે તો પછી માત્ર લબ્ધિ શબ્દ કહેવાથી દાનાદિકની જ લબ્ધિ શબ્દ કહેવાથી દાનાદિકની જ લબ્ધિ લેવી આવો નિયમ કેવી રીતે થશે? સમસ્ત તત્ત્વાર્થસત્રમાં કોઈ પણ સ્થાને આ દાનાદિક ને લબ્ધિ તરીકે જણાવ્યા નથી. તો પછી અહીં લબ્ધિ કહેવા વડે દાનાદિક પાંચજ લેવા એ નિશ્ચય કેવી રીતે થશે? અને જ્યારે એવો નિશ્ચય જ નહીં થાય તો પછી લબ્ધિ શબ્દની સાથે પંઘશબ્દ કેવી રીતે લગાડી શકાશે? અહીં એ શંકા અવશ્ય થવાની કે પહેલાના સૂત્રમાં ક્ષાયિકના નવ ભેદ દર્શાવતી વખતે દાનાદિક પાંચ સ્પષ્ટ દર્શાવ્યા છે. તો અહીં ‘ાનાદ્રિ એટલું જ ન કહેતા વાનાવિ7 ધ્યયઃ' એવું શ્વેતાંબરોએ કેમ કહ્યું? પરંતુ એવી શંકા નથી કરવાની કારણકે લાયોપથમિક ભાવના દાનાદિક પાંચ પ્રવૃતિમાં આવે છે. અને જગતના વ્યવહારમાં પણ આવે છે. તેથી એનો લબ્ધિ તરીકે વ્યવહાર થાય છે અને ક્ષાયિકભાવથી થનાર દાનાદિક પ્રવૃતિરૂપ જ હોય એવું નથી. એ જ કારણથી પહેલા દાનાદિકની સાથે બ્દિ-શબ્દ લગાડ્યો નથી અને અહી લાયોશિમિક ભેદમાં જ દાનાદિકની સાથે સ્નધ્ય શબ્દ લગાડયો છે એમ સમજી લેવુ.
(૫) બીજા અધ્યાયમાં જ ઔદયિકના એકવીશ ભેદોમાં શ્વેતાંબરોએ વિધ્યાર્શના જ્ઞાનાનંયતાસિદ્ધત્વ:' એવો પાઠ માન્યો છે. જ્યારે દિગંબરોએ મિથ્થાનાજ્ઞાનાયતી સિદ્ધ એવો પાઠ માન્યો છે. અર્થાત્ શ્વેતાંબરોએ ત્વ' પ્રત્યય માનીને અસંયતત્વ અને અસિદ્ધત્વ માન્યા છે. દિગંબરોએ “ત્વ' પ્રત્યય
