Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar

Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 44

‘શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?'
બન્ને સંપ્રદાયવાલા માને છે અને જીવનું લક્ષણ પણ ઉપયોગ જ છે એ ‘‘૩પયોગો જ્ઞક્ષĪ'' આ સૂત્રથી બન્ને સ્વીકાર કરે છે. અને આ ઉપયોગ તો બધાજ કેવલી મહારાજાઓને પણ હોય છે. એટલે અહીં ઉપયોગનું સ્વરૂપ દર્શાવવા માટે સ્પર્શાદિક વિષયનો જ ઉપયોગ અહીં લેવો જોઈએ અને તે બતાવવા માટે સૂત્રની પણ આવશ્યકતા છે જ.
૨૭
(૪) બીજા અધ્યાયમાં દિગંબર લોકો ‘‘શેષત્રિયેવાઃ'' આવું સૂત્ર માને છે. પરંતુ શ્વેતાંબરોનું કહેવું એમ છે કે “તિષાયનિંગ.'' ઈત્યાદિ સૂત્ર જે ઔયિકના એકવીશ ભેદો દર્શાવનાર છે તેમાં ત્રણ વેદ કહ્યા છે. અને આ બાજુ ના૨ક અને સંમૂર્ચ્છનજને નપુંસક વેદ જ હોય છે અને દેવતામાં નપુંસક વેદ નથી હોતો જ્યારે આવા બે સૂત્રો કહી દેવામાં આવ્યા તો પોતાની મેળે જ નિર્ણય થઈ ગયો કે મનુષ્યો અને તિર્યંચો જે ગર્ભજ છે તે વેદવાળા હોવાથી ત્રણેય વેદવાળા છે આ રીતે અર્થાપત્તિથી વાત સ્પષ્ટ હતી, તે દર્શાવવા માટે સૂત્રની કોઈ આવશ્યકતા નથી. અને એમ નહીં માનીએ તો ઔદારિકાદિક ઔપપાતિક નથી હોતો, અમુકને અમુક યોનિ અને અમુક જન્મ નથી, અમુક સાપવર્તનીય આયુષ્યવાળા છે, એવું પણ સૂત્રકારે દર્શાવવું પડશે.
(૫) ત્રીજા અધ્યાયમાં દિગંબરલોકો ૧૨મા સૂત્રથી ‘‘àમાનુંનેત્યાવિ’’ કરીને એકવીશ સુત્રો ‘દિર્ઘતીવુંકે'' આ સૂત્રની વચ્ચે નવા માને છે, સૂત્રની શૈલીને જોવાવાળા અને અર્થને વિચારનારા તો અહી સ્પષ્ટ જ સમજી શકે છે. આ બધાં સૂત્રો દિગંબરોએ નવા જ દાખલ કરી દીધા છે. વસ્તુતઃ તો આ તત્ત્વાર્થસૂત્ર સંગ્રહગ્રંથ છે, એટલે આમાં વિસ્તારથી કથન કરવું જ અયોગ્ય છે. અને જો કંઈ પણ વિસ્તાર કરવો હોત તો ‘“ખીવા ઘનુઃપૃષ્ઠ વાહા પ્રપાતળુંડ ધિ ગિતપવ'' ઈત્યાદિક નું કથન કર્યું હોત. કિંતુ વર્ણન ગ્રંથની જેમ વર્ણન કરવાનું આવા ગ્રંથમાં કદાપિ થઈ શકતું નથી. હિમવાદિનો વર્ણ કહેવામાં આવે અને તેમાં ન તો એનું આયામ-માન (પરિમાણ) કહે અને ન શિખરનું માન (પરિમાણ) અને ન શિખરોની ઉચ્ચતાદિ (ઊંચાઈ વગેરે) દર્શાવે અને ન શિખરોની સંખ્યા પણ દર્શાવી, ૧૨માં સૂત્રમાં “હેમાનુનત્યાવિ'' કહીને પછીના સૂત્રમાં ‘“હર્ મૂળે ચ તુવિસ્તારા:’' એમ કહી દેવું શું યોગ્ય છે ? શું બધા વર્ષધર માનમાં સરખા છે ? કદાપિ નહીં. તો પછી કશો જ ખુલાસો કર્યા વગર જ આવું સૂત્ર કેમ બનાવ્યું ? ૧૪મા સૂત્રમાં ‘‘તેષામુપત્તિ'' એમ કહેવામાં આવ્યું પરંતુ ઊપરના ભાગમાં આ