________________
સુધારાવધારા માગે છે. ડૉ. નવનીતલાલ જેવી વ્યક્તિ એને આશાસ્પદ મળી છે. (૧૨) અહીંનું ડમુમગુ દશાવાળું બાલમંદિર હવે સુદઢ બનાવી લેવું ઘટે છે.
(૧૩) અહીંના વ્યાયામમંડળની મારા મન પર સારી છાપ છે. તેણે સફાઈ અને અનેક પ્રશ્નોમાં રસ લીધો છે. તેમણે ભજવેલા નાટયપ્રયોગોની પણ મને ખરાબ નહિ પણ સારી અસર પડી છે. મેં નાટયસ્ટેજ પર પ્રવચનમાં જે સૂચન કર્યુ હતું. તે જ અહીં ફરી કરું છું કે પૈસા મેળવવાના લોભમાંથી તેમજ સ્ત્રીવેશ પરિધાનથી તેમણે ચેતતા રહેવું જોઈએ. મતલબ કે તેવા પ્રસંગોએ જાગ્રત રહેવું જોઈએ.
(૧૪) કસ્ટમ ઓફિસર શ્રી મારેની પ્રથમ મુલાકાત બાલુભાઈ સાથે થઈ. તેમની અભ્યાસ પ્રિય એકાગ્ર ધૂન મને આકર્ષક લાગી છે. પોતાની દરેક ફરજમાં પણ જો તેઓ આવી રીતે વર્તતા હોય તો સદ્ભાગી છે. એમનું કુટુંબ ખૂબ સંસ્કારી જણાયું છે.
વિરમગામની પ્રજાને વિરમગામના સરવૈયા દ્વારા મેં મારા વિચારો રજૂ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. તેમાં વિરમગામની સારી છાપને લીધે ઠીકઠીક કહેવાઈ ગયું છે. કોઈ બીનામાં કોઈને પણ અજાણતાં અન્યાય થઈ જતો હોય તે બધાની ક્ષમા યાચી લઉં છું. જૈન કહેવડાવાતા દરેક વર્ગની ખાસ, કારણ કે તેમને મેં સૌથી વધુ કડવું ઓસડ પાવા પ્રયત્ન કર્યો છે.
પગદંડી
વિરમગામ નિવાસ દરમ્યાનની બીના વિરમગામનું સરવૈયું અને વિદાય સમારંભની કાર્યવાહી ઉપર આપેલ હેવાલમાં આવી જાય છે.
વિહાર વેળાએ
વિરમગામની લગભગ આમજનતાએ નિવાસ દરમ્યાન જે સ્નેહથી નવડાવ્યો તેમાં વિહારની ઘટના ખાસ ઉલ્લેખપાત્ર છે.
સફાઈ ઈનામી હરીફાઈમાં પાંચેક લત્તાઓએ ભાગ લીધો હતો. તેમાં ચારને તો ઈનામો મળ્યાં, પાંચમાને પણ ઉત્તેજન મળ્યું. દેશાઈ પોળમાં ઠેર ઠેર 'સંતબાલ ઘણું જીવો’ એ નજરે પડતું હતું. વ્યકિતને ઉદ્દેશીને બોલાતો જયનાદ કે ઘણું જીવો' એ શબ્દ દરેક સંયોગોમાં ચલાવી લેવા લાયક નથી. પણ આ પરથી વિશાળ એવી આ પોળમાં સફાઈ પ્રત્યેનું અને તે પરથી 'સંતબાલ' નામ પ્રત્યેનું સન્માન જણાઈ આવતું હતું. એક ઠેકાણે ઝાડુ સહિત રહેલા બાળકનું ચિત્ર મને ખાસ ગમ્યું. જવાહરના જયહિંદનો અને ગાંધીજીનો સિદ્ધાંતો પ્રત્યેનો આગ્રહ પણ દેખાતો હતો.
સાધુતાની પગદંડી
૩૦
