________________
વિદ્યાલય' જો કે હમણાં જ ખોલાયું છે, પણ એની ઝડપી પ્રગતિ આશાસ્પદ છે. ગામ સફાઈના કામમાં આ કન્યાઓનો ફાળો નોંધપાત્ર હતો. ટૂંક વખત પહેલાં સહભોજન સમારંભ કરીને નાતજાતના ક્ષુદ્રભેદો ભૂલવાનું પ્રાથમિક પગલું તેમણે ભર્યું હતું. આ વિદ્યાલયના ઈશ્વરભાઈ પ્રમુખ છે, અને વિજયસિંહભાઈ, ડૉ. નવનીતલાલ કુબેરભાઈ તથા શિવાભાઈ માસ્તર જેવા રસ ધરાવનારા કાર્યકર્તાઓ આ સંસ્થાને મળ્યા છે. હું ઈચ્છું છું કે આ કન્યાલયનો આર્થિક ચિંતાનો બોજો જમીનદાર ચંદુભાઈ તથા ઈશ્વરભાઈના સહકારે બન્ને ઉઠાવી લે અને કાર્યકર્તાઓ પાટીદાર કોમમાં સ્ત્રીજાતિની જે અવહેલના છે તેને દૂર કરી પૂર્ણ સ્વમાનપૂર્વક જીવવાની અને પ્રજામાં ઉચ્ચ સંસ્કારો રેડી શકે તેવી ચારિત્રશીલ વ્યકિતઓ ઉત્પન્ન કરવાની કોશિષ કરે.
વિરમગામની હિંદી ભાષાની પ્રગતિ નોંધપાત્ર છે; અને તેમાં કુબેરભાઈ માસ્તરનો ફાળો મુખ્યત્વે છે.
વિરમગામમાં કોલેરા વિરમગામમાં પ્રવેશ પહેલાં જ કોલેરા હતો. મને એ સમાચારે અકળાવેલો. હું અહીં આવ્યો તે પહેલાં કોલેરા રાહત સમિતિ રચાઈ ચૂકી હતી. અલગ વોર્ડ ખોલવા માટે કોઈ જ મકાન શહેરમાં કે શહેરની આસપાસ ન મળતાં કોલેરા રાહત સમિતિને જિનમાં એ વ્યવસ્થા કરવી પડી હતી. આવા સેવાકાર્ય માટે મકાન ન મળ્યું એનું મને ખૂબ દુઃખ થયેલું એ મેં એકથી વધુવાર વ્યકત કર્યું હતું. અને આની અસર જે કાંઈ થયેલી તેનો પણ નમૂનો મને જોવા મળ્યો છે; જે ઘટના હું આગળ કહેવા માગું છું.
કોલેરા વેળા જે રાહત સમિતિ રચાઈ તેમાં વર્તમાન યુ. તંત્ર, તેમ જ વિરમગામ તાલુકા સમિતિના સભ્યો તેમ જ સ્વયંસેવકોનો પૂરેપૂરો સહકાર હતો. કાશીબહેનને પણ તેઓએ માંગણી કરી બોલાવ્યાં હતાં. ડૉ. દિનુભાઈ તથા અહીંના સ્થાનિક ડૉકટરો અને તલોદવાળા સેવાભાવી સજ્જન ડૉકટર પ્રેમચંદભાઈ વગેરે કાર્ય કરી રહ્યા હતા.
એક સપ્તાહમાં તો ઉપરાઉપરી ઘણા કેસ બની ગયા, પછી વળી ઠીક દેખાય ત્યાં વળી જોર દેખાયું, આમ થોડા સપ્તાહો ચાલ્યા બાદ શાંતિ થઈ ગઈ.
મેલેરિયાનો પંજો અને ગ્રામસફાઈ મેલેરિયાનો પંજો, ડોકિયાં કરી રહ્યો હતો. ગામની ગંદકીના પ્રમાણમાં થોડો વખત ઠીક ઘટાડો થયેલો પણ ફરી પાછા એની એ દશા આવી ચૂકી હતી. બન્ને ૨૦
સાધુતાની પગદંડી
