Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 31

૧૪.
“તત્ત્વાર્થસૂત્રના કર્તા કોણ ?'
(રોને ૧૬ દેવલોક માનવાથી બહુ મુશ્કેલી પડે છે. માટે સ્વીકાર કરવું જ પડશે કે આ તત્ત્વાર્થ સૂત્ર શ્વેતાંબરોની માન્યતાવાળા આચાર્યે જ બનાવ્યું છે.
આ સૂત્રનો આખોય ચોથો અધ્યાય શ્વેતાંબરોની માન્યતા પ્રમાણેનો છે, અને દિગંબરોની માન્યતાની વિરુદ્ધ છે. એટલે જ તો દિગંબરાચાર્ય શ્રીમાનું અમૃતચંદજીએ એ જ “તત્ત્વાર્થસૂત્ર' પરથી “તત્ત્વાર્થ સાર” નામનો જે ગ્રંથ બનાવ્યો છે, તેમાં બીજા બીજા અધ્યાયો પર તો સારી પેઠે સ્પષ્ટીકરણ અને વિસ્તૃત વિવરણ આપ્યું છે પરંતુ એમને આ અધ્યાય માટે તો બહુ જ સંક્ષેપ કરવો પડયો છે.
(૪) પાંચમા અધ્યાયમાં દ્રવ્ય કહેતી વખતે શ્રીમાને “ટ્રવ્યાપ વે નીવાશ'' કહીને ધર્માસ્તિકાયાદિ ચાર અજીવ અને પાંચમો જીવ - આ પાંચેયને દ્રવ્ય કહ્યા છે, દિગંબરોના દૃષ્ટિકોણથી “કાલ' પણ એક નિયમિત દ્રવ્ય છે, પરંતુ શ્વેતાબંરોની દૃષ્ટિએ કાલ અનિયમિત દ્રવ્ય છે, અને એ જ વાત શ્રીમાન્ ઉમાસ્વાતિવાચકજીએ પણ અહિ પાંચને નિયમિત દ્રવ્યો છે' એમ દર્શાવીને કાળને અનિયમિત દ્રવ્ય દર્શાવવા માટે આગળ ઉપર “ધેિ ત્ય ” એમ કહ્યું છે. એટલે કે કેટલાક આચાર્યો કાળને પણ દ્રવ્ય માને છે. એમ કહીને કાળનું અનિયમિતપણે સ્પષ્ટ દર્શાવ્યું છે. જો આ ગ્રન્થ દિગંબર આમ્નાયનો હોત તો અહીં કાળનું સ્પષ્ટપણે નિયમિતદ્રવ્યપણું દર્શાવ્યું હોત. દિગંબરોએ “ઋત્તિ'' આવું સૂત્ર રાખ્યું છે. પરન્તુ એ વાત સાફ સાફ સમજાઈ શકે છે કે જો ગ્રેન્થકાર કાળને નિયમિત દ્રવ્ય ગણતા હોત તો પછી “ઋતિશ” એવું જુદું સૂત્ર જુદા સ્થાને શા માટે મુકત ? જો શ્રીમાનુની દૃષ્ટિએ કાળ નિયમિત દ્રવ્ય હોત તો પહેલેથી જ દ્રવ્યની સાથે જોડી દઈ દ્રવ્યાજ નીવર્તાિવ'' એવું અથવા “દ્રવ્યાજ નીવડે રુત્તિશ' એવું સૂત્ર બનાવ્યું હોત અને જુદા જુદા સૂત્ર કરવાની જરૂરત જ નહોતી. એટલે માનવું જ રહ્યું કે આ શાસ્ત્રના બનાવનારા (રચયિતા) આચાર્ય શ્વેતાંબર જ હતા.
(૫) દિગંબર લોકો કાળના પણ અણુ માને છે. અને એનું પ્રમાણ લોકાકાશના એટલે ધર્માધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશો જેટલું અસંખ્યાતું માને છે. જો ઉમાસ્વાતિજી દિગંબર સંપ્રદાયના હોત તો જેમ ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, જીવઅને પુત્રલના પ્રદેશો ગણાવવા માટે “સમસંરણેયા કદ્દે થયોઃ” ઈત્યાદિ સૂત્રો બનાવ્યા, તે રીતે જ કાળના અણુઓની સંખ્યા બતાવવા માટે પણ સૂત્ર બનાવ્યું હોત અથવા “ધHધર્મ નિાયામ્' એમ કહ્યું હોત. પરંતુ કોઈ પણ જગ્યાએ કાળના અણુઓની સત્તા કે સંખ્યા જણાવી નથી. એથી પણ સ્પષ્ટ જાહેર થાય છે કે