________________
આશાની ચોક્કસ પ્રતીતિ મળી. વળી તેમણે ઈશ્વરભાઈ દ્વારા આ ચતુર્માસના આગંતુકોની તનમન સાધન સહિત સેવા ઉપાડી લીધી.
સાણંદના ચતુર્માસે વિશ્વ વાત્સલ્ય ઔષધાલય'ની ઉત્પત્તિ અને વિકાસ ભેટ આપી. વિરમગામ વાત્સલ્ય સેવક સંઘની ઉત્પત્તિની ભેટ આપી છે. હવે પછીના એના વિકાસ માટે એણે આ જ ભાવે જવાબદારીપૂર્વક હવે જેવું તેવું જ રહ્યું છે એજ હું
આ ચતુર્માસમાં શ્વે. સ્થા. સમાજના પાઠયક્રમને અંગે જેમ ચાર ધોરણના સર્વ વિભાગો બાલંભા જોડિયા વગેરે સ્થળોમાં તૈયાર થયા હતા તેમ આ વેળાએ અહીં પાંચમા છઠ્ઠા અને સાતમા ધોરણનો ઈતિહાસ વિભાગ વ્યવસ્થિત તૈયાર થઈ ગયો છે. આ માટે એકાદ માસ નિવૃત્તિ અર્થે છેલ્લાં જયંતી પ્રેસમાં અમો રહ્યા હતા અને ત્યાં પણ વિરમગામ વાસીઓનો સહકાર નિવૃત્તિ આપવામાં પણ હતો.
વિરમગામે આટલું આપવા છતાં મેં એવું શું આપ્યું કે વિરમગામ મારા વિદાય માનમાં ઉત્સવ ઊજવે ! મેં તો કહ્યું જ છે અને કહું છું કે મને જો તમે વિદાયમાન આપતા હો અને હું એ માન, માનરૂપે જ સ્વીકારી લઉ તો એ માન નથી, પણ આજ સુધી જે કાર્ય ગાંધીજી જેવાએ અમારી પહેલાં કર્યું અને અમો પાછળથી જાગ્યા તેના આ જાહેર પશ્ચાત્તાપનું પ્રદર્શન જ છે. ન્યાયી રીતે આવા માનના અધિકારી તો ગાંધીજી જ છે કે જેમણે ગૃહસ્થ વેશમાં પણ સાધુતા કેવી હોઈ શકે તે અમારા જેવાને કબૂલાવી દીધું અને જગતને નવીન પદાર્થપાઠ પૂરો પાડ્યો.
આટલું સરવૈયું જોયા પછી, વિરમગામનો આટલો પ્રેમ જોયા પછી જે કહ્યું છે તેનું જ થોડું દિગ્દર્શન કરું. મારી ભવિષ્યની આશા પણ એ દ્વારા પ્રગટ થઈ જશે.
ઉપસંહાર (૧) 'વાત્સલ્ય સેવક સંઘઉત્તરોત્તર પ્રગતિ કરે, તેમનાં સાત ખાતાંઓ કાર્ય કરતાં રહે, અને બીજાં ખાતાં પણ વધે તથા તેમની પ્રગતિ વધતે વધતે એવી થાય કે જેને લીધે એ સંઘ ખરે જ વિશ્વવત્સલ સંઘ'નું નમૂનેદાર અંગ બને. આ મારી મુખ્ય અભિલાષા છે.
(૨) મુન્સર અને ગંગાસરના સંરક્ષણ માટે એક ખાતું ઉઘાડવાની જરૂર છે. મુન્સર તળાવ ગુજરાત માટે ઈતિહાસના અને શિલ્પના ગૌરવરૂપ છે. તેનું સંપૂર્ણ જતન થવું જોઈએ. એક પણ બાઈ કે ભાઈ ત્યાં ગંદકી ન કરે. તેનાં દેવળોની કાંકરી પણ કોઈ ન ખેરવે.ગંગાસરના પ્રજા પજવણીઓના પ્રસંગો હવે તો નથી સંભળાતા,
સાધુતાની પગદંડી
૨૮
