________________
લોકસંપર્કમાં રહે, તેટલો તે શિક્ષિત. જો દષ્ટિ લઈને જશો, તો પથ્થરમાંથી જ્ઞાન મેળવી શકશો. અત્યારે ઘણા વાદ ફાટી નીકળ્યા છે. અત્યારે આર્યો અને અનાર્યો કંઈ દેખાતા નથી. એટલે તમે બધા વાદોથી પર થઈને એક જ વાદ અને તે માનવતાવાદમાં જોડાઈ જાઓ ! ગુંડાગીરી સામે જરૂર વિરોધ કરો, પછી તે ગુંડાગીરી હિન્દુની હોય કે મુસલમાનની હોય.
તા. ૧-૫-૪૮ના રોજ તાલુકા સ્કૂલમાં જાહેર સભા રાખી હતી તેમાં ધર્મકારણ અને રાજકારણ જુદાં નથી તથા હિન્દુ-મુસ્લિમ એક્તા ઉપર કહ્યું હતું. - તા. ૨-૫-૪૮ના રોજ આઝાદચોકમાં જાહેરસભા રખાઈ હતી. તેમાં પ્રથમ દુલેરાય માટલિયાએ સૌરાષ્ટ્ર સરકારની નીતિ અને પ્રજાની બેજવાબદારી ભરી ટીકાઓનો જવાબ આપ્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે નાનું બાળક પ્રથમ પજવણી કરે છે પછી ભાંગ્યું તૂટું બોલતાં શીખે છે અને ત્યાર બાદ સમજણ આવતાં વ્યવસ્થિત જીવન જીવવા કોશિશ કરે છે. તેમ આપણે બાળક દશામાં આવ્યા છીએ. એટલે ગમે તેમ બોલીએ છીએ. સૌરાષ્ટ્રને લાભ થતો હોય તો પોતાનો થોડો લાભ જતો પણ કરવો પડે. સૌરાષ્ટ્ર સરકાર પ્રજાના ટેકા ઉપર ઊભી છે જ્યારે તેનો ટેકો નહીં હોય ત્યારે તે રાજ્યસત્તા ઉપર નહીં હોય. પણ એટલું ખરું કે આ સરકાર પછી રાજાઓ તો ત્રણ કાળે આવવાના નથી પણ લોહીયાળ ક્રાન્તિ જરૂર આવશે અને તે વખતે આપણે શોક કરીશું એટલે વિચાર કરીને આ સરકારને ટેકો આપશો.
ત્યારબાદ મહારાજશ્રીએ અત્યારના કાળને અનુરૂપ થોડું પ્રવચન કર્યું હતું. મોડી રાત્રે ગામના આગેવાનો મહારાજશ્રી પાસે આવ્યા હતા, અને વાંકાનેરના ઉત્કર્ષ માટે એક ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓની સભા બોલાવવા નક્કી થયું હતું. બીજે દિવસે ચાર વાગે પ્રવાસ કરવાનો હતો, પણ લોકોનો ખૂબ આગ્રહ થવાથી, આગેવાનોના મતભેદોનો નિકાલ આવે તેમ હોવાથી, થોડું વધારે રોકાયા હતા.
વાંકાનેરની વસ્તી ૨૨૦૦ ની છે, અહીંના રાજા સામાન્ય રીતે લોકપ્રિય છે એમ લોકોની વાત ઉપરથી લાગ્યું. એકંદરે શહેરની બાંધણી સુંદર છે. મચ્છુ અને પતાવીયાના સંગમ ઉપર પાઘડીપને આવેલું છે. પારસ જ ઊંચો ડુંગર છે તેની ઉપર રાજાનો મહેલ સુંદર દેખાવ આપે છે. ડુંગરની ટોચ ઉપર કાળકા માતાનું મંદિર છે. તળેટીમાં ધર્મશાળા છે. ધર્મશાળાથી મંદિર પર્યત પાકાં પગથિયાં છે. ડુંગર ઉપર રહીને જોઈએ તો શિયાળામાં સુંદર લીલોતરીનો દેખાવ દેખાય છે. ઉનાળામાં શીતળ પવન વાતો હોય છે. બીજી વિશેષતા એ છે કે મંદિર અને મહેલ વચ્ચે સર્ચલાઈટ ગોઠવવામાં આવી છે. કોઈ જાહેર તહેવારોએ કે મોઘેરા રાજ્ય મહેમાનો આવ્યા હોય ૯૦
સાધુતાની પગદંડી
