________________
સહજ પ્રેરણારૂપ એ સેવા હાજર કરી જ છે. વ્યાયામના વિદ્યાર્થીઓની કુમકે પણ તેઓ હાજર જ રહ્યા છે. પોતાનો ધીક્તો ધંધો કોરે મૂકીને પણ તેઓની હાજરી સેવાકાર્યમાં હોય જ અને ખૂબીની વાત તો એ છે કે વ્યાખ્યાનોની વ્યવસ્થા કે વ્યાયામ મંડળના નાટય પ્રયોગોથી માંડીને ગંદકી સફાઈ જેવા કામ લગી કે નિરાધાર મુડદાંની વ્યવસ્થાના કાર્ય લગી પણ તેમનો રસ તો તેવો ને તેવો જ અખંડ ! આને જ હું સાચું બ્રાહ્મણકાર્ય ગણું છું.
મગનભાઈ જોષીએ ઔષધીય રાહતમાં આકર્ષક કાર્ય કરી બતાવ્યું છે, એમાં બેમત નથી. તેઓને આ કાર્યમાં અંતરનો રસ છે. એમની સેવાને લીધે જ ઓછા ખર્ચમાં ઔષધીય રાહત મળી શકી છે. ૩૧૬૦ જેટલીવાર દર્દીઓએ માત્ર ૭૧ રૂપિયાની દવામાં લાભ લીધો હતો. વ્યવસ્થા ખર્ચ અને ઔષધ ખર્ચ મળી માત્ર, ત્રણ કેન્દ્રોનું મળીને રૂ. ૧૬૩, ખર્ચ આવ્યું છે. આ ઉપરથી મગનભાઈ જોષીને ધન્યવાદ ઘટે છે પરંતુ તેમના તરફથી એક સવૈતનિકભાઈના કિસ્સા પરથી મારા મન પર એ સેવાની અસરના સ્થાન કરતાં આવા કિસ્સાનું સ્થાન વધી જવા પામ્યું હતું. મગનભાઈનો વાંક હો કે ન હો એ પ્રશ્ન મહત્ત્વનો મને નથી, પણ મગનભાઈ જેવા મનુષ્ય પાસે પશુને પણ માણસ બનાવવાની હું આશા રાખી શકું, એટલે જ આ કિસ્સાને હું અગત્યનો ગણું છું. જોકે પાછળથી તેમને મારા દુઃખની અસર થઈ હશે એમ મને લાગ્યું છે એટલે હું આશા રાખું છું કે જાહેર સેવાનાં કાર્યોમાં હવે તેઓ પોતાનો વાત્સલ્યમય સ્વભાવ જ વધુ વિકસાવે.
આ રીતે ત્રણ સમિતિઓ કામ કરતી જોઈ, આ ત્રણેમાં અને સંધની ઉત્પત્તિમાં પણ, તથા ગોવિંદભાઈને માથે પ્રેમથી ભાર રાખનાર વ્યક્તિમાં પણ જે નામ છે તેનો ગૌરવપૂર્વક અહીં ઉલ્લેખ કરવો જોઈએ. તેમનું નામ છે શિવાભાઈ.
આ શિવાભાઈ પટેલ ખેતીવાડી ખાતાના મુખ્ય ઓફિસર છે. સફાઈ સમિતિના કામમાં તેમનો ફાળો મન, તન અને સાધન સમેત છે. આ શિવાભાઈ તો મારી વિરમગામની પ્રાયઃ સર્વ પ્રવૃત્તિઓમાં ઓતપ્રોત આજ લગી થઈ ગયા છે. એમનો સ્વભાવ પણ લોકપ્રિય છે. હું જ્યારે એમના કપાસના ઉત્પાદન કેમ્પના પ્રદર્શનમાં ગયો ત્યારે તેમનો અભ્યાસ જોઈને છક થઈ ગયો. તેમણે આ દિશામાં મહાન પ્રગતિ કરી છે. એનું કારણ તેમની જવાબદારીપૂર્વકની અંતરની ચીવટ મને લાગી છે. તેમના ઘરની સુઘડતાએ પણ મારા મન પર ઉચ્ચ પ્રતિની છાપ પાડી છે. શિવાભાઈનું ઘર અને બબુભાઈનું ઘર મને સફાઈ, સુઘડતા અને વ્યવસ્થામાં ખાસ પ્રથમ તકે જ સામે તરી આવે તેવાં આદર્શરૂપ વિરમગામમાં લાગ્યાં છે.
૨૪
સાધુતાની પગદંડી
