________________
રવિશંકરદાદા સાથે હતા.
ત્યાર પછી સંમેલનની શરૂઆત થઈ. કેટલાક ઠરાવ થયા ત્યાર બાદ વજુભાઈ શાહે આખા હરિજન પ્રશ્નને આવરી લેતું વિવરણ કર્યું હતું.
મુનિશ્રી સંતબાલજીએ હરિજન સવર્ણથી છેટો કેમ પડયો તેની શાસ્ત્રીય રીતે સમજ આપી હતી કોઈ શાસ્ત્રમાં માણસને ન અડવું તેમ કહ્યું નથી. પૂ. દાદાએ કહ્યું કે તમે જે ધંધો કરો છો તે પવિત્ર છે, પણ આજે તેને તમે પવિત્ર નથી માન્યો. વેઠ કાઢો છો. આજે શિક્ષક શિક્ષક નથી રહ્યો. બ્રાહ્મણ બ્રાહ્મણ નથી રહ્યો, કારણ કે દરેકે પોતાના ધંધાની પ્રતિષ્ઠા તોડી નાંખી છે, હવે કદાચ જાજરૂ વાળવાનું તમારે છોડવું પડશે કારણ કે વિજ્ઞાન ખૂબ આગળ વધ્યું છે તો મુંબઈ અમદાવાદની જેમ જાજરૂ કુદરતી રીતે જ સાફ થઈ જશે. એટલે આજથી જ ધંધો સ્પષ્ટ કરો.
અહીં કેટલાક હરિજન સેવકો છે, તેમ હું બારૈયાનો સેવક છું. હું ખેર સાહેબ પાસે ગયો અને ૫૦ છોકરાની સ્કૉલરશિપ માંગી. તો કહે અપૃશ્યો માટે મળે સ્પૃશ્યને માટે નહીં મળે. આ ઉપરથી તમે સમજી શકશો કે બધાનું ધ્યાન તમારા ઉપર છે. અને આજે જે લોકો તમને લડાવે છે તે જ્યારે તમે સ્પૃશ્ય થઈ જશો ત્યારે કોઈ ભાવ પૂછશે નહીં, માટે તમે તમારા પગ ઉપર ઊભા રહેતાં શીખો. * તા. ૧૦-૬-૪૮ સવારના ઉપાશ્રયમાં પ્રવચન આપતાં મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે :
જ્યારે કાળ બદલાય છે ત્યારે એકનો એક વિષય પરિવર્તન માગે છે. દા.ત. અહિંસાનો વિષય લઈએ. એમ માનો કે અહિંસા પામીને માણસે જીવવું. માણસને માર્યા સિવાય કદાચ જીવી શકીએ. પણ વાયુના જીવો, વનસ્પતિના જીવો, અનાજના જીવો વ. હણ્યા વિના માણસ કેવી રીતે જીવી શકે? આ ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે કે જીવવું હોય તો બીજાનો ભોગ લેવો જ પડે. તો તે ભોગ ઓછામાં ઓછો લેવાય, એ કઈ રીતે લેવાય તે આપણે શોધી કાઢવું જોઈએ. દૂધ ખાઈએ છીએ તે એક પ્રકારની હિંસા તો છે, પણ થોડું લઈને એનાં બાળકોને પોષીએ તો એક ફરજ બજાવી ગણાશે. ગાયો પળાશે. ગાયને આપણે માતા કહી છે. કોઈ માણસ અસત્ય આચરણ કરે અને તેને કહેવામાં આવે કે ગાયને ગળે હાથ મૂક, તો ના કહેશે. આ આપણી સંસ્કૃતિ છે. ગાયના વાછરું માટે ઓછામાં ઓછો એક આંચળ રાખવામાં આવતો. દૂધ પહેલાં વેચી શકાતું જ નહીં. વેચવું તે પાપ મનાતું. જોઈએ તો ગાય ઘરે પાળી લે. એમ ધીમે ધીમે ભેંસ આવી. ભેંસનો એક પ્રશ્ન છે. તેના પાડા ઉપયોગમાં નથી
સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૧૧૯
