________________
ગયેલાં હોય, તે મળ ખુલ્લો પડયો હોય તેને મુનિશ્રી રાખ નાખીને ઢાંકે. જતાં આવતાં લોકો કુતૂહલથી આ જુએ અને આશ્ચર્ય વ્યક્ત કરે.
પ્રથમ, માસિક સમૂહ સફાઈ દિનમાં ખૂબ સારો સહકાર મળ્યો. એમાં ૨૯૦ ભાઈઓ-બહેનોએ ભાગ લીધો. બ્રાહ્મણથી ભંગી અને વેપારી, વકીલ, ડૉકટર, અધિકારી, મજુર અને વિદ્યાર્થીઓ વગેરે સૌ ખૂબ ઉત્સાહથી ભળ્યા. ૩૦ ટુકડીઓ પાડી આખા શહેરને ૩૦ ભાગમાં વહેંચી દીધું. ઝાર્ડ, પાવડા, કોદાળી, ટોપલાં, તગારાથી સજ્જ એવા ૨૯૦ની આ ૩૦ સફાઈ ટુકડી સુથારફળીમાં ચોકમાં વ્યવસ્થિત રીતે હારબંધ ઊભી રહી. મુનિશ્રીએ ટૂંકું સંબોધન કર્યું. અને ત્રણ કલાક સુધી આ ટુકડીઓએ સફાઈ કરીને આખા વિરમગામ શહેરને ચોખ્ખું બનાવ્યું.
રાત્રે સુથારફળીના ચોકમાં મોટી સભા થઈ. એમાં મહારાજશ્રીએ શહેરમાં ચાલતી ચર્ચા અને લોકોના કુતૂહલનો ઉલ્લેખ કરીને આવા કાર્યોમાં એક જૈન સાધુની કેવી મોટી જવાબદારી અને ફરજ છે એ સમજાવતાં કહ્યું : | "જૈન શાસ્ત્રોમાં સૂચવ્યું છે કે સફાઈ માટે ખૂબ ઝીણવટપૂર્વક વિચારવું જોઈએ. સફાઈ કઈ રીતે રાખવી જોઈએ એ સમજાવતાં ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પાંચ સમિતિની વાત લખી છે. "ઉચ્ચારપાસવણ ખેલ જલ સંધાણ પારીઠાવણીમાં સમિતિ” એ નામની પાંચમી સમિતિ છે. આ અર્ધમાગધિભાષાના શબ્દોનો અર્થ છે : ઉચ્ચાર પાસવણ એટલે મળમૂત્ર, ખેલ જલ સંઘાણ એટલે ઘૂંક, લાળ, લીટ, ગળફા, પરસેવા તેમ જ કાન અને શરીરના બીજા ભાગાના મલ, પારીઠાવણીયા અટલ કે પરઠવું, દુરુપયોગ ન થાય તે રીતે એટલે કે એનો પણ ઉપયોગ થાય એ રીતે નિર્જીવ સ્થાનમાં અને સમિતિ એટલે વિવેકપૂર્વક નિકાલ કરવો. અને તે વિવેકને જુદાજુદા ૧૦ અને એને ભેગા કરીને ૧૦૨૪ પ્રકારો સમજાવ્યા છે. જો આટલી બધી ઝીણવટ,ચોકસાઈ અને વિવેક રાખવાનું જૈનધર્મ કહેતો હોય તો એ જૈનધર્મનો ઉપદેશ આપનાર સાધુની જવાબદારી અને ફરજ કેટલી બધી મોટી ગણાય ? આચાર એ જ ધર્મ છે. સમાજમાં ધર્મનું આચરણ ન થતું હોય અથવા ઓછું થતું હોય તો તે ખાડો પૂરવાની વધુમાં વધુ જવાબદારી સાધુની જ ગણાય. અને દેશ કાળ, પરિસ્થિતિ પ્રમાણે પોતાની સાધુજીવનની મર્યાદામાં રહીને માર્ગદર્શન, પ્રેરણા પ્રસંગપયે આપવામાં સક્રિયતા પણ બતાવવી પડે. જૈન સાધુજીવનનું સાર્થકય એમાં જ છે.” એમ સાદી સરળ વાણીથી સફાઈશાસ્ત્રને ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક રીતે સમજાવ્યું.
મારે તો કાપડનો વેપાર હતો. મુનિશ્રી તરફ કંઈક આકર્ષણ થતાં સફાઈ સમિતિના મંત્રીની જવાબદારી તો લીધી હતી. પણ મુનિશ્રી પ્રેરિત સંસ્થામાં સક્રિયતા એ જ પારાશીશી હતી. પ્રથમ દિવસે હાથમાં સાવરણો, ટોપલો અને પાવડા લઈ સફાઈ સમિતિના અમે નવ સભ્યો વિરમગામના એક મહોલ્લામાં સફાઈ કરવા પુરવણી
૧૮૯
