Book Title: Tattvartha Sutrana Karta Kon Shwetambar Ke Digambar
Author(s): Anandsgarsuri, Akshaychandrasagar
Publisher: Agamoddharak Pratishthan
View full book text
________________
“શ્વેતાંબર કે દિગંબર ?”
પરંતુ બીજા ગ્રંથોના કર્તા અંગે એવો કોઈ વિવાદ નથી - જેવો આ ગ્રંથના કર્તા વિષે છે. અષ્ટસહસ્ત્રી અને સ્યાદ્વાદ મંજરી વગેરે ગ્રંથોને બન્ને સંપ્રદાયવાળા પોતપોતાના ઉપયોગમાં લે છે અને એના કર્તા બાબત કોઈ વિવાદ કરતા નથી. દિગબરની કૃતિને દિગંબર કૃતિ તરીકે અને શ્વેતાંબરની કૃતિને શ્વેતાંબર-કક રૂપે બન્ને મંજૂર કરે છે. પણ આ તત્ત્વાર્થ વિષે એવું નથી. શ્વેતાંબર લોકો આ શાસ્ત્રને શ્વેતાંબર મંતવ્ય પ્રતિપાદન કરવાવાળું અને દિગંબર લોકો આને પોતાનું દિગંબરોનું) મંતવ્ય પ્રતિપાદન કરવાવાળું માને છે. શ્વેતાંબર લોકો આના કર્તાને શ્રી ઉમાસ્વાતિજી વાચકના નામથી પોતાના સંપ્રદાયના આચાર્ય માને છે, તો દિગંબર લોકો પોતાના સંપ્રદાયમાં ઉમાસ્વામી આચાર્યના નામથી સ્વીકાર કરે છે. એવી સ્થિતિમાં બન્ને સંપ્રદાયના લોકો જે રીતે આ સૂત્રથી પોતપોતાનું મંતવ્ય સિદ્ધ કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે એ જ રીતે “બીજાના ધર્મ-મત (સંપ્રદાય)થી આ વાત વિરુદ્ધ છે અને તેથી આ શાસ્ત્ર એમનું નથી' એમ સાબિત કરવાનો પ્રયત્ન પણ કરે છે.
- સંપ્રદાય ભેદ આ ગ્રંથ સમ્બન્ધ ચર્ચા થવાનું ખાસ કારણ એ છે કે આ શાસ્ત્રની રચના શ્વેતાંબર અને દિગંબર - બંને સંપ્રદાયોની ભિન્નતા થવા પહેલા થઈ છે. જો બંને સંપ્રદાયો વિભકત થયા પછી આ ગ્રન્થની રચના થઈ હોત તો આ ચર્ચા થાત જ નહિ. બંને સમ્પ્રદાયોની વિભક્તતાના સમય વિષે તો બન્ને સમ્પ્રદાયવાળાઓની માન્યતા એક સરખી છે. શ્વેતાંબર લોકો દિગંબરને ઉત્પન્ન થવાનો સમય શ્રી વીર | સં.૬૦૯ કહે છે ત્યારે દિગંબર લોકો શ્વેતાંબર સંપ્રદાયની ઉત્પતિ વિક્રમ સં. ૧૩૬માં જણાવે છે. અર્થાત્ દિગંબરોના હિસાબથી પણ શ્વેતાંબરોની માફક જ શ્રીવીરસંવત્ અને વિક્રમ સંવનું અંતર ૪૭૦ વર્ષ હોવાથી વીર સંવત્ ૧૩૬ + ૪૭૦ = ૬૦૬ થાય છે તો આવા વિષયમાં ત્રણ વર્ષનો જે ફરક થાય છે તે કંઈ ફરક ન ગણાય; એટલે બન્ને સમ્પ્રદાયોની ભિન્નતાનો સમય બન્નેના મંતવ્ય પ્રમાણે સરખો જ છે. હવે આ બન્ને સંપ્રદાયોમાંથી શ્વેતાંબરો કહે છે કે અમે અસલથી છીએ, અને દિગંબર સંપ્રદાય અમારામાંથી નીકળ્યો છે. અને એના સમર્થનમાં બોટિકનું વર્ણન (બયાન) જે આવશ્યક, વિશેષાવશ્યક, ઉત્તરાધ્યયન વગેરેમાં દર્શાવેલ છે તે બતાવે છે. બીજી બાજુ દિગંબર લોકો કહે છે કે શ્વેતાંબર સંપ્રદાય અમારામાંથી નીકળ્યો છે અને એની સાબિતી તરીકે દર્શનસાર ગ્રન્થનું પ્રમાણ આપે છે. કોણ કોનામાંથી નીકળ્યું છે એ બાબતમાં જો તટસ્થ દૃષ્ટિએ વિચાર કરવામાં આવે તો
