Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 62

શ્વેતાંબર કે દિગંબર?”
૪૫
સૂચક છે, અહીં આપણે આ વાતથી મતલબ નથી, પણ સૂત્રો બે હતાં અને એક થયું કે એક જ હતું અને એનાં બે કરી દીધાં? આ વાતનો નિર્ણય કરવો મુશ્કેલ છે, તો પણ અશકય તો નથી જ. કેમકે સૂત્રકાર મહારાજે અનેક જગ્યાઓ પર અનેક પદાર્થોની સ્થિતિ દર્શાવી છે જેમકે ત્રીજા અધ્યાય માં નારકોની સ્થિતિ બતાવી છે. તેવી જ રીતે મનુષ્ય અને તિર્યંચની પણ સ્થિતિ દર્શાવી છે. એવી જ રીતે જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોની પણ સ્થિતિ આગળ દર્શાવી છે. પરંતુ કોઈ પણ જગ્યાએ સ્વરૂપ કે ભેદ બતાવવા સાથે સ્થિતિ દર્શાવી નથી. તો અહીં સૂત્રકાર પોતાની શૈલી પલટાવે એનું કોઈ પણ વિશેષ કારણ ન હોવાથી એમ જ માનવું વાસ્તવિક થશે કે| શ્રીમાનું ઉમાસ્વાતિજી મહારાજે સ્વરૂપદર્શક અને સ્થિતિદર્શક સૂત્રો જુદાં જ કર્યા|| હતાં. અને કોઈ પંડિતમન્ય દિગંબરે પોતાની કલ્પના ચલાવી, એકઠાં કરીને એક જ સુત્ર કરી દીધું.
(૨૪) એ જ નવમા અધ્યાયમાં દિગંબરોએ તાજ્ઞાપવિપા સંસ્થાન વિવારે ઘર્ણ’ ‘શુકજો વાઘે પૂર્વવેદ” અને “વેનિનઃ' આવાં ત્રણ સૂત્રો માન્યા છે અને શ્વેતાંબરોએ ‘ીજ્ઞાપવિપા સંસ્થાન વિયાય धर्ममप्रमत्त संयतस्य' 'उपशान्तक्षीण कषाययोश्च' 'शुक्लेचाद्ये' 'पूर्वविदः' રેવતી ન” એવી રીતે પાંચ સૂત્રો માન્યાં છે. હવે અહીં એ વિચાર કરવાનો છે કે શું શ્વેતાંબરોએ સૂત્રો ઉમેરી દીધા કે દિગંબરોએ ઓછાં કરી દીધાં છે ? વાસ્તવમાં તો એનો ખુલાસો સૂત્રકાર મહારાજ જ કરી શકે છે કે ફલાણાએ મારી, કૃતિમાં સૂત્રો વધાર્યા છે, પરંતુ બુદ્ધિમાનું વ્યક્તિ પોતાની બુદ્ધિથી પણ આનો કંઈક નિશ્ચય કરી શકે છે. પહેલા તો આ વાત બન્નેએ જણાવી છે કે આર્તધ્યાન નામનું ધ્યાન અવિરત, દેશવિરત અને પ્રમત્તસંયતને હોય છે અને રૌદ્રધ્યાન નામક ધ્યાન દેશવિરત અને અવિરતને હોય છે. અને આ વાત બન્ને ફિરકાવાળા પોતપોતાનાં તત્ત્વાર્થ સૂત્રમાં નિર્દિષ્ટ કરે છે. તો પછી ધર્મધ્યાન ક્યા ગુણસ્થાનવાળાને હોય છે એનો નિર્દેશ કેમ ન કરવો? એથી સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે વાસ્તવમાં ધર્મધ્યાન વિષે અપ્રમત્તસંવતનો નિર્દેશ સૂત્રકારે કર્યો હતો જે દિગંબરોએ ઉડાડી મૂક્યો છે.
આ વાત તો ધર્મધ્યાનના લક્ષણવાળા સૂત્રના વિભાગ વિષે થઈ. આગળ માટે એ વિચારવાનું છે કે અવિરત વગેરેને તો ધ્યાન બતાવ્યાં, પરંતુ એથી આગળ વધેલા ઉપશાંત કષાય, ક્ષીણકષાયને ક્યું ધ્યાન હોય? એનો તો ઉલ્લેખ અહીં છે જ | નહીં. એ જ કારણથી માનવું પડશે કે સૂત્રકારે “૩૫Tન્તક્ષી છિપાયો’ આ