________________
* તા. ૧૦-૬-૪૮
રાત્રિ સભા મગનભાઈ સુતરિયાને બંગલે થઈ હતી. મહારાજશ્રીએ કહ્યું કે કેટલાક લોકો કહે છે, તમે રાજકારણની વાત કરો છો, ધર્મની વાત નથી કરતા. આપણે ત્યાં ધર્મસૂત્રોમાં જે વાતો કરી છે તેનું કલેવર કહેવામાં આવે તો ધર્મ શ્રવણમાં તૃપ્તિ થાય છે. પણ ધર્મ એ એવી વસ્તુ છે કે જીવનના દરેક કાર્યમાં તે માર્ગદર્શન આપે છે. એક મહાસાગરમાં જેમ બધી સરિતાઓ મળી જાય છે તેમ ધર્મસાગરમાં બધી ક્રિયાઓ આવી જાય છે. ધર્મ બોલવાનો વિષય નથી, આચરવાનો વિષય છે. કોઈ ધર્મગુરુ પ્રવચન કરે તે બોલવા પૂરતું નહીં.
અર્જુનને લડાઈમાં વાસુદેવે માર્ગદર્શન આપ્યું. તેમાંથી ગીતા બની ગઈ. આપણે કહીશું કે લડવાની વાત જે ગ્રંથ કરે તેને ધર્મ પુસ્તક કહી કેમ શકાય ? પણ સાચો ધર્મ કોઈ પણ વખતે મૂંઝવણ થાય, મતિ મૂંઝાઈ જાય ત્યારે એ ધર્મ માર્ગદર્શન આપે છે. આજે ધર્મ વાંચવાની અને સાંભળવાની વસ્તુ બની ગઈ છે. એટલે આ પ્રશ્નો ઊભા થાય છે. મકાન સળગતું હોય ત્યારે ધર્મગુરુ શું ઉપદેશ આપશે ? ગીતા વાંચશે કે મકાન હોલવવાનું કહેશે ? આજે દેશમાં જ્યારે નવા નવા પ્રશ્નો ઊભા ધાય છે, હિન્દના ભાગલા પડયા છે ત્યારે કર્યો ધર્મ શીખવવો જોઈએ ? આજે કાળાં બજાર શબ્દ એટલો વ્યાપક બની ગયો છે, તેની સૂગ આપણને રહી નથી. આપણી સંસ્કૃતિ વેરણછેરણ થઈ ગઈ છે. કદાચ દેશ આર્થિક રીતે ઉન્નત થશે પણ નૈતિક રીતે ઉન્નત નહીં થાય તો એકડા વગરનાં મીઠાં બની રહેશે. આજે હોદ્દા ઉપર બેઠેલાની જવાબદારી મોટી છે. તેણે ઉદારદિલી અને ચોક્કસ બનવું પડશે આજે સૌ કોઈ આગળ આવવા પ્રયત્ન કરે છે. સ્ત્રીઓ અને બાળકો પણ જાગી ગયાં છે. દરેકનું સ્વમાન જાગ્યું છે.
સેવાધર્મો ૫૨મ ગહનો' શું ગહન એટલે બાર કલાક કામ કરવું તે, ખુરશી ઉપર બેસવું તે ? ના, ખેડૂતોનો સંપર્ક સાધશે તો કહેશે, હવે વોટ આપવાનું આવે છે તેથી આમ કહે છે. નહિ બોલે તો કહેશે, હવે સત્તાનો મદ ચઢયો છે. ગહન વાત એટલી છે કે લોકોની ચાહના કેમ મેળવું? કઈ રીતે પ્રજાને ઉપયોગી થઉં !
શંકર પાર્વતી પોઠિયા ઉપર બેસીને ચાલ્યાં જાય છે. ત્યારે કોઈએ કહ્યું જોયું ? આ બે જણ ચઢી બેઠાં છે. એટલે પાર્વતી ઊતરી ગયાં, તો ટીકા થઈ ! આ લડધા જેવો બાઈન ચલાવે છે. પોતે ઉપર બેઠો છે. એટલે ઊતરીને પાર્વતીને બેસાડયાં. તો ટીકા થઈ, જોયું ધણીને ચલાવે છે. શંકરે કહ્યું, આપણને સત્ય લાગે તે કરવું.
પત્રકારોને કહું છું કે, જો તે પોતાની જવાબદારી નહીં સમજે તો ભાટચારણોની
સાધુતાની પગદંડી
૧૨૨
