________________
૧૧૪
કબીર વાણી.
સારાંશ કે–સાધારણ માણસનું હેત પિતા પરથી આગળ વધીને, પિતાનાં કુટુંબ સુધી જાય છે. અને ત્યાંથી આગળ વધી, પિતાની કેમ સુધી જાય છે; અને હેતની હદ ત્યાં સુધીની જ રહે છે. એટલીજ હદના હેતને માણસ ઈશ્વરને ભગત કદી થઈ શકતો નથી જેનું હેત પિતાની જાતથી આગળ વધે, ને કુળ માણસ જાત સુધી પહોંચે, જેનું હેત હજીએ આગળ વધે, ને આખી જાનદાર પેદાયશ સુધી પહોંચે, અને તેથી પણ આગળ વધી બધી કહેવાતી નિર્જીવ પદાયશ સુધી પહોંચે-જે સારી સૃષ્ટિને ઇશ્વરનું જાહેર થયેલું સ્વરૂપ સમજે, અને સારી સૃષ્ટિને ઇશ્વર સમાન ચાહે અથવા કહો કે પિતા સમાન ચાહે, ને દરેક જીવ અને વસ્તુને પિતા સમાન સંભાળે, તે સારી સુણીની નેકરી-ઇશ્વરની સેવા ચાકરી કર્યા જેવી કરે તેજ પરમેશ્વરને સા ભગત ગણાય.
(૩૭૯) ચાર ચૅન હરિ ભક્ત કે પ્રગટ દેખાઈ દેત; દયા ધર્મ આધિનતા, પર દુઃખ હર લેત. ઇશ્વરને સાચ્ચે ભગત હોય તેના ચાર ગુણે સ્પષ્ટ જણાઈ આવે છે. પેહલું, તેનામાં દયા હોય; બીજું, તે પિતાની ફરજ સર્વ તરફ શું છે તે સમજે ને તે મુજબ બોવે, ત્રીજું પરમેશ્વર ઉપર તેને પાકે ભરોસે હોય અને તેથી તે હમેશાં તેની (ઈશ્વરની) મરજીને તાબે થઈને ચાલે, ચોથું, તે બીજાઓનું દુઃખ હંમેશાં ઓછું કરવાને તત્પર રહે.
(૩૮૦). હાટ હાટ હિરા નહિ, કંચનકા નહિ પહાડ સિંહનકા ટેલા નહિ, સંત બિરલા સંસાર.
જેમ દરેક બજારમાં કાંઈ હિરા દેતા નથી, સેનાના કાંઈ પહાડે હતા નથી, અને જેમ સિંહણના કાંઇ ટેળાં હતાં નથી, તેમ સંસારમાં (દેખાતા) રહેલા સાધુ વિરલા કાંઈ ઘણું હેત નથી યાને જવળેજ મળી આવે છે.
