________________
અનીતિનો જ વેપાર, પછી સુખ હોય ક્યાંથી? વેપારીની રીતે ખેતી નહીં થઈ શકે. ખેતી કમાણી માટે નથી, પણ ફરજ માટે છે. ફરજ ભૂલીએ એટલે દુઃખ આવે. ચાર બ્રાહ્મણ હતા. તેમને કોઈએ ગાય ભેટ આપી હતી. વારા ફરતી દોહવાની હતી. પહેલો કમળાશંકરનો વારો આવ્યો, તેણે વિચાર્યું કે કાલે મારે કયાં દૂધ હાથ આવવાનું છે ? શા માટે ખવડાવું? ખર્ચ કરું? ગાય હૃષ્ટપુષ્ટ હતી એટલે દૂધ નીકળ્યું, બીજાનો વારો આવ્યો એણે પણ એમ જ કર્યું. ત્રીજા અને ચોથાએ એમ કર્યું. પરિણામે ચારેયે ગાય ગુમાવી, આવી છે આપણી મનોદશા ! પ્રશ્ન : પ્રાર્થનાની જરૂર શા માટે ? જવાબ : પ્રાર્થના એ જીવનની સ્વાભાવિક વસ્તુ છે. કોઈપણ વિચાર પ્રાર્થના વગર થઈ શકતો જ નથી. પણ તેનો ખરો ફાયદો ત્યારે જ માલૂમ પડે કે જ્યારે તે ઈશ્વરાભિમુખ હોય મન કેટલીકવાર દલીલો કરે છે કે વળી પ્રાર્થનાની જરૂર શા માટે? એકાગ્રતા કેળવવા માટે પણ તેની જરૂર છે, સ્વામી રામતીર્થને એક ભાઈએ પ્રશ્ન પૂછયો. એકાગ્રતા કેવી રીતે કેળવાય ? ત્યારે તેમણે કહ્યું, મનમાં તમારે વાંદરાનું ચિંતન ન કરવું, પણ પરિણામ એ આવ્યું કે તેનું મન વાંદરામય બની ગયું.
સર્વક્ષેત્રમાં રહીએ તોપણ આત્મભાન નહીં વિસ્મરીએ” પ્રાર્થનાનો નિચોડ આ છે. પ્રશ્ન : વિશ્વવાત્સલ્યનું રહસ્ય શું? જવાબ : જગત સાથેનું હેત તેનું નામ વિશ્વાત્સલ્ય. જીવો જીવસ્ય જીવન મ સૂત્ર એમાંથી ચાલ્યું છે. માંસાહારી જે જીવને ખાય છે તે લોહી, તેવા વિચારો સાથે બાળકમાં ઊતરે છે. એ પ્રજા પોતાની પ્રજા સામે ઝઘડે છે, બીજાને કોળિયો કરી જવા પ્રયત્ન કરે છે. સત્ય એ આપણા પિતાનો પિતા છે. પ્રફ્લાદ, મીરાં વગેરેએ સત્યને પ્રથમ માન્યું તે મેળવવા બ્રહ્મચર્ય જરૂરી છે. પાંચ રૂપિયા આપીને સો રૂપિયા મળતા હોય તો પાંચ રૂપિયા છોડીએ કે નહીં ? ગાંધીજીએ થોડું ત્યાગીને વધુ લીધું છે. ત્યાગ એક રીતે મોટો ભાગ છે. જગતની હિંસા સામે ટકી રહેવાનું બળ ત્યાગમાંથી આવે છે. નિર્ભયતા મુખ્ય અંગ છે. વસ્તી ૨૫૦૦ પટેલો મુખ્ય છે. * ૧૨-૧૨-૪૭ : નાજ
જેતલપુરથી વિહાર કરી નાજ આવ્યા. અંતર દોઢ માઈલ. અહીંના લોકોને કહ્યું, માણસ ક્રોધમાં આવે છે ત્યારે પોતાનો નથી રહેતો શેતાનને આધીન થઈ જાય છે, અને બે પાડા બાઝે છે અને ખોડો ઝાડનો નીકળી જાય છે. માટે સંગઠન કરીને ખેડૂતમંડળ સ્થાપો. ૫૦
સાધુતાની પગદંડી
