________________
મહારાજશ્રીએ પૂછયું : પાકિસ્તાન સરકાર પર વિશ્વાસ કરેંગે? જવાબ : નહીં. એક ભાઈ કહે, મુફતકા નહીં ખાયેગે. હમ ફકીર નહીં હૈ, હમકો શરમ આતી હૈ યહ ખાના ખાનેકી. મજૂરી કરકે પાયેંગે. એક બાઈ કહે, અમારા વતનમાં જઈએ એવો આશીર્વાદ આપો મહારાજ! એક બાઈ કહે, હમ કમજોર નહીં ાહ્મણ હૈ.
એક ડોશીમાની દીકરી કહે, 'મહારાજ ! આ મારી માને માથે હાથ મૂકો. સુખી થાય." ડોશી અંધ, બહેરી અને બીમાર હતી. દીકરીના હાથ પકડી રાખતી અને બંગડી ઉપરથી તે દીકરીને ઓળખતી. એક ભાઈ બહેન ખૂબ શ્રદ્ધાળુ લાગ્યાં, તેમની સ્થિતિ દયાજનક હતી, તેમના ૧૬ વર્ષના જુવાન છોકરાને મુસલમાનો પાકિસ્તાનમાં લઈ ગયા છે. ભાઈ રડતો હતો, બહેનની આંખમાં ઝળઝળિયાં હતાં. કેટલાંક કહેતાં હતાં, કેવા પાપો ઊભરાઈ આવ્યાં છે કે ઈશ્વર પણ અદશ્ય થઈ ગયો છે ! છાવણીઓની કરુણ સ્થિતિ હતી. આ દશ્યો તો પ્રત્યક્ષ જોવાથી જ સમજાય. ઈતિહાસના કોઈ કાળમાં આટલી મોટી માનવોની હેરાફેરી થઈ નહીં હોય. * ૬-૧૨-૪૭ : નરોડા
અમદાવાદથી સવારના વિહાર કરી નરોડા આવ્યા. અંતર સાત માઈલ. ઉતારો ધર્મશાળામાં રાખ્યો હતો. સંજના અહીંના પ્રગતિ મંડળના આશ્રયે ચાલતી પ્રવૃત્તિઓ જોઈ હતી. ત્યાંથી હરિજનવાસ-ભંગીવાસની મુલાકાત લીધી હતી. રાત્રે જાહેર પ્રવચનમાં મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે, હું જે કહીશ એમાં તમારા સમગ્ર ગામના સ્વાર્થ હશે એવી વાત કરીશ. એમાં વ્યકિતનો સ્વાર્થ આવી જ જવાનો, પણ અંગત સ્વાર્થ માટે પ્રયત્ન કરશો તો સરવાળે નુકસાન થશે. દુનિયામાં જબરજસ્ત ક્રાન્તિ થઈ ગઈ. છેલ્લામાં છેલ્લી શોધ અણુબૉમ્બની થઈ. જેણે હીરોશીમા અને નાગાસાકી જેવાં મોટાં નગરોનો નાશ કરી નાખ્યો. અત્યારે શાન્તિ લાગે છે ખરી, પણ તે ઉપરની છે. એટલે કાયમી શાન્તિ માટે ગામડાંએ જાગવાનું છે. ગામડાં જાગશે તો જ સાચી શાન્તિ મળશે. ગામડાં ખેડૂત ઉપર ઊભાં છે. ખેડૂત જગતના તાત ગણાય છે. પણ અત્યારે તેની શી સ્થિતિ છે ! આ સ્થિતિમાંથી નીકળવા માટે મંડળોની જરૂર પડશે. એમાં ચૌદશિયા ગણાતા લોકો વિના નાખશે, પણ તમે આ ખ અને કાન સાબદા રાખો. એકસંપ રાખશો તો કોઈની તાકાત નથી કે તમને હેરાન કરી શકે ! જો આપણે ભજકલદારમાં પડી જઈશું તો એ જડ હોવાથી આપણે પણ જ' બની જઈશું. ગામમાં કોઈ ભૂખ્યો ન રહે તેની કાળજી રાખો. એ જ ઉપયોગી થશે. મહાજનો બુદ્ધિથી આપણને મદદ કરશે. ગામને જોઈતું અનાજ સંગ્રહ કરી વધારાનું જ વેચજો. ભરવાડ ભાઈઓ ભેળ કરે છે. આ એક જાતનું પાપ છે. તમે ઢોર પાળો છો તે સારી વાત છે, ૪૪
સાધુતાની પગદંડી
