________________
નિશાળમાં શિક્ષિકા બહેન, બાળક ગાળ બોલે તો હાથ જોડીને કહે, તમે બહાર જાઓ, મોટું ઘોઈને આવજો. કારણ કે ગાળથી તમારું મોઢું બગડી ગયું છે. જો આવો સંસ્કાર આપણે સમાજમાં ફેલાવીએ તો કેટલાક ફેરફાર થઈ જાય. જેમ આભડછેટનો સંસ્કાર બાળકોમાં પેસાડ્યો છે કે ભંગીને અડીને બે છાંટા પણ નાખવા જોઈએ તો આભડછેટ મટી જાય. આ સંસ્કાર છે તેવો જ સંસ્કાર કોઈ ગાળ બોલે, કોઈ ક્રોધ કરે તો કહીએ કે ભાઈ, તમારાં પરમાણું બગડી ગયાં છે, સાફ થઈને આવો. આપણું માનસ ગ્રામોફોનની પસંદગી ઉપરથી ખબર પડે. હરિજનને ઘેર રામ-સીતાના ફોટા, રામદેપીરના ફોટા હોય છે, તુલસી કયારો હોય છે. હરિસિદ્ધભાઈ દિવેટિયા એક સંસ્કારી કુટુંબને ઘેર ગયા. બાળકોની અમુક ચેષ્ટા જોઈ મા-બાપને વાત કરી ત્યારે તેમણે વિચાર્યું, આમ કેમ બન્યું? બાળકોને આટલા બધા સંસ્કાર છતાં, વિચાર કરતાં જણાયું કે એક દિવસ સિનેમા જોવા છોકરાને લઈ ગયા. ત્યાંથી આ ચેષ્ટાઓ બાળકો શીખી લાવ્યાં.
ચાંપરાજવાળા પાસે મારવાડમાં કોઈ સ્ત્રીએ સુપુત્ર અર્થે તેના વીર્યની માંગણી કરી. તેણે કહ્યું, બીજું સુપાત્ર જોઈએ. માણસ ભૂલ કરે તો સ્ત્રી ટકોર કરતી, આમ ન થાય?
એક બાઈના ચારિત્ર્ય ઉપર તેના ધણીએ આક્ષેપ કર્યો. કારણ એ હતું કે તેનું બાળક હબસી જેવું હતું. માનસશાસ્ત્રીએ અભ્યાસ કર્યો તો જણાયું કે બાઈની સુવાની રૂમ સામે હબસીનો ફોટો હતો. સિનેમાની અસર ખરાબ થાય છે. હું ન જવાનું કહીશ તો મને રૂઢિચુસ્ત કહેશે. પણ જ્યાં સુધી સિનેમા માલિકો પૈસાની દષ્ટિ છોડીને સમાજ સુધારવાની દષ્ટિ ન રાખે ત્યાં સુધી તેમાં કામ કરનાર માણસો ચારિત્ર્યશીલ મળવા મુશ્કેલ બનશે. તા. ૧૧-૬-૪૮: મજૂરસભા સ્થળ : દિગ્વિજયસિલ્સ બેડેશ્વર
મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે તમે આઠ કલાકની મજૂરી કરીને કંટાળી ગયા હશો, અને તમારે ઘરે જવાની ઉતાવળ હશે. તેવા વખતે આપણે મળીએ છીએ.
અકળાયેલો મજૂર ઘેર જાય છે ત્યારે જોઈએ તેવી શાન્તિ મળતી નથી. તેનું કારણ આપણે બધા સૌ સૌના ધર્મ ચૂક્યા છીએ. કાખમાં બેઠેલા છોકરાની યાદ નહીં હોવાથી બાઈ આખું ગામ શોધી વળી, તેમ આપણી પાસે બધી સામગ્રી મોજૂદ છે છતાં વ્યવસ્થાનો અભાવ છે. એક ઠેકાણે દોલત છે, બીજે ઠેકાણે મજૂરી છે, ત્રીજે ઠેકાણે વ્યવસ્થા છે. મિલમાં આગ લાગે તો તમને નહિ લાગે કે મારી મિલ બળે છે. જો ખ્યાલ
સૌરાષ્ટ્રની વિહારયાત્રા
૧૨૫
