________________
સૂચના સિવાય દાંડી પિટાવવી નહીં એવો કલેકટરે હુકમ કાઢયો હતો. તેનો ખુલાસો કરતાં જણાવ્યું કે ધર્મસત્તા રાજ્ય સત્તાથી ઉપર છે. તેને હુકમની જરૂર ન હોય. ગરાસદારો અને ખેડૂતો બન્ને પ્રેમથી જીવે ગરાસદારો દુનિયાના વાતાવરણને સમજે અને બીજી પ્રજા પ્રેમથી તેમની પાસે જઈ આખી વસ્તુસ્થતિનો ખ્યાલ આપે. આપણે વર્ગવિગ્રહ નહીં પણ વર્ગમેળ જોઈએ છે, છેવટે સમાજવાદ વિશે કહી પૂરું કર્યું હતું. * તા. ૨૬-૫-૪૮ : ખીલોસ
ધ્રોળથી વિહાર કરી ખીલોસ આવ્યા. અંતર આઠ માઈલ, ઉતારો ઉપાશ્રયમાં કર્યો હતો. ખીલોસ મહારાજશ્રીની માસીનું ગામ છે. મુખ્ય વસતી મુસલમાનોની છે. તેમાંનો મોટોભાગ લીગી માનસવાળો લાગ્યો. કેટલાક પાકિસ્તાન ચાલ્યા ગયા છે. રાત્રે જાહેરસભામાં ગ્રામધર્મ ઉપર કહેવાયું. સભામાં ૨૧ માણસોએ ચા નહીં પીવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી.
* તા. ૨૭-૫-૪૮ : હડિયાણા
ખીલોસથી ડિયાણા આવ્યા. અંતર આઠ માઈલ હશે, ઉતારો નિશાળમાં રાખ્યો. રાત્રે દરબારગઢમાં જાહેર સભા થઈ. તેમાં મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે ૨૦૨ રાજ્યોના સીમાડા ભૂંસાઈ ગયા, હવે પ્રજાએ પોતાની જવાબદારી સમજવી જોઈએ. ગમે તે બોલવું, ગમે તેમ વર્તવું, એ ટેવો રહી ગઈ છે. હવે સ્વરાજ્ય આવ્યા પછી એ ટેવો જવી જોઈએપાત્ર સિવાય વસ્તુ ટકતી નથી. ખેડૂતોએ કેટલાય વરસોથી જમીન છોડી દીધી હોય તેની માગણી કરે છે. બીજી બાજુ તાલુકદારો પોતાનું સાધી ઘરખેડ માટે વેતરણ કરે છે. પ્રજાએ આ વસ્તુને સમજવી જોઈએ.
* તા. ૨૮-૫-૪૮ : જાંબુડા
ડિયાણાથી જાંબુડા આવ્યા. અંતર આઠ માઈલ, ઉતારો મંદિરમાં કર્યો હતો. બપોરે ત્રણ વાગ્યે જાહેર સભા થઈ. જામનગરથી કેટલાંક દર્શનાર્થી અહીં આવ્યાં હતાં. સાંજના અમે ધુંવાવ આવ્યા હતા.
* તા. ૨૯-૫-૪૮ થી ૨૧-૬-૪૮ : જામનગર
કુંવાવથી વિહાર કરી જામનગર આવ્યા. અંતર છ માઈલ હશે. નિવાસ ઉપાશ્રયમાં રાખ્યો. સ્વાગત કરવા બહુ મોટી સંખ્યામાં લોકો સામે આવ્યાં હતાં.
રાત્રે ચાંદીચોકમાં જાહેર સભા રાખી હતી. વિષય હતો 'સમન્વયવાદ'. મહારાજશ્રીએ કહ્યું : પાંચ વરસે હું અહીં આવું છું, પણ અહીં તમોને જોઈને મને ઘણી આત્મીયતા લાગે છે. જ્યાં દિલભર પ્રેમ છે ત્યાં આત્મીયતા હોય જ. ગાંધીજીની સાધુતાની પગદંડી
૧૦૨
