________________
જશે. હિંસાનો આધાર દ્રવ્યહિંસા ભાવહિંસા અને દ્રવ્ય અહિંસા અને ભાવ અહિંસામાં છે. ક્રિયા જે ભાવથી થાય છે તે ભાવ ઉપર પાપ પુણ્યનો આધાર છે. માણસ કસાઈખાનેથી પણ પ્રેરણા લઈ શકે છે. તાજમહાલમાંથી કેટલાય ભાવ લઈ શકાય છે, વખત પલટાય છે ત્યારે બધું પલટાઈ જાય છે.
એક બાજુ ત્યાગ અને તપ જાગે, બીજી બાજુ ભોગ પણ જાગે. આવું મારે હોય તો કેવું સારું! જરાક મતમતાંતર થાય તો જાઓ તમે નાતબહાર, અને એમ હજારો વાડા પડી ગયા છે. હવે ઉદારતાથી સહી લેવાનો વખત આવ્યો છે. જૈનધર્મ બધા વાડા, બધા ધર્મોનાં તત્ત્વોને સહી શકે છે. કોઈ તરાં કે વાંદરાં મારે તો તેનો વિચાર કરવો જોઈએ. શા માટે મારવામાં આવે છે ? તેનાં કારણો શોધવાં જોઈએ. પાટણમાં કૂતરાકૂતરી માટે અલગ અલગ પાંજરાપોળ રાખી જન્મ સંખ્યા ઘટાડી છે. કોઈ કહેશે કે એ તો પાપ છ્યું, પણ જ્યાં ગોળીએ મરાતાં હતાં તેના કરતાં વહેવારુ માર્ગ બનાવ્યો. ધર્મ જીવનના એકેએક પ્રશ્નમાં માર્ગદર્શન આપી શકે છે. સમાજવાદ જૈનશાસનમાં ભર્યો પડયો છે.
અમે કચ્છમાં આવેલ માંડલ ગયા હતા, ત્યાં જાણ્યું કે ત્યાંના જૈનો નવા આવનારને એક રૂપિયો અને એક ઈટ આપતા હતા. એક લાખ ઘર હતાં. આવનાર લખપતિ અને મકાનવાળો થઈ જાય. સમાન બનાવવા હોય તો એક ગરીબ હોય તો પોતાની સાથે કેવી રીતે બેસાડી શકે? એક જગ્યાએ કહ્યું, પ્રજાપતિનો વેપાર તું હડપ ન કર. પૃથ્વીના પેટાળમાં ખનિજ પડ્યું છે, તેનો વેપાર ન કર. કારણ તેના ગર્ભમાં પડેલી વસ્તુ લઈ લે તો તે વંધ્યા બને. વંધ્યા બને તો સર્જન થઈ ન શકે. સારી સારી વસ્તુ ઉત્પન્ન થઈ ન શકે. કારણ કે રાસાયણિક તત્ત્વો ઓછો થઈ જાય.
રાજ્યોનું ઐક્ય થયું તેમ ધર્મોનું ઐકય થઈ જાય તો કેટલું સુંદર કામ થઈ જાય ! તેના ધનનો સદુપયોગ થાય. પૈસાથી અને પ્રતિષ્ઠાથી શ્રમની કદર કરતા થઈએ. લૂંટ-વેઠ અને ભીખ ત્રણ મહાશત્રુ. સરકારે ભીમબંધીનો કાયદો કર્યો. પણ મેં કહ્યું લૂટબંધી કરો. એટલે વેઠ અને ભીખ બન્ને બંધ થઈ જશે. ચા બંધીની વાત આવે છે તો હોટલવાળા કહે છે કે આટલા બધા નોકરો બેકાર બને તેનું શું? તેમને પડી છે પોતાની કમાણીની અને ઢાલ બનાવે છે નોકરોને. આવું જ બીજે બને છે. ધર્મ આ બધાંમાંથી માર્ગ કાઢે છે.
બીજે દિવસે જાહેરસભામાં ગઈકાલના અધૂરા પ્રશ્નો ચર્ચાયા હતા. ઠાકોર સાહેબ અને અમલદારોએ પણ હાજરી આપી હતી. પ્રવચનમાં મહારાજશ્રીએ સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૧૦૧
