________________
પુરવણી : ૧ સ્વચ્છતાના આચાર્ય
અંબુભાઈ શાહ
સને ૧૯૪૫ની ચોમાસાની વાત છે. આખાય વિરમગામમાં કુતૂહલ અને ચર્ચાનો વિષય બન્યા હતા એક જૈન સાધુ. ઊંચો પડછંદ દેહ, મોં પર મુહપત્તી, એક હાથમાં ઝોળી એક હાથમાં રજોહરણ. ખાદીનાં વસ્ત્રો પરિધાન કરેલાં હતાં. તેજસ્વી પ્રતિભાવાળા એવા આ સાધુ રોજ બપોરના નીકળે. અને રસ્તામાં માખીઓ બણબણતી હોય તેવા ખુલ્લા પડેલા મળ ઉપર પોતાની ઝોળીમાંથી રાખ કાઢીને હળવેથી ભભરાવીને મળને ઢાંકતા જાય.
આ સાધુ વિરમગામમાં ચાતુર્માસ કરવા આવ્યા હતા. કોંગ્રેસ સમિતિના મકાનમાં નિવાસસ્થાન હતું. રોજ રાત્રે પાસેના સુથારફળીના ચોકમાં એમની જાહેર પ્રાર્થના સભા થતી. ઘણા લોકો રોજ આ પ્રાર્થના સભામાં અચૂક હાજરી આપતા. આ કોઈ પવિત્ર અને મોટા સાધુ છે એવી શ્રદ્ધા ધરાવતા હતા. થોડા જ દિવસોમાં એમની પ્રાર્થના સભાએ લોકોમાં સારી પેઠ આકર્ષણ ઊભું કર્યું હતું.
આવા શ્રદ્ધેય સાધુ અને તેમાંય પાછા જૈનસાધુને આમ ઉપર રાખ ઢાંકતા જોઈને લોકોને કુતૂહલ અને આશ્ચર્ય થાય, અને એ વાત ચર્ચાનો વિષય બને એમાં નવાઈ શી ? આ જૈન સાધુ તે મુનિશ્રી સંતબાલજી.
વાત એમ હતી કે વિરમગામમાં કોલેરા ફાટી નીકળ્યો હતો. શહેર તો ગંદકીનું ઘર હતું જ. મ્યુનિસિપાલિટી સુપરસીડ હતી. શહેર સ્વચ્છ થવું જોઈએ. કોલેરાની સારવારનું છાવણી કેન્દ્ર અને શહેરની સફાઈ મુનિશ્રીની પ્રેરણા અને માર્ગદર્શનથી તરત જ શરૂ થઈ ગયાં હતાં. કોલેરા તો કાબૂમાં આવી ગયો હતો છતાં શહેરના મહોલ્લાઓનું સફાઈકામ રોજ એક ક્લાક નિયમિત અને વ્યવસ્થિત રીતે ચાલુ કરેલું તે ચાલુ જ રહ્યું હતું. એ માટે 'વિરમગામ શહેર સફાઈ સમિતિ' નામની એક સમિતિ મુનિશ્રીની પ્રેરણાથી રચાઈ હતી. થોડા દિવસોમાં જ સમિતિના સફાઈકાર્યને એક માસ થાય ત્યારે માસિક સમૂહ સફાઈદિન' ઊજવવો. મુનિશ્રીએ આ વિચારને આવકાર્યો.આયોજન તૈયાર થયું. પ્રચાર શરૂ થયો. સફાઈમાં ભાગ લેનાર ભાઈઓ-બહેનોનાં નામ નોંધવા મહોલ્લે મહોલ્લે રોજ બપોરના નાની નાની સભાઓ થાય. શ્રી મણિભાઈ, શિવાભાઈ પટેલ કોંગ્રેસ સમિતિના કાર્યકર શ્રી મગનલાલ સુખલાલ શાહ અને સફાઈ સમિતિના મંત્રી તરીકે હું મહારાજશ્રીની સાથે જઈએ મુનિશ્રી પોતાની ઝોળીમાં રાખ રાખે. રસ્તાની નજીકમાં જ બાળકો જાજરૂ સાધુતાની પગદંડી
૧૮૮
