________________
માણસની હાર કે છત, એ સર્વ મનનું જ છે.
૧૨૭
(૧૬) કબીર! મન બિકારે પડા, ગયા સવાદકે સાથ
ગુટકા ખાયા જબરકા, અબ કયું આવે હાથ? કબીરનું કહેવું એ છે કે:–મન, ઇદ્રિના વિષયેના સ્વાદની પાછળ જવાથી ઘણું વિકારી થઈ જાય છે, ને એટલું ખૂટે માર્ગે જાય છે, કે પછી તેને પાછું તેમાંથી બાહેર કહાડવું, ચા પિતાના કબજામાં રાખવું, બહુ મુશ્કેલ થઈ પડે છે.
(૪૧૭) પહેલે શખ ન જાનિયા, અબ કયું આવે હાથ; પડ ગયા રાતા ઘુરા, બેપારીઓ સાથ.
શરૂઆતથીજ જે મનને કબજામાં રાખ્યું ન હોય, અને ઇન્દ્રિઓની મેજ મજાહમાંજ તેને પડવા દીધું, તે તે એવા વેપારમાં મશગુલ થઈ જાય છે, કે પાછું કેમે કરી હાથ આવતું નથી.
(૪૧૮) મન સબ પર અસવાર હય, પેંડા કરે અનન્ત;
મનહિ પર અસ્વાર રહે, કે એક બિરલા સંત. દુનિયાનાં સર્વ લોકેને, મન પિતાની મરજી પ્રમાણે ચલાવે છે, અને તે મુજબ તરેહવાર કર્મો કરાવે છે તેને પોતાની મરજી પ્રમાણે ચાલતું કરી શકાતું નથી. તેને (મનને) પોતાની મરજી પ્રમાણે ચાલતું કરી શકે એવા જે હોય તે તે જવળેજ મળી આવતો કઈ સાધુ પુરૂષ હોય.
(૧૯) કબીર! મન મરતક ભયા, દુર્બળ ભયા શરીર;
પડે લાગા હરિ હિરે, શું કહે દાસ કબીર.
એ કબીર! જ્યારે તારૂં મન મરી જાય, યાને બાહેર ભમતું અને ઇંદ્ધિઓનાં ખેંચતાણને વશ થતું અટકે ત્યારેજ તારૂં શરીર આસુ થાય, ને ત્યારે જ મન પરમાત્માની મુલાકાત માટે તૈયાર થયું એમ કહેવાય.
