Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 30

“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?'
૧૩
એટલે ૫, ૬ માં શબ્દ વડે, ૭,૮ માં રૂપ વડે, અને આગળ ૯, ૧૦, ૧૧, ૧૨ આ ચાર દેવલોકોમાં માત્ર મનથી જ પ્રવિચાર છે. અર્થાત્ બળે દેવલોકમાં ક્રમસર એક એક વાત લેવામાં આવી છે. હવે આ જગ્યાએ દિગંબરોને ૧૬ દેવલોકના કારણે ગોટાળો કરવો પડે છે. કેમકે દેવલોક બાકી રહ્યા છે ૧૪ અને વિષય રહ્યા ૪ - સ્પર્શ, રૂપ, શબ્દ અને મન. તેથી બે, બે નો ક્રમ પણ માની શકતા નથી કારણ કે ૧૪ માં ચાર વિભાગ કરવા જરા મુશ્કેલ છે. જો દિગંબરોની માન્યતા મુજબ અનિયમિત ક્રમ હોય તો સૂત્રકારે અલગ અલગ સૂત્રો કરવા પડત કે અમુકમાં અમુક પ્રવિચાર, અને અમુકમાં અમુક. પરંતુ એમ ન કરતાં સમાન વિભાગ હોવાથી જ સૂત્રકાર મહારાજાએ જુદાં જુદાં સૂત્રો ન કરીને માત્ર એક જ સૂત્ર કર્યું અને બબ્બે દેવલોકોમાં એક એક વાત દર્શાવી દીધી.
અહીં પાઠકોને એટલી શંકા જરૂર થશે કે શ્વેતાંબરોના કહેવા પ્રમાણે ૧૦ દેવલોકમાં ૪ વિષયોની સત્તા માનવી છે અને બે બેમાં એક એક વિષય પણ માનવો છે તો એ કેવી રીતે થઈ શકે ? આ શંકા પણ નિરાધાર છે. કેમ કે સૂત્રકાર શ્રી ઉમાસ્વાતિવાચકજી મહારાજે જ આનત અને પ્રાણતનો, આરણ અને અશ્રુતનો સમાસ દર્શાવીને બંનેનો નિર્દેશ એકી સાથે કર્યો છે. માટે ચારેય દેવલોકોની બે દેવલોક તરીકે ગણતરી કરવામાં કોઈ વાંધો ન હોઈ શકે. કેમકે સ્પર્ધાદિ ત્રણ વિષયના છ દેવલોક અને મનના વિષયમાં ચાર દેવલોક માનીને ૪ વિષયોમાં ૧૦ દેવલોક માનવા-ગ્રંથકારના હિસાબે જ થશે.
એ જ રીતે સ્થિતિની બાબતમાં પણ માહેન્દ્ર દેવલોકથી આગળ સાત સાગરોપમની સ્થિતિ પહેલા તો સાધિક દર્શાવી, પછી ત્રણ, સાત, નવ, સત્તર, તેર અને પંદર સાગરોપમ એક એક દેવલોકમાં વધારીને અન્ને આરણ-અય્યતની ૨૨ બાવીશ સાગરોપમની સ્થિતિ લાવવાનું શ્રીમાનું ઉમાસ્વાતિવાચકજીએ જ કહ્યું છે. હવે શ્વેતાંબરોના હિસાબે ૫-૬-૭-૮ના ચાર અને ૯-૧૦-૧૧-૧૨ના બે – એમ કરતાં ૬ ભાગ બરાબર થઈ જશે. કેમ કે શાસ્ત્રકારે પોતે જ આગળના સૂત્રમાં
મારVIબુતાÇä' એમ કહીને આરણ અને અય્યતને એક જ ગણવા ફરમાવ્યું છે. બીજી વાત એ કે આરણાવ્યુતનો નિર્દેશ દેવલોકના ક્રમ સૂત્રમાં એક વિભક્તિથી છે તેવો જ આનત અને પ્રાણતનો નિર્દેશ પણ એક જ વિભકિતથી છે. તેથી આ ચારેયમાં બન્ને ને એક એક દેવલોક સમાન ગણી શકીએ છીએ. તેથી શ્વેતાંબરોની ૧૨ દેવલોકની માન્યતા પ્રમાણે તો આ બરાબર બેસે છે પરંતુ દિગંબ