________________
૨૩૮
કબીર વાણી.
બહેરના ફેરફારો ઉપર લક્ષ આપતું નથી, પણ તેમાં રહેલાં વિષને છોડી ચાલતો થાય છે.
(૭૭૮). ખસમ ઉલટ બેટા ભયા, માતા મેહેરી હેય; મુરખ મન સમજે નહિ, બડા અચંબા મેય.
ધણી હતું તે ફેરવાઈને દિકરો થયો, અને માતા હતી તે સ્ત્રી થાય છે, એવા જે બાહેરના માત્ર માયા રૂપી દેખા (પૂનર્જન્મના કાયદા મુજબ) થઈ રહ્યા છે, તે માણસનું મૂખ મન સમજતું નથી, તેથી કબીર કહે છે કે મને ઘણી અજાયબી લાગે છે.
(૭૭૯) સમજનકા ઘર એર હય, ઐરકા ઘર એર;
સમય પિછે જાનિયે, રામ બનેં સબ ઠેર. જ્ઞાન મળ્યું છે, તેઓની દુનિયાને સમજવાની રીત જુદીજ છે, જ્યારે અણસમજી લેકની વાત બીજીજ છે, કારણ જ્યારે માણસને જ્ઞાન થાય ત્યારે તે સમજે છે કે પરમાત્મા સર્વેમાં સર્વત્ર થઈને રહેલા છે, ચાને દરેક વસ્તુ, આકાર, કે માણસમાં ખરું તત્વ તે પરમાત્મા છે.
(૭૮૦) . સાહેબ તેરી સાહેબી, સબ ઘટ રહી સમાય; જયું મેહંદીકે પાતમે, લાલી લખી ન જાય.
જ્ઞાની પુરૂષ સમજે છે અને તેથી તે કહે છે કે, પરમાત્મા, તારી હાજરી સર્વ ઠેકાણે છે, સર્વ આકાર કે વસ્તુઓમાં તું રહેલો છે, પણ જેમ મેહેદીનાં પાતરાંમાં રહેલો રતાશ આપણું આખે દેખાતું નથી, તેમ બહેરથી પરમાત્મા આ ખાકી નજરથી દેખાતું નથી. પણ જેને આત્મજ્ઞાન મેળવ્યું છે તે તેને જોઈ કે જાણી શકે છે અને ત્યારે તે સમજે છે કે દુનિયામાં નારી પુરૂષ જેવું ખરેખરૂં કાઈ નથી. પણ જે છે તે પરમાત્મા જ છે.
*ઉપલું પદ બહુ ગુહ્ય અર્થ ધરાવે છે જે સાધારણ રીતે સમજાવી શકાતું નથી.
