________________
દેવ-ગુરુ-ધર્મ પ્રત્યે નિઃશંકપણું નથી આવ્યું. કારણ શાસ્ત્ર કહે છે, સમકિતીના વિચારો સમકિતી સાથે જ મેચ થાય. પૂ.ઉપાધ્યાયજી મહારાજ સાહેબે લખ્યું કે “આ દુનિયામાં અમે ઠેર ઠેર નજર નાખીએ તો મિથ્યાષ્ટિઓનો રાફડો ફાટ્યો છે.” “મિથ્યામતિ બહુજન હૈ જગમેંપદનધરત ધરણી”. વળી તે કાળમાં ૩૫૦વર્ષ પહેલાં આટલી નાસ્તિકતા ન હતી, છતાં આવું લખવું પડ્યું. એટલે ધર્મને સાચા અર્થમાં પામ્યા હો તો બધા સાથે મેળ ખાય જ નહિ. પહેલો દર્શનાચાર ઘણો કઠિન છે અને જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં ગોઠવવો તમારા માટે કસોટી છે. કલિકાલમાં બધા દર્શનાચાર જીવનમાં ગોઠવવા હોય તો તમારી પાસે ઘણી સાત્વિકતા માંગે તેમ છે.
૨. નિષ્ણાંક્ષા દર્શનાચાર હવે નિઃશંકતા પછી બીજો દર્શનાચાર નિઃકાંક્ષા આવે છે. કાંક્ષા શબ્દ સંસ્કૃતમાં “કામના અર્થમાં વપરાય છે. નિઃકાંક્ષા હોય તો અન્યધર્મમાં-મિથ્યાધર્મમાં કાંક્ષા પેદા ન થવી જોઇએ. પહેલો દર્શનાચાર એ હતો કે જીવનમાં સાચો ધર્મ શોધો, સમજો અને દઢતાપૂર્વક પકડી રહો. '' હવે તેની વફાદારીરૂપે બીજો ગુણ શું જોઈએ? નિઃકાંક્ષા. એકવાર ઊંચું-સારું મળ્યું, પછી તો હલકાની-તુચ્છની વાતો પ્રત્યે આકર્ષણ-અભિલાષા ન થવાં જોઈએ. જગતના અન્યમતો પર અભિલાષા થાય છે, આ ધર્મમાં આ વાતો ઊંચી અપનાવવા લાયક, વખાણવા લાયક છે; તો માનવાનું કે તમારામાં કાંક્ષા નામનો અતિચાર-દોષ આવે. દુનિયાના બીજા ધર્મોની વાતો સાંભળીને જો તમે ખોટા લેવાઈ જાઓ કે આ પસંદ કરવા લાયક, મેળવવા લાયક, જાણવા લાયક, પામવા લાયક છે; અથવા જૈનશાસન અને બીજા ધર્મો પ્રત્યે ઈક્વલ ફીલિંગ(સમાનભાવ)નો ભાવ થાય તો આ અતિચાર લાગે. ઘણા કહે, “બધા ધર્મોમાં અહિંસાસત્ય-નીતિ-કલ્યાણ-મૈત્રી-પુણ્ય-પાપની વાતો તો આવે જ છે, માટે બધે તત્ત્વ તો કોમન છે, બધા ધર્મો સાચા-સારા છે અને ખાલી પેકીંગમાં જ તફાવત છે.” આવી વિચારધારા ઘણી છે. આ વિચારધારાની અસરથી કાંક્ષારૂપ અતિચાર આવે, કેમ કે બધા ધર્મોને સમાન માન્યા. હા, સમાન હોય અને સમાન માનો તો અમને વાંધો નથી, પણ માનતા ન હોય અને સ્વીકારો તો મિથ્યાભાષણ થયું. કોઈ બીજા ધર્મની અમુક વાતો સાંભળીને ઈમ્મસ થઈ (અંજાબ) જાઓ અને તે વાત અપનાવવાની ઈચ્છા થઈ જાય, તે રીતે કાંક્ષાપૂર્વક જે અન્ય ધર્મમાં જતા હોય છે, તે બધાને મિથ્યાત્વનું દૂષણ લાગે છે. ઘણા કહે, “ક્રિશ્ચિયનના ચર્ચમાં પીન ડ્રોપ સાઈલન્સ. ત્યાં શાંતિનો અનુભવ થાય અને આપણા દેરાસરમાં તો ઘોંઘાટ-ધમાલ હોય. આરાધનામાં શું મઝા આવે?” આવી વાત કરે તો તેટલા અંશમાં તેઓ લેવાઈ ગયા છે અને જરૂર પડે તો કાંક્ષા થઈ ગઈ છે.
સભા - તો પછી ધર્મમાં ખામી દૂર કરવાની નહિ? સાહેબજી -ખામી તેનાં ધોરણોથી નક્કી થાય ને? ગુણ-સટ્ટણના બેરોમીટરથી મપાય કે પર્સનલ બેરોમીટરથી મપાય? કોઈ કહે શાંતિ હોય, પણ શાસ્ત્ર કહે છે જિનમંદિરો ગાજતાં હોય. હા, ધ્યાન-કાયોત્સર્ગ માટે શાંતિ જોઈએ. ઘણીવાર ભાવનાની અભિવ્યક્તિ
ક ક ક ક ક ક ક ર
ક ક ક
૧૦
ક ક ક ક ક સકદ નાચાર
