________________
હોય તો એક દિવસ પણ મિલ બંધ કેમ થઈ શકે? પણ આજે મિલ તમારી નથી. આજે સમાજ માથેથી ચાલે છે. મજૂરોની વાત જુદી, કારકુનોની વાત જુદી અને મિલ માલિકોની નાત જુદી થઈ ગઈ છે. મૂડી, મજૂરી અને વ્યવસ્થા ત્રણ જુદાં પડી ગયાં છે. એ ત્રણેય જ્યારે સમન્વય કરીને ચાલશે ત્યારે આપણો ઉદ્ધાર થશે. તમે ગામડાંથી આવ્યા છે અને સંબંધીઓને ખેંચો છે પરિણામે કોલુમાં શેરડીનો જે હાલ થાય છે તેવું તમારું બને છે. દુબળો થઈને ગામડામાં પાછો જાય છે. ગાંધીજીએ કહ્યું હતું કે હિન્દને ઊભો કરવો હશે તો આપણી બધી સામગ્રી ગામડાંને ઉપયોગી થાય તેવી જાળવીને ઊભી કરવી પડશે. કેલિકો મિલમાં બાપુને એક વખત અંબાલાલ શેઠ લઈ ગયા. બધું બતાવ્યા પછી પૂછયું. મિલ કેવી લાગી? બાપુએ કહ્યું, મારી તકલી જેવી નહીં, થોડા માણસો હજારોની મજૂરી ખોઈ નાખે છે. આપણે બધાં સાથે મળીને જીવવાની કળા શોધી કાઢીશું ત્યારે આપણો સાચો ઉદ્ધાર થશે. પગાર જ્યારે મળે, કે આઠ કલાક કામ કરવું પડે તો અમે રાજી થઈએ. એમ તમે કહેશો, પણ તેથી આપણા પ્રશ્નો ઉકલી શકશે નહીં. જે કાયદો મજૂરને લાગુ પડે તે મિલમાલિકને લાગુ પડે, કારકુનને પણ લાગુ પડે, મજૂર મોડો આવે તો ન ચાલે તેમ મિલમાલિક મોડા આવે તે પણ ન ચાલે.
આપણું સંગઠન એકલા આર્થિક લાભ માટે ન હોય જીવન વિકાસ માટે હોય. આપણે જવાબદારીનો ખ્યાલ રાખવો જોઈએ. હાલતાં-ચાલતાં હડતાલો ન પાડવી જોઈએ. આપણા દેશના ઉત્પાદનમાં આપણે મહત્ત્વનો ભાગ ભજવવાનો છે, જે હથિયારે આજે તમને ફાયદો કરે છે તે જ હથિયાર આપણને માથામાં વાગવાનું છે. મિલમાલિકોએ પણ દેશકાળને ઓળખવો જોઈએ. નાનું બાળક જ્યારે ક્રોધે ભરાય છે ત્યારે કિંમતી વસ્તુ ફોડી નાંખે છે. કારણ કે તેને ખ્યાલ નથી કે હું શું કરું છું. સૌરાષ્ટ્ર સરકાર તમારા હિત માટે કામ કરવાની છે. એટલે જરૂર પડયે લવાદી સ્વીકારશો ગમે તેવા માણસથી દોરવાઈ ન જશો. તમે દેશના ઉત્થાનમાં મહત્ત્વનો ફાળો આપો છો તે ખ્યાલ રાખશો.
તા. ૧૨-ક-૪૮ : સ્થળ: ગર્લ્સ હાઈસ્કૂલ
સમાજને સામે રાખી જીવે તે સમાજવાદી આજના સમાજમાં અને આપણા દેશના દરેક પ્રશ્નમાં ધર્મે કંઈ ને કંઈ વિચારીને માર્ગદર્શન આપવાનું રહે છે તે સ્વીકાર્યા સિવાય ચાલવાનું નથી. સમાજવાદ એ કોઈ હાઉ નથી. તે જીવનની બહુ જ સ્વભાવિક વસ્તુ છે. જો આપણે એટલું સમજી લઈએ કે સમાજવાદ એ આપણને સૌને ગમે તેવી વસ્તુ છે, એટલું જ નહીં તેના સિવાય જીવન જીવી શકાય તેમ નથી એટલું સમજી લઈશું તો તેને વહેલો અપનાવી લઈશું. ૧૨૬
સાધુતાની પગદંડી
