________________
મોટી મોટી આશાઓથી લોક ભોળવાઈ જાય તેવા અજ્ઞાન નથી. સૌરાષ્ટ્રના એક ગામડાના એક ભાઈએ હમણાં મને કહ્યું, "સમાજવાદી ભાઈઓને હું એટલું જ કહું છું કે દેશમાં જે સમાજવાદ લાવવા ઈચ્છો છો એને થોડે અંશે પણ ઘરમાં આચરીને બતાવો તો સૌથી પહેલો હું સામેલ થાઉં.” વાતોના સમાજવાદથી મોટી બહુમતી કદી જ નહિ લાવી શકાય. હિંદી તો મત લેવા આવનારનું પ્રત્યક્ષ અંગત જીવન માગશે. જે જાતના વાદમાં એ માનતો હશે, તે જાતનો વાદ-એ બોલનારના જીવનમાં જોશે તો જ હૃદયથી આવકારશે. નહિ તો થોડીવાર 'હાજી હા,’ કરશે, બુદ્ધિથી અંજાશે પણ વખત આવ્યે અંતરનો સાથ નહિ આપી શકે. એટલે જ આદર્શ સમાજવાદને ઝડપી લાવવા ઈચ્છનારે સમાજમાં દટાઈ જવું-રચનાત્મક કાર્યોમાં ખૂંપી જવું એ જ મારો આગ્રહ છે. સદૂભાગ્યે દિલ્હીની શેરીઓ જાતે વાળવાનું કામ સમાજવાદી સભ્યોએ સ્વીકાર્યાની વાત મેં છાપામાં વાંચી. મને થયું કે આ જ સાચો માર્ગ છે અને હું વારંવાર કહેવાતા સમાજવાદી સભ્યોને કહીશ કે એ જ માર્ગે આગળ ધપો !
ઝીલવા જેવું "સૌરાષ્ટ્રના એક પ્રધાન પેટ્રોલ બચાવવા માટે સાઈકલ પર મુસાફરી કરે છે.” આ સમાચાર પ્રોત્સાહન આપનારા છે. પેટ્રોલનો પ્રશ્ન આજે મહત્ત્વનો બની રહ્યો છે. યુરોપના દેશોને પોતાના નૈતિક દરજ્જાથી નમાવવાની જે મહત્ત્વની જવાબદારી હિંદ માથે આવી પડી છે, તેમાં હિંદને સફળતા અપાવવા ઈચ્છતા હિંદના પ્રત્યેક નાગરિકે સોએ સો ટકા સ્વદેશી” નો બાપુજીનો રામમંત્ર જીવનમાં પરોવવા જ પડશે. સમય એવો આવતો જાય છે કે નાના નાના પ્રદેશોએ પણ પોતાની જરૂરિયાતની સઘળી ચીજો પોતાના એ નાના પ્રદેશમાંથી પણ પેદા કરી લેવી પડશે અને જે પેદા ન થઈ શકે તેમ હોય તે ચીજ વિના ચલાવી લેવાની ટેવ પાડવી પડશે. પ્રધાનોમાં સાદાઈ સાથે એટલો સંયમ તેમના પ્રત્યે પ્રજાને માન પેદા કરવા ઉપરાંત એનું અનુકરણ કરવા પણ લલચાવશે. વિશ્વવાત્સલ્યઃ ૧-૬-૧૯૪૮
પ્રશ્નોત્તરી :
જાહચર્ય પ્ર. બ્રહ્મચર્ય એ શું જીવનનો આદર્શ હોવો જોઈએ? અને જો હોય, તો માણસે ગૃહસ્થાશ્રમી થઈને પછી બ્રહ્મચર્ય સુધી પહોંચવું જોઈએ કે સીધા જ સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્ય તરફ વળવું જોઈએ?
ઉ. : બ્રહ્મ અથવા આત્મામાં લીન થવું એ જ જો બ્રહ્મચર્યનો અર્થ લઈએ, તો સંપૂર્ણ બ્રહ્મચર્ય એ મનુષ્ય માત્રનો આદર્શ હોવો જોઈએ. પરંતુ જેને એ માર્ગે સીધા પ્રશ્નોત્તરી
૧૬૯
